Euritmie is een expressieve danskunst die al sinds 1919 op vrije basis- en middelbare scholen gegeven wordt. Maar waarom? Deze vragen stellen de leerlingen van de vrije school zichzelf ook. Om daarop antwoord te krijgen, kijken wij mee met een euritmie-les op het Rudolf Steiner College in Rotterdam.

Het is kwart over twee en de euritmie-les van de zevende klas begint. Viktor Harry (voor leerlingen beter bekend als meneer Harry) staat al klaar als de ruimte zich vult met geluid. De 12- en 13-jarigen stromen kletsend en enthousiast de klas binnen. Vlug proberen ze hun schoentjes aan te krijgen om dan vrij rond te kunnen lopen. "Op mijn vorige school keek ik altijd heel erg op tegen euritmie, hier is het wel leuker", zegt Isa (12), terwijl ze haar euritmieschoentjes aantrekt.

Bij euritmie is het normaal om euritmieschoentjes te dragen. Die moeten speciaal voor de les worden aangeschaft. Het zijn dunne katoenen schoentjes die de vorm aannemen van je voet, waardoor leerlingen zich zo vrij mogelijk kunnen bewegen. Vaak zijn deze schoentjes wit of zwart. 

Vrijheid en beweging

Er rennen kinderen wild in het rond tijdens de les terwijl anderen zich op de matten in de hoek van het lokaal werpen om eens rustig bij te kletsen. Dan klinkt er plots een bel. Alle kinderen weten gelijk al wat ze moeten doen en verzamelen zich in het midden van de ruimte, waar zij op hun rug gaan liggen. Iedereen is muisstil als de docent één voor één hun namen noemt om te kijken of ze er zijn.

Nadat iedere naam is opgenoemd, begint de docent met een uitleg. Als de docent vertelt wat ze deze les gaan doen, ontstaan er verschillende gesprekken. Er wordt enthousiast met de docent gepraat over de persoonlijke levens van de leerlingen. De kinderen stellen veel vragen aan hem over zijn leven. De leerlingen hebben een band met de docent opgebouwd en willen daarom ervaringen met hem delen. Iedereen praat gezellig door elkaar heen, maar blijft de docent met respect behandelen. Op een manier alsof hij een van hen is. "Op mijn vorige school vond ik euritmie niet zo leuk. Ik denk dat een leuke docent wel uitmaakt of je euritmie leuk vindt", aldus Ebi (12). "Ik vind euritmie leuk, vooral door de meester die wij hebben", verteltToon (12).

Herhaling in beweging

Na de uitleg vormen de kinderen een lange rij en lopen ze in verschillende vormen. Hierbij lopen zij in cirkels, draaien om elkaar heen en maken ondertussen verschillende handgebaren. Om dit te leren, hebben ze verschillende keren geoefend. Dat vindt de één leuker dan de ander. "Ik vind euritmie soms niet leuk, omdat we altijd dezelfde dingen doen", zegt Miora (12). Deze mening wordt door veel van de leerlingen gedeeld. Boet (12) zegt: "Euritmie is wel leuk, maar het is ook wel saai, omdat we dingen inderdaad heel vaak herhalen."

Na de oefeningen beginnen de leerlingen met het gebaren van het alfabet: bij euritmie is het idee dat elke letter is gebaseerd op processen in de natuur en in de mens, die je kunt uitdrukken door middel van een gebaar. Voor ze beginnen, gaan de leerlingen samen met de docent in een kring staan. De docent doet een letter voor en zij doen deze na. Bij bijvoorbeeld de letter i steken ze hun rechterarm in de lucht terwijl ze hun linkerarm langs hun lichaam laten hangen. Daarbij houden ze hun benen tegen elkaar terwijl ze staan. Als toeschouwer kun je zien dat het de letter i voorstelt.

Waarom ze deze letters moeten vormen, is niet helemaal duidelijk. De oefening brengt veel vragen onder de leerlingen op, zoals 'waar komen de letters vandaan?' en 'hebben de letters iets te maken met natuur?' Hier probeert docent Viktor een zo goed mogelijk antwoord op te geven, maar hij zegt ook: "Het is heel moeilijk om te begrijpen, te moeilijk als je het mij vraagt." Veel vragen blijven daardoor onbeantwoord.

'Soms vind ik euritmie wel een beetje saai'

Tijdens het alfabet beginnen de leerlingen zich anders te gedragen: ze zijn opeens moe, verveeld en minder actief. "Soms vind ik euritmie wel een beetje saai als we steeds dezelfde dingen doen", zegt Isa (12) dan ook. Dit is terug te zien bij sommige van haar klasgenoten.

Maar als het alfabet klaar is, weet de docent de aandacht van de kinderen terug te winnen door opeens hard "COMMANDO AARDE" te roepen. Alle leerlingen rennen nu keihard naar de rechtermuur van het lokaal. De kamer vult zich opnieuw met het geluid van rennende kinderen. Er wordt gelachen en gediscussieerd over wie er als laatste de muur heeft aangetikt. Iedereen lijkt weer vol energie te zitten. Boet (12): "Het leuke aan euritmie is wel dat je veel lol maakt, kan kletsen en spelletjes doet."

Dit spel gaat nog even door, tot de docent de leerlingen verzamelt om ieder van hen een hand te geven. Hiermee eindigt de les en en maken de leerlingen zich klaar om naar huis te gaan. Terwijl de leerlingen hun schoentjes verwisselen is iedereen door elkaar aan het praten, maar lijken de kinderen wel een stuk rustiger dan aan het begin van de les.

Wat is euritmie?

"Net als dans, vind ik euritmie ontzettend belangrijk voor leerlingen op de middelbare school", aldus docent Viktor. "Ik vind het belangrijk dat leerlingen dans krijgen in het onderwijs als een verplicht vak, omdat ik denk dat je door dans heel sterk socialiserend kunt werken en leren. Door te bewegen tijdens je lesdag, kan je veel makkelijker leerstof en lesstof absorberen.” 

Euritmie wordt aangeboden aan de leerlingen van de vrije school. Het wordt gezien als een mogelijkheid tussen de lessen om zich creatief te kunnen uiten. Zo zouden leerlingen op deze manier de rest van de dag lesstof beter in zich op kunnen nemen. Dit werkt natuurlijk alleen voor kinderen die dit ook echt willen en hiervoor openstaan. Voor anderen is dit gewoon een moment in de dag dat even anders is dan de rest. Omdat leerlingen hiervoor wel een extra lesuur op school in een lokaal zitten, kun je je de vraag stellen of het wel echt zin heeft. En of leerlingen er niet vrolijker van worden als ze gewoon een uurtje eerder vrij zijn.

Dit wil je ook lezen:

Eva (16) zit op de Vrije School: 'Dit past bij me'