1 Biografie:
Henk Jan Marsman is op 14 januari 1937 geboren in Sint –Pancras. Zijn pseudoniem is J. Bernlef. Zijn jeugd bracht hij door in Amsterdam-West, in 1949 verhuisde het gezin Marsman naar Haarlem. Terug in Amsterdam in 1954 kreeg de jonge Henk op de HBS Nederlands van de schrijver Rob Nieuwenhuys die hem en zijn vrienden Gerard Stigter en Gerard Bron (de latere K. Schippers en Gerard Brands) in contact bracht met het werk van schrijvers als Nescio. Na zijn eindexamen in 1955 studeerde hij zes maanden aan de faculteit voor politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en werkte daarna bij een boekhandel en een uitgeverij. In het 1956, vlak voor de Hongaarse opstand, moest hij in dienst. In 1957 verbleef hij drie maanden in het militair hospitaal Austerlitz. In deze periode debuteerde hij met het onder zijn eigen naam geschreven verhaal 'Mijn zusje Olga' dat later verscheen in het blad 'Hoos'. Na zijn diensttijd trok hij in 1958 naar Zweden. Tot 1960 pendelde hij tussen Nederland en Zweden heen en weer. Toen hij terug in Amsterdam was werkte hij tot 1965, daarna besloot hij van schrijven zijn beroep te maken, bij een grote importeur van boeken. In 1977 was hij betrokken bij de heroprichting van 'Raster', een blad waarvan hij tijdje redacteur was. Als criticus schreef hij ook af en toe stukken voor kranten en tijdschriften, zoals 'De Groene Amsterdammer'. Hij heeft voor het pseudoniem Bernlef gekozen, een blinde Friese dichter uit de achtste eeuw, om verwarring te voorkomen met de in 1940 overleden H. Marsman. Hij vond de naam Bernlef alleen was pompeus dus plaatste hij de letter J. ervoor.
2 Belangrijke titels:
Bernlef heeft 73 boeken op zijn naam staan, dit zijn enkele belangrijke en recente op chronologische volgorde:
Kokkels 1960
De dood van een regisseur 1968
Sneeuw 1973
Meeuwen 1975
Onder ijsbergen 1981
Hersenschimmen 1984
Publiek geheim 1987
Vallende ster 1989
Eclips 1993
Vreemde wil 1994
Cellojaren 1995
Boy 2000
( zie bijlage voor complete lijst van boeken van J. Bernlef.)
3 Thematiek
De thema’s die J. Bernlef in velen van zijn boeken heeft gebruikt zijn: Vergeten, verdwijnen, zwijgen, waarnemen en toe-eigening. Deze thema’s gebruikte hij ondermeer in romans, poëzie, kort verhaal, toneel en essay. Hij heeft waarschijnlijk deze thema’s gekozen omdat hij op deze manier de geest van de nieuwe cultuur in tradities van Musil, Valery, Borges en Nabokov kon vereren. De thema’s hebben ook betrekking tot zijn dagelijks leven. Bernlef vind namelijk dat mensen veel dingen uit hun verleden vergeten. Hij vindt dat het leven betekent langzaam in een gat vallen. Hiermee wil hij zeggen dat je dingen uit je verleden vergeet, en die moet je doormiddel van foto’s weer zien terug te halen.
4 Stijl
De stijl van Bernlef is nuchter, maar hiermee word niet bedoelt dat hij een koude schrijver is. Bernlef geeft juist een opvallend levendige voorstelling van het leven. Hierbij gaat hij ook op een spelende manier in details over het onderwerp dat aan de orde komt in zijn boek. Hij gebruikt daarbij geen theorie of filosofische bronnen uit het leven, maar liever hoe hij er zelf over denkt.
5 Bronnen
Ø Boomsma, G., ‘Biografie’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, november 1986
Ø Boomsma, G., ‘Thematiek’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, mei 1984
Ø Boomsma, G., ‘ Kritiek’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, november 1986
Ø Ten Wolde, J. , “Het is maar net waar je op let” in Grote lijsters, 2000
Bijlage:
Boeken en verfilmingen van Bernlef:
1959 'A pulp magazine for the dead generation' (gedichten geschreven samen met Olivia de Haulleville en Gregory Corso). The Dead Language Press.
1960 'Kokkels' (gedichten). Querido.
1960 'Stenen spoelen' (verhalen). Querido.
1961 'Morene' (gedichten). Querido.
1962 'De overwinning : het verhaal van een nederlaag' (verhaal). Querido.
1963 'Dit verheugd verval' (gedichten). Querido.
1963 'Onder de bomen' (verhalen). Querido.
1965 'Ben even weg' (gedichten). Querido.
