Colitis Ulcerosa

Wat is colitis ulcerosa? Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Colitis ulcerosa (v. ulcus = zweer, hoewel vaak geen echte zweertjes voorkomen) is een chronische ontsteking van onbekende aard, die zich geheel beperkt tot de dikke darm. De ziekte kan mild, matig-ernstig of ernstig verlopen; bij de meeste mensen wisselen aanvallen en perioden van geringe activiteit (soms vele jaren durend) elkaar af. In tegenstelling tot de ziekte Crohn komt het alleen in de dikke darm (colon) voor. Colitis ulcerosa begint altijd in de endeldarm en kan zich langzaam over de hele dikke darm uitbreiden. Bij 75% van de patiënten beperkt de ontsteking zich tot het linkerdeel van de dikke darm (het dalende deel). Ook zijn er mensen die alleen een ontsteking van de endeldarm hebben (proctitis). De belangrijkste klachten zijn diarree-aanvallen en bloed bij de ontlasting. Vaak klaagt de patiënt over buikpijn, vermoeidheid en koorts. Periodes met deze klachten gaan vaak spontaan weer over, waardoor patiënt en dokter denken dat de ' buikgriep' genezen is. Wanneer de symptomen echter langere tijd bestaan of terugkomen moet altijd aan de diagnose colitis ulcerosa gedacht worden. Verschijnselen van ontsteking buiten de dikke darm zijn bij colitis ulcerosa zeldzaam.In ongeveer 5% van de gevallen kunnen huid-, oog en gewrichtsklachten optreden en ontsteking van het leverweefsel. Meestal gaan deze verschijnselen gepaard met vermeerderde activiteit van de colitis. Soms zijn er ernstige klachten en is een operatie noodzakelijk; vaker verloopt de ontsteking mild en zijn er weinig klachten. De oorzaak is van colitis ulcerosa is onbekend. Waarschijnlijk is er sprake van een auto-immuunaandoening. Dat betekent dat je afweercellen delen van het eigen lichaam aanvallen, in dit geval de dikke darm. Hoe kunt je colitis ulcerosa herkennen? Veel voorkomende klachten van colitis ulcerosa zijn buikpijn, diarree, bloed bij de ontlasting en koorts. Soms lijkt het begin van de ziekte op een buikgriep. Het is niet gemakkelijk de aandoening vast te stellen. Vaak is daar verder onderzoek voor nodig.
Wat kun je zelf doen bij colitis ulcerosa? Vaak zijn medicijnen nodig voor de behandeling van colitis ulcerosa. Omdat de dikke darm onvoldoende vocht en voedingsstoffen opneemt als de ziekte actief is, is het belangrijk voldoende te drinken en gezond te eten. De oorzaken Ook de precieze oorzaak ven Colitis Ulcerosa is bekend. Naast een onmiskenbare erfelijke factor, komt ook hier een onevenwichtig afweersysteem in de darmslijmvlies om de hoek kijken. Opvallen is dat de ziekte vaak begint bij mensen die stoppen met roken. Ook heet men vastgesteld dat nicotine de ongemakken veroorzaakt door deze ziekte soms vermindert. Omdat roken echter een heleboel schadelijke effecten heeft op de gezondheid( vooral op het hart en de bloedvaten), zal men Colitis Ulcerosa patiënten niet aanbevelen het roken te hervatten. Is colitis ulcerosa erfelijk? Een antwoord is hier nog steeds niet op te geven. Voor zover nu bekend, is die kans vrij klein, minder dan 1%. Wat wel is gebleken, is dat als je colitis ulcerosa hebt, er in de familie ook vaak anderen zijn met gevoelige darmen. Anamnese Eerst zal de arts met aanvullende vragen proberen een beter beeld krijgen van de klachten. Dat zijn vragen over de aard en de duur van de buikpijn en de diarree, over eventueel gewichtsverlies, afwijkingen rond de anus en klachten van huid, gewrichten en ogen. Ook wordt meestal gevraagd naar het voorkomen van deze klachten in de omgeving of bij familieleden. Wat is IBD en IBS? De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn beiden chronische aandoeningen van het maagdarmkanaal. Zij worden ook wel chronische inflammatoire (= ontstekingsachtige) darmziekten genoemd. In het engels wordt de term IBD, Inflammatory Bowel Disease, gebruikt. De term IBD moet niet verward worden met de afkorting IBS ('Irritable Bowel Syndrome'), het zogenoemde Spastische Darm Syndroom waarbij geen ontsteking aanwezig is. Hier lijkt een bewegingsprobleem van de darm de oorzaak van de klachten te zijn Complicaties De meeste mensen met een chronische darmziekte reageren gunstig op behandeling. Als de klachten na behandeling niet verminderen of zelfs verergeren of als de ontsteking zich uitbreidt tot buiten het darmkanaal, wordt dat beschouwd als een complicatie van IBD. Complicaties worden bij circa 10 tot 20% van de patiënten gezien. Uitbreiding van de ziekte buiten de darm betreft voornamelijk ontstekingen van de gewrichten, de huid, de ogen en de lever. Opvlamming