Ik heb vaak ongemakkelijke conversaties. In gesprekken val ik namelijk sneller stil dan een NS-trein op een sneeuwdag. Niet handig, maar stiekem houd ik van zo’n moeilijk gesprek. Laatst bij de sportwinkel werd het  bijvoorbeeld gierend ongemakkelijk en in plaats van de boel te redden, liet ik het ongemak juist groeien. Alles wat een ongemakkelijk gesprek zo prachtig maakt, kwam voorbij.

Ik was daar om dartsaccessoires te kopen. Omdat de kastdeur met accessoires op slot zat, vroeg ik een medewerker om hulp. Het was een jeugdige stagiair die er pas twee dagen bleek te werken. "Dus sorry als ik fouten maak", waarschuwde hij me nerveus.

Nervositeit

Mijn inwendig ongemak-alarm sloeg op hol want nervositeit werkt ongemakkelijke gesprekken in de hand. Helder denken lukt niet meer als je de zenuwen hebt, weet ik uit eigen ervaring.  Ik ben vlak voor een presentatie bijvoorbeeld echt niet meer toerekeningsvatbaar en geef de raarste reacties als docenten simpele vragen stellen. Ik vind dat zichtbare ongemak wel schattig, juist omdat iemand zo kwetsbaar wordt.

Om de stagiair op z’n gemak te stellen, antwoordde ik daarom met een vette knipoog. "Geen probleem als je fouten maakt", zei ik, "vooral niet als je de prijs per ongeluk te laag laat uitvallen." "Ja, precies. Dank je wel" antwoordde hij echter bloedserieus.

De eerste stilte viel.

We liepen we naar de dartkast, die dus op slot zat, maar dat wist hij niet. Na seconden lang wanhopig rukken aan de kast, gaf hij het op. "Ik denk dat we een sleutel nodig hebben", zei hij eindelijk. Dat wist ik allang, maar ik was weer eens niet spontaan genoeg om het te zeggen. 

Vragen

Maar goed, uiteindelijk had ik de accessoires en een dartbord te pakken en wilde ik afrekenen. Het leek de stagiair een goed moment om ondertussen een gesprek aan te knopen.

"Is darten je hobby?"

"Ja, klopt."

Hij, kijkend naar mij, met in mijn linkerhand de accessoires en in m’n rechterhand een dartbord:

"Ja. Ja, dat vermoedde ik al."

(...)

We waren in mijn favoriete fase van een ongemakkelijk gesprek aanbeland! Het stellen van debiele vragen en het doodserieus beantwoorden daarvan. Om een stilvallend gesprek toch nog te redden, gaat men de gekste vragen bedenken. De ander gaat hier uit beleefdheid bloedserieus op in. Zo heb ik op mijn eerste dag op de middelbare school een minutenlang gesprek gevoerd over, jawel, lijm. Om kennis te maken met mijn  klasgenoten moesten we elkaar één op één vragen stellen. Ik was op alles voorbereid, had in mijn hoofd al honderden keren mijn biografie opgelepeld, maar mijn gesprekspartner vroeg: "Lijm of Pritt?"  

Lief doen

Normaal zou ik vragen of iemand die zo’n vraag stelt wel helemaal lekker is, maar bij een ongemakkelijk gesprek is iedereen zo lief voor elkaar! Alsof mij gevraagd werd het vluchtelingenprobleem op te lossen, begon ik dus de vraag wikkend en wegend te beantwoorden. "Nou, Pritt is compacter en laat minder vlekken achter, maar aan de andere kant vind ik lijm betrouwbaarder. Ik ga denk ik dus toch voor de lijm." Waren we altijd maar zo lief voor elkaar.

Eigen schuld, te kort geluld

 Toen ik de sportwinkel uitliep, dacht ik gelijk: Martijn, wat heb je het weer ongemakkelijk gemaakt door steeds zo kortaf te antwoorden. Had je dat niet anders kunnen doen? Ik weet alleen ook zeker dat die jongen in de sportwinkel eveneens niet tevreden was met zijn gedrag. En dat is het mooie: iedereen trekt zich een ongemakkelijk gesprek aan. Zelfs de grootste arrogante kwal vindt het naar om een mislukt gesprek te voeren en wordt er onzeker van.

Dit alles maakt een ongemakkelijk gesprek zo heerlijk: iedereen is kwetsbaar, lief voor elkaar en stelt de meest bizarre vragen. Daarnaast is de vraag niet óf het jou ook gaat overkomen, maar wannéér.

Trouwens, wat hééft eigenlijk jouw voorkeur: lijm of Pritt?