Beethoven

Inhoudsopgave -§ 1. Informatiebronnen -§ 2. Inleiding -§ 3. Het leven van Ludwig van Beethoven -§ 4. Drie stijlperioden -§ 5. Classicisme. Ook wel re-Renaissance -§ 6. Alle muziek stukken -§ 7. Belangrijke data -§ 8. De 1e Symfonie -§ 9. De 6e Symfonie §1. Informatiebronnen. - Klassieke muziek. “de 50 bekendste componisten en 1000 van hun beroemdste werken.” Phil G. Goulding. - Klassieke muziek. “De grote componisten en hun meesterwerken.” John Stanley. - Spectrum muziek lexicon. Theo Willemze. - Internet. §2. Inleiding. Ik heb het onderwerp gekozen, omdat ik de muziek van Beethoven mooi vind en, omdat ik zelf op de piano nu Für Elise aan het leren ben. Ook wou ik wel eens weten wat Beethoven in zijn leven heeft gedaan en wat er is gebeurd en, omdat ik eerst niks wist te bedenken voor het werkstuk koos ik maar Beethoven. Ludwig van Beethoven. 1770-1827.
§3. Het leven van Ludwig van Beethoven. Ludwig van Beethoven is geboren (in 1770) in Bonn. Zijn ouders waren Vlaams. Zijn vader was een hofzanger van de Keulse keurvorst. Zijn vader vond het erg jammer dat Ludwig er niet in slaagde het wonderkind Mozart te evenaren. Toch kreeg Ludwig een aanstelling als klavecinist aan de hofopera en als hulporganist in de keurvorstelijke kapel. Hij verdiende daar 150 florijnen. Wat gelijk staat aan ongeveer €910 Daar kreeg hij zijn eerste compositie-lessen. Ludwig van Beethoven kwam in 1787 voor het eerst in Wenen. Hij maakte een grote indruk op Mozart. Voor hij zijn eerste lessen kreeg moest hij terug maar Bonn, omdat zijn moeder op sterven lag. Toen hij in 1792 weer in Wenen kwam was ook Mozart overleden. Hij kreeg lessen van Haydn maar dat ging niet goed, omdat ze niet met elkaar konden opschieten. Hij ging toen lessen nemen van Johann Albrechtsberger. Ludwig van Beethoven was begonnen met een veelbelovende carrière als pianist. Zijn gepassioneerde, dramatische spel woog ruimschoots op tegen zijn gebrek aan verfijning. In 1795 première van zijn eigen Pianoconcert Nr.2 in Bes. Algauw werd hij de belangrijkste pianist uit de stad. Rond 1790 componeerde hij veel Pianosonates, Cellosonates en Vioolsonates. Ludwig van Beethoven voltooide zijn eerste symfonie in 1800 en zijn eerste serie strijkkwartetten in 1801. Na zijn vertrek uit Bonn werkte hij nooit meer aan het hof. Hij beschikte over rijke vrienden en wellicht minnaressen, aan wie hij voor een betaling één van zijn vroegere werken opdroeg. Al vanaf 1798 had Ludwig van Beethoven last van een onophoudelijk piepen en fluiten in zijn oren. Toen dit na verloop van tijd niet ophield drong het gruwelijke besef tot hem door dat hij doof aan het worden was. Hij was zo wanhopig dat hij over woog zelfmoord te plegen. In 1802 trok Ludwig ven Beethoven zich terug in het afgelegen dorp Heiligenstadt. Daar schreef hij ook zijn broers een brief waar hij uiting gaf aan zijn ellende. Bij dit zogenaamde ´Heiligenstadt - testament’ begint een nieuwe periode in Beethovens werk. Deze periode duurde ongeveer 10 jaar. In deze periode componeerde hij het ene meesterwerk naar het andere. In 1812 had hij de Symfonieën 2 tot en met 8, Pianoconcerten 4 en 5, het Vioolconcert, zijn opera Fidelio, de drie Rasoemovskikwartetten en heel veel Pianosonates en andere werken voltooid. Na 1812 ging Beethovens muzikale productiviteit hard achteruit. Hij raakte betrokken bij verschillende rechtszaken. Na de dood van zijn broer in 1815 wist Ludwig van Beethoven in 1820 de voogdij over zijn neefje Karl te krijgen. Hoewel Ludwig zeker