Hoofdstuk 6 Verleiding door pracht en praal

H6 Verleiding door pracht en praal Na de renaissance ontstaat er een nieuwe stijl, ‘de barok’ genoemd. Giovanni Lorenzo wordt in 1629 door de paus aangesteld als bouwmeester van de Sint-Pieterskerk. Het plein voor de Sint-Pieter is ook een ontwerp van Bernini. Ook maakt hij de Vierstromenfontein op de Piazza Navona. In het werk van Bernini zijn de algemene kenmerken van de barok herkenbaar, zoals bijv. het verhogen van contrasten, een voorliefde voor theatrale effecten, grootse gebaren en aandacht voor het dramatisch moment en een sterke neiging tot integratie van de verschillende kunsten. In een van de straatjes rond de Piazza Navona staat de Franciscaner kerk Sint Luigi, die bekend is vanwege de Contarelli-kapel. Hij is ingericht in opdracht van kardinaal Mattheus Contarelli. De Sint-Pieter wordt onder leiding van Bernini een totaalkunstwerk. Alle aandacht wordt gestuurd naar het centrale punt: het graf van Petrus. Typerend voor de barok is de ‘verleiding’: het sturen van aandacht en emoties van het publiek. L’Orfeo is een voorstelling die als eerste echte opera wordt beschouwd. Claudio Monteverdi is de componist van l’Orfeo, hij meent dat muziek in staat is emoties te sturen. In Orfeo wordt het verhaal van de held Orpheus verteld. Monteverdi onderscheidt de prima en de seconda practica. In 1614 wordt Monteverdi kapelmeester van de San Marco in Venetië. Opera ontwikkelt zich tot een vermaak voor een breder publiek. Ook in het werk van schilder Poussin wordt een poging gedaan de oudheid op een natuurgetrouwe wijze te doen herleven. Pieter Paul Rubens heeft een eigen stijl ontwikkelt uit de werkwijze van Caravaggio en Poussin. Een van zijn grotere opdrachten komt van de weduwe van de Franse koning Hendrik, en koningin-moeder van Lodewijk de dertiende. Ze bestelt bij hem 25 doeken waarop haar leven en goede daden worden geïllustreerd. Kunstenaars krijgen in deze periode vaak een werkplek aangeboden in het paleis van de vorst. Diego Velázquez heeft een erg mooi schilderij gemaakt, het heet de Hofdames. Het oogt als een moderne foto, maar op een doordachte manier is de werkelijkheid gemanipuleerd. Hyacinthe Rigaud toont Lodewijk als een absoluut heerser. Lodewijk is tot dan toe de eerste vorst die zich zo vaak heeft laten portretteren, niet alleen op schilderijen maar ook als gravure of als beeltenis op munten. Lodewijk was een absoluut vorst. Hij heeft wel eens als danser opgetreden in een ballet. Ballet-komedie is blijspel onderbroken door ballet en liederen. Het is ontstaan aan het hof van Lodewijk de veertiende door de samenwerking van Molière en Lully. Een tragedie bestaat altijd uit een proloog gevolgd door drie tot vijf bedrijven. De inhoud is altijd gebaseerd op klassieke mythologie of geschiedenis. Verder is het een vereiste dat, in navolging van de Griekse tragedies, er een eenheid van tijd, plaats en handeling is. In een tragedie worden de personages door passie en noodlot geconfronteerd met belangrijke levensvragen. In 1661 wordt de Academie Royale de Danse opgericht, onder bescherming van Lodewijk. Op deze academie worden de regels voor de theaterdans vastgelegd. De 5 basisposities, die vandaag de dag nog op elke balletschool worden onderwezen, zijn op deze academie vastgesteld. Lodewijk besteedt veel aandacht aan de inrichting en tuinaanleg van Versailles. De artistieke leiding van de bouw is in handen van Charles Le Brun. Hij ontwikkelt een eenheid in stijl, die de style Louis XIV wordt genoemd. In 1682 verhuist Lodewijk naar Versailles. Het leven aan het hof bestaat uit een aaneensluiting van ceremonies. Elke handeling en elk gebaar is voorgeschreven en vastgelegd in een protocol. Alles staat in teken van Apollo. Versailles is een totaalkunstwerk. De tuinaanleg van Versailles sluit aan bij het paleis. De centrale symmetrie-as van het paleis wordt in de tuinaanleg met meer dan een kilometer verlengd. Alle aandacht wordt naar een punt gedirigeerd: de ontvangstkamer van Lodewijk XIV. Het middelpunt van de tuin vormt de Apollo-fontein. De tuin brengt tot uitdrukking wat kenmerkend is voor de Franse barok: de natuur moet worden overwonnen. De strakke symmetrische indeling en de toevoeging van enorm veel beelden en fonteinen versterken het idee dat een door mensen geschapen orde meer op prijs wordt gesteld dan de grillige natuur.