SOA

Inleiding Dit werkstuk gaat over SOA. Omdat er heel veel verschillende SOA zijn heb ik de 10 meest voorkomende SOA gebruikt om dit verslag mee te maken. (Bron GGD) De aanleiding voor het kiezen van dit onderwerp is een nieuwsbericht dat ik tegenkwam. Daarin stond dat de GGD een grootscheeps Chlamydia onderzoek zou doen onder jongeren in de provincie Groningen. Naar aanleiding van dit krantenbericht leek het mij een geschikt onderwerp voor een biologie werkstuk. De opzet van het hele werkstuk is terug te vinden op de volgende bladzijde, daar staan ook de stelling waarover de discussie gaat en alle deelvragen genoemd. Deelvragen: · Wat zijn SOA en hoe kom je eraan · Welke SOA bestaan er zoal? · Elke SOA beter belicht… · De gevaren van SOA… · Hoe SOA voorkomen kunnen worden… · Waarom een onderzoek? · Hoe het aantal besmettingen heeft kunnen stijgen… Wat zijn SOA en hoe kom je eraan? De afkorting SOA staat voor Seksueel Overdraagbare Aandoening. Jaarlijks lopen zo’n 100.000 mensen een SOA op. Als er niet op tijd iets aan die SOA gedaan wordt kunnen ze ernstige gevolgen hebben, tot de dood toe. Sommige SOA heb je ongemerkt en kun je dus ook ongemerkt doorgeven aan anderen. De meeste SOA zijn makkelijk te genezen, maar ze zijn wel erg besmettelijk, dus de kans dat je besmet wordt is niet gering. Soa kun je oplopen door onveilig seksueel contact. Via sperma, vaginaal vocht, bloed en contact tussen slijmvliezen. Slijmvliezen zitten onder andere in de mond, anus, penis en vagina. Bij onveilig vrijen is de kans dat SOA worden overgedragen het grootst. Geslachtsgemeenschap zonder voorbehoedsmiddel, anaal seksueel contact zonder voorbehoedsmiddel en orale seks zijn manieren waarop SOA kunnen worden overgebracht. Sommige SOA kunnen via het bloed worden overgedragen. Onhygiënische tatoeages of piercings kunnen een bron van besmetting zijn. Ook naalden, spuiten of andere attributen van besmette personen kunnen, bij drugsgebruik, zorgen voor besmetting. HIV, Hepatitis B en Syfilis kunnen tijdens de zwangerschap worden overgedragen aan het kind. Tijdens de geboorte kunnen ook nog chlamydia, herpes en gonorroe worden overgedragen. Soa zijn niet overdraagbaar via het kopje van iemand anders, ook een vieze Wc-bril, een hoestbui, insectenbeten en het zwembad zijn geen risico’s
Welke SOA bestaan er zoal..? De tien meest voorkomende SOA zijn: · Chlamydia · Genitale wratten · Herpes Genitalis · Gonorroe · Hepatitis B · HIV · Trichomonas · Candida infectie · Bacteriële vaginose · Schurft · Schaamluis
Elk van deze SOA wordt in de volgende paragraaf toegelicht. Bij elke SOA volgt een toelichting. Klachten, besmetting, preventie, gevolgen, onderzoek en behandeling. Elke SOA beter belicht… De uitgebreide belichting van elke SOA is in volgorde van de top 10 uit de vorige paragraaf. Chlamydia Chlamydia wordt veroorzaakt door een bacterie die zich nestelt in de slijmvliezen van de geslachtsdelen en veroorzaakt ontsteking van de urinebuis, anus en bij vrouwen ook baarmoedermond. Ongeconstateerde chlamydia is erg besmettelijk en niet-opgemerkte besmetting kan heel makkelijk worden doorgegeven. Geschat wordt dat er zo’n 60.000 besmettingen per jaar voorkomen en dat er gemiddeld zon 2 tot 5% van de vrouwen rondloopt met een chlamydia-besmetting. Als een keer een chlamydia-besmetting is geconstateerd en genezen, kan voor een tweede keer besmetting plaatsvinden. Er ontstaat namelijk geen resistentie tegen de bacterie na een eerste of volgende besmettingen. Klachten Klachten zijn er bij vrouwen niet of nauwelijks. 60-70% van de vrouwen merkt niets van een besmetting met Chlamydia. Bij de vrouwen die wel klachten hebben ontstaan deze na 1 tot 3 weken na de infectie. Mannen hebben vaker last van klachten bij een infectie, maar vaak gaat ook hier een infectie ongemerkt. Als het wel gemerkt wordt, ontstaan ook bij mannen de klachten na 1 tot 3 weken. Klachten Bij vrouwen: · Pijn of branderig gevoel bij het plassen · Meer of anders geurende/kleurende afscheiding · Pijn rechts bovenin of onderin de buik · Pijn en/of bloedverlies tijdens of na het vrijen · Tussentijdse bloedingen
Bij mannen: · Pijn of branderig gevoel bij poepen en/of plassen · Pijn in de balzak · Afscheiding uit de penis Besmetting Door het symptoomloze verloop van deze infectie lopen veel mensen met een infectie rond, zonder dat zij zich daarvan bewust zijn. De kans op besmetting bij onveilig seksueel contact is voor vrouwen geschat op 50% en voor man op ‘slechts’ 25%. Preventie De enige manier om een infectie te voorkomen is het gebruik van condooms. Verder is Chlamydia, als het tijdig wordt geconstateerd, goed met antibiotica te behandelen. Door verbeterde diagnostiek en de toename in bekendheid van klachten bij chlamydia, worden steeds meer infecties op tijd opgespoord. Gevolgen Vrouwen: Vooral voor vrouwen kan een niet-ontdekte besmetting met chlamydia grote en ernstige gevolgen hebben. Ontstekingen van de baarmoeder en de eileiders is de eerste stap op weg naar, uiteindelijk, onvruchtbaarheid. Door deze ontstekingen ontstaan verklevingen en littekenweefsel in de eileiders, waardoor de eileiders vernauwen of zelfs verstopt raken. Vanzelfsprekend functioneren de eileiders dan niet meer. Als er meerdere chlamydia infecties optreden, is er kans op een ontsteking van het kleine bekken, als ziekte ook wel PID genoemd. Andere gevolgen kunnen buitenbaarmoederlijke zwangerschap en (chronische) buikpijn zijn. Aandoening aantal per jaar

Chlamydia-infecties 33.000
Ontsteking van de baarmoederwand 14.000
Ontsteking van de eileiders 7.000
Onvruchtbaarheid door verstopte eileiders 1.000
Buitenbaarmoederlijke zwangerschap 300
Bron: factsheet soa-bestrijding; Stichting soa-bestrijding, 1996
Bij zwangere vrouwen, die een infectie hebben, kan de baby tijdens de geboorte besmet worden. Het gevolg van zo’n infectie kan zijn, dat het kind oog-, of longontsteking krijgt. Wel is chlamydia tijdens de zwangerschap goed te behandelen, zodat het kind geen gevaar loopt. Verder zijn er nog de emotionele gevolgen. Spijt, woede, teleurstelling en verdriet komen vaak voor. Spijt dat men niet beter heeft opgepast. Woede, teleurstelling en verdriet in het ergste geval, omdat onvruchtbaarheid betekend dat een zwangerschap onmogelijk zal zijn en er dus nooit een ‘eigen’ kind zal komen. Mannen: Voor mannen zijn de gevolgen een stuk minder ernstig. In het ergste geval, stijgt de infectie op naar de prostaat of de bijbal. Dit is weliswaar een erg pijnlijke infectie, maar is goed te behandelen en voor zover bekend geen blijvende gevolgen. Jaarlijks worden zo’n 27.000 mannen besmet met de bacterie en bij ongeveer 1.000 van die infecties stijgt de infectie op naar bijbal of prostaat. Onderzoek en behandeling: Als er onveilig seksueel contact heeft plaatsgevonden en er kans is op een besmetting, kan bij de GGD, huisarts of bij een soa-polikliniek een onderzoek worden gedaan. Voor de GGD geldt, dat deze meestal het onderzoek niet zelf doen, maar doorverwijzen naar een (huis)arts, die gratis en anoniem onderzoekt. Ook bij soa-poliklinieken is een behandeling en onderzoek gratis. Als uit het onderzoek naar voren komt, dat er sprake is van een chlamydia infectie, wordt er een antibioticakuur voorgeschreven. Als advies wordt meegegeven gedurende de eerste week van de kuur geen geslachtsgemeenschap te hebben om herbesmetting te voorkomen. Ook wordt bij besmetting van de partner gelijktijdige behandeling aangeraden en wordt er op aangedrongen dat eventuele ex-partners ervan op de hoogte worden gebracht dat ze eventueel besmet zouden kunnen zijn. Genitale Wratten Genitale wratten zijn wratten op of om de geslachtsdelen. Een enkele keer komen ze ook voor in de mond. Per jaar worden zo’n 22.000 mensen besmet met genitale wratten. Het virus dat de wratten veroorzaakt, komt uit de familie HPV (humaan papilloma virus) meestal worden de wratjes veroorzaakt door type 6 en 11. Dus niet alle HPV-typen veroorzaken wratjes. Type 16 en 18 bijvoorbeeld, veroorzaken baarmoederhalskanker. Er is echter geen samenhang tussen de beide besmettingstypen vastgesteld, dus bij een besmetting van type 6 en 11 hoeft er geen angst te zijn voor baarmoederhalskanker. Bijna altijd vindt besmetting plaats door seksueel contact. Er zit een kans in dat de wratten vanzelf verdwijnen, maar het virus blijft aanwezig in je lichaam. Daardoor bestaat de kans dat wratten, met of zonder behandeling, terugkeren. Hoe sneller de behandeling hoe kleiner de kans dat de wratten terugkomen.
