Hoe komt het dat Duitsland WOII verloor?

Inleiding In september 1939 werd de wereld opgeschrikt door een gebeurtenis die de geschiedenis in zou gaan als het begin van de tweede wereldoorlog. Duitsland was vernederd en verslagen in de eerste wereldoorlog, verpletterd door de economische crisis van de jaren twintig, en gebonden aan afbetalingen aan de geallieerde landen. Het Duitse volk was verbitterd, gedesillusioneerd en verzwakt. In de tijd van de Weimar-republiek, Duitsland’s eerste erkende democratische republiek, zagen verscheidene groeperingen het daglicht, waaronder de communisten en de nationaal-socialisten onder leiding van een voormalig Oostenrijkse korporaal: Adolf Hitler. Hitler streefde naar reorganisatie en economische wederopbouw van Duitsland. Hij bracht zijn ideeën naar voren door middel van zijn zelfgeschreven boek; Mein Kampf. De door hem opgerichte Nationaal Socialistische Deutsche Arbeiters Partei, de NSDAP, won over de jaren aan aanhang, mede dankzij Hitler’s talent voor redevoering. In 1933, met de verkiezingen, behaalde de partij een geweldige overwinning. Hitler werd rijkskanselier en schakelde zijn politieke tegenstanders systematisch uit. Met enorme wilskracht, doorzettingsvermogen en geweld trok hij de Duitse economie uit het schijnbaar eindeloze zwarte gat en de werkloosheid werd teruggebracht tot praktisch nul. Op deze manier won hij het overige deel van het volk voor zich, stapje voor stapje. Maar Hitler haalde de Duitse economie niet zomaar uit het gat, hij breidde het Duitse oorlogsarsenaal met ontzagwekkende snelheid uit. In 1939 was het zover, Hitler ging te ver. Hij liet zijn legers Polen binnenvallen. In de jaren daarop werd zijn expansiedrift alleen maar erger en erger, Nederland, België, Noorwegen, Denemarken, Luxemburg, Frankrijk, de Balkan, Rusland, het leek alsof hij onverslaanbaar was. De wereld hield zijn adem in, zou Hitler zijn droom, een Duits rijk van de Middellandse Zee, via de Noordzee tot aan de barentz-zee, en van het kanaal tot aan de kaukasus, waarmaken? Velen hadden de hoop al opgegeven. Maar het ging fout. Hitler begon fatale tactische blunders en catastrofale inschattingsfouten te maken, zijn legers werden uit Afrika en Rusland verdreven en zijn ‘rijk’ werd op twee fronten aangevallen door 3 grootmachten en langzaam maar zeker verdween de droom van ‘groot-Germania’. Menig historici breken nog immer hun hoofd over de vraag waarom Duitsland de oorlog zo definitief verloren heeft. Waren het de fouten van Hitler zelf? Of was hij eenvoudig weg hoe dan ook niet opgewassen tegen de geallieerden? In dit profielwerkstuk probeer ik dat zoveel mogelijk te achterhalen, toe te lichten en te beantwoorden. Deelvraag 1: Hoe is Hitler aan de macht gekomen? Om hierop een duidelijk antwoord te geven schrijf ik onder andere wat over de eerste wereldoorlog en de gevolgen daarvan. Plus een korte beschrijving van Hitler’s leven tot 1933.
Korte informatie over Adolf Hitler zelf. Adolf Hitler werd geboren op 20 april 1889 in Braunnua-am-Inn. Zijn vader was de douanebeambte Alois Hitler, zijn moeder was Alois’ derde vrouw Klara Polzl. Op de basisschool was Hitler een goede leerling, maar op de middelbare school bleek hij lui te zijn. Hij bleef een keer zitten en verliet tenslotte de school zonder diploma. Toen Hitler 18 was, vertrok hij naar Wenen. Hij wilde kunstschilder worden, maar hij werd niet toegelaten tot de
kunstacademie. Hij probeerde nog een opleiding voor architect te volgen, die echter mislukte, omdat hij geen diploma van de middelbare school had. Tussen 1907 en 1913 kwam hij aan de kost met het tekenen van prentbriefkaarten, die een vriend voor hem in de stad verkocht. Hij kreeg ook nog geregeld geld van zijn moeder. Na haar dood, in december 1907, kreeg hij geld van zijn tante. Zo kon hij als een rentenier leven. Tegen zijn familie en kennissen deed hij het voorkomen alsof hij aan de Academie voor Beeldende Kunsten werd opgeleid. De werkelijkheid was echter wel anders… De Eerste Wereldoorlog Aanleiding tot W.O.I was vooral de Duitse drang naar een grotere vloot dan Engeland en meer koloniën. Aardig is misschien te vermelden dat de Engelse koningin Victoria ‘moeder’ was van diverse Europese vorstenhuizen. Na de moord op de kroonprins van het Oostenrijk-Hongaarse keizerrijk (onder de Habsburgse dynastie (vorstenhuis) ) , verklaart Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Servie kreeg steun van een aantal machtige West-Europese landen. Deze landen, Frankrijk en Engeland, werden samen "de Entente" genoemd; de naam "Geallieerden"wordt gebruikt voor allen die tegen de