Artis

Samenvatting

In Artis moesten wij een praktische opdracht gaan uitvoeren. Je kon uit vijf thema’s een diersoort kiezen om te observeren. Wij hadden het pinché-aapje uit de thema sociaalgedrag gekozen en voor de lynx (de grote katachtigen) uit de thema territoriumgedrag. Er moesten twee opdrachten uitgevoerd worden bij elk diersoort. We moesten 15 minuten lang observeren en dan 15 minuten een ethogram maken. Daarna twee keer 10 minuten protocolleren.
Wij wilden als eerst de lynx gaan observeren maar tot onze teleurstelling sliep het beest. Dus konden wij weinig observeren. We hadden weinig keus tussen de grote katachtigen omdat bijna allemaal sliepen. De leeuwen waren de enigen die actief waren en hebben we die maar gekozen om te observeren. Nadat we alle opdrachten hadden uitgevoerd bij de leeuwen zijn we naar het pinché-aapje gegaan in het Kleine Zoogdierenhuis. We hebben twee daar twee verschillende aapjes geobserveerd en we konden alle twee opdrachten succesvol uitvoeren.


We moesten twee diersoorten observeren maar alleen over één diersoort moest er een volledige beschrijving worden gegeven en een duidelijke uitwerking van het protocol en de ethogram. Bij de ander diersoort moesten alleen de observaties van Artis dus de ethogram en het protocol worden vermeld. Omdat het pinché-aapje veel interessanter was dan de leeuwen hebben we gekozen om over dit dier uitgebreid te schrijven.

Inleiding

Theorie
De liszt- of pinché-aapjes zijn zeer actieve dieren met een zeer karakteristiek uiterlijk en vind je meestal terug hoog in de bomen.
Pinché-aapjes komen alleen voor in het noordwesten van Colombia en behoren tot de familie van de klauwaapjes (Callithridacea), die een tak zijn van de familie der Tamarins (Sanguinus). Ze worden ook wel liszt-aapjes genoemd omdat hun sneeuwwitte kopmanen overeenkomsten vertoond met het wilde kapsel van Franz Liszt, een beroemde componist. Deze apensoort leeft in het wild hoog in de bomen en zoeken zelden de grond op. In de dierentuin komen ze vaker op de grond, bijvoorbeeld om gevallen voedsel op te rapen. Groepen in het wild bestaan uit een ouderpaar en hun jongen. Alleen het ouderpaar krijgt jongen (meestal een tweeling) die voornamelijk door de vader worden meegedragen. Het reproducerende vrouwtje is dominant en de enige in de groep die met behulp van haar genitaalklieren geurstoffen over takken en twijgen strijkt. Als het dominante vrouwtje sterft neemt een ander vrouwtje haar plaats meteen in. Waarschijnlijk wordt de rangorde binnen een groep door gelaatsuitdrukkingen en geluid bepaald. Bepaalde geluiden die ze kunnen maken liggen buiten ons gehoorgebied.

Doel
Tijdens het observeren hebben we naar het vlooigedrag gekeken en hoe de aapjes op elkaar reageren. Wij wilden te weten komen of het sociaal contact tussen de pinché-aapjes een verband heeft met de verschillende hoogten in het verblijf.

Onderzoeksvraag
Is er een verschil in sociaal gedrag op verschillende hoogten in het verblijf?
Wij hebben twee vrouwelijke pinché-aapjes geobserveerd. Wij waren namelijk ingelicht dat alleen vrouwelijke pinché-aapjes aanwezig waren in het verblijf.

Hypothese
Omdat pinché-aapjes zelden de grond opzoeken zal er een verschil in sociaal gedrag zijn. Dat veronderstelden wij op basis van de informatie die wij hadden gevonden over deze dieren. Daarom hebben wij vooral naar het vlooigedrag gekeken.
Voorspelling

Wij hadden in gedachten dat deze aapjes geen agressief gedrag zouden tonen, omdat in de theorie pinché-aapjes niet als agressieve aapjes worden beschreven of gezien. Ook dachten we omdat deze aapjes zelden de grond opzoeken, ze juist heel veel zouden klimmen en hangen. Dit hadden we genoteerd voordat we de aapjes gingen observeren in onze ethogram.

Materiaal en methoden

- Pinché-aapje
- stopwatch

Tijdens het observeren van de dieren hebben we volgens de opdracht gewerkt. We hebben zoveel mogelijk objectief gehandeld tijdens het maken van de ethogram.

In de opdracht wordt je geadviseerd een kort tijdsinterval te nemen bij een actief dier. Wij hebben de volledige 10 minuten genomen bij beide diersoorten. Wij vonden juist dat we zo een beter beeld van het gedrag konden vormen en makkelijker een conclusie kunnen trekken.

Resultaten

Ethogram
Handeling Afkorting Beschrijving
Draait kop
d.k. Het aapje draait zijn kop in een andere richting. Dit kan links, rechts, boven en beneden zijn, gaat meestal gepaard met zitten of stilstaan of lopen.
Loopt
l. Het aapje loopt door het verblijf.
Springen
s. Het aapje springt van een tak naar de andere
Klimmen
K
l. Het aapje trekt zichzelf omhoog aan het hek of de tak, gaat meestal gepaard met kop draaien.
Vacht plukken

v.p. Het aapje plukt de vacht van een ander aapje
Vacht wordt geplukt
v.w. Het vacht van het geoberserveerde aapje wordt door een ander aapje geplukt, gaat meestal gepaard met zitten of stilstaan.
Hangen
h. Het aapje hangt aan een tak of aan het dak van de kooi.
Silstaan. st. Het aapje staat stil op twee poten.
Zitten
z. Het aapje hurkt op twee benen.
Proberen te paren
p.p Het aapje doet een poging te paren met een ander aapje.