Klachten De wratten kunnen ontstaan vanaf 4 weken tot zelfs een jaar (!) na besmetting. Bij vrouwen verschijnen de wratjes rond en/of op de schaamlippen, in de vagina of op de baarmoedermond. Bij mannen op de penis en zowel bij vrouwen als mannen op en/of rond de anus en bilspleet. Het verraderlijke van de wratjes is dat ze niet pijnlijk zijn, ze veroorzaken alleen wat jeuk. Tijdens zwangerschap of menstruatie kunnen de klachten bij vrouwen toenemen. De wratten zitten niet zelden inwendig of uiten zich helemaal niet, bovendien zijn ze in het begin erg klein en worden ze pas later wat groter van omvang. Toch is de persoon dan wel drager en kan dus een ander besmetten met het virus. Genitale wratten zijn niet ernstig, maar wel hardnekkig. Bovendien breiden ze zich heel snel uit. Bij 20% van de besmette mensen gaan de wratjes na 2 maanden vanzelf weg. 70% van de mensen moet daar 2 jaar lang op wachten. Toch kunnen de wratten beter zo vroeg mogelijk behandeld worden. Als de behandeling binnen drie maanden plaatsvindt, is het makkelijker te behandelen, omdat de wratten dan nog gevoelig zijn voor bepaalde behandelingen. En de kans dat de wratjes terugkomen is vele malen kleiner. Als de wratjes wel terugkomen, gebeurt dit bij zon 25 – 30% van de mensen binnen een half jaar. Besmetting De wratten zijn zeer besmettelijk! Het is niet alleen besmettelijk bij zichtbare wratjes, of reeds verdwenen wratjes, maar zelfs als de besmetting nog niet tot uiting is gekomen. De besmetting vind bijna altijd plaats bij seksueel contact en wordt overgedragen op de slijmvliezen van de geslachtsorganen en anus. Ook kan het via besmet textiel worden overgebracht, bijvoorbeeld door gebruik van een handdoek of washand van een besmet persoon. Ook wanneer er contact is met tussen hand en geslachtsdeel, kan het virus worden overgebracht, als de hand kort daarvoor in contact is geweest met besmette slijmvliezen. Preventie Condooms beperken de kans op een besmetting met het virus. Een 100% veilige bescherming geeft dit echter niet. Dit geldt vooral als de wratten niet worden bedekt door het condoom. Het virus kan ook worden overgebracht op de huid rondom de geslachtsdelen en deze is niet bedekt met condoom. Als er een vaste partner is, is deze vaak al besmet, ook al is het nog niet tot uiting gekomen. Gevolgen Echt ernstige lichamelijke gevolgen hebben genitale wratten niet. Vaak roepen genitale wratten een schaamtegevoel op bij mensen omdat het er vreemd uitziet. Ook het aangaan van nieuwe relaties wordt geremd. Angst om het virus over te brengen en schaamte voor het hebben van genitale wratten. Binnen bestaande relaties kan er ook woede zijn, omdat genitale wratten, als ze ineens verschijnen, waarschijnlijk opgelopen zijn via seksuele contacten buiten de relatie om. Onderzoek en behandeling Onderzoek vindt plaats in soa-poliklinieken, bij de huisarts, of na doorverwijzing van de GGD naar een arts die verbonden is aan de GGD. Tijdens zo’n onderzoek worden de geslachtsdelen bekeken en volgt meestal ook een inwendig onderzoek om te kijken of de infectie zich inwendig geuit heeft. Vaak wordt er tegelijkertijd een onderzoek gedaan naar besmetting met andere SOA. Ook zullen er een paar vragen gesteld worden over lichamelijke klachten, onveilig seksueel contact, mogelijke besmetting van partner(s) en mogelijk gerelateerde andere verschijnselen. De behandeling van deze SOA is zeer intensief. De eerste behandeling die geprobeerd wordt is het aanstippen van de wratjes met een bepaalde vloeistof. Nadat de wratjes aangestipt zijn, kan er een pijnlijk gevoel rondom de wratjes optreden. Nadat de vloeistof drie à vier uur heeft ingewerkt op de wratten wordt het er afgespoeld. Deze behandeling moeten een aantal weken worden volgehouden, maar hoeft niet noodzakelijkerwijs door een arts te gebeuren, de patiënt kan ook zelf de wratjes aanstippen. Bij wratjes in de schede of op de plasbuis kan een crème worden voorgeschreven, ook kan het zijn dat deze en/of andere wratjes worden weggebrand of middels een operatieve ingreep worden verwijderd. De laatste twee behandelingen geschiedden vaak onder verdoving. Tijdens de zwangerschap is er vaak een toename van het aantal wratjes. Maar sommige behandelingen zijn niet mogelijk, omdat deze gevaarlijk zijn voor de baby. De arts kan dan de behandeling staken tot na de zwangerschap of een geneeswijze kiezen die ongevaarlijk is voor het kind. Vaak verdwijnen de wratjes na de zwangerschap vanzelf of minderen in elk geval een stuk, toch is er ook dan nog steeds de mogelijkheid het virus door te geven en blijft behandeling noodzakelijk.
