Hoofdstuk 1 (Politieke besluitvorming)

Hfst 1 Overal waar mensen op een of andere manier op elkaar zijn aangewezen, wordt politiek bedreven, er worden beslissingen genomen die voor iedereen van belang is. Deze beslissingen zullen in het voordeel van sommige mensen zijn en in het nadeel van andere. Meestal zijn er verscheidene personen of groepen die proberen voor hun belang op te komen. De centrale vraag is bij deze bijeenkomst; Wie krijgt wat, wie krijt welke rechten, wie kan welk gedeelte van zijn belanden realiseren. En wie heeft het recht om al deze beslissingen te nemen. Deze twee vragen vormen de kern van ‘politiek’. De overheid is de drager van de politieke macht. Politicologen (de wetenschappers die zich met de politiek bezig houden) hebben ook voor de politiek in ‘enge’ zin uiteenlopende definities bedacht. Politiek is de gezaghebbende toedeling van waarden. Onder waarden verstaan we: alles wat voor mensen waardevol is. Politiek gaat dus om de vraag wie wat krijgt, waar, wanneer en in welke vorm. De overheid is in deze definitie de gezaghebbende. De overheid heeft via verkiezingen de bevoegdheid gekregen of genomen om voor de toedeling te zorgen. De overheid is voortdurend bezig beleid te ontwikkelen om de koek op een verantwoorde manier te verdelen en zorgvuldig beslissingen te kunnen nemen. Beleid is het kiezen van doevolgorde. Van goed beleid is sprake wanneer de middelen zo effectief (doelgericht) en efficiënt (doelmatig) mogelijk zijn gekozen. Als we over politiek praten, praten we telkens over twee aspecten van het beleid; · De wijze waarop het beleid van de overheid tot stand komt; we spreken dan over het proces van politieke besluitvorming. · De inhoud van het overheidsbeleid; de politieke besluiten. In de samenleving zijn er verscheidene maatschappelijke groepen met verschillende leden. Elke groepering heeft eigen waarden, normen en belangen. De ene groepering heeft meer macht dan de andere. De overheid heeft tot taak de diverse belangen tegen elkaar af te wegen en mede op grond van die afweging besluiten te nemen. Politiek omvat het hele proces: de groeperingen die hun wensen kenbaar maken, de overheid die besluiten neemt en de besluiten zelf. Elke staat heeft een overheid. Een staat is een groep mensen op een bepaald grondgebied die geregeerd worden door een soevereine macht. Een soevereine macht is de hoogste vorm van macht die geen verantwoording aan anderen (buiten de staat) verschuldigd is. De overheid is de drager van de soevereine macht. Het staatshoofd en de ministers oefenen deze macht uit met behulp van een ambtenarenapparaat. De volksvertegenwoordiging controleert deze macht. Voor de overheid zijn er een aantal taken weggelegd. De belangrijkste (kerntaken) zijn: · De zorg voor de openbare orde en de veiligheid · De zorg (samen met anderen) voor sociaal-economische zaken zoals werkgelegenheid, sociale zekerheid en goede arbeidsomstandigheden. · De zorg voor sociaal-culturele zaken zoals welzijn, onderwijs en kunst. In de loop van de geschiedenis is de overheid steeds meer taken op hun gaan nemen met het algemeen belang als argument. Er zijn ook andere definities van politiek mogelijk, het hangt af van de persoon die de omschrijving hanteert. Sommige denken dat er in de samenleving fundamentele belangentegenstellingen zijn, die niet zijn op te lossen. Omdat de werkenden zo veel mogelijk willen verdienen, zullen ze zo weinig mogelijk bij willen dragen aan de inkomens van de uitkeringstrekkers via belastingen en sociale premies. Aanhangers van deze maatschappijvisie zullen politiek willen definiëren als het proces waarbij maatschappelijke tegenstellingen worden uitgevochten op het niveau van de staat/overheid.