Turkije

Geschiedenis Turkije: Rond 1300 stichtte Osman I, na gewonnen oorlogen met o.a. Mongolen en Hongaren, zou uitgroeien tot het machtige Osmaanse rijk. In 1571 verloren de Turken de Slag bij Lepanto tegen de Spanjaarden en de Venetianen. Dit was het begin van de ondergang van het Osmaanse rijk. Langzaam brokkelde het Osmaanse rijk af tot na de Krimoorlog de Vrede van Parijs getekend werd. De Turken konden hun onafhankelijkheid nog wel behouden maar hadden verder weinig macht meer over. In de 1e WO kozen de Turken de kant van de Duitsers, maar na aanvankelijke successen werd het Osmaanse rijk definitief onder de voet gelopen. De geallieerden verdeelden na de oorlog het Turkse grondgebied. De belangrijkste aantasting van de Turkse eer was het feit dat de Grieken de hele Egeïsche kust en een groot deel van het achterland kregen toebedeeld. De man die verantwoordelijk was voor de aanvankelijke successen in de 1e WO speelde ook een hoofdrol bij het Turkse verzet tegen de Grieken; Mustafa Kemal Atatürk. In 1922 dreven de Turken de Grieken letterlijk de zee in en kwam er een bloedig einde aan de onafhankelijkheidsoorlog. Na onderhandelingen werden in 1923 de grenzen van de huidige republiek Turkije grotendeels vastgelegd. De jaren tussen 1923 en 1938 stonden geheel in het teken van Atatürk. Hij bouwde een staat op naar westers voorbeeld. In 1928 werd de islam als staatsgodsdienst afgeschaft ; de "layiklik" werd ingevoerd, de absolute scheiding tussen moskee en staat. De dood van Atatürk op 10 november 1938 was een grote schok voor Turkije. In de 2e WO wist Turkije tot enkele weken voor het einde van de oorlog neutraal te blijven. Sinds de jaren '50 werd Turkije voortdurend heen en weer geslingerd tussen democratie en dictatuur en hebben er diverse staatsgrepen plaatsgevonden die gepaard gingen met veel politiek geweld. In 1980 pleegde generaal Evren een staatsgreep. De rust werd hersteld en het terrorisme op bloedige wijze aangepakt. De democratie werd buiten werking gesteld. Na het aannemen van een nieuwe grondwet werden er in 1983 weer verkiezingen gehouden, waarbij de Moederlandpartij van Özal de meerderheid behaalde. Deze partij besteedde veel aandacht aan het stimuleren van buitenlandse investeringen. Hiervan profiteerde ook het toerisme sinds het midden van de jaren '80. Het landschap Het belangrijkste landschap van Turkije is het hoogland van Anatolië. Het bestaat uit een ca. 2000-2500 m hoge, boomloze, deels woestijnachtige hoogvlakte, in het noorden en in het zuiden door hoge randgebergten omgeven, allebei met een groot aantal toppen van 3000 m en meer.
Klimaat Het klimaat vertoont grote verschillen, die vooral samenhangen met de ligging ten opzichte van de zee en de hoogte. Het binnenland bezit een sterk landklimaat, terwijl de kusten een zeeklimaat hebben. Bevolking De overgrote meerderheid (±85%) bestaat uit Turken. De Koerden zijn de belangrijkste minderheid (±10%). Verder wonen er ook nog Arabieren , Bulgaren, Armeniërs en Grieken in Turkije. Taal De officiële taal is het Turks. Het Turks wordt door ongeveer 90% van de bevolking gesproken. Het stamt uit het steppegebied van Mongolië en is van oorsprong een nomadentaal. Het Turks kwam met de naar het westen trekkende nomaden ongeveer in de tiende eeuw in Klein-Azië (zo heette Turkije vroeger). Sinds 1928 wordt het Turks in ons alfabet geschreven. Het huidige Turks heeft veel leenwoorden overgenomen uit het Arabisch en het Perzisch. Tot in het westen van China wordt op de Kaukasus en in Centraal-Azië nog door miljoenen mensen een Turkse taal gesproken. Godsdienst Ongeveer 96% van de bevolking behoort tot de islam. Hoewel er in Turkije sinds 1923 officieel een strikte scheiding is tussen islam en staat, heeft de islam vooral op het platteland nog grote invloed op het dagelijks leven. Een heel kleine minderheid van de bevolking behoort tot de christelijke en joodse gemeenschap. Samenleving Turkije is een republiek met een president aan het hoofd. Deze wordt voor een periode van zeven jaar gekozen door het parlement. Hij benoemt de ministers en de rechters en is tevens hoofd van de invloedrijke Nationale Veiligheidsraad. Indeling Turkije is verdeeld in 76 provincies (iller). De provincies zijn onderverdeeld in 838 districten en aan het hoofd staat een gouverneur. Er zijn 187 steden en ruim 36.000 dorpen (bestuurd door een muhtar, een door de dorpsvergadering gekozen dorpshoofd). De steden zijn onderverdeeld in mahalleler (wijken).
Onderwijs Het onderwijs wordt sinds 1923 door de staat georganiseerd. Ongeveer 20% van de bevolking kan niet lezen en schrijven. Er is tot 14 jaar leerplicht. Onderwijs is tot en met de universiteit gratis. In Turkije heb je veel moskeeën Ongeveer 100000 moskeeën. De beroemdste moskee is de Aya Sofia. Aya Sofia is in Istanbul. Je hebt 2 van Aya Sofia's, de ene is grijs en de andere is met rood. Moskee betekent "plaats van meerwerking". In de moskee ben je altijd welkom als je echt gaat bidden. Ook ben je welkom als je arm bent, dan helpen de leraren jou en geven wat kleren en iets om te eten en om te drinken. En als je niks hebt om te wonen dan kun je paar dagen slapen en na een bepaald tijd moet je weg. Een moskee heeft veel versieringen, de koepel en de muren is vol met versieringen. De meeste versieringen zijn geschreven met de Arabische letters. Vrouwen en mannen bidden apart. Er is en plek voor de vrouwen en voor de mannen. Mannen moeten altijd vooraan zitten, als vrouwen voor zitten keken de mannen veel naar de heupen van de vrouwen en dat hoort niet op de Islamitische geloof. Ook moeten vrouwen dicht gekleed zijn als je in een moskee komt. Je mag alleen de handen en het hoofdstuk zien. Van de mannen is dat ook zo alleen mannen hebben een soort petje op. Ataturk Atatürk (president) en de oorlog. Atatürk werd in 1881 in Griekenland geboren. Toen was Griekenland van Turkije. In 1901 is Atatürk afgestudeerd van de militaire school. Atatürk heeft tot 1919 voor het Ottomaanse rijk gewerkt. Het Ottomaanse rijk verliest veel landen door de grote oorlogen zoals Engeland, Frankrijk, Arabieren, Russen, Armeniërs. Atatürk en zijn maten hadden besloten de Monarchie af te schaffen. Hij overlegt met het volk. Het volk wordt enthousiast en staat achter zijn ideeën. In 1922 werd de Monarchie afgeschaft. In het zelfde jaar werd het Ottomaanse rijk herkent als Turkije. Turkije had democratie gekozen, en de eerste president werd Atatürk. Atatürk veranderde veel grondwetten en de oude gewoontes zoals kleren, het Arabische alfabet werd vervangen door Latijns alfabet. En in 1938 werd hij overleden door de ziekte aan zijn lever.