Herpes Genitalis Herpes wordt veroorzaakt door een virus. Het Herpes Simplex Virus (HSV). Dit virus komt voor in 2 typen, HSV-1, dat meestal de koortslip veroorzaakt en HSV-2, dat genitale herpes veroorzaakt. Per jaar lopen zo’n 12.000 mensen een besmetting met het herpesvirus op. De eerste infectie met het herpesvirus verloopt meestal het heftigst, maar zodra alle wondjes genezen zijn, zijn de klachten ook weg. Het virus blijft echter wel aanwezig in het lichaam. En komt meestal weer tot uiting bij een verzwakte weerstand. Er zijn wel middelen om de klachten te bestrijden. Het herpesvirus dat een koortslip veroorzaakt (herpes labialis) is een ander type herpes virus. Overbrenging van de koortslipvariant op de geslachtsdelen kan echter wel herpes genitalis veroorzaken en omgekeerd kan ook de genitale variant door overbrenging op of rond de mond herpes labialis veroorzaken. Klachten Bij de eerste infectie kunnen de klachten behoorlijk ingrijpend zijn. Koorts, hoofdpijn, pijnlijke en gezwollen lymfeklieren en spierpijn kunnen klachten zijn. In sommige gevallen komen zelfs verschijnselen van hersenvliesontsteking voor. In bijna alle gevallen heeft de patiënt bij de eerste aanval last van zweertjes en blaasjes die na twee à drie weken indrogen en zonder litteken verdwijnen. Soms zitten deze zweertjes inwendig en zijn ze onzichtbaar. Deze vorm van een eerste uiting van de infectie wordt een primaire uiting genoemd. Niet iedereen heeft de eerste keer last van de primaire uitingsvorm. Herhalingsuiting of soms dus een eerste uiting kan ook de recidive vorm hebben. Deze recidive aanvallen zijn minder hevig en duren vaak korter dan de primaire aanval. Ook de klachten zijn iets anders. Mogelijke klachten van een recidive aanval kunnen zijn: · Jeuk of een geïrriteerd en/of branderig gevoel · Branderige of schrijnende pijn bij het plassen · Afscheiding uit de vagina · Zweertjes, meestal rond of op de geslachtsdelen of anus. · Pijn in of rondom de liezen. Besmetting Een besmetting met herpes genitalis vindt plaats bij intiem seksueel contact tussen twee personen, waarvan één van de twee besmet is met herpes. Een week na besmetting ontstaat de primaire aanval of openbaren de eerste klachten zich. In andere gevallen duurt het veel langer totdat er klachten ontstaan of ontstaan er helemaal geen klachten. Ongeveer 67% van de besmette mensen is zich niet bewust van een besmetting, maar kunnen wel anderen besmetten met het virus. Het herpesvirus is zeer besmettelijk. Gevaar voor besmetting is het grootst wanneer één van de twee personen blaasjes of zweertjes heeft en deze zweertjes in aanraking komen met de partner. Contact met uitslag op de huid of het slijmvlies van de mond, vagina, penis of anus kan een herpesbesmetting veroorzaken. Het virus is zowel op de slijmvliezen als op de huid overdraagbaar. Preventie Een middel dat volledige bescherming biedt tegen herpes genitalis is helaas nog niet uitgevonden. Een condoom verminderd de kans op een besmetting wel, maar kan een besmetting niet voorkomen omdat het niet de hele huid van en rondom de geslachtsdelen bedekt. Vooral tijdens een herpesaanval vindt virusafscheiding plaats, daarom is onthouding van seksuele contacten tijdens zo’n aanval ook een zeer goed middel om overdragen van en besmet worden met het virus te voorkomen. Enkel wanneer de partner antistoffen tegen het betreffende HSV-virus heeft, kan seksueel contact geen kwaad, er is dan geen kans dat de besmetting tot uiting komt omdat het virus vrijwel meteen door de antistoffen gedood kan worden. Gevolgen en complicaties Eén van de gevolgen van een besmetting met het herpesvirus kan zijn dat er na de (eventuele) primaire vorm van uitbraak een uitbraak in de recidive vorm volgt. Het is dus niet zo dat het virus na de eerste uitbraak verdwenen is, het blijft in een slapende vorm aanwezig in het lichaam. De uitbraak die volgt als het slapende virus ontwaakt wordt een recidief genoemd. Deze kondigt zich aan door tintelingen in de huid te veroorzaken. Vanaf dat moment is de drager van het virus besmettelijk en dus in staat het virus over te dragen. Het aantal keren dat een herpes aanval terugkomt is niet te voorspellen. Gemiddeld komen er zo’n vier of vijf recidieven per persoon per jaar voor. Personen die een goede algemene conditie hebben zullen minder vaak last hebben van een recidief dan een persoon met een matige of slechte conditie. Recidieven ontstaan vaak in periodes dat men een minder goede weerstand heeft of het afweersysteem gewoon minder goed functioneert. Vlak voor de menstruatie of tijdens een griepaanval zijn van zulke periodes. Als het afweersysteem ernstig of zeer ernstig verzwakt is kan een recidief heftiger zijn en een langere tijd aanhouden dan normaal. Bijvoorbeeld bij gebruik van medicatie tegen afstotingsverschijnselen, na een orgaantransplantatie. Ook een besmetting met het HIV-virus tegelijkertijd met een recidive herpes aanval kan heftiger verlopen en langer aanhouden. Een persoon kan ook de herpesinfectie binnen het eigen lichaam overbrengen. Bijvoorbeeld van de schaamstreek naar de mond of zelfs naar de ogen. Een besmetting van of rondom de ogen wordt herpes keratitis genoemd en kan blindheid tot gevolg hebben. Het niet of zo min mogelijk aanraken van de blaasjes wordt aangeraden en bij eventueel contact wordt het goed reinigen van de handen met klem aangeraden. Tijdens de zwangerschap kan de herpes besmetting van de moeder opzich geen kwaad voor het kind, maar zit de infectie in het geboortekanaal, dan wel. Als de infectie in het geboortekanaal zit, kan de moeder het kind tijdens de bevalling besmetten met herpes. Dit kan fatale gevolgen hebben, omdat de infecties zich heel snel door het hele lichaam verspreiden en zo dus heel snel het hele kind kunnen infecteren. Daarom wordt vaak voor een keizersnede gekozen als de vrouw een infectie in het geboortekanaal heeft.
Onderzoek en behandeling Na verwijzing naar een arts van de GGD, bij de huisarts, of bij een soa-polikliniek, kan onderzocht worden of er een herpesbesmetting in het lichaam aanwezig is. Dit gebeurt vaak door middel van een inwendig onderzoek in de vagina of endeldarm. Er wordt dan wat vocht van de blaasjes afgenomen en opgestuurd naar een laboratorium. Een medicatie die ervoor zorgt dat het herpesvirus helemaal uit het lichaam verdwijnt bestaat (nog) niet. Wel zijn er medicijnen, die ervoor zorgen dat een aanval korter is en minder heftig verloopt. Enkele bekende merken van deze medicijnen zijn VectaVir en Zovirax. Gonorroe Gonorroe komt vaak voor. Deze aandoening wordt ook wel druiper genoemd. Soms gaat een gonorroe infectie ongemerkt voorbij, toch kan het zeer ernstige gevolgen hebben als er niet tijdig behandeld wordt. Gonorroe komt niet alleen voor, op en rondom de geslachtsdelen, maar kan ook in de keel voorkomen. Onbehandelde gonorroe is besmettelijk en partners moeten bij ontdekking van een infectie zo snel mogelijk geïnformeerd worden. Klachten Vrouwen hebben weinig tot geen klachten bij gonorroe. Het kan voorkomen dat er meer afscheiding is dan normaal, die onfris ruikt. Bij mannen zijn er echter duidelijke klachten, er komt een geelgroenige, waterige afscheiding uit de plasbuis en er is een drang tot vaak plassen in kleine hoeveelheden. Voor beiden geldt dat het plassen pijnlijk kan zijn. De klachten bij de man openbaren zich na een paar dagen tot enkele weken na de besmetting. Door de besmetting ontstaan infectie in de geslachtsdelen, anus of keel. Besmetting Besmetting met gonorroe vindt plaats door seksueel contact. Door orale seks kan besmetting in de keel plaatsvinden. Door contact tussen geslachtsdelen of tussen geslachtsdeel en anus, kan er op die plaats een besmetting plaatsvinden. Preventie Deze SOA kan gemakkelijk voorkomen worden door een condoom te gebruiken. Ook bij orale seks voldoet gebruik van een condoom of beflapje. Gevolgen De ontsteking kan bij de vrouw opstijgen en een zogenaamd PID-syndroom veroorzaken. PID staat voor Pelvic Inflammatory disease. Een eileider ontsteking is een onderdeel van dit syndroom. Eileider ontsteking ontstaat doordat de infectie opstijgt. Door eileider ontsteking ontstaan littekens in de eileiders. Verlittekening van de eileiders kan leiden tot onvruchtbaarheid of buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Bij de man kan de ontsteking opstijgen tot de bijbal en leiden tot een ontsteking daarvan. In een ernstig geval leidt dit tot een ontsteking van de gehele bal. Dit kan erg pijnlijk zijn en pijn in het gehele geslachtsorgaan veroorzaken. Onderzoek en behandeling Om erachter te komen of er sprake is van een besmetting met gonorroe, maakt de arts één of meerdere uitstrijkjes. Aan de hand van die uitstrijkjes kan de arts bepalen of er sprake is van een besmetting. Als er sprake is van besmetting volgt direct daarop behandeling. Deze behandeling kan bestaan uit één of meerdere injecties of een serie pillen. Na een week vindt een nabehandeling plaats, die hetzelfde inhoudt als de eerste behandeling. Seksueel contact tijdens de behandeling wordt sterk afgeraden, maar als er seksueel contact plaatsvindt is het van belang dat er een condoom of beflapje wordt gebruikt.