het beste met Karl voor had werd deze regeling geen succes. Ludwig van Beethoven was nooit getrouwd en wilde Karl als zijn eigen zoon opvoeden, maar de componeerdrift ging ten kostten van Karl. Een jaar voor Beethovens dood deed Karl een zelfmoord poging. In 1817 begon Beethoven weer intensief te componeren. Het grootste deel van 1818 besteede hij aan zijn kolossale Hammerklaviersonate;de jaren tot 1824 verdeelde hij over de laatste drie Pianosonates, de Diabellivariaties, de Missa Solemnis, en de negende Symfonie. Na afloop van de Première van de negende Symfonie stond de stokdove Beethoven niets vermoedend met zijn rug naar het publiek, tot een van de solisten hem omdraaide om het donderende applaus in ontvangst te nemen. In zijn laatste jaren schreef Beethoven in 1825 en 1826 vijf werken. Net als Bach werd ook Beethoven geobsedeerd geraakt door de Fuga. Zijn Grosse Fuga – oorspronkelijk het slotdeel van het Kwartet in Bes – is één van de meest uitgebreide van deze compositie vorm. De laatst genoemde werken waren hun tijd vooruit en vormen nog steeds en uitdaging voor wetenschappers en luisteraars. Beethoven stierf voor hij de opzetten voor verdere werken had kunnen voltooien. Zijn begrafenis in 1827 trok een enorme hoeveelheid rouwenden, waaronder collega’s en aristocratische
vrienden. Op zijn graf stond slechts één woord: “BEETHOVEN” §4. Drie stijlperioden. Meestal wordt Beethoven samen met Haydn en Mozart in een zin genoemd, onder de Weense klassieke school, omdat Beethoven net zoals deze andere twee zijn meester werken in Wenen schreef. Beethovens muziek maakte verschillende ontwikkelingen door. Daardoor kan je zijn levenswerk in drie stijlperioden verdelen. Eerste stijlperiode. (De vroegere periode.) In de eerste stijlperiode is duidelijk de invloed van Haydn (zijn leraar die hij maar een poosje heeft gehad) te ontdekken. Uit deze periode komen de eerst 21 Pianosonates, 2 Symfonieën, 8 Vioolsonates, de beroemde 6 Strijkkwartetten van Opus 18 (Nrs. 1t/m 6.) en 3 van de 5 Pianoconcerten. Tweede stijlperiode.(De middelste periode.) Dit was de tijd waarin Beethoven doof werd: eerst licht hardhorend, maar langzamerhand steeds dover. Het waren experimentele, eigenzinnige jaren, waarin hij de compositieregels die betrekking hebben op “duur, intensiteit en oorspronkelijkheid” aan zijn laars
lapte. In 1804 schreef hij de Eroica, zijn Derde Symfonie, die volgens de experts afrekende met de basis regels voor het schrijven van symfonische werken. Gedurende schreef hij nog diverse beroemd geworden Pianosonates, zoals de Waldsteinsonate (Nr. 21 in C.) en ook zijn enige opera Fidelio. Derde stijlperiode (De late periode.) Dit was de periode dat Beethoven zijn tijd vooruit was. Dit de periode waar over gezegd wordt dat zijn composities “alle vroegere muziek overstegen en opwiekten tot de hoogste toppen die voor de menselijke verbeelding bereikbaar zijn”. In deze jaren componeerde Beethoven twee grote werken, de Negende Symfonie (met slotkoor), en de Missa Solemnis, plus de laatste Pianosonates, zoals Nr. 29 in Bes, de aangrijpende en beroemde Hammerklaviersonate. Ook zijn de Strijkkwartetten, de Nrs. 12-16, uit deze periode. Men is het erover eens dat er zich van de vroege naar de late Beethoven een belangrijke muzikale ontwikkeling heeft voltrokken. Uit de veranderingen in vorm en stijl, en uit de onafhankelijkheid en oorspronkelijkheid van Beethovens genie, is een persoonlijke expressiviteit voortgekomen die nog niet eerder in de muziek was gehoord.