Centralen, dus Oostenrijk, Duitsland,Turkije en Bulgarije streden. Later verklaarde ook Japan de oorlog aan de Centralen. Italië bleef neutraal. De Centralen stootten in 1914 snel door in België tot de Yzer en verder tot de Franse Marne-rivier. Daar worden ze tegengehouden: een vreselijke loopgravenoorlog ontstaat in de modder rondom Verdun. In de daaropvolgende jaren tot 1918 maken de centralen een terreinwinst van hooguit een paar kilometer. Kosten: miljoenen doden en gewonden. In 1916 mengt de u.s.a. zich in die oorlog. Zij zeggen hun onvoorwaardelijke steun toe aan de geallieerden, dus Frankrijk, Engeland en verder iedereen die tegen de centralen strijdt. In 1918 zien de centralen geen brood meer in de oorlog, de vredesonderhandelingen van Versailles maken definitief een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Na de Eerste Wereldoorlog Na de eerste wereldoorlog, die woedde van 1914 tot en met 1918, werden opnieuw de grenzen bepaald, de vrede van Versailles ontstond. Duitsland moest als straf het Saargebied en het Rijnland afstaan, mocht geen zware industrie meer bedrijven en alle Duitse koloniën werden onder de overwinnaars, de geallieerden, verdeeld. Ook moest het hoge bedragen betalen, 'herstellingsbetalingen', en mocht het alleen nog maar een leger van 100 000 man hebben. De overwinnaars van de oorlog hadden toen duidelijk laten merken dat ze écht gewonnen hadden en dat hebben ze de Duitsers goed laten voelen. Zo had de Eerste Wereldoorlog had zijn sporen achtergelaten in Europa. Landen als Engeland en Frankrijk gaven Duitsland de schuld voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en van al het aangerichte leed. Duitsland moest herstelbetalingen aan hen doen. Duitsland raakte zijn koloniën en delen van gebieden kwijt. Ondertussen was er het Verdrag van Versailles opgesteld. De Europese landen wilden herhaling voorkomen door een aantal duidelijke afspraken te maken. De Volkenbond werd ook opgericht. Met het verdrag van Versailles verklaarden de landen die het verdrag getekend hadden, hun bewapening te verminderen en elkaar te helpen in oorlogstoestand. Ze dachten dat op deze manier de vrede bewaard zou worden. Het werd Duitsland opgedwongen het verdrag te tekenen. Het tekenen van het verdrag maakte de Duitse regering niet populairder bij het volk, want het volk vond dat de regering ook had kunnen weigeren. De economische situatie in Duitsland was erg slecht. Duitsland had veel geld verloren in de oorlog en er was veel werkeloosheid. Daarbij moest Duitsland ook nog per jaar een groot bedrag aan herstelbetalingen uitgeven aan Engeland en Frankrijk. In 1925 kwam het verdrag van Locarno, waarbij Duitsland verklaarde zich bij de bepalingen van Versailles neer te leggen. De grens met Polen werd officieel vastgelegd. In 1926 trad Duitsland toe tot de Volkenbond. Aan het begin van de jaren ’20 is er in Duitsland een fanatiek politicus, met een tot dan toe nog compleet onbekende naam: Adolf Hitler. Hij organiseert bijeenkomsten met zijn nieuwe partij, de NSDAP, in bierhuizen en zijn aanhang is dan nog zeer matig. Adolf Hitler was, evenals het grootste deel van het Duitse volk, verbitterd over de nodeloze overgave en ineenstorting van het Duitse keizerrijk. Maar volgens hem was de oorzaak niet te zoeken in innerlijke zwakheid of vijandelijke overmacht, maar van bewust landverraad door de joden en de ‘novembermisdadigers’. Later schreef hij: “ich aber beschloss nun politiker zu werden.” Maar Hitler kijkt nog een tijdje de politieke kat uit de boom, hij bleef nog een tijde in militaire dienst. Ook toen in Duitsland de novemberrevolutie communistische vormen kreeg. Hij paste zich tijdelijk aan. Hij kwam in mei 1919 aan de beurt: toen de contrarevolutie zegevierde greep hij zijn kans en verried militairen die met het revolutionaire bewind hadden meegewerkt. In diezelfde maand kreeg hij opdracht een klein, pas opgericht groepje te onderzoeken: de Deutsche Arbeiter Partei. Hierin vond hij zijn geestesverwanten: de antisemitisten. Na korte aarzeling aanvaardde hij het lidmaatschap en werd meteen propagandaleider. Hij steunde andere rechtse partijen en groeperingen, maar vond ze ‘sloom’, ze kwamen niet tot actie. Hij was zó fanatiek, dat er grote spanning ontstond rond de leiding in de partij, op dat moment onder Anton Drexler. Hitler wist uiteindelijk zijn extreme ideeën tot de partij te laten doordringen, introduceerde de “swastika” . In 1920 werd de partijnaam veranderd; nu was het: National Sozialistische Deutsche Arbeiter Partei Zijn actieprogramma in 1921 luidt: 1.stichting van een groot Duitsland met daarin alle Duitssprekende volken; 2.verdrijving van de Joden uit het openbare leven, zuiver Arisch houden van de maatschappij 3.te niet doen van het verdrag van Versailles; 4.een sterk centraal gezag. In 1923 probeert Hitler in de Duitse deelstaat Beieren een staatsgreep, die mislukt. Hitler werd veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf. Een jaar zit hij opgesloten in een vrij comfortabele ‘gevangenis’. Hij schrijft dan met hulp van Rudolph Hess, later plaatsvervangend Führer, het boek ‘Mein Kampf’.