Hepatitis B Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B virus en is een ernstige infectieziekte. Het virus kan een leverontsteking veroorzaken. In de volksmond wordt Hepatitis B ook wel geelzucht genoemd, hoewel dit niet helemaal terecht is. Geelzucht is het gevolg van een ontstoken lever en wordt daarom vaak in verband gebracht met Hepatitis B. Voor hepatitis B bestaat een vaccinatie, maar deze zit niet in het vaccinatiepakket voor kinderen. Klachten Slechts 33% van de geïnfecteerden heeft klachten bij een besmetting. Drie tot zes weken na de besmetting kunnen misselijkheid, buikpijn, lusteloosheid, vermoeidheid, jeuk en soms gewrichtspijn en koorts duiden op een hepatitis B infectie. Als de klachten tot uiting zijn gekomen ontstaat vaak geelzucht. Gelig gekleurd oogwit, zeer donkere urine, lichte ontlasting en soms een gelig gekleurde huid. Als het virus uit het lichaam is verdwijnen alle klachten. Wanneer het virus niet verdwijnt spreekt men van een chronische infectie en kunnen de klachten steeds terugkeren of kan de lever permanent ontstoken blijven. Besmetting Er zijn verschillende manieren waarop een Hepatitis B infectie kan worden overgebracht. Het is een zeer besmettelijke ziekte, omdat het zich in allerlei soorten lichaamsvocht bevind. Als het zich in het bloed bevind is het het meest besmettelijk. Besmetting kan plaatsvinden tijdens seksueel contact tussen geslachtsdelen of tussen mond en geslachtsdelen. De kans op besmetting is extra groot tijdens de menstruatie en bij wondjes in de slijmvliezen. Bij bloedcontact kan het virus ook worden overgegeven. En een zwangere vrouw kan, omdat het virus in haar bloed zit de infectie doorgeven aan haar ongeboren kind. Preventie Condoomgebruik zal in de meeste gevallen voldoende zijn om een besmetting met het virus te voorkomen. Maar gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels, scheerapparaten, of andere verzorgingsapparatuur levert ook een risico op. Vooral omdat het virus buiten het lichaam nog een redelijke tijd kan overleven. Verder is er een vaccinatie tegen Hepatitis B op de markt. In een serie van drie prikken wordt er een immuniteit voor het virus opgebouwd. In 95% van de gevallen slaat deze vaccinatie aan en is de behandelde persoon dus immuun voor het virus. Ook pasgeboren besmette baby’s worden behandeld met dit vaccin, maar krijgen daar bovenop nog antistoffen ingespoten. Gevolgen In eerste instantie veroorzaakt het virus een ontsteking van de lever, waarna geelzucht uitbreekt. In 5 tot 10% van de gevallen verdwijnt het virus na de geelzucht niet uit het lichaam, maar blijft het aanwezig. Zo is de persoon drager van dit virus en kan het dus doorgeven aan derden. De drager van het virus kan ernstige beschadigingen aan de lever overhouden. Bijvoorbeeld cirrose van de lever (litteken vorming), een slecht werkende lever of zelfs kanker aan de lever. Als er sprake is van chronische hepatitis B, blijft het virus aanwezig in het lichaam en veroorzaakt het regelmatig nieuwe infecties en komen de klachten terug.
Onderzoek en behandeling Tijdens een onderzoek wordt zowel het bloed als het lichaam gecontroleerd. In het bloed kan het hepatitis B virus zitten en dat kan door middel van bloedonderzoek geconstateerd worden. Bij lichamelijk onderzoek kan gekeken worden of de lever ontstoken is en of er symptomen van geelzucht aanwezig zijn. Acute hepatitis B is moeilijk te behandelen. Veel rust en een dieet waarbij stoffen die slecht worden verdragen, zoals cafeïne en vet, verboden zijn, zijn het enige ‘medicijn’. Gebruik van medicijnen wordt ook zoveel mogelijk afgeraden tenzij het op voorschrift van een arts is. Tegen een chronische hepatitis infectie kan er meer gedaan worden. Behandeling met een antiviraal middel, zorgt voor onderdrukking van het virus, waardoor de lever kan genezen. Deze behandeling is alleen mogelijk als de patiënt onder behandeling van een internist staat. HIV-infectie HIV is het virus dat aids veroorzaakt. Het virus tast het afweersysteem aan, waardoor het lichaam zich steeds moeilijker kan verweren tegen ziekte. Als iemand besmet is met HIV, wordt diegene seropositief genoemd. De patiënt voelt zich vaak niet ziek, maar is wel zeer besmettelijk voor andere personen. Klachten Als iemand met HIV besmet is zal hij/zij de eerste 3 maanden niks merken. Het virus openbaart zich pas na drie maanden. Er zijn vrijwel geen klachten na een HIV-besmetting. Een persoon kan dus ongemerkt een heleboel anderen infecteren en er na een lange tijd achter komen dat hij/zij besmet is. Als er wel klachten zijn kunnen dat de eerste verschijnselen van de werkelijke ziekte, aids, zijn. Fors gewichtsverlies, menstruatiestoornissen, nachtzweten, diarree, koorts en opgezette klieren kunnen voortekenen zijn. Besmetting Het grootste risico van besmetting is bij bloedcontact of bij onveilig seksueel contact. Orale seks, bij vrouwen vooral tijdens de menstruatie, is zeer risicovol. Ook geslachtsgemeenschap brengt tijdens de menstruatie een hoger risico met zich mee. De besmetting kan ook plaatsvinden via bloedcontact. Niet alleen gebruik van ‘smerige’ naalden geeft risico, maar voor 1985 was er ook nog een risico dat er besmetting via donorbloed plaatsvond. Sinds 1985 wordt al het donorbloed gecontroleerd, en is de kans op zo’n besmetting vrijwel nihil. De laatste vorm van besmetting is overdracht tijdens de geboorte. Ook tijdens de zwangerschap kan het virus worden doorgegeven. En zelfs na de bevalling kan er besmetting optreden omdat het HIV-virus ook via moedermelk overdraagbaar is. Preventie Om een besmetting via seksueel contact te voorkomen is condoomgebruik of het gebruik van een beflapje de enige manier. Besmetting via bloedcontact kan voorkomen worden, door geen vieze naalden aan te raken en/of te gebruiken. Ook moet opgepast worden met open wondjes, ook via wondjes kan bloedcontact plaatsvinden.
