De sandwich door A.F.Th. van der Heijden

Titel De Sandwich, Een requiem. Auteur A.F.TH. van der Heijden Uitgever Querido, Amsterdam, vierde druk, 1986. Samenvatting Deel 1. De zwakste schakel. 5 hoofdstukken. De laatste tijd las Adrieën de rouwadvertenties, omdat hij er zich bewust van was dat hij ooit een keer dood zou gaan. Toen hij die advertenties aan het lezen was zag hij een rouwadvertentie van Karine tegen. Hij had haar vroeger gekend. Hij gaat erover nadenken en bedenkt zich dan dat er mensen zijn die denken dat als zij sterven, de wereld vergaat. Daarom hoeven ze ook geen testament te maken. Zijn eigen idealisme wat dat niet alleen hij maar iedereen die macht had. Toen hij later op staat liep, zag hij dat alles normaal verder ging, terwijl Karine er niet meer was. Twee en een half jaar later hoort hij van zijn moeder dat Frank Rastering is overleden. Adrieën kende hem van vroeger. Dagen lang heeft hij toen geprobeerd om Frank en Karine samen in een gebeurtenis te plaatsen. Hij wist eigenlijk niet goed wat hij deed, was het een soort troost of een nagekomen rouwdienst. Hij vindt dat de dood betekenis geeft aan het leven en de herinneringen aan de overledenen creëren het hiernamaals. Adrieën herinnert Frank als een jonge op hele dunne lange benen. Hij kwam altijd op de meest onmogelijke momenten aanwaaien. Frank had ook een keer een kettinkje aan zijn hand vast gemaakt, zodat het er ooit meer af kon. Iemand is een keer een uur bezig geweest om de zwakste schakel met de hand los te maken. Het is nog onbekend hou Frank aan zijn einde is gekomen. Van een vriendin hoorde hij dat de politie hem gevonden had toen hij van 7 hoog naar benende was gevallen. Deel 2. De kinderbruiloft. 12 hoofdstukken. Na de overlijdensadvertentie in de krant kwam Adrieën de zus van Karine tegen. Ze nodigde hem uit om een keer langs te komen. Hierdoor herinnert hij zich weer hou hij met Karine in aanraking is gekomen. Haar zus was het stuk van de school. Ze was dik opgemaakt en had veel wit haar. Ze ging altijd vergezeld van een soort schaduw, een lelijk meisje. Op een keer stapte ze op hem af en ze vroeg of hij een keer met haar zusje uit wilde. Toen hij toch naar Lucia was gegaan vertelde ze hem dat hij ouder is geworden. Lucia vertelt heel luchtig over de dood van Karine, terwijl Adrieën er eigenlijk niet zoveel over wil horen. Hij heeft het er erg moeilijk mee. Karine heeft zelfmoord gepleegd, ze was al een tijdje zoek. De ouder van Lucia komen die middag ook. Haar vader ziet er slecht uit. Het werd een hele tijd stil en Adrieën dacht aan Karine. Hij vond het vooral walgelijk toen hij zich herinnerde dat hij met har naar bed was geweest. Nu is ze dood, terwijl hij het intiemste van haar gekend heeft. Hij moest er bijna van kosten. Als Adrieën Karine voor de eerste keer ophaalt heeft Lucia het over een kinderbruiloft, ze heeft twee jonge kinderen gekoppeld. De verhouding tussen Karine en Adrieën verliep