§5. Classicisme. Ook wel re-Renaissance. De mensen uit het Classicisme waren uitgekeken op de Barok en de Rococo. Ze hoorden liever Klassieke muziek zoals: Monn, Beethoven, Mozart en Haydn schreven. Er kwam een ommekeer. Er kwam in de muziek minder versieringen voor dan in de Barok. Één soort muziekvorm was de Symfonie. Het begin voor deze muziekvorm was al in de Barok gelegd. In de loop van de jaren groeide de Symfonie tot een uit drie delen bestaand muziekstuk, waarvan de tempo’s waren snel – langzaam – snel. Later werd ook nog een vierde deel toegevoegd. Er veranderde ook veel aan de orkestbezetting. Met name Beethoven zorgde hiervoor. Wat betreft het orkest begon Beethoven met de samenstelling van Hydn’s en Mozart’s laatste werken: strijkorkest. Beethoven nam een paarsgewijze (Dat ze met zijn tweeën naast elkaar zitten.) bezetting van Houtblazers, Trompetten en Hoorns, Pauken. Na verloop van tijd gaat Beethoven steeds meer instrumenten gebruiken. Het orkest is in die tijd zeer uitgebreid. §6. Alle muziek stukken op een rij. De symfonieën: - Symfonie nr. 1 in C-groot (1800) - Symfonie nr. 2 in D-groot (1802) - Symfonie nr. 3 in Es-groot (1803) "Eroica" - Symfonie nr. 4 in B-groot (1806) - Symfonie nr. 5 in c-klein (1808) "Schicksalssinfonie" ("Noodlotssymfonie") - Symfonie nr. 6 in F-groot (1808) "Pastorale" - Symfonie nr. 7 in A-groot (1812) - Symfonie nr. 8 in F-groot (1812) - Symfonie nr. 9 in D-klein (1823) "Chorsinfonie" ("Koorsymfonie") Andere belangrijke composities: - Opera Fidelio - Oratorium Christus am Ölberg ('Christus op de olijfberg', 1803) - Ballet "Die Geschöpfe des Prometheus" ("De schepsels van Prometheus" - Mis in C-groot op. 86 (1807) - Missa solemnis in D-groot op. 123 (1824) - Vioolconcert in D-groot op. 61 (1806) - 5 Pianoconcerten. - 32 Pianosonates. - 10 Vioolsonates. - 16 Strijkkwartetten. - 5 Cellosonates. §7. Jaartallen op een rijtje. 1770. Ludwig van Beethoven werd geboren. 1778. Ludwig trad voor het eerst op. 1784. Ludwig werd aan gesteld als tweede klavecinist aan de opera. 1787. Ludwig was voor het eerst in Wenen, maar hij al snel weer terug naar huis, want zijn moeder lag op sterven. 1792. Ludwig keerde terug naar Wenen, Maar Mozart (waar hij voor kwam) was al overleden. (Op 05-12-1791.) 1798. In Ludwigs oren begon het te piepen (dat was het begin van zijn doofheid.) 1800. Ludwig voltooide zijn eerst symfonie. 1801. Ludwig voltooide zijn eerste serie strijkkwartetten. 1802. Ludwig kreeg in de gaten dat hij doof werd. 1812. Ludwig had de Symfonieën 2 tot en met 8 af, Pianoconcerten 4 en 5, het Vioolconcert, zijn opera Fidelio, de drie Rasoemovskikwartetten en heel veel Pianosonates en andere werken voltooid. 1812. Beethovens muzikale productiviteit hard achteruit. 1815. Beethovens broer overleed. 1817. Beethoven begon weer intensief te componeren. 1818. Ludwig besteedde veel tijd aan zijn kolossale Hammerklaviersonate. 1820. Ludwig kreeg de voogdij over zijn neefje Karl. 1824. Ludwig had na dit jaar de Negende Symfonie, zijn laatste 3 Pianosonates, de Missa Solemnis, de Diabellivariatie voltooid. 1825. Ludwig componeerde in deze jaren nog 5 werken. + 1826. Ook in 1826 probeerde Karl zelfmoord te plegen. 1827. Op 26-03-1827 Ludwig van Beethoven was overleden. §8. De 1e Symfonie. Beethoven; Symfonie Nr. 1
Symfonie nr. 1 in c grote terts op. 21 van Ludwig van Beethoven. Pas op de leeftijd van bijna 30 jaar waagde Ludwig van Beethoven zich aan de compositie van zijn eerste Symfonie, nadat hij voorbereidend werk had gedaan door vele sonates, kamermuziekwerken en twee pianoconcerten te schrijven. Zijn Symfonie nr.1 in c grote terts op. 21 ontstond in 1799 en werd begin 1800 voltooid; de première volgde op 2 april 1800 in het kader van de door Beethoven georganiseerde "Musikalischen Akademie" in het Wiener Hofburgtheater. De Allgemeine Musikzeitung scheef na afloop over het concert wat door de componist zelf geleid werd: "Eindelijk bevalt het theater de heer Beethoven, en dit was nu eens echt de interessantste Akademie sinds tijden... er werd namelijk een Symfonie opgevoerd door hem gecomponeerd en daarin was veel kunst, nieuwe zaken en een overvloed aan ideeën; alleen werden er te veel blaasinstrumenten gebruikt, zodat het uiteindelijk meer een harmonie dan echte orkestmuziek was." In deze Symfonie probeerde de componist al een cyclische eenheid te scheppen door dwarsverbanden van motieven aan te brengen door de verschillende delen. Maar juist wat betreft de instrumentatie oriënteerde Beethoven zich in hoge mate op de traditie