Gevolgen Een besmetting met het HIV-virus hoeft niet onmiddellijk gevolgen te hebben, soms krijgt een patiënt pas na 10 jaar last van de besmetting. Doordat het virus het afweersysteem aantast, is de patiënt veel gevoeliger voor ziektes en infecties. Vrijwel iedereen die seropositief is, krijgt aids. Hoe slechter het afweersysteem en hoe groter de concentratie van het virus in het bloed, hoe groter de kans op aids. De ziekte kan gepaard gaan met ernstige ontstekingen. Wanneer de patiënt het krijgt verschilt van persoon tot persoon maar er zijn geen medicijnen tegen de ziekte en de patiënt zal vrijwel zeker sterven. Onderzoek en behandeling De eerste drie maanden kan een arts niet vaststellen of er sprake is van een besmetting. Het virus tast pas drie maanden na besmetting het afweersysteem aan en dan worden er ook pas antistoffen gevormd in het lichaam. Door middel van een bloedtest kan de arts vaststellen of er sprake is van HIV. Er zijn dan antistoffen tegen HIV aanwezig in het bloed. Het genezen van aids is tot nu toe nog steeds niet gelukt. Wel is er de laatste jaren een enorme vooruitgang geboekt op het gebied van aids en HIV behandeling. Sinds 1996 zijn er combinatie therapieën. Deze remmen de vermenigvuldiging van het virus. Als de therapie aanslaat heeft de seropositieve patiënt lange tijd geen klachten. Wel hebben de medicijnen die aan deze therapieën verbonden zijn vaak nare bijwerkingen en het vergt dan ook een behoorlijke discipline om de therapie vol te houden. Helaas slaat deze methode niet bij iedereen aan en omdat de methode nog maar zo kort in gebruik is, is nog niet bekend wat de effecten op lange termijn zijn. Trichomonas Dit is relatief gezien een redelijk onschuldige SOA. Hoewel de klachten, vooral bij mannen, vaak vaag zijn. Is de SOA na ontdekking goed te behandelen. Klachten Heel vaak ontbreken klachten. Vrouwen hebben vaker klachten dan mannen. Bij mannen zijn de klachten een branderig gevoel bij het plassen, een geïrriteerde eikel, irritatie rond het uiteinde van de urinebuis en soms een kleine hoeveelheid afscheiding bij het opstaan. Vrouwen hebben vaak duidelijkere klachten. Als gevolg van een ontsteking van de vagina, kan er overvloedig melkachtige afscheiding ontstaan, die vaak schuimt en onaangenaam ruikt. De schaamlippen en de binnenkant van de vagina zijn vaak gezwollen en rood door irritatie, dit kan zeer pijnlijk zijn. Het kan een pijnlijk gevoel bij het plassen tot gevolg hebben. Tijdens of vlak voor de menstruatie kunnen de klachten toenemen. Besmetting Besmetting vindt plaats door seksueel contact van de geslachtsdelen en wordt overgebracht via slijmvliezen. Omdat het virus niet lang buiten het menselijk lichaam kan overleven is een besmetting zonder seksueel contact uiterst zeldzaam.
Preventie Condoomgebruik kan een infectie met trichomonas tegengaan. Als de infectie ontdekt wordt is een snelle behandeling het beste middel om besmetting te voorkomen. Gevolgen Een trichomonas infectie is vrijwel zonder gevolgen. Als de klachten zich geopenbaard hebben, is een behandeling met medicatie voldoende om volledig te genezen. Onderzoek en behandeling Om een infectie aan te tonen wordt van mogelijk besmette delen van het lichaam een uitstrijkje gemaakt, dat onderzocht wordt. Vaak wordt ter controle een vloedonderzoek gedaan om te zien of er sprake is van besmetting met andere SOA. De behandeling van de infectie bestaat uit een eenmalige dosis tabletten. Tijdens de behandeling mag er geen seksueel contact zijn om herbesmetting tussen partners te voorkomen. Op de dag van behandeling mag er geen alcohol worden gedronken. Syfilis Syfilis is een zeer ernstige SOA, die gelukkig nauwelijks meer voorkomt. De ziekte bestaat uit drie stadia en kan in combinatie met een HIV besmetting zeer ernstig uitpakken. De infectie kan zich op of rondom de geslachtsdelen of rondom of in de mond bevinden. In de volksmond wordt syfilis ook wel Lues of harde sjanker genoemd. Klachten Klachten openbaren zich 2 tot 12 weken na infectie. Op de plaats van infectie ontstaan zweertjes, die maximaal 1 cm in doorsnede zijn, hard aanvoelen en geen pijn doen. De lymfeklieren in de omgeving van het zweertje zijn meestal opgezet, maar toch zijn de zweertjes soms onopvallend omdat ze inwendig zitten. Dit is het eerste stadium van de ziekte. Doordat het virus nog wel aanwezig is in het lichaam na het eerste stadium en het zich via de bloedbaan door het gehele lichaam verspreid, kan de ziekte terugkomen, dit wordt stadium 2 genoemd. Daarbij zijn er duidelijke klachten: · Vlekken op het gehele lichaam, vooral handpalmen en voetzolen. Vlekjes zijn vaak niet duidelijk zichtbaar en verdwijnen vanzelf. · Gevoel als bij griep. Hoofdpijn, vermoeidheid, temperatuursverhoging en keelpijn kunnen symptomen zijn. · Haaruitval, waardoor kale plekken ontstaan op het hoofd. · Oogklachten; gezichtsverlies en ontsteking van de oogbol. · Wratachtige bultjes rondom anus en geslachtsdelen
Als er geen behandeling plaatsvindt tijdens stadium 2 treedt het sluimerstadium in werking. In het eerste jaar van het sluimerstadium zijn er vaak geen klachten, maar kan de drager het virus alleen doorgeven. Na langere tijd kan er beschadiging van organen optreden en daar kan de patiënt hinder van ondervinden.
Besmetting Besmetting vind plaats doordat de bacterie op slijmvliezen wordt overgebracht. Door geslachtsgemeenschap of anale seks kan de bacterie op de slijmvliezen van de geslachtsdelen of anus terechtkomen. Als aan orale seks wordt gedaan kan er ook een besmetting in de mond plaatsvinden. Via de placenta kan een zwangere vrouw syfilis overbrengen naar haar ongeboren kind. Preventie Het gebruik van een condoom of beflapje voldoet in sommige gevallen. Maar als de bacterie zich bevind op een plaats die door een condoom of beflapje niet bedekt wordt, kan alsnog besmetting optreden. Gelukkig komt syfilis niet meer zoveel voor en is de kans op een besmetting ermee vrij gering. Gevolgen Als de ziekte gedurende stadium 1 en 2 niet behandeld wordt, treedt het sluimerstadium in werking. De bacteriën blijven soms ongemerkt aanwezig in het bloed. De patiënt hoeft dus niks te merken van de aanwezigheid van de bacteriën. Pas na lange tijd, soms wel een aantal jaar, komen de gevolgen van de aanwezigheid van de bacteriën aan het licht. Enkele organen kunnen zwaar beschadigd zijn. Hart en aorta, hersenen, ruggenmerg, en botten kunnen ‘slachtoffer’ zijn van de sluimerinfectie. Vaatverandering rondom het hart, geestelijke achteruitgang, verlammingsverschijnselen en botontstekingen kunnen het gevolg zijn van die beschadigingen. Onderzoek en behandeling Om te onderzoeken of sprake is van een syfilis infectie wordt er een bloedonderzoek gedaan en een uitstrijkje gemaakt van het vocht uit het zweertje. Het duurt ongeveer een week voordat de uitslag van beide onderzoeken bekend is. Een eerste bloedonderzoek kan als uitslag hebben dat er geen sprake is van infectie, daarom wordt dan ter controle een tweede bloedonderzoek gedaan. Het is namelijk pas drie maanden na besmetting met zekerheid te zeggen of er sprake is van een infectie. Bij een zwangerschap wordt bij een eerste bloedcontrole ook gecontroleerd of er syfilis bacteriën in het bloed aanwezig zijn. De behandeling van syfilis bestaat uit enkele penicilline injecties. Als de laatste injectie is toegediend wordt er ter controle weer een bloedonderzoek gedaan om te zien of de ziekte echt uit het lichaam verdwenen is. Als de persoon gezond verklaard wordt, is deze genezen van de infectie en ook niet meer in staat tot het besmetten van anderen. Seks tijdens de behandeling wordt sterk afgeraden. Als er sprake was van sluimerbesmetting, worden vaste partner en kinderen vaak onderzocht, omdat er bij syfilis een groot besmettingsgevaar is. Candida-infectie Vrij veel mensen dragen een candida infectie bij zich. Candida opzich is een onschuldig soort gist. Een andere benaming voor candida-infectie is een schimmelinfectie. Bijvoorbeeld bij langdurig gebruik van de pil kan het gist actief worden en zo een overgroeiende infectie veroorzaken.