* De inhoud hiervan komt neer op een pleidooi voor en uitwerking van de punten van genoemd actieprogramma. De nadruk wordt echter wel gelegd op het antisemitisme, de ‘zuivering’ van Duitsland , en het creëren van ‘lebensraum’. * Adolf Hitler’s Mein Kampf
In 1921 had Hitler de S.A. (Sturm Abteilung) opgericht: knokploegen, die zijn politieke vergaderingen beschermden en naar buiten moesten imponeren. Deze knokploegen, gekleed in bruine hemden en gewapend met gummiknuppels, stonden onder leiding van Ernst Röhm, een fanatiek nazi van meet af aan. De naam ‘bruinhemd’ wordt symbool voor hen. Hitler komt aan de macht. Door het snel groeiend aantal werklozen in Duitsland (6 miljoen in 1931) ontstaat onrust en onder de lage- en middenstand ook haat tegen het kapitalisme. Financieel ging het zo slecht, dat een pakje sigaretten in mei van een jaar nog 37.000 mark kostte, in oktober betaalde men ongeveer 600.000.000.000 ! Als zondebok voor deze enorme inflatie en werkeloosheid wijzen de NationaalSocialisten de Joden aan. De massa neemt dit langzaam maar zeker over. De roerigheid hieromheen maakt zoveel indruk in regeringskringen dat Hindenburg, nu staatspresident maar nog altijd geëerd als oud-generaal van de oorlog 1914-1918, Hitler op 30 januari 1933 aanwijst als Rijkskanselier. Hitler kan dan vrij zijn gang gaan. Onder andere zegt hij in ’33 voor Duitsland het lidmaatschap van de Volkenbond op. Hij krijgt geld krediet van Duitse concerns waaronder staalfabriek Krupp uit het Roergebied, die hem zien als bolwerk tegen het Russisch Bolsjewisme. De werkgelegenheid, vooral in de oorlogsindustrie, wordt aangezwengeld. Hierin past ook het droombeeld : voor iedere Duitser een te verdienen Volkswagen, een geliefd idee, ook van Hitler. Het Duitse volk schaart zich massaal aan Hitler’s zijde, met name de middenklasse. Hij organiseert partijdagen, ongekend in omvang*, houdt indrukwekkende en opzwepende redevoeringen en laat een snelweg aanleggen: de ‘autobahn’. * Ongekende populariteit. Met niets ontziende doelbewustheid slaagde Hitler erin in de eerste maanden zijn regeringspartners uit te schakelen en alle politieke tegenstanders, bovenal de sociaal-democraten, de communisten en het Centrum, politiek te vernietigen. De Rijksdagbrand (27-02-1933) gaf hem daartoe de eerste gelegenheid en hij gaf landelijk de communisten de schuld. Duitsland was een totalitaire staat geworden, met een man aan de macht: Hitler. Onder het motto : “ Ein Volk, ein Reich, ein Führer ” zweepte hij het Duitse volk op hem te volgen. In jan. 1934 werd door een reconstructie van het Rijk een organisatorische eenheid tot stand gebracht, die de greep van de partij op het hele leven nog meer versterkte. Op 30 juni 1934 ontdeed Hitler zich in een massacre (massamoord) van Röhm en zijn SA-legers, die het sociaalrevolutionaire element in de partij vormden en een eigen ‘wil’ dreigden te ontwikkelen. Hitler zag de S.A. en met name Röhm, als groot gevaar voor de stabiliteit in de Duitse politiek. In feite was hij dus bang zijn eigen machtspositie te verliezen. Deze massacre werd bekend als de nacht van de lange messen. De dood van Rijkspresident Paul von Hindenburg (02-08-1934) gaf Hitler de gelegenheid de functie van staatshoofd met die van regeringsleider te combineren en de Wehrmacht, het Duitse grondleger, door een eed persoonlijk aan zich te binden. Met alle propaganda- en organisatietechnieken van deze totalitaire staat werd de Duitse natie aan een nationaal-socialistische scholing onderworpen. Kinderen kregen les in het herkennen van een jood, in hoe slecht, vies en lelijk ze waren en waarom ze dan wel niet weg moesten. Concentratiekampen en Gestapo-kelders vormden het alternatief voor hen die zich openlijk verzetten. Joseph Goebbels werd aangesteld als minister van propaganda en vele provocerende, met opzwepende teksten zwaaiende bladen kwamen snel in de omloop. Enkele goede voorbeelden zijn Die Völkische Beobachter en Der Sturm*. * Oud nummer van “der Sturm” · De Duitse wederopbouw De eerste stap in de heropbouw van Duitsland onder Hitler was het herbewapenen. Totdat Hitler steun kreeg van de militairen moest zijn buitenlandse politiek

