Soms vraag ik me af of alles mogelijk is in deze wereld. Je kan het zo gek niet bedenken of het bestaat. Maar voordat de nieuwste snufjes bij ons, de grote massa, terechtkomen zijn we telkens weer een decennium verder. Dat is jammer, want met technologie is het juist zo prettig om het zo snel mogelijk te kunnen gebruiken. 

Wie in Nederland een falend orgaan heeft, komt op een wachtlijst te staan voor een donororgaan. Dat is fijn, maar van een wachtlijst alleen word je niet beter. Wat als het gebrek aan een werkend orgaan je fataal wordt? Komt er wel een orgaan vrij terwijl je het nog nodig hebt? Je bent nooit zeker van je redding tot een donor, jouw held, onverwachts komt te overlijden.

Sluipweggetjes

En ja, een eigenschap van gezonde mensen met gezonde organen is nou eenmaal dat ze niet zomaar bij bosjes het loodje leggen. Al gauw ga je op zoek naar andere wegen die naar een gezond orgaan leiden. Als er file op de snelweg staat, ga je immers ook liever even binnendoor. Maar hoe aangenaam zijn die sluipweggetjes nou?

Nou, lang niet allemaal even aantrekkelijk. Zo kwam pasgeleden een stel Franse 'toeristen' in het nieuws dat levend verbrand was door boze Malagassiërs. Waarom? Het duo was naar Madagaskar afgereisd en had daar een jongetje gedood om zijn organen. Of het om een zakcentje of om een levensbedreigend gezondheidsprobleem ging is niet bekend. Maar hun verdiende loon was het wel.

Een andere manier is een illegaal orgaan regelen via een tussenpersoon. Dat werkt zo: bepaalde organen, zoals je nieren, vallen tijdens het leven best wel te missen. Jouw tussenpersoon kent de weg in zowel rijke als arme landen. In die laatste vindt hij een gezond persoon in geldnood die hij in ruil voor een orgaan een bepaald bedrag aanbiedt. Dit is over het algemeen ook geen zuivere koffie. De tussenpersoon kan namelijk ongestoord zoveel geld vangen als hij wil, de benarde posities van beide partijen uitbuitend.

Organen kweken

Er bestaan echter wel degelijk ethisch verantwoorde paden om aan organen te komen. Het is tegenwoordig mogelijk om zelf organen te kweken, zonder hulp van een ander mens. Met behulp van stamcellen van de zieke wordt er in een lab een gezond orgaan gekweekt. Het grote pluspunt van deze techniek is dat het gekweekte orgaan niet door de patiënt afgestoten kan worden, omdat het immers uit diens stamcellen is ontstaan.

Een nadeel is dat volledige organen niet nauwkeurig nagemaakt kunnen worden, omdat het erg lastig is om de natuurlijke omgeving voor het groeiende orgaan na te bootsen. Maar voor dit probleem bestaat een oplossing: het orgaan kweken in een dier. Stamcellen van de patiënt worden dan ingebracht bij het embryo van een dier, waardoor er een menselijk orgaan in het dier groeit. Het dier ontwikkelt dit orgaan niet voor zichzelf, waardoor er als het ware een 'gat' ontstaat. Onderzoek wees uit dat rattenorganen het prima deden in muizen, en voor mensen zouden apen en varkens de beste kweekdieren zijn.

Ethiek

In Japan wordt deze techniek al toegepast, maar in Nederland is men er nog niet klaar voor. Het geld voor onderzoek naar deze methode is er wel, maar de er wordt hevig gediscussieerd over de ethiek ervan. Honderd procent dierenleedvrij is het tenslotte niet.

Als je het mij vraagt ligt het allemaal aan onze bereidheid om keuzes te maken. Is het juist om een gezond dier leed te berokkenen om een ziek mens te redden? Daar valt over te twisten, maar hoeveel dieren worden er per dag wel niet geslacht alleen om de honger van de mens te stillen? Dat weegt niet op tegen het gebruiken van een relatief klein aantal varkens of apen om mensenlevens te redden. 

Feit blijft dat we in Nederland bepaald niet dik in onze gezonde organen zitten, en voorlopig blijven we waarschijnlijk nog wel even afhankelijk van donoren. En dáár hebben we juist een chronisch tekort aan. Zou jij jouw organen willen doneren als het zo uit zou komen? De gedachte is misschien wat luguber, maar feit is feit: na je dood gebruik jij je organen niet meer, en je kan er iemand anders mee redden. Superheld worden zonder over bovennatuurlijke krachten te hoeven beschikken. Denk er maar over na.

Phaedra Haringsma is 17 en zit in de vijfde van het Cygnus Gymnasium in Amsterdam. Ze schreef dit stuk naar aanleiding van de persdag voor schoolkrantredacteuren die georganiseerd werd in verband met de Donorweek.