Klachten Een normale vorm van candida brengt meestal geen klachten met zich mee. Mannen hebben sowieso vrijwel nooit klachten, op enkele uitzonderingen na. Vrouwen kunnen bij overgroei van de infectie klachten krijgen. Deze overgroei kan ontstaan bij een verminderde weerstand; suikerziekte, stress of gebruik van bepaalde medicijnen en antibiotica. Klachten kunnen zijn, meer dan normale afscheiding, die een kwarkachtige korrelige structuur heeft, heftige jeuk en het gebied rond de schede dat rood en pijnlijk wordt. Bij mannen kan de eikel gevoelig en rood zijn en er schilferig uitzien, bovendien kan er hevige jeuk ontstaan. Besmetting Een candida infectie ontstaat vrijwel nooit door seksueel contact. Wel kan de infectie door seksueel contact worden overgebracht. Door anale en orale seks kan de gist in de endeldarm en in de mond voorkomen, maar meestal komt de infectie voor, op of rondom de geslachtsdelen. Preventie Condoomgebruik verminderd de kans op een candida-infectie, als de bacteriën zich buiten het bedekte gebied bevinden, wat zelden voorkomt, kan het gebeuren dat de infectie alsnog wordt overgebracht. Gevolgen Een candida-infectie is heel eenvoudig te genezen en heeft verder geen gevolgen. Alleen op het moment van de openbaring van de infectie kunnen de klachten voor tijdelijk ongemak zorgen. Onderzoek en behandeling Om te onderzoeken of er sprake is van een candida-infectie maakt de arts een uitstrijkje die hij meteen daarna onderzoekt onder de microscoop. Een infectie is zeer gemakkelijk te behandelen, in een enkel geval is het een hardnekkige besmetting en keert de infectie enkele malen terug. Behandeling is alleen nodig als de patiënt klachten heeft. Behandeling gebeurt meestal door middel van een crème die op de penis of in de vagina gesmeerd moet worden. Voor vrouwen worden soms vaginaal tabletten voorgeschreven. Voor zowel mannen als vrouwen worden er soms capsules voorgeschreven die moeten worden ingenomen. Tijdens de behandeling wordt seksueel contact afgeraden, omdat het lichaam zich dan beter kan herstellen. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Om de kans op een candida-infectie te verkleinen, wordt vrouwen vaak het gebruik van zeep afgeraden. Zeep beïnvloedt de zuurgraad van de vagina op negatieve wijze en vergroot de kans op overgroei. Geen zeep gebruiken, maar alleen water of een speciale, aan de vagina aangepaste wasemulsie (lactacyd), beperkt de kans op overgroei. Bacteriële vaginose Eigenlijk is bacteriële vaginose geen SOA. Het komt alleen bij vrouwen voor en is eigenlijk een verstoring van het bacteriële evenwicht in de vagina. De aandoening is goed te behandelen.
Klachten Een grijswitte afscheiding uit de vagina, die zurig ruikt of zelfs een vislucht kan hebben. Als de afscheiding, die in meer en mindere mate voorkomt, verschillend per periode, in contact komt met sperma, gaat het nog erger stinken. Contact met sperma kan ook jeuk en vaginale winderigheid veroorzaken. Mannen kunnen als gevolg van seksueel contact met een vrouw met bacteriële vaginose geïnfecteerd raken met bacteriën die ontstaan zijn bij de vrouw. Dit geeft echter meestal geen klachten. Besmetting De bacteriën kunnen via seksueel contact wel worden overgebracht van vrouw op man, maar hebben meestal geen effect, of klachten tot gevolg. Bacteriële vaginose bij de vrouw kan ontstaan door verstoring van de zuurgraad in de vagina en daardoor ook verstoring van het bacteriële evenwicht. Preventie Om verstoring van de zuurgraad tegen te gaan, wordt het wassen van de vagina met zeep afgeraden. Ook het (te) lang inhouden van een tampon wordt afgeraden. Gevolgen Door verstoring van de zuurgraad kan bacteriegroei ontstaan, er zijn geen blijvende gevolgen en als er geen klachten zijn is er ook geen behandeling nodig. Wanneer er wel klachten zijn, is het eenvoudig bacteriële vaginose te genezen. Onderzoek en behandeling Om vast te stellen of er sprake is van bacteriële vaginose, wordt een monster van de afscheiding onder de microscoop bekeken. Ook wordt van het monster de zuurgraad bepaald. De aandoening wordt behandeld met een korte medicijnkuur. Een nare bijwerking van deze medicijnen is misselijkheid. Alcoholgebruik tijdens de medicijnkuur is verboden. Het hebben van seksuele contacten wordt afgeraden. Als voortdurend terugkeren van de infectie geconstateerd wordt wordt de partner meebehandeld. Vrouwelijke partners, worden uit voorzorg vaak gelijk meebehandeld, omdat vrouwen de infectie ook aan elkaar door kunnen geven. Schurft De medische term voor schurft is scabiës. Schurft wordt veroorzaakt door de schurftmijt. De vrouwtjes graven zich in in de huid en leggen in hun gegraven gangetjes eitjes die na 3 tot 4 dagen uitkomen. De mijt veroorzaakt erge jeuk, maar is verder niet ernstig.
Klachten Ongeveer drie weken na de besmetting ontstaat hevige jeuk over het hele lichaam. Krabben helpt niet, maar veroorzaakt beschadiging van de huid. De klachten verergeren in bed. De gangetjes die gemaakt zijn door de mijten zijn te zien onder de borsten, in de knieholten, op de pols en tussen de vingers te zien. Op de geslachtsdelen kunnen roodpaarse bultjes verschijnen. Besmetting Schurft kan worden overgebracht door intiem lichamelijk contact. Maar slapen in een bed van een besmet persoon, kleding dragen van een besmet persoon, of gebruik van handdoeken die gebruikt zijn door een besmet persoon, kan ook besmetting veroorzaken. Preventie Gebruik van kleding, bed(degoed) en sanitaire benodigdheden van een besmet persoon, moet gestaakt worden, indien er sprake van was. Als een besmetting met schurft ontdekt wordt is het zaak zo snel mogelijk kleding, handdoeken en beddengoed van de besmette personen te wassen. Condooms bieden in dit geval geen bescherming, de mijt kan namelijk ook worden overgebracht zonder dat er geslachtsgemeenschap plaatsvindt. Gevolgen Blijvende gevolgen zijn er niet verbonden aan een besmetting met schurft. Ook is een besmetting makkelijk te behandelen. Het enige, tijdelijke gevolg is de hevige jeuk over het hele lichaam die veroorzaakt wordt door de mijt. Onderzoek en behandeling De arts kijkt of hij of zij ook schurftmijt kan ontdekken. Afhankelijk van de manier waarop de besmetting heeft plaatsgevonden, zoekt de arts naar besmettingen met andere SOA. Schurft wordt behandeld met een crème of gel die door de arts wordt voorgeschreven. Het smeersel moet nadat er gedoucht is, over het hele lichaam, met uitzondering van het gezicht, worden uitgesmeerd en moet dan zo’n acht tot twaalf uur blijven zitten. Af en toe worden dezelfde behandeling twee keer uitgevoerd, om er zeker van te zijn dat het gehele lichaam behandeld is. In principe is dan de schurft verdwenen, maar de jeuk kan nog enkele weken aanhouden, omdat dode mijt overgevoeligheidsreacties veroorzaakt. Om herbesmetting te voorkomen, moeten kleding, handdoeken en beddengoed op minimaal 60 graden gewassen worden en matras en kussen moeten gelucht worden. Personen die het bed delen met de patiënt, of kleding gebruiken van de besmette patiënt moeten gewaarschuwd worden en zo nodig behandeld worden. Schaamluis Schaamluis is een vervelende aandoening, maar wel ongevaarlijk. Schaamluis wordt in de volksmond ook wel platjes genoemd.