1965 'Stukjes en beetjes' (roman). Querido.
1965 'Wat zij bedoelen' (interviews met letterkundigen, gehouden samen met K. Schippers). Querido.
1966 'Paspoort in duplo' (roman). Querido.
1966 'De schoenen van de dirigent en twee andere teksten' (gedichten). Querido.
1967 'Een cheque voor de tandarts' (documentaire geschreven samen met K. Schippers). Querido.
1967 'De pyromaan' (novelle, reportage en filmscenario geschreven samen met Carl Olof Bernhardsson en Bob Langestraat). Querido.
1967 'De schaduw van een vlek' (verhalen). Querido.
1967 'Souvenirs d'enfance' (tekst bij muziek van Louis Andriessen). Querido.
1968 'Barbarber : drie teksten' (geschreven samen met K. Schippers en G. Brands). Uitgave in eigen beheer.
1968 'Bermtoerisme' (gedichten). Querido.
1968 'Daad werkelijk' (gedicht). Querido.
1968 'De dood van een regisseur' (roman). Querido.
1969 'Charles Ives' (essay geschreven samen met Reinbert de Leeuw). De Bezige Bij.
1969 'Het testament van De Vliegende Hollander, gevonden op een vliegveld en bevattende 16 liederen, in modern Nederlands overgezet en waar nodig van aantekeningen voorzien' (gedichten). Querido.
1969 'De verdwijning van Kim Miller' (verhalen). Querido.
1970 'Hoe wit kijkt een eskimo' (gedichten). Querido.
1970 'Wie a zegt' (essays). Querido.
1971 'Rondom een gat' (gedichten en proza). Querido.
1971 'Het verlof' (roman). Querido.
1972 'Grensgeval' (gedichten). Querido.
1972 'De maker' (roman). Querido.
1973 'Sneeuw' (roman). Querido.
1973 'Sterf de moord' (toneel). Toneelgroep Centrum.
1973 'De stoel : een verzameling' (proza). Querido.
1974 'Bajesmaf : een bijzonderhedenboek over Nederlandse gevangenissen' (tekst J. Bernlef ; beeld Siet Zuyderland). Landshoff.
1974 'Brits' (gedichten). Querido.
1974 'Hondedromen' (verhalen). Querido.
1974 'Het komplot' (verhalen). De Bezige Bij. Bevat een keuze uit 'De schaduw van een vlek', 'De verdwijning van Kim Miller' en 'Rondom een gat'.
1975 'Meeuwen' (roman). Querido.
1976 'De man in het midden' (roman). Querido.
1976 'Zwijgende man' (gedichten). Querido.
1977 'Gedichten 1960-1970'. Querido.
1978 'Anekdotes uit een zijstraat' (verhalen). Querido.
1978 'Het ontplofte gedicht : over poëzie' (essays). Querido.
1979 'Nachtrit' (toneel). Querido.
1979 'Stilleven' (gedichten). Querido.
1980 'De kunst van het verliezen' (gedichten). Querido.
1980 'De ruïnebouwer' (proza en toneel). Querido.
1981 'Onder ijsbergen' (roman). Querido.
1981 'Perfektie met een gaatje' (essays). Reflex.
1982 'Alles teruggevonden/niets bewaard (gedichten). Querido.
1982 'Regen : een keuze uit de verhalen'. Querido.
1983 'Winterwegen' (gedichten). Querido.
1984 'Hersenschimmen' (roman). Querido.
1985 'Verschrijvingen' (prozagedichten). Querido.
1986 'Wolftoon' (gedichten). Querido.
1987 'Drie eilanden' (romans). Querido. Bevat: 'Sneeuw', 'Meeuwen' en 'Onder ijsbergen'.
1987 'Op het noorden' (essays). Querido.
1987 'Publiek geheim' (roman). Querido.
1988 'Gedichten 1970-1980'. Querido.
1988 'Geestgronden' (gedichten). Querido.
1989 'Vallende ster' (novelle). Querido.
1990 'De noodzakelijke engel' (gedichten). Querido.
1991 'Ontroeringen' (essays). Querido.
1991 'Verborgen helden : de verhalen van J. Bernlef'. Querido. Keuze uit diverse bundels.
1992 'Niemand wint' (gedichten). Querido.
1992 'De witte stad' (roman). Querido.
1993 'Eclips' (roman). Querido.
1993 'Schiet niet op de pianist' (essays). Querido.
1994 'Vreemde wil' (gedichten). Querido.
1995 'Cellojaren' (verhalen). Querido.
Verfilmingen
1965 'Onder de bomen' / regie Bob Langestraat.
Gebaseerd op het gelijknamige verhaal.
1987 'Hersenschimmen' / regie Heddy Honigmann.
