Mijn vuisten ballen zich, mijn ogen vernauwen zich en rook komt uit mijn oren. Dubbel pech voor studenten: geen basisbeurs én geen beter onderwijs staat er in Trouw. Als studenten in spé moesten wij al onze basisbeurs inleveren en overgaan op lenen, maar de belofte was dat we beter onderwijs zouden krijgen. Dat is niet gebeurd. Volgens mij verslechtert de onderwijskwaliteit van de universiteiten juist.

Het leenstelsel beïnvloedt onze universiteitskeuzes

Door het leenstelsel zijn wij vwo'ers dwangmatiger dan ooit bezig met het vinden van de juiste studie. Daarbij prijkt het inkomen en de banenkans vaak op de eerste plaats, want die stomme lening moet worden afbetaald. Vwo'ers kiezen voor een universiteit dichtbij en blijven bij hun ouders wonen, want dat scheelt  weer geld. De kwaliteit, inhoud en sfeer van een opleiding staan niet meer voorop, maar of het een 'juiste investering' is.

Dit is zonde, omdat de universiteit de plek zou moeten zijn waar wetenschap voorop zou moeten staan en niet met welk papiertje je het hoogste salaris zult krijgen. Straks paste die ene opleiding een stuk verder weg van je vertrouwde omgeving veel beter bij je, maar heb je je angstig vastgeklampt aan de universiteit in de buurt omdat dat eenmaal goedkoper is. Of had het hbo beter bij je gepast, maar ging je toch maar naar de uni met de gedachte later meer te verdienen. Zonde!

De overheid ondermijnt de universiteit

De wetenschap wordt ondermijnd door de kenniseconomie. De sociale wetenschappen en geesteswetenschappen worden door de overheid financieel gekort, terwijl technische studies meer geld krijgen door programma's voor de overheid. Het is de uitvoering van het programma van voormalig VVD-kamerlid Pieter Duisenberg, nu voorzitter van universiteitskoepel VSNU, waarvan het motto is 'weg met de pretstudies'. Men houdt vast aan kwaliteitsafspraken, waarmee de overheid de controle op de wetenschap verstevigt en alleen maar denkt aan economische doelen op korte termijn. De 'juiste' kennis en de vaardigheden leveren geld op.

Het gevolg hiervan is dat universiteiten minder hoogleraren kunnen inhuren voor sociale wetenschappen en geesteswetenschappen. Daardoor neemt de variatie in vakken af, waardoor leerlingen binnen én buiten deze opleidingen zich minder goed in deze vakgebieden kunnen verdiepen. Dit leidt ertoe dat er minder onderzoeken in verschillende onderwerpen worden gedaan, waardoor de vernieuwing van kennis bij deze wetenschappen achterblijft. Dit zal deze studies nog minder aantrekkelijk maken, waardoor minder studenten die richtingen op gaan en er nóg minder geld naar sociale wetenschappen en geesteswetenschappen gaat. Men komt dan in een vicieuze cirkel terecht waarin de diversiteit en kwaliteit van het onderwijs verslechtert.

Opgepropt in de collegezalen

Naast dat het leenstelsel voor ons op zijn zachtst gezegd niet fijn is, hebben universiteiten te maken met een ander oneerlijk bekostigingsmodel. Er is een potje gereserveerd voor universiteiten waarbij geldt: hoe groter de universiteit, hoe meer geld de universiteit uit dat potje krijgt. Als een universiteit groeit in vergelijking met andere universiteiten, krijgt de gegroeide universiteit een groter aandeel uit het potje, maar het potje zelf groeit niet mee.

Om te concurreren met de rest zetten universiteiten massaal in op verengelsing en internationalisering. Momenteel is 15 % van de studenten buitenlands en dit aantal zal blijven groeien. Dit brengt mee dat buitenlandse en überhaupt Nederlandse studenten geen huisvesting kunnen vinden, collegezalen te klein zijn waardoor colleges moeten worden gestreamd naar een andere zaal of zelfs 's avonds moeten worden gegeven.

Engelstalig, alsjeblieft niet

Vanwege het geld verengelsen universiteiten hun opleidingen dus om buitenlandse studenten aan te trekken. Bij sommige opleidingen waarin je veel te maken krijgt met de internationale markt, zoals Industrial Design aan Technische Universiteit Eindhoven kan ik het begrijpen, maar bij opleidingen zoals Psychologie? De meeste psychologen komen juist terecht op de Nederlandse arbeidsmarkt en hebben er baat bij als ze hun termen in het Nederlands beheersen. Ik vind het belachelijk dat als straks vrijwel elke opleiding verengelst wordt, we alles wat we hebben geleerd wel in het Engels kunnen uitdrukken, maar dat het in onze moedertaal niet gaat.

Daarnaast zorgt dit er ook voor dat hoogleraren die geen excellent Engels kunnen spreken zich vasthouden aan de stof en geen verhalen daarbuiten durven te vertellen. Hierdoor blijft de verrijking en de expertise van zulke hoogleraren uit, terwijl dat nou juist de informatie is die een meerwaarde heeft. Helaas zetten universiteiten die trend voor en zal ik volgend jaar naar steenkolen Engels in de collegezaal moeten luisteren.

Plukken van een kaal kuiken

Kortom, we zijn (en worden) keihard genaaid door de overheid met het leenstelsel en hun devies 'weg met de pretstudies'. We zijn kale kuikens die nog meer worden geplukt totdat we geen veer meer over hebben. Het gevolg van het oneerlijke bekostigingsmodel voor universiteiten is dat we in overvolle collegezalen zitten, het lastig hebben met de huisvesting en dat we moeten luisteren naar onbegrijpelijk Engels. Ik hoop voor ons allemaal dat het plezier in onze studententijd onze ergernissen naar de achtergrond duwt.