gematigd blijven. Hierin lag wel gevaar: in de herstelperiode was
Duitsland zeer kwetsbaar tegen Franse represailles. In de eerste plaats
moest Hitler dus een vredelievende politiek met Frankrijk voeren om zulke
represailles te voorkomen totdat Duitsland militair weer sterk stond. De tweede stap van de heropbouw van Duitsland was de 'Anschluss', de annexatie van Oostenrijk. Door de nog zwakke militaire kracht van Duitsland was Hitler geforceerd ofwel te wachten met de Anschluss, ofwel een niet gewelddadige oplossing te vinden. Dit tweede probeerde hij. De Nazi partij in Oostenrijk kreeg meer en meer aanhangers. Duitsland steunde die
partij financieel wat een grote voorsprong voor hen betekende. Hitler voorzag
een opstand en hoopte dat zo de Nazi partij aan de macht kwam. Maar de ‘staatsgreep’ mislukte. Bondskanselier van Oostenrijk, Dolfuss, werd vermoord tijdens de opstand in wenen op 25 juli 1934. Hitler zat op dat moment een opera van wagner te beluisteren, maar had in zijn loge 2 telefoons laten plaatsen, zodat hij het nieuws van minuut tot minuut kon volgen. Zo had hij ook een alibi. Maar Hitler moest en zou Oostenrijk inlijven in zijn 3e rijk. Op 12 Februari nodigde hij Schussnigg, staatshoofd van Oostenrijk, uit op zijn buitenverblijf in Berchtesgaden. Maar Schussnigg tuinde met open ogen in Hitler’s val. Hitler leek op het eerste gezicht rustig, maar Schussnigg werd volledig uitgekafferd. De man was een zenuwinzinking nabij. Hitler had hem min of meer gedwongen een akkoord te maken met hitler, die hij eenmaal terug in wenen, wel moest nakomen. In dat akkoord was bepaald dat er enkele leden van de Oostenrijkse nazi-partij in de regering zouden komen. Dat gebeurde, onder andere met Seyss-Inquart. Niet veel later werd er volksstemming gehouden. Maar er was een kink in de kabel; alleen leden van Het Vaderlandse Front mochten stemmen. Maar op 12 maart 1938 hadden Hitler en Goering er genoeg van, de eerste Duitse troepen staken de grens over. De Anschluss was een feit. Daarna forceerde hij door een politiek van zenuwoorlog en dreigementen de aansluiting van het Sudetenland tijdens de Conferentie van München in september 1938. In maart 1939 volgde de bezetting van Praag en de definitieve liquidatie van Tsjechoslowakije. Een toenemende onrust in verband met Polen, Danzig en de Poolse corridor maakte langzamerhand duidelijk dat slechts geweld Hitler’s expansieve politiek tot staan kon brengen. Hij had zich al sinds1937 duidelijk op een grote oorlog voorbereid. Een verrassend non-agressiepact met zijn aartsvijand, de Sovjet-Unie in augustus 1939, gaf hem de gelegenheid een oorlog met het Westen te riskeren, terwijl hij in de rug gedekt was. Toen Polen zijn eisen niet inwilligde, begon hij op 1 september 1939 zijn offensief en ontketende daarmee de Tweede Wereldoorlog. Deelvraag 2: Waren de Wehrmacht,Luftwaffe, Kriegsmarine en Waffen-ss werkelijk zo sterk en machtig als de propagandamachine ons deed geloven? Om hierop een goed antwoord te kunnen geven zal ik (schematisch) toelichten wat de sterkte van de Duitse oorlogsmachine was, zowel qua wapens, technologische kennis en industriële capaciteiten. De kern van de aanval De Duitse oorlogsvoering was in 1939 in geen enkel opzicht gelijk aan die van 1914-1918. In de eerste wereldoorlog werd er nog bijna alleen gevochten op de grond; man tegen man. Duizenden soldaten tegelijk werden er uit de loopgraven gestuurd in een poging om een vijandelijke loopgraaf te veroveren. De vijand sloeg die aanval dan af als ze genoeg manschappen of een aantal mitrailleursnesten hadden, zoniet dan werd de loopgraaf ingenomen en moesten weer velen doden vallen om deze te heroveren. Er werden allerlei oplossingen op gevonden om de oorlog te versnellen. Men ging tanks, vliegtuigen, vlammenwerpers en dergelijke gebruiken. Maar de techniek bood weinig ruimte om deze volledig te ontwikkelen en de prioriteit bleef uitgaan naar de infanterie. Het verdrag van Versailles had bepaald dat Duitsland een leger van maximaal 100.000 man mocht hebben, maar geen vliegtuigen of tanks. Op dit gebied kregen de Duitsers dan ook grote achterstand, en daar probeerden ze wat op te vinden. Het verbod op ontwikkeling binnen de burgerluchtvaart werd opgeheven in 1922, en bedrijven als Heinkel en Junkers keerden terug. In het geheim kregen zij opdracht vliegtuigen te ontwikkelen die op het eerste gezicht als burgerluchtvaarttoestellen werden ingezet, maar tegelijkertijd ook voor militaire doeleinden konden dienen. Hieruit resulteerden vliegtuigen zoals de