van gewrichtsklachten loopt vaak parallel met een opleving van de darmontsteking. Kan iemand die colitis ulcerosa heeft functioneren? Colitis ulcerosa is een chronische aandoening. Toch wil dat niet zeggen dat de 'colitis'-patiënt er dan ook altijd last van heeft. Integendeel, de meeste mensen ondervinden nauwelijks beperkingen door hun ziekte. De reden waarom deze aandoening bij de groep chronische ziekten hoort is dat je er nooit helemaal vanaf komt. De meeste mensen leiden ondanks hun 'ongeneeslijke' ziekte toch een redelijk normaal leven. Als we naar het functioneren in maatschappij kijken is het voor de meeste (werk)functies geen enkel probleem om colitis ulcerosa te hebben. Al zijn er natuurlijk wel beroepen die misschien iets minder geschikt zijn. Jammer genoeg speelt het bij een sollicitatie wel eens een rol dat iemand een bepaalde aandoening heeft. Het beste is gewoon te vertellen dat je iets aan je darmen heeft, maar dat dat geen enkele beperking voor je werk hoeft te zijn.
Diagnose en beloop Het belangrijkste hulpmiddel bij de diagnostiek is een speciale röntgenfoto (colon-inloopfoto). Voorts wordt altijd rectoscopie verricht. Soms wordt deze aangevuld met colonoscopie (inbrengen van een kijkapparaat in de dikke darm). Indien nodig kan ook een CT-scan en echogram van de buikholte worden gemaakt. In geval van een spastisch colon vindt men bij deze onderzoekingen in het algemeen geen afwijkingen. Bij diverticulosis, diverticulitis en colitis ulcerosa worden verschillende karakteristieke röntgenbeelden verkregen. Steeds zal de arts ook bedacht zijn op de aanwezigheid van een gezwel in de dikke darm. In alle gevallen wordt de ontlasting onderzocht op de aanwezigheid van bloed en onverteerde voedselbestanddelen. Ook wordt gezocht naar wormeieren en wordt een kweekproef verricht voor onderzoek op de aanwezigheid van pathogene micro-organismen. In ernstige gevallen van colitis toont het bloedonderzoek een verhoogde bezinkingssnelheid, bloedarmoede en een verlaagd gehalte aan eiwit. Bij het gewone spastische colon is het beloop slepend maar goedaardig. Wanneer er een uitgebreide ontsteking van divertikels bestaat, zijn er langdurige perioden met koorts en hevige buikpijn. Er kunnen dan complicaties ontstaan, vooral bij de urinewegen. Zowel de ontsteking van de dikke darm als die van de urinewegen heeft de neiging chronisch te worden. Colitis ulcerosa kan langdurig zonder verschijnselen blijven en zelfs ogenschijnlijk genezen. Vaak is echter langdurige medicatie noodzakelijk en in zeer ernstige gevallen is operatieve verwijdering van de gehele dikke darm en het aanleggen van de kunstmatige darmuitgang noodzakelijk. Leefregels
Dieet
Hoewel men op grond van de vaak optredende buikkrampen een zacht dieet zou willen houden, heeft dit een averechts gevolg. De ontlasting wordt er nog moeilijker door en het opgeblazen gevoel neemt toe. Daarom geeft men tegenwoordig een vezelrijk (slakkenrijk) dieet. Dit is voeding die veel onverteerbare bestanddelen (slakken) bevat. Hiertoe behoren grof bruinbrood, volkoren- brood, roggebrood, havermout, peulvruchten, rauwe groenten en gekookte groene groenten en verse vruchten. Men gebruikt met mate melk en melkproducten; 300 ml per dag is voldoende. Desgewenst worden zemelen aan het dieet toegevoegd. Geneesmiddelen In het algemeen komen alleen geneesmiddelen in aanmerking die een rechtstreekse ontspannende werking op de gladde spiervezels van de darm uitoefenen. Met middelen die zonder doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn, dient men terughoudend te zijn. Lichaamsbeweging Dagelijkse lichaamsbeweging is van het grootste belang voor de normale werkzaamheid van de darm. Men besteedt hieraan minstens een uur per dag. Wandelingen in de frisse lucht verdienen de voorkeur. Regelmatige sportbeoefening is nuttig. Medicalisering Te veel een beroep doen op medische zorg fixeert de patiënt veelal nog meer op zijn darmwerkzaamheid. Bij een zuiver functionele krampachtige dikke darm is medische begeleiding nauwelijks nodig, tenzij er psychische stoornissen zijn. Wanneer er sprake is van divertikels, komt een jaarlijkse controle in aanmerking. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de aanwezigheid van enkele of weinige divertikels in de dikke darm geen pathologische betekenis heeft. Wat kunt u zelf doen bij colitis ulcerosa? Vaak zijn medicijnen nodig voor de behandeling van colitis ulcerosa. Omdat de dikke darm onvoldoende vocht en voedingsstoffen opneemt als de ziekte actief is, is het belangrijk voldoende te drinken en gezond te eten.