nogal stroef. Ze was als ze samen uitgingen constant bezig om de rest van de groep te helpen en ondersteunen. Karine vluchtte van Adrieën weg, ze voelde zich te veel, ze had een minderwaardigheids complex. Adrieën had een vriend Peter Roodakker die alles deed wat hij deed. Op een dag gaat Adrieën met Karine en haar nieuwe vriend mee naar de verjaardag van Rudy, ze is een gehandicapt meisje en hij zoent met haar uit een soort liefdesverdriet. Dit was het laatste waar hij Karine heeft gezien. Deel 3. Kiliboe, kiliboe. 6 hoofdstukken. Adrieën herhaalt herinneringen vaak, omdat hij bang is dat hij ze vergeet. Toch is hij nog steeds bezig om Karine en Frank in een herinnering samen te zien. Hij wil een requiem. Hij denkt op een dag dat hij kanker heeft. Hij voelt zich steeds sneller moe en hij heeft nergens meer zin in. Hij begint ook al duizelig te worden maar durft niets tegen zijn vriendin Ouiesje te zeggen. Hij laat een EEG maken bij de dokter en moet over 10 dagen terug komen. Voor dat hij weer naar de dokter gaat, gaat hij in een café wat eten, hij krijgt een roggebrood in sandwich (aanleiding) voor en plotseling herinnert hij zich iets. De herinnering komt waarschijnlijk ook voort uit een soort doodangst (hij denkt dat hij kanker heeft), Karine en Frank zijn al dood, nu zal hij volgen.(rede) Karine houdt een feestje vanwege haar eindexamen. Daarna gaan ze nog ergens heen en dan ligt Frank op de grond, Karine heeft het koud en gaat boven op hem liggen. Later vraagt ze of Adrieën er ook bovenop komt liggen als een soort Sandwich. Hij denkt dat dit de rede is dat hij nu niet dood gaat, omdat hij de sandwich niet heeft afgemaakt. Adrieën gaat op vakantie met Dop, hij rijdt als een gek, verliest op een gegeven moment de macht over het stuur. Normaal gilt Adrieën niet op zo'n moment, maar nu wel. Misschien is hij toch bang om dood te gaan. Thema Het boek gaat over het verwerken van de dood. Verklaring: Als Adrieën hoort dat er twee vrienden van vroeger zijn overleden gaat hij opzoek naar een herinnering waar hij ze beide tegelijk tegenkomt. Hij heeft hen rond dezelfde tijd gekend, is vaak of met de en of met de ander naar de club of bioscoop geweest, ze hadden ongeveer dezelfde vriendenkring, maar hij kon ze maar niet samen in een herinnering krijgen. Hij weet eigenlijk niet waarom hij dit deed, misschien was het een soort troost of een nagekomen rouwdienst. Hij kan de dood van zijn vrienden misschien wel beter verwerken als hij in zijn geheugen terug gaat om te kijken wat hij nou allemaal met hen meegemaakt heeft, hij kan de goede en slechte dingen tegenkomen en hen daarna blijven herinneren zoals ze waren. Door naar een herinnering te zoeken waarin ze samen zijn moet hij verder terug in zijn herinneringen en zo weet hij zeker, dat hij misschien maar weinig herinneringen zal vergeten. Als hij maar weinig herinneringen vergeet, dan blijven Frank en Karine ook altijd een beetje bij hem.
