Badend in het angstzweet word ik wakker: ik heb gedroomd over mijn studententijd. Ik woonde op kamers in Leiden, samen met een aantal huisgenoten. Het was zomaar een gewone studentendag. Ik vraag aan een huisgenoot hoe laat de winkel los gaat. Hij antwoordt: ''De winkel houdt vandaag geen feestje.'' Ik druip af en ren weg. Ik mompel nog even in mezelf dat het toch belachelijk is dat ze dit hier niet verstaan. Maakt het dan zoveel uit waar ik weg kom?

Zoals ik al eerder heb laten weten, kom ik uit Drenthe. Echt dialect of plat kan ik niet, al is het maar omdat ik geboren ben onder de rook van Rotterdam. Toch moet ik zeggen dat mijn spreektaal niet helemaal ABN is. Zinnetjes als ''goed te pas'' of ''waar komt dat weg'' zijn mij niet vreemd. 

Probleem

Ergens vind ik dat laatste best wel erg. Het liefst zou ik zo neutraal mogelijk Nederlands spreken zodat niemand vraagt waar ik vandaan (weg) kom. Al is het maar omdat dit makkelijker is. Maar waarom? Dondersgoed weet ik dat neutraal Nederlands niet bestaat. 'Het Nederlands' bestaat niet. Ook al denk je dat misschien wel.

Het ABN is echt niet neutraal, en dat is eenvoudig te verklaren. De taal die wordt aangeduid als standaardtaal is nagenoeg altijd de taal die wordt gesproken waar de macht is. In Nederland is die macht in principe altijd al in Noord- en Zuid-Holland geweest. Even kort door de bocht: het taaltje van die regio is het ABN. Je zou dus kunnen concluderen dat 'het Nederlands' gewoon het dialect van de Randstad is. En daarmee is dit dialect niets beter dan Twents, Brabants, Limburgs, Drents, Gronings, of wat dan ook.

Niet normaal

'Randstedelijks' wordt echter behoorlijk boven andere streektalen geplaatst en wordt gezien als een norm. Dit blijkt ook wel uit mijn ietwat overtrokken inleiding. Ik snap dat één standaardtaal noodzakelijk is voor een goed begrip, maar je mag toch wel horen waar iemand vandaan komt? Het mag niet zo zijn dat je op het gebied van taal buiten de boot valt als je een 'e' inslikt.

Ik heb het hierbij niet over puur dialect. Hoewel ik dat zeker kan waarderen, ben ik het er mee eens dat je jezelf door het land heen goed verstaanbaar moet kunnen maken. 

Uitdrukkingen

Een aantal zegswijzen gaat echter verder dan 'gewoon dialect'. Er zijn woorden/zinnen die niemand in de Randstad kent maar die in heel veel andere regio's wel bekend zijn. Enkele voorbeelden zijn ''Waar kom je weg?, ''Kan de deur los?'', ''De stroop is nog wat ''pikkerig'' en ''Ben je goed te pas?''. Ik legde ze voor aan Randstedelijke bekenden en unaniem snapten ze er helemaal niks van. Toen ik dat vertelde aan mijn vrienden uit Drenthe werd er vooral heel hard om gelachen: ''Is dat geen Nederlands dan?''

Verzoek

Om wat aan dit probleem te doen heb ik twee verzoeken. Tegen de Randstedelingen zou ik willen zeggen dat hun taal niet het ware Nederlands is. Niet alles klinkt  met jullie ''r'', en je bent niet beter als je die wel hebt. Misschien snap je sommige uitdrukkingen niet helemaal als iemand uit het oosten tegen je praat, maar je leert het echt wel. Accepteer het maar en geniet ervan.

Want lieve allemaal, laat vooral horen waar je weg komt. Het is leuk om al die verschillende woorden en uitspraken te horen, mits het een beetje binnen de perken blijft natuurlijk. Slik dus vooral die ''e'' in of gebruik je zachte g. Het maakt niet zoveel uit of het nou aan Randstedelijke normen voldoet of niet. Als je daar niet over na hoeft te denken, ben je misschien nog wel beter te pas!