Heinkel he-111. Tanks of Panzer werden samen met de russen in rusland ontwikkeld, de enige manier om onder het verdrag van Versailles uit te komen aangezien de russen hieraan niet hadden meegedaan. De westerse geallieerden konden in rusland niets controleren. Deze samenwerking resulteerde uiteindelijk in de PanzerKampfWagen I & II, de voorvaderen van de latere Tiger, Panther en Leopard. Hitler zag, in tegenstelling tot vele andere landen, het grote voordeel van een machtige lucht- en pantsermacht en stak dan ook zeer veel geld in de ontwikkeling van zijn Luftwaffe en Panzer-armees. De Wehrmacht. In 1933 was de Wehrmacht weinig betekenend, zij lag nog steeds aan de ketting van Versailles. 100.000 man, dat was alles. Hitler had echter grootse plannen met zijn leger. Het moest mobieler en sneller worden. Dit alles om aan zijn eisen binnen zijn nieuwe tactiek, de blitzkrieg, te voldoen. De Blitzkrieg was een manier van oorlogsvoering, gebaseerd op snelle acties ondersteund door de Luftwaffe en dan met name duikbommenwerpers. Tanks beten de spits af in de aanval, gevolgd door de infanterie en ondersteund door de luchtmacht. Om hieraan te voldoen moest de Wehrmacht uiterst mobiel worden. Troepentransportvoertuigen, infanterieondersteuningstanks, alles werd eraan gedaan de Wehrmacht snel en effectief te maken. De eerste tanks, de PzKpW I en II waren lichte tanks die voornamelijk diende als infanterieondersteuning. Later kwamen er meerdere, zwaardere versies. Bij de aanval op polen waren er vier types gereed, de I t/m IV. De laatstgenoemde, de IV, was een van de beste tanks van zijn tijd. Het had een 75-mm. kanon en was snel, goed bepantserd en mobiel. De geallieerden, op de russen later na, hadden tot 1943 geen goed antwoord op deze tank. Maar Hitler was een grootprater. In zijn propagandafilms, optochten en nieuwsfilms leek het alsof het Duitse leger eindeloos veel van deze tanks bezat. In werkelijkheid bestond het overgrote deel van de Duitse pantsermacht uit de Panzer I en II, lichte tanks dus. Productieaantallen laten ook zien over hoeveel de Duitsers konden beschikken tijdens de veldtochten in polen en de lage landen (periode ’39-’40): Naam - Type - aantal

PzKpfw I - Licht - 1493
PzKpfw II - Licht - 1113
PzKpfw III - Middel - 1035
PzKpfw IV - Middel - 398
4029 tanks. Dat lijkt heel wat en dat is ook de indruk die de wereld kreeg. Maar als je dit getal verder gaat onderzoeken, zie je dat eigenlijk maar minder dan een derde echt bij de tijd was ( de III en de IV ). Maar tanks waren niet de enige kracht van de Wehrmacht. We moeten ook kijken naar de manschappen. Hitler had de dienstplicht in 1935 heringesteld. Dit betekende dat er miljoenen Duitse (jonge) mannen in dienst gesteld werden. Aangezien Duitsland een groot land was, betekende dat dat er ook vele jonge mannen waren. Door de extreem snelle en harde indoctrinatie van de nazi-ideologie bij het Duitse volk waren er veel jongeren (jonger dan 18) bij de Hitlerjugend gegaan, een groepering die nog het meest leek op een op militaire leest geschoeide padvinderijorganisatie. De Nazi-ideologie verheerlijkte, evenals het fascisme, het geweld en dan met name tegen de ‘untermensch’.Dit maakte dat de gemiddelde Duitse soldaat over veel gevechtslust beschikte, evenals een uiterst harde militaire training. De gevechtskwaliteiten en capaciteiten van niet alleen de individuele Duitse soldaat, maar met name die van groepen waren uitstekend. De leiding van het Duitse leger, bekend onder de naam O.K.W., het OberKommando der Wehrmacht, bestond uit uiterst geharde en vakbekwame veteranen uit de eerste wereldoorlog. De Waffen-ss Adolf hitler voelde zich uiterst belangrijk in de politieke wereld. Om die reden, en ook voor zijn eigen veiligheid, richtte hij, naast de S.A., nog een op militaire leest geschoeide organisatie op, de SS. Dit werden zijn persoonlijke lijfwachten (SS staat voor SchutzStaffeln). Toen hij aan de macht kwam groeide deze organisatie enorm in omvang. Er bleven zich maar vrijwilligers melden, wat uiteindelijk resulteerde in een ledenaantal van over de 200.000. Toen in 1935 de dienstplicht werd heringevoerd, werden miljoenen rekruten onder de wapenen gebracht. Dit gold voor iedereen tussen de 18 en de 40. Oud soldaten, veteranen van de eerste wereldoorlog waren zeer kostbaar en essentieel voor het gehele militaire apparaat. Maar Hitler wilde naast de Luftwaffe en de Kriegsmarine een totaal nieuwe, geheel aan de nazi-ideologie gebonden elitemacht creëren. Als basis hiervoor had hij 2 organisaties onder ogen: de S.A. en de S.S. Aangezien hij meer gehecht was aan de S.S. en