Gebaseerd op de gelijknamige roman.
1991 'Meeuwen' / regie Ineke van der Weele.
Televisiefilm gebaseerd op de gelijknamige roman.
Henk Jan Marsman is op 14 januari 1937 geboren in Sint –Pancras. Zijn pseudoniem is J. Bernlef. Zijn jeugd bracht hij door in Amsterdam-West, in 1949 verhuisde het gezin Marsman naar Haarlem. Terug in Amsterdam in 1954 kreeg de jonge Henk op de HBS Nederlands van de schrijver Rob Nieuwenhuys die hem en zijn vrienden Gerard Stigter en Gerard Bron (de latere K. Schippers en Gerard Brands) in contact bracht met het werk van schrijvers als Nescio. Na zijn eindexamen in 1955 studeerde hij zes maanden aan de faculteit voor politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en werkte daarna bij een boekhandel en een uitgeverij. In het 1956, vlak voor de Hongaarse opstand, moest hij in dienst. In 1957 verbleef hij drie maanden in het militair hospitaal Austerlitz. In deze periode debuteerde hij met het onder zijn eigen naam geschreven verhaal 'Mijn zusje Olga' dat later verscheen in het blad 'Hoos'. Na zijn diensttijd trok hij in 1958 naar Zweden. Tot 1960 pendelde hij tussen Nederland en Zweden heen en weer. Toen hij terug in Amsterdam was werkte hij tot 1965, daarna besloot hij van schrijven zijn beroep te maken, bij een grote importeur van boeken. In 1977 was hij betrokken bij de heroprichting van 'Raster', een blad waarvan hij tijdje redacteur was. Als criticus schreef hij ook af en toe stukken voor kranten en tijdschriften, zoals 'De Groene Amsterdammer'. Hij heeft voor het pseudoniem Bernlef gekozen, een blinde Friese dichter uit de achtste eeuw, om verwarring te voorkomen met de in 1940 overleden H. Marsman. Hij vond de naam Bernlef alleen was pompeus dus plaatste hij de letter J. ervoor.
2 Belangrijke titels:
Bernlef heeft 73 boeken op zijn naam staan, dit zijn enkele belangrijke en recente op chronologische volgorde:
De dood van een regisseur 1968
Sneeuw 1973
Meeuwen 1975
Onder ijsbergen 1981
Hersenschimmen 1984
Publiek geheim 1987
Vallende ster 1989
Eclips 1993
Vreemde wil 1994
Cellojaren 1995
Boy 2000
( zie bijlage voor complete lijst van boeken van J. Bernlef.)
3 Thematiek
De thema’s die J. Bernlef in velen van zijn boeken heeft gebruikt zijn: Vergeten, verdwijnen, zwijgen, waarnemen en toe-eigening. Deze thema’s gebruikte hij ondermeer in romans, poëzie, kort verhaal, toneel en essay. Hij heeft waarschijnlijk deze thema’s gekozen omdat hij op deze manier de geest van de nieuwe cultuur in tradities van Musil, Valery, Borges en Nabokov kon vereren. De thema’s hebben ook betrekking tot zijn dagelijks leven. Bernlef vind namelijk dat mensen veel dingen uit hun verleden vergeten. Hij vindt dat het leven betekent langzaam in een gat vallen. Hiermee wil hij zeggen dat je dingen uit je verleden vergeet, en die moet je doormiddel van foto’s weer zien terug te halen.
4 Stijl
De stijl van Bernlef is nuchter, maar hiermee word niet bedoelt dat hij een koude schrijver is. Bernlef geeft juist een opvallend levendige voorstelling van het leven. Hierbij gaat hij ook op een spelende manier in details over het onderwerp dat aan de orde komt in zijn boek. Hij gebruikt daarbij geen theorie of filosofische bronnen uit het leven, maar liever hoe hij er zelf over denkt.
Ø Boomsma, G., ‘Biografie’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, november 1986
Ø Boomsma, G., ‘Thematiek’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, mei 1984
Ø Boomsma, G., ‘ Kritiek’ kritisch literatuur Lexicon naslagwerk boek 1, november 1986
Ø Ten Wolde, J. , “Het is maar net waar je op let” in Grote lijsters, 2000
Bijlage:
Boeken en verfilmingen van Bernlef:
1959 'A pulp magazine for the dead generation' (gedichten geschreven samen met Olivia de Haulleville en Gregory Corso). The Dead Language Press.
1960 'Kokkels' (gedichten). Querido.
1960 'Stenen spoelen' (verhalen). Querido.
1961 'Morene' (gedichten). Querido.
1962 'De overwinning : het verhaal van een nederlaag' (verhaal). Querido.