Motieven · De dood: dit is het belangrijkste motief van het boek. Het gaat over het verwerken van de dood, ook komt de dood elke keer weer terug. Ten eerste gaan Adrieën op een gegeven moment rouwadvertenties lezen, omdat hij ervan bewust wordt dat hij ook een keer dood gaat. Dan hoort hij dat er twee vrienden van vroeger zijn dood gegaan. Als hij terug gaat in zijn herinneringen ziet hij een periode in zijn leven waar hij helemaal in het zwart gekleed is. Zijn vriend noemt hem de engels des doods. Ook overlijdt de vader van een vriend van hem. Ook is hij zelf erg bang om dood te gaan. Hij denkt namelijk dat hij kanker heeft. Als hij de sandwich weer kan herinneren weet hij al wat de uitslag van het onderzoek zal zijn. Hij is gezond en dat heeft hij te danken aan het niet afmaken van de sandwich. · Herinneringen: Adrieën probeert d.m.v. herinneringen de dood van Frank en Karine te verwerken. Door deze herinneringen zit er ook een moeilijke opbouw in het boek. Het gaat van heden naar verleden enz. · Liefde: De liefde tussen Adrieën en Kariene speelt een grote rol in het verhaal. Er wordt ook beschreven hoe het allemaal gegaan is. Ook spelen natuurlijk liefdes van andere personen een rol. De ouders van Karine, de zus met een nieuwe vriend en de andere vriendinnen van Adrieën · Vriendschap: Karine en Adrieën zijn in eerste plaats vrienden van elkaar. De relatie loopt niet echt goed. Adrieën was ook met vrienden buiten toen hij eigenlijk de sandwich moest afmaken met Karine. Frank was ook een jeugdvriend van Adrieën, ze hadden een vreemde vriendschap die ook verwaterde. Toch vond Adrieën het heel erg om te horen dat hij dood was. · Angst: Adrieën is bang om dood te gaan. Daarom gaat hij rouwadvertenties lezen. Hij is er zeker van dat hij kanker heeft en niet meer lang te leven heeft. Hij laat zich door veel artsen onderzoeken maar er komt niets uit. · Ziek: Adrieën is twee jaar lang ziek. Hij heeft allemaal vreemde verschijnselen. Hij is steeds vaker moe en hij ziet het niet meer zitten. Hij loopt allemaal artsen af, maar niemand kan hem helpen. Uiteindelijk, als hij de gebeurtenis van de sandwich voor zich kan halen, weet hij dat hij niet ziek is en dat hij ook voorlopig nog niet dood zal gaan. Hij heeft zich toen van een vroege dood gered. · Dood, zag je dat, oh sorry: Dit zei Frank toen hij een vlieg dood sloeg. Adrieën zijn broertje was een bandje aan het opnemen, dit kwam dus ook op het bandje en Adrieën heeft het zinnetje dag in dag uit aan moeten horen. · Trommel: Adrieën kreeg voor zijn verjaardag een trommel elke keer gaat hij kapot en elke keer maakt zijn opa hem weer. Adrieën blijft deze herinneringen herhalen omdat hij bang is dat hij ze vergeet. · Plasrozijn: Dit is een heel vies stukje waar Adrieën aan terug denkt. · Zwarte pak: Na zijn schooltijd loopt Adrieën een hele tijd helemaal in het zwart. Zijn vriend zegt daar iets van en daarna loopt hij niet meer in het zwarte pak. Titel De Sandwich. Verklaring: Doordat Adrieën een roggebrood in de vorm van een sandwich krijgt herinnert hij de avond waar Karine hem vraagt om de sandwich af te maken. Karine ligt boven op Frank en ze wil dat Adrieën er bovenop komt liggen. Adrieën doet dit echter niet en weet daarom waarschijnlijk aan een vroege dood te ontsnappen. Ondertitel: Een requiem. Verklaring: Het boek is opgedragen aan twee dode vrienden. Vroeger werd een requiem gehouden om, middels de devotie van de in de kerk verzamelde nabestaanden, het zieleheil van de ontslapende te bevorderen; tegenwoordig is de taak van de nabestaande aanzienlijk bezwaard. Zelfs het hiernamaals is nu van hun inzet afhankelijk. Immers, iemand blijft na de dood slechts leven voor zover hij in het bewustzijn van de overlevenden een plaats inneemt. titel van het eerste hoofdstuk: De zwakste schakel. Verklaring: Frank maakt een armband