deze ook meer vertrouwde (de S.A. zag hij als een bedreiging voor zijn macht) creëerde hij als proef een kleine eenheid; de Waffen-SS. Waffen-SS Erewacht. Het was een kleine eenheid. Maar gedurende de hele oorlog waren zij de best uitgeruste, best getrainde , meest gemotiveerde en sterkste troepen met de meeste ervaring van alle legers over de gehele wereld. Het ledenaantal was niet erg groot in het begin. De gehele organisatie is ontstaan uit een klein groepje, de LAH, de Leibstandarte Adolf Hitler. Toen duidelijk werd dat er een oorlog aan zat te komen werden steeds meer leden gerekruteerd.Vervolgens kregen deze op vrijwillige basis een militaire teek toegerust. In de oorlog waren de bekendste Waffen-SS eenheden de panzer-divisies (2e ss-panzer Hitlerjugend, SS-Totenkopf SS-Nord, SS- Wiking, SS-Das Reich en SS-Leibstandarte Adolf Hitler) die een cruciale rol hebben gespeeld in het verloop van de oorlog. Zij kregen van Hitler de voorkeur als het ging om nieuwe wapens. De Waffen-SS kreeg deze (bv. Nieuwe tanks als de Tiger en de Panther) altijd het eerst. De Wehrmacht volgde later. Overal en op alle fronten hebben zij met name in de laatste 2 jaar (‘44-’45) de duur van de oorlog flink weten te verlangen. Enkele goede voorbeelden: Normandië, Ardennen, Arnhem en in Duitsland zelf. Maar uiteindelijk ging tezamen met de ‘gewone’ Wehrmacht ook het neusje van de Duitse zalm, de Waffen-SS ten onder. De Kriegsmarine is volgens velen de eenheid die de minst belangrijke rol speelde in het verloop van de oorlog. Dat is absoluut niet waar. De U-boten (duikboten) hebben in de 6 jaren van oorlogsvoering honderdduizenden tonnen vracht en materieel naar de bodem doen verdwijnen. Ook hebben zij Churchill op de rand van een zenuwinzinking gebracht omdat de toenmalige, broodnodige hulp uit de V.S. voor een leeuwendeel de grond in werd geboord door deze U-boten Maar ook de (weinige) andere schepen van de Kriegsmarine, de slagschepen bijvoorbeeld, waren van onvergelijkbare kwaliteit en beschikte over de modernste bewapening en bescherming. Een ervan was de Bismarck. Maar ook de U-boten konden de uiteindelijke nederlaag niet voorkomen, al hebben ze wel bijna de Britten volledig op hun knieën gedwongen door de bevoorrading nagenoeg stil te leggen. De Kriegsmarine stond onder bevel van Admiraal Karl Dönitz, later president van het 3e rijk (of wat ervan over was) van Hitler’s dood tot de Capitulatie op 8 Mei 1945. De Luftwaffe De Luftwaffe was de Duitse luchtmacht en was de modernste ter wereld. Ze overtrof de R.A.F., de U.S.A.F. en alle andere luchtmachten in grootte, ervaring, slagkracht en technologie. Ze had ervaren piloten die hun vuurdoop hadden ondergaan in Spanje, bij Hitler’s steun aan de Fascistische Franco in de strijd in zijn land. Dit had de Luftwaffe de kans geboden om ervaring op te doen, zowel in luchtgevechten als in bijvoorbeeld het vliegen in staffeln, wat de benaming was voor een bepaald soort vliegformatie. Hun tactieken konden ze hier oefenen. Dit gaf alleen de piloten een grote voorsprong op alle andere luchtmachten. Daarbij kwam nog dat hun opleiding kwalitatief beter was dan bijvoorbeeld de Britse. Het verbod van Versailles had ervoor gezorgd dat de ontwikkeling van de vliegtuigen pas halverwege de jaren 20 op gang kwam, de militaire toestellen zelfs halverwege de jaren 30. Hierdoor waren er praktisch geen oude toestellen in dienst en konden de Duitsers direct gebruik maken van de laatste technologische ontwikkelingen en dit gelijk in hun vliegtuigen toepassen. in tegenstelling tot de Britten, die bijvoorbeeld nog grote aantallen dubbeldekkers in dienst hadden. Vier jaar lang duurde dit machtsvertoon. Tot en met 1943 was de Luftwaffe inderdaad de meest geavanceerde en sterkste luchtmacht ter wereld. Na het voorjaar van dat jaar veranderde dat. De Amerikanen voegden zich bij de Britten op hun vliegvelden. Het aantal bombardementen op cruciale Duitse verbindingswegen, spoorlijnen, radar maar met name de Duitse industrie werd zo hevig opgevoerd dat de Luftwaffe niet of nauwelijks versterkingen meer kreeg en zo langzaam maar zeker verslagen werd. In Juni 1944 was dat zelfs zover gekomen, dat tijdens de invasie Duitse troepen hun nieuwe rekruten als volgt inwijdden over de Luftwaffe: “Als je een wit vliegtuig ziet, is het er een van de Amerikanen, als je een zwarte ziet is het een Britse en als je er geen een ziet is het onze Luftwaffe”. De Luftwaffe was de eerste luchtmacht ter wereld met straaljagers in operationele dienst. Maar het mocht niet baten, het aantal operationele straaljagers heeft nooit het geplande aantal bereikt.