1963 'Dit verheugd verval' (gedichten). Querido.
1963 'Onder de bomen' (verhalen). Querido.
1965 'Ben even weg' (gedichten). Querido.
1965 'Wat zij bedoelen' (interviews met letterkundigen, gehouden samen met K. Schippers). Querido.
1966 'Paspoort in duplo' (roman). Querido.
1966 'De schoenen van de dirigent en twee andere teksten' (gedichten). Querido.
1967 'Een cheque voor de tandarts' (documentaire geschreven samen met K. Schippers). Querido.
1967 'De pyromaan' (novelle, reportage en filmscenario geschreven samen met Carl Olof Bernhardsson en Bob Langestraat). Querido.
1967 'De schaduw van een vlek' (verhalen). Querido.
1967 'Souvenirs d'enfance' (tekst bij muziek van Louis Andriessen). Querido.
1968 'Barbarber : drie teksten' (geschreven samen met K. Schippers en G. Brands). Uitgave in eigen beheer.
1968 'Bermtoerisme' (gedichten). Querido.
1968 'Daad werkelijk' (gedicht). Querido.
1968 'De dood van een regisseur' (roman). Querido.
1969 'Charles Ives' (essay geschreven samen met Reinbert de Leeuw). De Bezige Bij.
1969 'Het testament van De Vliegende Hollander, gevonden op een vliegveld en bevattende 16 liederen, in modern Nederlands overgezet en waar nodig van aantekeningen voorzien' (gedichten). Querido.
1969 'De verdwijning van Kim Miller' (verhalen). Querido.
1970 'Wie a zegt' (essays). Querido.
1971 'Rondom een gat' (gedichten en proza). Querido.
1971 'Het verlof' (roman). Querido.
1972 'Grensgeval' (gedichten). Querido.
1972 'De maker' (roman). Querido.
1973 'Sneeuw' (roman). Querido.
1973 'Sterf de moord' (toneel). Toneelgroep Centrum.
1973 'De stoel : een verzameling' (proza). Querido.
1974 'Bajesmaf : een bijzonderhedenboek over Nederlandse gevangenissen' (tekst J. Bernlef ; beeld Siet Zuyderland). Landshoff.
1974 'Brits' (gedichten). Querido.
1974 'Hondedromen' (verhalen). Querido.
1974 'Het komplot' (verhalen). De Bezige Bij. Bevat een keuze uit 'De schaduw van een vlek', 'De verdwijning van Kim Miller' en 'Rondom een gat'.
1975 'Meeuwen' (roman). Querido.
1976 'Zwijgende man' (gedichten). Querido.
1977 'Gedichten 1960-1970'. Querido.
1978 'Anekdotes uit een zijstraat' (verhalen). Querido.
1978 'Het ontplofte gedicht : over poëzie' (essays). Querido.
1979 'Nachtrit' (toneel). Querido.
1979 'Stilleven' (gedichten). Querido.
1980 'De kunst van het verliezen' (gedichten). Querido.
1980 'De ruïnebouwer' (proza en toneel). Querido.
1981 'Onder ijsbergen' (roman). Querido.
1981 'Perfektie met een gaatje' (essays). Reflex.
1982 'Alles teruggevonden/niets bewaard (gedichten). Querido.
1982 'Regen : een keuze uit de verhalen'. Querido.
1983 'Winterwegen' (gedichten). Querido.
1984 'Hersenschimmen' (roman). Querido.
1985 'Verschrijvingen' (prozagedichten). Querido.
1986 'Wolftoon' (gedichten). Querido.
1987 'Op het noorden' (essays). Querido.
1987 'Publiek geheim' (roman). Querido.
1988 'Gedichten 1970-1980'. Querido.
1988 'Geestgronden' (gedichten). Querido.
1989 'Vallende ster' (novelle). Querido.
1990 'De noodzakelijke engel' (gedichten). Querido.
1991 'Ontroeringen' (essays). Querido.
1991 'Verborgen helden : de verhalen van J. Bernlef'. Querido. Keuze uit diverse bundels.
1992 'Niemand wint' (gedichten). Querido.
1992 'De witte stad' (roman). Querido.
1993 'Eclips' (roman). Querido.
1993 'Schiet niet op de pianist' (essays). Querido.
1994 'Vreemde wil' (gedichten). Querido.
1995 'Cellojaren' (verhalen). Querido.
Verfilmingen
1965 'Onder de bomen' / regie Bob Langestraat.
Gebaseerd op het gelijknamige verhaal.
Gebaseerd op de gelijknamige roman.
1991 'Meeuwen' / regie Ineke van der Weele.
Televisiefilm gebaseerd op de gelijknamige roman.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden