Het kiezen van een studie is voor de gemiddelde eindexamenkandidaat al een behoorlijke opgave. Als je een lichamelijke en/of geestelijke beperking, aandoening of leer- of leesproblemen hebt, wordt het kiezen en volgen van een studie vaak nog iets ingewikkelder. Gelukkig zijn er aanpassingen en begeleiding op MBO- en hogescholen en universiteiten mogelijk. Marian de Groot, directeur van het Expertisecentrum handicap + studie, vertelt je welke stappen je kunt nemen als je een functiebeperking hebt. 

Volgens Marian de Groot is het aantal studenten in het hoger onderwijs met een functiebeperking fors: "Uit onderzoek van het ministerie van Onderwijs in 2012 bleek dat 30% van de studenten een functiebeperking heeft en 10% daarvan gaf aan daardoor belemmerd te worden in hun studie. Dat is een groep van 70.000 studenten en dat is een grote groep."

Bij een functiebeperking denken veel mensen gelijk aan iemand die blind/doof is of in een rolstoel zit. Er zijn echter nog veel meer functiebeperkingen, legt de Groot uit: "De stoornissen dyslexie en dyscalculie, chronische ziektes, andere lichamelijke beperkingen en psychische aandoeningen als ADHD, depressie, autisme en schizofrenie zijn ook functiebeperkingen. Bij een chronische ziekte kun je bijvoorbeeld geen problemen ondervinden tijdens een tentamen, maar wel als je met weinig energie een lange dag op school hebt. Het is wel zo dat iedereen met deze aandoeningen er op zijn/haar eigen manier last van kan hebben: de problemen die ze met zich mee kunnen brengen, zijn soms verschillend."

Bron: Expertisecentrum handicap + studie

Van meer examentijd tot doventolk

Gelukkig zijn er voor deze groep studenten vaak aanpassingen mogelijk in verschillende vormen. Marian: "Er zijn twee soorten aanpassingen, namelijk in het onderwijs zelf en in de examinering/toetsing. De meest voorkomende is examentijdverlenging: dit helpt vooral bij mensen met leesproblemen (dyslexie en visuele beperking) en faalangst en/of verminderde concentratie, denk hierbij aan bijvoorbeeld ADHD. Verder is het soms mogelijk om een tentamen op een laptop te maken of om via bepaalde software die een student van de school krijgt de vragen of de tekst voor te laten lezen of te vergroten. Voor colleges kunnen slechthorenden of doven bijvoorbeeld een gebarentolk krijgen."

Soms zijn er geen aanpassingen nodig voor het maken van het tentamen of het volgen van een college zelf, maar wel voor de weg ernaartoe, vervolgt de Groot: "Voor studenten in een rolstoel of een lichamelijke beperking moeten de ruimtes in een schoolgebouw goed bereikbaar zijn. Voor hen is het daarnaast ook belangrijk dat ze deel kunnen nemen aan activiteiten van studie- of studentenverenigingen zodat zij zich niet buitengesloten voelen. Soms is een noodoplossing nodig om dit voor deze studenten mogelijk te maken."

"Mogelijkheden verschillen per school"

Wat er op een MBO, HBO of op de universiteit mogelijk is en hoe dit wordt uitgevoerd, verschilt wel per school. Marian pakt daarvoor de uitslagen van de Nationale Studenten Enquête erbij: "Uit een module over functiebeperkingen en studeren in de Studenten Enquête 2016 kwamen Universiteit Wageningen en hogeschool Windesheim als beste uit de bus. Studenten werden o.a. ondervraagd over hoe het qua voorlichting, informatievoorziening, begrip en deskundigheid van docenten op hun school zit. Daaruit bleek dat veel studenten met een functiebeperkingen blij zijn met de gemaakte aanpassingen, maar dat kennis bij de docenten daarover en de informatievoorziening nog beter kan."

Op tijd beginnen met regelen

Daarom is het volgens Marian belangrijk dat scholieren al vroeg bij het zoeken en aanmelden voor een vervolgstudie kijken naar de mogelijkheden van henzelf en de onderwijsinstellingen: "Bij sommige beroepstesten zoals de Icares-beroepstest kun je al aanvinken dat je een bepaalde beperking of aandoening hebt waarna je bij de uitslag al ziet of een bepaalde studie wel of niet geschikt voor jou zou zijn. Als je je eenmaal gaat aanmelden voor een vervolgstudie via Studielink.nl kun je via die website al aangegeven dat je een functiebeperking hebt. Vaak krijg je dan al gelijk informatie of word je uitgenodigd voor een gesprek met de studentendecaan op jouw gekozen school.  Hoe eerder je er al rekening mee houdt en het gesprek met de school aangaat, hoe makkelijker het is om die aanpassingen te krijgen."

Marian geeft ter afsluiting daar een voorbeeld van: "Er was een blinde jongen die al anderhalf jaar voor de aanvang van zijn studie op gesprek ging met de studentendecaan van zijn gekozen universiteit. In het begin was de decaan kritisch over de jongen zijn studiekeuze, maar omdat er nog veel tijd was, konden de aanpassingen toch worden gemaakt. Inmiddels is hij afgestudeerd zonder studievertraging, mede doordat hij op tijd begon. Dat raad ik iedere student met een functiebeperking aan: zorg dat je op tijd alles geregeld hebt zodat je met een gerust hart aan je studie kan beginnen."