Rederijkers

Rederijkerskamers waren verenigingen van mensen, vooral de elite, en waren ingericht per stad. Ze hielden zich bezig met het vermaak van de bevolking en propaganda door middel van teksten, gedichten, toneel en zang. Men wilde de bevolking vermaken als bestrijdingsmiddel tegen melancholie en ledigheid. Bovendien vormden ze een beschavings- en opiniëringsinstituut. Zo probeerde men het katholieke geloof verder te bestrijden. Ook ijverden ze voor taalzuivering, onder invloed van de Humanisten . In de eerste periode van hun bestaan gebruikten de rederijkers namelijk bastaardwoorden om hun gedichten te laten rijmen. Het humanisme , en de conste van rethoriken, kwamen op het einde van de vijftiende eeuw de Noordelijke Gewesten binnengedrongen. De conste van rethoriken sprak de volkstaal en kreeg veel aanhang onder de gegoede burgerij. Ze lag aan de basis van de rederijkerskamers, en ontwikkelde zich uit kerkelijke of geestelijke broederschappen. De meeste kamers waren op dezelfde manier samengesteld, al verschilden de namen van verschillende functionarissen vaak: een prins of keizer; hoofdlieden of dekens; een factor, een zot of gewone leden. De zot vervulde vaak ook de functie van de bode. Alle rederijkerskamers hadden hun eigen blazoenen en uniform. Ze hadden ook hun eigen statuten, die bekrachtigd werden door een reglement. Hierdoor genoot het gezelschap van een officiële maatschappelijke status, en een wettelijke bekrachtiging. Op het overtreden van de reglementen stond een geldboete. In de rederijkerskamers werden niet enkel mannen toegelaten, maar ook vrouwen. Om lid te worden moest je toetredingsgeld betalen. Dit verklaart misschien waarom enkel de rijkere mensen lid waren. De overheid hechtte ook veel belang aan de rederijkerskamers. Ze dienden als uithangbord voor een stad. Vele grote steden hadden zelfs hun eigen stadsrederijker in dienst, die de steden soms van elkaar probeerden af te snoepen. Rederijkers stonden hoger in aanzien dan gewone gilden, en genoten van meer materiële voordelen. De rederijkers moesten vertoningen opvoeren, intochten van belangrijke figuren en andere feesten inleiden. Langs een bepaald parcours stonden vele podia, waarop de rederijkers hun ding deden. Wanneer er een hoge gast kwam, kreeg deze bij elk van deze podia uitleg van een stedelijk functionaris. Deze uitleg was vaak gigantisch moeilijk verwoord, omdat men de elite niet wou aanspreken in de simpele bewoordingen die het volk gebruikte. Er werden ook regelmatig wedstrijden gehouden tussen verschillende rederijkerskamers. Deze zongenaamde landskronen duurden dagen, of soms zelfs weken. Wanneer een kamer dit wou organiseren, stuurde hij maanden ervoor een uitnodiging naar alle steden in de ruime omgeving. Deze uitnodiging werd een kaart genoemd, en bevatte ook de opdrachten en de te winnen prijzen. Hun toneel is een voortzetting van het middeleeuwse toneel. Het is sterk realistisch, aangezien het publiek moet worden aangesproken. Er zijn twee meesterstukken ontstaan in de rederijkerskamers, namelijk ‘Den speyghel der salicheyt van Elckerlyc’ en ‘Mariken van Nieumeghen’. De meeste werken waren desondanks teleurstellend op literair vlak, omdat de rederijkers vooral oog hadden voor de kunst van het dichten. Hun gedichten bevatten trouwens meestal rijm. Over de leden van de rederijkerskamers is niet zoveel geweten, omdat zij tijdens de Middeleeuwen hun werk als een gemeenschappelijk product beschouwden in plaats van een creatie van één of enkele personen. Na de mentaliteitswijziging onder invloed van de Renaissance, gingen de rederijkers echter wel over tot deze handeling. Vooral de jonge rederijkers namen hierin het initiatief. Één van de bekendste rederijkers is Joost van Den Vondel. Hij was lid van de Brabantse kamer ‘Het Wit Lavendel’. ‘De Egelantier’ in Amsterdam is een van de belangrijkste rederijkerskamers. In de 16e eeuw was kunst voor de rederijkers eerder een middel dan een doel. Ze speelden hun ‘Spelen van Sinne’ om maatschappelijke en kerkelijke wantoestanden aan te klagen zoals de ongebonden levenswijze van de staat en van sommige priesters, de misbruiken die het gevolg waren van de aflaathandel …