Hoe ziet de ontsteking er uit? Bij colitis ulcerosa gaat het om oppervlakkige aaneengesloten zweertjes aan de binnenkant van de darm. Bij de ziekte van Crohn kunnen ook de diepere lagen van de darm zijn aangedaan. Zo zelfs, dat zelfs sprake kan zijn van doorgroei naar andere darmgedeeltes of naar bijvoorbeeld de huid. Deze doorgroei wordt fistelvorming genoemd. De meest bekende fistels zijn de zogenoemde peri-anale fistels. Afhankelijk van het ziekteverloop kan de ontsteking plaatselijk blijven of een uitgebreider karakter vertonen. Colitis ulcerosa begint altijd in de endeldarm en kan zich (patiëntafhankelijk) naar boven uitbreiden totdat tenslotte de gehele dikke darm is aangedaan. Bij de ziekte van Crohn blijft in zeer veel gevallen de ontsteking beperkt tot het laatste gedeelte van de dunne darm en/of het eerste gedeelte van de dikke darm. Al of niet tegelijkertijd kan de ziekte van Crohn zich op iedere willekeurige plaats van het spijsverteringskanaal voordoen. Ook buiten de darm kunnen beide ziekten zich voordoen. Voorkeursplaatsen zijn o.a.: - gewrichten - huid - ogen - wervelkolom - lever
Daarom is regelmatig onderzoek van het hele lichaam zo belangrijk voor de diagnostiek en de controle van het ziekteverloop. Niet alleen is laboratoriumonderzoek van bloed, urine en ontlasting (faeces) nodig, maar ook röntgen- en echo-onderzoek (ultrageluid) en endoscopie van de darm. Leefregels Dieet Hoewel men op grond van de vaak optredende buikkrampen een zacht dieet zou willen houden, heeft dit een averechts gevolg. De ontlasting wordt er nog moeilijker door en het opgeblazen gevoel neemt toe. Daarom geeft men tegenwoordig een vezelrijk (slakkenrijk) dieet. Dit is voeding die veel onverteerbare bestanddelen (slakken) bevat. Hiertoe behoren grof bruinbrood, volkoren- brood, roggebrood, havermout, peulvruchten, rauwe groenten en gekookte groene groenten en verse vruchten. Men gebruikt met mate melk en melkproducten; 300 ml per dag is voldoende. Desgewenst worden zemelen aan het dieet toegevoegd. Geneesmiddelen In het algemeen komen alleen geneesmiddelen in aanmerking die een rechtstreekse ontspannende werking op de gladde spiervezels van de darm uitoefenen. Met middelen die zonder doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn, dient men terughoudend te zijn. Lichaamsbeweging Dagelijkse lichaamsbeweging is van het grootste belang voor de normale werkzaamheid van de darm. Men besteedt hieraan minstens een uur per dag. Wandelingen in de frisse lucht verdienen de voorkeur. Regelmatige sportbeoefening is nuttig. Medicalisering Te veel een beroep doen op medische zorg fixeert de patiënt veelal nog meer op zijn darmwerkzaamheid. Bij een zuiver functionele krampachtige dikke darm is medische begeleiding nauwelijks nodig, tenzij er psychische stoornissen zijn. Wanneer er sprake is van divertikels, komt een jaarlijkse controle in aanmerking. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de aanwezigheid van enkele of weinige divertikels in de dikke darm geen pathologische betekenis heeft.