Protocol: pinché-aapje #1

Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Minuut 6 Minuut 7 Minuut 8 Minuut 9 Minuut 10
0-5 sec H. L. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W.
6-10 sec L. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W.
11-15 sec Z. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. S. V.W.
16-20 sec D.K. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. L. V.W.

21-25 sec L. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. ST. V.W.
26-30 sec D.K. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.W. V.W.
31-35 sec L. V.W. V.W. ST. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.
36-40 sec S. V.W. V.W. S. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.
41-45 sec H. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.
46-50 sec S. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.
51-55 sec ST. V.W V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.
56-60 sec D.K. V.W. V.W. V.W. V.W. V.W. V.P. V.P. V.W. V.W.

Protocol: Pinché-aapje #2

Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Minuut 6 Minuut 7 Minuut 8 Minuut 9 Minuut 10
0-5 sec V.W. L. V.P. V.P. L. H. V.P. L. V.P. V.P.
6-10 sec V.W. V.P. V.P. V.P. Z. L. V.P. S. V.P. V.P.
11-15 sec D.K. V.P. V.P. V.P. L. S. V.P. ST. V.P. V.P.
16-20 sec V.W. V.P. V.P. P.P. L. S. V.P. S. V.P. V.P.
21-25 sec V.W. V.P. V.P. ST. S. L. V.P. L. V.P. V.P.
26-30 sec V.W. V.P. V.P. S. ST. V.P. V.P. V.P. V.P. V.P.

31-35 sec V.W. V.P. V.P. S. L. V.P. V.P. V.P. KL. V.P.
36-40 sec V.W. V.P. V.P. S. ST. V.P. V.P. V.P. S. V.P.
41-45 sec V.W. V.P. V.P. L. KL. V.P. V.W. V.P. H. V.P.
46-50 sec V.W. V.P. V.P. KL. S V.P. V.W. V.P. L. V.P.
51-55 sec Z. V.P. V.P. L. ST. V.P. L. V.P. H. V.P.
56-60 sec Z. V.P. V.P. KL. S. V.P. ST. V.P. V.P. V.P.

Frequentiediagram: Pinché-aapje #!

Handeling Frequentie
d.k. 3
l. 5
s. 4
kl. 0
v.p. 20
v.w. 81
h. 2
st. 3
z. 1
p.p 0

Frequentiediagram: Pinché-aapje #2

Handeling Frequentie
d.k. 1
l. 17
s. 10
kl. 4
v.p. 67
v.w. 11
h. 3
st. 6
z. 3
p.p 1

Discussie

Uit het protocol van pinché-aapje #1 kunnen we concluderen dat:
- de vacht van het aapje vaak door andere aapjes wordt geplukt
- het aapje vlooit een ander aapje pas wanneer hij gevlooid is
- het aapje verricht weinig activiteit.

Uit het protocol van pinché-aapje #2 kunnen we concluderen dat:

- het aapje vlooit een ander aapje
- het aapje wordt weinig gevlooid door een ander aapje
- het aapje heel actief is in het verblijf
- het aapje een poging doet om te paren

Deze twee conclusies kunnen we verklaren door pinché-aapje #1 als de moeder te zien en pinché-aapje #2 mogelijk één van haar jongen of van een ander moeder pinché-aapje. Dat kan het vlooigedrag verklaren, omdat het reproducerende vrouwtje is dominant en de enige in de groep die met behulp van haar genitaalklieren geurstoffen over takken en twijgen strijkt. Pinché-aapje #1 heeft dat gedaan en pinché-aapje #2 wilde dus paren.

Resultaten: De leeuwen

Ethogram

Handeling Afkorting Beschrijving
Lopen L De leeuw loopt, gaat vaak gepaard met omkijken of omdraaien.
Omkijken OK De leeuw draait zijn kop en kijkt om zich heen
Stilstaan S De leeuw staat stil, gaat vaak gepaard met omkijken.
Gapen G De leeuw doet bek open
Urineren U De leeuw urineert
Trapt Tegen Deur TTD De leeuw trapt tegen een deur, gaat vaak gepaard met stilstaan
Liggen LI De leeuw ligt op de grond, gaat vaak gepaard met omkijken.
Krabt zichzelf KR De leeuw krabt zichzelf met een van zijn poten

Rennen R De leeuw rent

Protocol #1

Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Minuut 6 Minuut 7 Minuut 8 Minuut 9 Minuut 10
0-5 sec S L L L L S S LI L L
6-10 sec S L L L L S S LI L L
11-15 sec DO L S L S S S LI LI DO
16-20 sec DO DO L L OK S S LI S L
21-25 sec L L U L S L S L S L
26-30 sec L L L L S L S L S L
31-35 sec L L L S S S S TTD LI OK
36-40 sec L L L S L S S S LI S
41-45 sec L L L L L L L L G S
46-50 sec L L L L L L L L LI L
51-55 sec OK L L L S S S L LI L
56-60 sec L L OK L S S S L LI L

Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Minuut 6 Minuut 7 Minuut 8 Minuut 9 Minuut 10
0-5 sec LI LI LI L L S L S S S
6-10 sec LI LI LI L L L S S S L
11-15 sec LI LI LI S R L L L L LI

16-20 sec LI LI LI L L S L L L LI
21-25 sec LI LI LI L L S S L L LI
26-30 sec LI LI LI L L L L S S LI
31-35 sec LI LI LI L L S L S L LI
36-40 sec LI LI LI TTD L L L S L LI
41-45 sec LI LI L S L S S S KR LI
46-50 sec LI LI L L L S S G L LI
51-55 sec LI LI L L G S G S L LI
56-60 sec LI LI L L L S S S S LI
Protocol #2