Veel leerlingen op de middelbare school volgen op een gegeven moment literatuur in context. Hoewel dat dus niet zo ongewoon is, kwam ik er laatst achter dat het wel degelijk een unicum is om zogenaamd 'vakoverstijgende' literatuur te krijgen.

Wat houdt deze vorm van literatuur in en waarom wordt het, in tegenstelling tot het merendeel van de middelbare scholen, op mijn school juist vakoverstijgend gegeven?

Vakoverstijgend?

Met de komst van het nieuwe schooljaar, kwam er bij mij op school ook een nieuwe docente Nederlands. Toen ik voor het eerst bij haar in de les zat, vertelde ze al gauw dat ze enorm te spreken was over de manier waarop op mijn school literatuur wordt gegeven, namelijk 'vakoverstijgend'. Huh, wat? Vakoverstijgend? De hele klas had geen flauw benul wat A: vakoverstijgende literatuur was, en B: dat wij op een 'speciale' manier literatuur krijgen. Ook ik had het idee dat ik werd onderwezen in literatuur zoals elke andere middelbare scholier.

Ik kon er niet meer naast zitten dan dat. Op mijn school is er één vak waar je literatuur krijgt, namelijk (shocker): literatuur. Daar komen allerlei literaire onderwerpen aan bod, zowel uiteenlopend qua cultuur/taal als qua tijdsperiode. Wat ik niet wist, is dat het eigenlijk normaler is om per alfa-vak separaat literatuur te krijgen. Ik heb het nog nooit bij Nederlands, Frans of Duits gehad over thema's, motieven en dergelijke. Bij ons op school zijn alle taalsecties met elkaar om de tafel gaan zitten en is er één onderwijsprogramma gemaakt over Europese kunst en literatuur. Het resultaat was het vak 'vakoverstijgende' literatuur.

De voordelen

Het moge duidelijk zijn dat het in Nederland niet de norm is om vakoverstijgend, bij één vak, literatuur te volgen. Waarom heeft mijn school er dan toch specifiek voor gekozen om literatuur vakoverstijgend te behandelen? Wat is de toegevoegde waarde? Mijn docente Nederlands, Lilian Boonstra, heeft op meerdere scholen gewerkt en heeft ervaring met allerlei vormen van literatuur.

Volgens haar is vakoverstijgende literatuur op een aantal vlakken beter ten opzichte van de reguliere vorm: "Het grote voordeel van vakoverstijgende literatuur is dat je voorkomt dat je bij Duits een keer romantiek behandelt, en bij Frans een keer, en ook nog eens bij Nederlands. Voor leerlingen is die manier van literatuur vaak een grote puzzel, het beklijft niet. Literaire stromingen vinden niet plaats per land, maar over heel Europa. Ik vind het dus veel logischer om vanuit de stroming te vertellen, en vervolgens waar nodig, in detail te treden over hoe die stroming zich in een bepaald land ontwikkelde. Zo krijgt de leerling een veel breder en beter begrip voor literatuur."

Andere voordelen die vaak worden genoemd zijn betere leerprestaties, meer zelfstandigheid en meer motivatie. In hoeverre daar echt sprake van is, is lastig in te schatten, aangezien er in Nederland nog niet op grote schaal vakoverstijgend literatuur wordt gegeven. De redenen hiervoor lopen uiteen, maar in veel gevallen komt dat doordat het ontwerpen/geven van een vakoverstijgend curriculum voor docenten vaak erg complex is. Het is immers niet exact waar ze voor zijn opgeleid. Ook is er de angst dat de literatuur op deze manier haar diepgang verliest. Hoewel vakoverstijgende literatuur dus vele voordelen kent, zijn er ook nadelen op te noemen. 

Waag de stap

Nu ik me bewuster ben van de verschillende soorten literatuur, kan ik vol overtuiging zeggen dat ik blij ben met het feit dat ik vakoverstijgende literatuur volg. Ik denk dat het goed is, aangezien veel leerlingen literatuur meestal vrij saai vinden, om niet te veel in de herhaling te vallen en de lessen algemeen te houden. Dit schept nu eenmaal meer interesse en duidelijkheid voor de leerling. Dat dit dan ten koste gaat van een stukje diepgang sluit ik niet uit, maar ik denk dat de voordelen groter zijn dan de nadelen. Je kan immers als docent zoveel diepgang geven als je wil, maar als dat ervoor zorgt dat de leerling geen interesse heeft in de les, is dat contraproductief. Hoewel het misschien een groot karwei is om een vakoverstijgende vorm van literatuur op te zetten, zullen leerlingen er denk ik echt de vruchten van plukken.

Verder zijn er genoeg voorbeelden te noemen van vakken waar reeds met succes een vakoverstijgende of vakverbindende vorm van is gemaakt. Denk aan NLT (Natuur, Leven en Techniek) op de havo en het vwo, wat een combinatie is van allerlei vakken, zoals aardrijkskunde, biologie, natuurkunde en scheikunde. Of NASK, waar zowel natuur- als scheikunde aan bod komt. Kortom: het is echt mogelijk. Waar een wil is, is een weg, en mijn boodschap aan middelbare scholen is dan ook: wacht niet langer, en waag de stap!

Dit wil je ook lezen:

Hoe ik na het afronden van de literatuurlijst m’n leesplezier weer terugvond