Klachten Ongeveer twee weken na besmetting ontstaat er jeuk in het schaamhaar. Die jeuk wordt veroorzaakt door luisjes op het schaamhaar, rondom de anus, in het oksel- of borsthaar, op de wimpers en wenkbrauwen of soms op de dijen of rondom de navel. De luisjes laten rode of bruinige ontlasting vallen die in het ondergoed kan worden teruggevonden. Besmetting Besmetting kan plaatsvinden via seksueel contact. Ook door gezamenlijk gebruik van slaapzak, beddengoed en kleding of dicht tegen elkaar aanliggen kan er besmetting plaatsvinden. Preventie Er valt vrij weinig te doen tegen een besmetting met schaamluis. In feite is een besmetting met hoofdluis hetzelfde, alleen is voor een besmetting met hoofdluis geen intiem contact nodig. Gevolgen Blijvende gevolgen heeft besmetting met schaamluis niet. Tijdens de besmetting kan er hevige jeuk ontstaan, waarbij krabben niet helpt. Het krabben kan zelfs infecties tot gevolg hebben. Onderzoek en behandeling Besmetting met schaamluis hoeft niet door een arts te worden vastgesteld. Alleen wanneer zeker is dat de besmetting heeft plaatsgevonden bij seksueel contact is een bezoek aan een arts aan te raden omdat er dan ook kans is op besmetting met andere SOA. De besmetting valt te herkennen aan puntjes die vastzitten aan het schaamhaar (neten) en de luisjes zelf. Wassen met water, zeep en shampoo helpt niet. Er moet speciale luis en neten dodende shampoo voor worden gebruikt. Loxozol of prioderm, zijn zulk soort middelen en zijn verkrijgbaar bij apotheek en drogist. Na een week moet de behandeling met de speciale shampoo herhaald worden, om er zeker van te zijn dat alle luizen en neten gedood zijn. Verder moet de kleding en alle andere textiel wat voor de behandeling in contact is geweest met het lichaam op minimaal 60 graden worden gewassen of een dag in de diepvries worden bewaard om alle luizen en neten te doden. Matras en kussen moeten gelucht worden. De gevaren van SOA… Uit het voorgaande hoofdstuk is naar voren gekomen dat sommige SOA zeer ernstige gevolgen kunnen hebben. Ook is duidelijk dat veel mensen zonder dat ze het weten rondlopen met een SOA. Dit kan erg gevaarlijk zijn, omdat sommige SOA, wanneer deze niet op tijd behandeld worden, blijvende gevolgen kan hebben of zelfs de dood kan veroorzaken. De gevaarlijkste SOA voor vrouwen zijn Chlamydia, Gonorroe, een niet behandelde Hepatitis B, Syfilis en HIV. Chlamydia en Gonorroe besmettingen die niet behandeld worden, kunnen in een ernstig geval onvruchtbaarheid tot gevolg hebben. Onbehandelde Hepatitis B infectie en onbehandelde Syfilis infectie kunnen op de lange termijn orgaanbeschadiging en uitvalsverschijnselen veroorzaken. Een HIV infectie kan lange tijd onderdrukt worden maar uiteindelijk eindigt zo’n infectie altijd met de dood. Voor mannen zijn SOA in verhouding minder gevaarlijk. Hier geldt voor Hepatitis B en Syfilis hetzelfde, als ze niet behandeld worden kunnen ze orgaanbeschadiging en uitvalsverschijnselen veroorzaken. HIV eindigt ook bij mannen met de dood. Chlamydia en Gonorroe hebben voor mannen geen blijvende gevolgen. Zowel voor mannen als vrouwen geldt dat de SOA levenslang aanwezig kan blijven. Bijvoorbeeld bij herpes, genitale wratten en candida. Hier is herpes de vervelendste, omdat er gedurende de aanwezigheid van de bacterie in het bloed, steeds opnieuw recidive aanvallen van herpes kunnen ontstaan. Sommige SOA zijn overdraagbaar van moeder op kind. HIV, kan via bloedcontact tussen moeder en kind tijdens de zwangerschap worden overgebracht. Dit geldt ook voor Syfilis en Hepatitis B. HIV kan ook na de geboorte via de moedermelk worden overgebracht. Tijdens de geboorte kan de moeder het kind besmetten met herpes of chlamydia.
Hoe SOA voorkomen kunnen worden… Om besmetting met SOA te voorkomen is veilig seksueel contact vereist. Onder veilig seksueel contact wordt verstaan: · Seks met één vaste partner, die gegarandeerd SOA-vrij is. · Condoomgebruik bij normale geslachtsgemeenschap · Strelen, zoenen, masseren, knuffelen, zoenen of bevrediging met de (schone) handen. · Gebruik van extra sterke condooms en glijmiddel bij anaal seksueel contact. · Contact tussen slijmvliezen, sperma, bloed en vaginaal vocht vermijden. Waarom een onderzoek…? De reden dat er een groot onderzoek wordt/ is gedaan naar het aantal besmettingen met chlamydia en ook andere SOA is dat er een stijging van het aantal besmettingen heeft plaatsgevonden. Door het CBS is berekend dat het aantal besmettingen met SOA in 2001 met 21% is gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Ook het aantal consulten bij GGD en soa-klinieken is met 29% gestegen tot 20.136 consulten. De stijging van het aantal besmettingen is niet geslachtsgebonden. SOA Absoluut aantal in 2001 Stijging tov 2000 Mannen (hetero) Mannen(Homo/ Bi) Vrouwen
Consulten 20.000 29% +27% +19% +32% Diagnose HIV 5.600 21% +29% +37% +18% HIV – tests 9.000 30% +24% +28% +30% HIV positief 61 9% -30% +41% 0% Chlamydia 1.600 40% +28% +22% +49% Gonorroe 550 32% +30% +33% +60% Syfilis 140 22% -14% +130% +15% Bron: RIVM soa-registratie, 2001
In het onderstaande diagram is het aantal besmettingen ten opzichte van 1997 weergegeven. Elke SOA heeft een eigen grafiek. 1997 is hier het basisjaar, men gaat er vanuit dat 1997 gelijk staat aan 100%. Bron: Jaarverslag 2001 RIVM en Stichting SOA-bestrijding. NB. Voor de jaren 1997-1999 zijn voor Rotterdam de cijfers afkomstig van de GGD Rotterdam; voor de jaren 2000 en 2001 zijn de cijfers afkomstig van de polikliniek Erasmus MC. Naar aanleiding van de grote stijging van het aantal besmettingen is er en grootscheeps chlamydia onderzoek opgezet. Het persbericht op de volgende pagina geeft iets meer informatie over, hoe, wat en waarom. Grootschalig Chlamydia-onderzoek van start Op 1 september start een grootschalig Gezondheidsonderzoek naar het voorkomen van Chlamydia. De Stichting soa-bestrijding, GGD Rotterdam e.o., Hulpverleningsdienst GGD Groningen, de GGD Oostelijk Zuid-Limburg en de GGD Hart voor Brabant benaderen in totaal 21.000 personen van 15 tot en met 29 jaar om mee te doen. Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening in Nederland. Chlamydia kan schadelijk zijn voor de gezondheid en kenmerkend is dat er meestal geen klachten zijn. Door het ontbreken van klachten is het onduidelijk hoe vaak Chlamydia precies voorkomt. Onderzoek per post?!In de regio’s Rotterdam, Groningen, Heerlen en Tilburg krijgen in totaal 21.000 personen via de regionale GGD een onderzoekspakket thuisgestuurd. Er is een willekeurige steekproef gekozen uit gemeentelijke basisadministratie. Het onderzoekspakket dat deelnemers ontvangen bestaat uit een uitnodigingsbrief, informatiefolder, vragenlijst en een buisje om urine in op te vangen. Chlamydia is ook in de urine te onderzoeken. De materialen worden vervolgens met de gewone post verstuurd aan het laboratorium. Niet in de laatste plaats maakt dit ‘urineonderzoek per post’ het project uniek in Nederland. Uitslag en behandelingAlle deelnemers aan het onderzoek ontvangen persoonlijk na ongeveer drie weken de uitslag. Wanneer Chlamydia wordt gevonden is behandeling van belang. Ook als er geen klachten zijn. Behandeling kan anoniem bij de GGD, of door de huisarts worden gedaan. Ook eventuele behandeling van partners wordt besproken. Behandeling van Chlamydia is eenvoudig, niet belastend en effectief. Met de uitslag ontvangen deelnemers nadere informatie over de behandeling en wordt een contactpersoon bij de GGD vermeld voor vragen of het maken van een afspraak. Medio 2003 zullen de totale cijfers bekend zijn. Vertrouwelijkheid van de gegevens (privacy)Het Gezondheidsonderzoek naar Chlamydia is goedgekeurd door een Medisch Ethische Commissie. De gegevens worden vertrouwelijk behandeld (medisch beroepsgeheim) en verwerkt (Wet Bescherming Persoonsgegevens en het privacyreglement).De verwerking van de gegevens is anoniem, zonder naam en adres. Er wordt gebruik gemaakt van een identificatienummer op de vragenlijst en het urinebuisje.De GGD krijgt de uitslag van het onderzoek met identificatienummer. Alleen de GGD kan dit identificatienummer koppelen aan naam en adres van de deelnemer zodat de uitslag kan worden toegestuurd. Na afloop van het onderzoek worden deze gegevens vernietigd. Bron: www.soa.nl (infotheek, nieuws uit het soa-veld) Een van de oorzaken die genoemd wordt is het niet – aanslaan van actiecampagnes. Als oorzaak wordt genoemd dat de campagnes te belerend zijn. Ze zouden de jongere teveel de les lezen en daarom juist door de jongere genegeerd worden. Om nieuwe campagnes te ontwikkelen is geld nodig, maar in het oude kabinet is beslist om het budget voor actiecampagnes drastisch te verlagen. Een absolute verlaging van 16,4 miljoen euro, een procentuele verlaging van ongeveer 37%. Op vakantie lopen jongeren vaak besmettingen op. Ze vergeten condooms mee te nemen. In het vakantieland kan het zijn, dat condooms niet verkrijgbaar zijn, onbetaalbaar zijn of op een andere manier niet bij de jongere terechtkomen. Hierdoor kunnen jongeren op vakantie onveilig seksueel contact hebben. Ook gebeurd het niet zelden dat jongeren zo in hun vakantieroes leven, dat ze bij eventueel seksueel contact het condoom vergeten om te doen. Veel jongeren gebruiken tijdens hun ‘vaste verkering’ geen condooms, ze verwachten de partner voor het leven te hebben gevonden en vinden het daarom niet nodig om een condoom te gebruiken. Later blijkt vaak dat het toch uitgaat en is er dus onveilig gevreeën, dit gebeurd soms meerdere malen achter elkaar met verschillende partners. Soms worden in het begin wel condooms gebruikt, maar wordt daar later mee gestopt omdat er wordt gedacht dat de kans op besmetting dan niet meer aanwezig is. Een ander, zeker niet onbelangrijk punt, is dat bij jongeren nog vaak een mentaliteit heerst van ‘dat overkomt mij toch niet!’. Veel jongeren denken dat zij niet besmet kunnen worden met een SOA. Helaas is het tegendeel waar en gebeurd het (te) vaak dat jongeren op die manier besmet worden. Het aantal SOA dat ontdekt is bij homoseksuele mannen is ook ernstig toegenomen. Een oorzaak hiervan is dat er geen condooms worden gebruikt, wel condooms worden gebruikt, maar geen glijmiddelen, wel condooms maar geen condooms geschikt voor anale seks. Voor anale seks is glijmiddel en een extra sterk condoom nodig. Voor een deel is het toegenomen aantal besmettingen ook te wijten aan een betere registratie van het aantal besmetting. Er wordt nu actief bijgehouden hoeveel een hoe vaak een bepaalde besmetting voorkomt.
Conclusie… Uit alle informatie die in het voorgaand verslag is gegeven, kunnen verschillende conclusies worden getrokken. 1. Het bezuinigen op het budget, dat bestemd is voor advertentiecampagnes, is een domme zet, er moet intensiever campagne gevoerd worden. Daar is geld voor nodig en er moet dan dus meer geld beschikbaar komen in plaats ven dat er op wordt bezuinigd. 2. De campagnes moeten minder belerend worden, ze moeten de jongere prikkelen om meer te weten te komen en ze niet de les lezen. Dat laatste heeft alleen een averechts effect. 3. Er is de laatste jaren een enorme stijging van het aantal besmettingen geconstateerd bij Bi- en homoseksuele mannen. Daarom moet er een campagne gevoerd worden die voornamelijk gericht is op homo- en biseksuele mannen. Om ook voor deze groep mensen duidelijk te maken wat de risico’s zijn en hoe belangrijk het is om veilig te vrijen. 4. Het taboe op de voorbehoedsmiddelen moet worden verminderd en liefst worden opgeheven. Veel jongeren gebruiken geen condooms, omdat ze ze domweg niet durven aan te schaffen. Ze zijn bang voor de reacties van anderen. 5. Het idee ‘dat overkomt mij toch niet!’ moet uit de wereld worden geholpen. Veel jongeren zijn er van overtuigd dat zij geen SOA kunnen oplopen. Daar moet verandering in komen. 6. Hepatitis B moet in het standaard vaccinatie pakket komen. Als elk kind deze injectie op jonge leeftijd krijgt, is de kans op een besmetting met hepatitis vrijwel nihil en zou deze SOA uitgebannen kunnen worden. 7. Onderzoeken als het grootschalige chlamydia onderzoek, dat nu wordt gedaan, moeten vaker worden gedaan. Het is op vrijwillige basis, maar voor veel jongeren wordt de drempel om het onderzoek te laten doen verlaagd. Het is volledig anoniem en toch kan er gekeken worden of de persoon besmet is en krijgt de persoon wel de uitslag te horen. 8. Het verplichten van een totaal onderzoek op aanwezigheid van SOA zou ook een optie kunnen zijn, misschien valt hierdoor het aantal besmettingen terug te dringen. Het verplichten van een onderzoek is echter zeer moeilijk, maar zou wel dwingen tot onderzoek en misschien ook leiden tot het eerder ontdekken van SOA, zodat ze nog (makkelijker) te behandelen zijn. Bronnen: · Website Nederlandse stichting SOA-bestrijding. (www. soa .nl)