voor Adrieën en die kan niet meer af. Een meisje is toen heel lang bezig geweest om de zwakste schakel van de armband te zoeken zodat hij af kon. Frank is van het balkon af gevallen. Hij had een koptelefoon op en dat was de zwakste schakel. De koptelefoon kon hem niet houden toen hij van het balkon afviel. titel van het tweede hoofdstuk: De kinderbruiloft. Verklaring: Het zusje van Karine, Louise koppelt Karinne en Adrieën. Dit ziet ze als een kinderbruiloft, want ze heeft twee jongere kinderen geholpen. titel van het derde hoofdstuk: Kiliboe, Kiliboe. Verklaring: Als Karine, Frank en Adrieën op die avond buiten zitten vertelt Dop een schuine parodie op Karel ende Elegast. Het paarde geluid dat hij maakt is Kiliboe, Kiliboe. Met dit woordje onthoudt hij de gebeurtenis. Gebeurtenissen en Bouw Het boek heeft drie hoofdstukken, die weer zijn opgebouwd uit verschillende kleine hoofdstukjes. Het boek is niet chronologisch verteld. Alles staat door elkaar, dit maakt het boek, vooral in het begin, best moeilijk te lezen. Het verhaal worst in Amsterdam vertelt, vooral in de herinneringen spelen Nijmegen en Eindhoven een rol. Ook tijd speelt wel een rol. Begin februari 1979, dood van Karine. Ontmoeting met zijn moeder, hij hoort van dood van Frank, juli 1981. Het verhaal eindigt in november 1982, hij gaat naar de neuroloog en hij ziet opeens weer de gebeurtenis van de sandwich voor zich. Adrieën heeft twee jaar lang klachten. Terugblikken van 1968-1970, einde van zijn schooltijd. Het verhaal is niet echt spannend, maar het bevat maar weinig saaie stukken. Alleen het stuk over zijn ontmoeting met Karine vond ik er saai. Vooral die toen ze al studeerde. Het verhaal bevat een vies stuk en dat is de herinnering aan de plasrozijnen, dat vond ik echt heel smerig. Je kan je opzich wel inleven met de hoofdpersoon. Ik denk dat het waar is wat hij zegt: iemand blijft na de dood slechts in leven voor zover hij in het bewustzijn van de overlevenden een plaats inneemt. Volgens mij gaan mensen ook pas echt dood, als er geen mensen meer zijn die aan ze denken. Doden blijven namelijk altijd leven in iemand gedachte. Personages Adrieën is 27 als Karine sterft. Hij is net de rouwadvertenties gaan lezen, omdat hij zich is gaan realiseren dat hij ook dood zou kunnen gaan. Hij probeert de twee gestorven vrienden in een herinnering samen te krijgen. Hij is een lange tijd ziek en hij denkt dat hij aan kanker lijdt en dat hij nog maar kort te leven heeft. Als er herinneringen boven komen gaat hij ze herhalen omdat hij bang is dat hij ze vergeet. Voordat hij voor de uitslag naar de neuroloog moet komt de herinnering van de sandwich boven, hij weet dan al wat de uitslag van het onderzoek is. Hij is niet ziek want op dat moment had hij zichzelf van een vroege dood gered. Karine: ze is het kleine zusje van Louise. Louise is knap en heeft lang blond haar, zij koppelt Adrieën en Karine. Adrieën heeft maar kort verkering met haar gehad, ze was voornamelijk een vriend. Karine vond zichzelf lelijk, ze was altijd bezig met haar make-up bij te werken. Ze was ook modegevoelig en ze vond de vreemdste dingen zielig. Ook schaamde ze zich voor haarzelf en als iemand fysiek toenadering zocht, ging ze hem het liefst zoveel mogelijk uit de weg. Ze leed aan anorexia en ze heeft zelfmoord gepleegd. Toen ze in een tehuis zat heeft ze iemand gezien toen hij zich net had opgehangen, Karine heeft zichzelf ook opgehangen. Ze vond zichzelf overbodig op deze wereld en daarom heeft ze er een eind aan gemaakt. Frank Rastering: de herinneringen die direct naar boven kwamen toen Adrieën van de dood van Frank hoorde waren: laarzen, korte lange poten. Hij wordt geassocieerd met afgelegen cafés, dorpsmeiden, duistere handel en ruzies. Hij kwam altijd op hele vreemde momenten binnen vallen. Verder wordt er niet zoveel over hem verteld.