Deelvraag 4.1
Wat waren Hitler’s grootste fouten in de oorlog? Menig historici zijn het er nog altijd niet over eens wat Hitler’s grootste fout in de oorlog was. 1k ga nu ook geen conclusie trekken maar ga 2 keerpunten aan het begin van de oorlog bekijken: De slag om Engeland en Stalingrad. Stalingrad Hitler’s Offensief in het oosten, operatie Barbarossa (de verovering van de S.U.) leek een ongekend Succes te worden. Gelanceerd in Juni ‘41 stonden de Duitse legers al in December van dat jaar voor Moskou, klaar om binnen te vallen. Maar Hitler liet moskou nog even links liggen en richtte zijn aandacht op de Kaukasus met zijn olierijke velden. Vele van zijn Generaals waren tegenstanders van dit plan maar hij zette door. In het begin verliep ook deze operatie mm of meer volgens plan. Een paar laatste steden, bolwerken stonden de Duitsers nog in de weg voordat ze aan de volgende fase van de strijd konden beginnen. Een daarvan was Stalingrad. Stalingrad was een bolwerk van de communistische heilstaat en Stalin piekerde er dan ook niet over deze stad op te geven. Hij liet de stad flink versterken, maar toen de Duitsers binnenvielen (Augustus ‘42) leek dit weinig zin te hebben gehad. Hij bleef versterkingen sturen maar baten mocht het niet. De Duitsers stormden onvermoeid voort (voor een hoge prijs, dat wel) tot ze ongeveer 6/7 deel van de stad in handen hadden. Het leek een kwestie van tijd voor de overgave van de resterende Russische troepen in de stad. Althans, zo dacht Hitler erover. In werkelijkheid was dat deels ook zo maar omdat Stalin maar versterkingen bleef sturen hielden de russen met bijna onhoudbare moeite stand. Totdat de Winter aanbrak. Voor de 2e keer in het offensief kregen de Duitsers te maken met de strenge Russische winter. De opmars vertraagde sterk hierdoor maar ze waren beter voorbereid dan in ‘41. Omdat de russen om Stalingrad steeds meer grond terugwonnen werd de aanvoer van munitie en voedsel flink ingeslonken. Göring beloofde Hitler dat zijn Luftwaffe de aanvoer van goederen in stand zou houden. Hitler stemde ermee in en besloot voorlopig de situatie te laten voor wat het was. Hier beging hij een fout: De russen werden steeds sterker op dat punt en de Luftwaffe kwam lang niet in de buurt van het beloofde aantal vluchten ter bevoorrading. Ondanks vele verzoeken van Generaal von Paulus (bevelhebber 6~ leger in Stalingrad) om de ingesloten Duitsers te ‘bevrijden’ deed Hitler niets omdat hij dat teveel op terugtocht vond lijken. Paulus kon zichzelf best redden meende hij. Uiteindelijk gaf von Paulus, inmiddels net veldmaarschalk, zich over (februari ‘43) en hiermee was de Slag in Stalingrad verloren. The Battle of Britain R.A.F. vs Luftwaffe Hitler’s veroveringszucht was niet te stoppen en na de invasie van de lage landen, die met een overwinning bekroond werden, wilde hij Engeland tenslotte ook veroveren, zijn laatste vijand in West-Europa. Hij achtte de oorlog gewonnen, maar de oorlogsverklaring van Groot Brittanië had ervoor gezorgd dat hij in staat van oorlog was met G.B. en hij besloot Engeland te veroveren. Hij begon een luchtoffensief voorafgaande aan de geplande invasie, operatie Seelöwe, er vanuit gaande dat totale luchtsuprematie garantie voor succes betekende. De Luftwaffe begon zijn operaties vanaf bases in Frankrijk. In het begin ging het offensief zoals Hitler dat wilde. Vliegbases werden platgegooid, evenals radarstations, havens en fabrieken. Ondanks het feit dat de Luftwaffe veel vliegtuigen verloor
werd de R.A.F. langzaam op de knieën gedwongen. Ook zij verloren veel vliegtuigen maar de reserves waren niet toereikend. Vliegtuigen waren niet het grootste probleem. Doordat er veel Britse vliegtuigen werden neergehaald werden er ook veel ervaren piloten gedood. Deze konden niet vervangen worden omdat de Britse pilotenscholen niet genoeg piloten konden leveren en degene die ze wel konden leveren hadden nauwelijks vlieguren of ervaring. De zwaarst belaagde groepen (G.B. had haar luchtverdediging verdeeld over 4 groepen over heel Engeland) waren 11th en 12th group. Churchill besloot uit wanhoop Berlijn te bombarderen. De (ongeëscorteerde) bommenwerpers werden grotendeels neergehaald door de verdediging van de Luftwaffe, maar enkele slaagden erin Berlijn te bombarderen. Hitler was ziedend en gaf Göring bevel ,uitgaande van de gedachte dat de R.A.F. zo goed als vernietigd was, Londen te bombarderen om de Britten zo op de knieën te krijgen. De R.A.F. kreeg hierdoor de broodnodige adempauze (ze hoefden de vliegvelden, fabrieken e.d. niet zo zwaar meer te verdedigen) en kreeg de tijd haar sterkte weer op te bouwen. Ze waren nu veel beter in staat hun land te verdedigen en dwongen de Duitsers zo af te zien of in ieder geval uitstel van Seelöwe. Deelvraag 4.2