van Mozart; de bezetting toont grote parallellen met de Haffner-Symfonie. Eigenlijk wilde de componist de eerste Symfonie opdragen aan zijn mecenas en voormalig patroon aartsbisschop aartshertog Maximiliaan. Maar omdat deze nog voor het in druk gaan in 1801 (bij Hoffmeister & Kühnel in Wenen en Leipzig) stierf, droeg Beethoven het werk op aan Baron Freiherr van Swieten. §9. De 6e Symfonie Pastorale (Beethoven) Pastorale, bijnaam van de 6e Symfonie op. 68 in F-Dur van Ludwig van Beethoven. De "Pastorale" - de benaming is van Beethoven zelf - ontstond tussen september 1807 en juli 1808 in Heiligenstadt, in dezelfde periode als de 5e Symfonie in c-mol. De eerste uitvoering van de "Pastorale" op 2 december 1808 in het Theater an der Wien onder leiding van de componist zelf, werd opgedragen aan vorst Franz Joseph von Lobkovitz en graaf Andreas Kyrillovitsch von Rasumovsky en verscheen voor de eerste keer gedrukt in mei 1809 bij uitgeverij Breitkopf & Härtel. Beethoven zelf gaf het vijfdelige werk programmatische deelaanwijzingen: - Het opwellen van opgewekte gevoelens bij aankomst op het platteland. - Scène bij het beekje. - Vrolijk samenzijn van plattelandsbewoners. - Onweer, storm. - Herdergezang. Blije, dankbare gevoelens na de storm. Beethoven maakte daarbij gebruik van toonschilderingen voor de muzikale vormgeving van vogelgetjilp, het ruisen van een beekje of het weergeven van donder en bliksem. Tegelijkertijd waarschuwde hij ervoor zijn muziek alleen maar als een imitatie van natuurverschijnselen te zien: "Het moet aan de toehoorder overgelaten worden de situaties te bedenken. Sinfonia caracteristica of een herinnering aan het plattelandsleven. Elke schildering die door de instrumentale muziek te ver wordt doorgedreven, verliest. Sinfonia pastorella. Als iemand ook maar een beetje een idee heeft van wat het plattelandsleven inhoudt, kan hij ook zonder veel aanwijzingen bedenken wat de bedoeling van de auteur is. Ook zonder beschrijving kan men het geheel dat meer beleving dan toonschildering is, herkennen."
§10. De 9e Symfonie. Beethoven, Symfonie nr. 9 ‘KoorSymfonie’, bijnaam van de Symfonie Nr. 9 in d-kleine terts op.125 van Ludwig van Beethoven. Meer dan elf jaren verstreken tussen de voltooiing van de achtste Symfonie opus 93 in F-grote terts en het volbrengen van de Symfonie Nr. 9 op.125 in d-kleine terts voor een groot orkest, solisten en vierstemmig koor van Ludwig van Beethoven. Hoewel de eerste plannen en schetsen al uit het jaar 1812 dateren, begon de componist pas in de herfst van 1822 met de serieuze uitwerking van zijn Symfonie; in februari 1824 voltooide hij haar. Al als jonge man had Beethoven de bedoeling gehad "Ode an die Freude" van, Schiller op muziek te zetten, aangezien hij de kerngedachten van de dichting over broederschap van alle mensen met de oproep tot na te denken over de hoogste menselijke idealen tot zijn eigen wereldbeschouwing had gemaakt. In het jaar 1812 plande hij de compositie van een ouverture met koor. Hij verwierp echter het ontwerp en gebruikte het voor dit doel ontworpen thema later voor het vierde deel van de KoorSymfonie. Wereldpremière
De wereldpremière vond op 7 maart 1824 plaats in het Kärtnertortheater te Wenen onder leiding van de kapelmeester Michael Umlauff. De meningen over de compositie waren zeer verdeeld. Het premièrepubliek reageerde in elk geval enthousiast, zoals de Allgemeine Zeitung te berichten wist: "De jubel en bijval waren enthousiast, welke eerbied de verheven meester uit volle borst bewezen werd, wiens onuitputtelijk genie een nieuwe wereld ontsloot, nooit gehoorde, nooit vermoede wonderen - geheimen van de heilige kunst ontsluierde." Hevige kritiek. Bij vaklieden en collega-componisten stuitte de negende Symfonie echter gedeeltelijk op moeilijkheden de betekenis te begrijpen, op afwijzing en hevige kritiek. En het was steeds de tot dan toe binnen een Symfonie unieke finale, die de steen des aanstoots werd: Louis Spohr betitelde de finale als "monstrueus en smakeloos" en de opvatting van de ode van Schiller als "triviaal". Felix Mendelssohn Bartholdy merkte op: "De instrumentele delen behoren tot het grootste wat ik in de kunst ken: maar wanneer de zangstemmen beginnen, begrijp ook ik het niet meer." Cultusstatus. Het publiceren van de aan koning Frederik Willem II van Pruisen gewijde Symfonie gebeurde in mei/juni van het jaar 1826 bij de uitgever Schott in Mainz. Tegenwoordig geniet de negende Symfonie, die vaak als de grootste compositie van Beethoven betiteld wordt, een bepaald aanzien.