Wat zijn de meningen van verschillende historici en getuigen over de reden waarom Hitler de oorlog verloren heeft? Alan Clark De Engelse historicus Alan Clark geeft in het boek “History of World War II” zijn kijk op het ‘keerpunt’ Stalingrad: “ Er is vaak gezegd dat Stalingrad de doorslaggevende strijd was geweest, en het keerpunt van de gehele strijd in het oosten. En inderdaad, één blik op de kaart, met de plannen van de Duitse plannen voor het zomeroffensief in 1942 ernaast bekeken, bevestigt deze stelling. Maar de ironie wil dat geen van beide zijden wilde of voorzag dat de gevechten tot aan de dood daar plaats zouden vinden.” … “Stalingrad was de grootste nederlaag geleden door de Duitse strijdkrachten sinds de Napoleonistische Oorlog. Tot op de dag van vandaag blijft het onmogelijk om een laatste schatting te maken van het falen om het omsingelde leger te ontzetten, omdat alle overlevenden belemmerd zijn om een onpartijdige mening te geven.” Hij ziet Stalingrad dus als het keerpunt in het Oosten maar zegt niet of het ook daadwerkelijk het keerpunt van de oorlog is geweest. Air Marshal Sir Robert Saundby Air Marshal Sir Robert Saundby geeft zijn mening zeer kort en zeer krachtig weer: “Van alle talloze veldslagen die gevochten zijn over de afgelopen 2500 jaar, worden er niet meer dan 15 algemeen gezien als doorslaggevend / een keerpunt. Een doorslaggevende veldslag is gedefinieerd als één ‘waarin een tegenstrijdige gebeurtenis de loop van het drama voor de wereld met een andere uitkomst essentieel had veranderd.” Hiernaar gekeken kan geconcludeerd worden dat ‘the Battle of Britain’ zeker als doorslaggevend, dus als een keerpunt kan worden beschouwd.” Hij is van mening dat een andere uitkomst van ‘the Battle of Britain’ de tweede wereldoorlog voor Hitler had kunnen winnen. Ik ben het met hem eens. In mijn eindconclusie zal ik mijn eigen mening verder toelichten.
Captain Sir Basil Liddell Hart Captain Sir Basil Liddell Hart, eveneens Engels historicus, maakt zijn kijk op het definitieve keerpunt in de oorlog als volgt aan de lezer duidelijk: “De geallieerde bevrijdingsinvasie in Normandië, in juni 1944, was de meest dramatische en beslissende veldslag in de gehele tweede wereldoorlog.” Lidell Hart is dus van mening dat Normandië het keerpunt is geweest voor de Duitsers en hun kans om de totale overwinning te behalen daar hebben verspeeld. Ik ben het niet met Lidell Hart eens, want naar mijn mening was totale overwinning niet haalbaar meer. Maar ik denk wel dat als de Duitsers er in waren geslaagd de geallieerden terug in zee te drijven, dat de oorlog aanzienlijk verlengd had kunnen worden. Captain Donald Macintyre Captain Donald Macintyre twijfelt eraan of de strijd op de Atlantische oceaan cruciale rol had kunnen spelen in de totale overwinning door de Duitsers en brengt dat als volgt onder woorden: “Hoe dichtbij deze campagne heeft gestaan bij de totale Duitse overwinning kan misschien het beste worden afgelezen uit Winston Churchill’s volgende woorden: ‘Het enige wat mij ooit heeft beangstigd tijdens de oorlog was het U-boot gevaar.’ Macintyre twijfelt er dus aan of deze zeeslag overwinning had kunnen behalen. Ik ben het met hem eens, dat het niet de meest beslissende slag is geweest. Samenvatting. Kijkend naar de beantwoording van de hoofd- en deelvragen trek een conclusie, die luidt als volgt: Alle historische feiten op een rijtje geven een goed overzicht. + 1940/’41: Verovering van Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Frankrijk, Griekenland, Joegoslavië. 1941/’42: Inval U.S.S.R., Hitler’s leger tot aan Moskou. - 1941: Battle of Britain verloren
1942: Winteroffensief Rode leger, onverwachte sterk. 1944: Normandie: Hitler weigert versterkingen te sturen vanuit kanaal
1944: Ardennenoffensief: Duitse leger loopt vast door tactische blunders. Zo bekeken heeft Duitsland meer nederlagen geleden dan overwinningen behaald. Maar Waar ging het dan precies fout? Menig historicus denkt dat het de Battle of Britain geweest is. Als je kijkt naar wat er gebeurd was als die gewonnen was, kun je de volgende conclusie trekken: Hitler had met operatie Seelowe een niet al te zware operatie voor de boeg. Het Britse leger was uitermate zwak en de Homeguards (vrijwilligers) waren nauwelijks een leger te noemen. Weinig tijd was ervoor nodig geweest, zeker niet als Hitler de kans had gehad zijn volle invasiemacht het kanaal over te zetten. Als dit was gebeurd, was het enige wat militair in Engeland nodig was, een bezettingsleger geweest. Hij had dan zijn volle kracht op de U.S.S.R. kunnen richten en zo een veel sterker leger en luchtmacht gehad om tegen de Russen te vechten. Hierdoor had hij een veel grotere kans op overwinning gehad. Het is nooit gebeurd dus de vraag is en blijft enkel een speculatie, maar naar mijn idee en kijkend naar de historische feiten lijkt mij dit de meest logische conclusie. Deze trek ik dan ook.