Westerbork

Inhoud: 1 Voorwoord
2 Het begin van Westerbork
3 De trein
4 Het dagelijks leven in het kamp 5 De Dinsdag
6 De bevrijding 1 Voorwoord Wij hebben voor Westerbork gekozen, omdat het ons een leerzaam onderwerp leek. We hebben het werkstuk in 5 hoofdstukken verdeeld, vanaf het begin van Westerbork tot en met de bevrijding van Nederland. 2 Het begin van Westerbork In 1939 vielen de Duitste troepen Polen binnen. Hiermee was de Tweede Wereldoorlog begonnen. Op 28 oktober 1938 hadden al 17.000 Joden het bevel gekregen binnen 48 uur Duitsland te verlaten. De Joden kwamen toen ook in Nederland. In de eerste maanden van 1939 kwam de Nederlandse regering tot de conclusie dat het verblijf van de Joden in Nederland niet meer tijdelijk was. Er moesten dus maatregelen komen. De minister van Binnenlandse Zaken stelde voor om een centraal kamp in te richten. Dat kamp moest in de plaats komen van al die kleine kampen, die eind 1938 al waren ingericht. Men dacht aan een groot stuk grond. Ongeveer 25 hectare. Ook moest het niet te ver van een stad of dorp afliggen. Dit was omdat er wel nog aanvoer van materialen en medische verzorging mogelijk moest zijn. Maar het moest ook weer niet midden in een stad. Want de Nederlandse regering wilde niet dat de Joden deel uit gingen maken van de Nederlandse gemeenschap. Uiteindelijk viel de keuze op een stuk heideveld in de gemeente Westerbork. Deze gemeente lag vlak bij het dorp Hooghalen. Het kamp zou 1 miljoen gulden moeten kosten. Op het eerste ogenblik wisten ze niet waar ze zoveel geld vandaan moesten halen. Maar het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen zou het in de loop van de tijd aan de Nederlandse overheid terug betalen. Toen de Tweede Wereldoorlog echt was begonnen, gingen veel Duitse Joden in het kamp Westerbork zich zorgen maken om hun veiligheid. Ze waren bang dat Duitsland ook Nederland binnen zou vallen. Westerbork lag ook vrij dicht bij de grens naar Duitsland. Toen dus ook Nederland was binnen gevallen, begonnen er al snel Anti-Joodse maatregelen. De Jodenvervolging kende 3 fasen, die eigenlijk al gedeeltelijk samenvielen: · Segregatie: de joden werden op allerlei gebied, bijvoorbeeld economisch en cultureel, van de rest van het Nederlandse volk gescheiden. · Concentratie: de joodse Nederlanders werden in speciale wijken gebracht om te wonen · Deportatie: de joden werden afgevoerd
Ook moesten Joden een speciale Jodenster op hun kleding dragen. Zo kon iedereen meteen zien of iemand van Joodse afkomst was. Op de vorige pagina zie je een plaatje van zo’n Jodenster.
3 De trein Op 20 januari 1942 was er een bijeenkomst van een aantal nazi-leiders. Er werd op die bijeenkomst gesproken over de toekomst van de joden in Europa. Reinhard Heydrich kwam met een plan voor de ‘definitieve oplossing van het jodenvraagstuk’. Ook wel de ‘Endlösung der Judenfrage’ genoemd. Deze oplossing was door middel van vergassing alle Joden van Europa te vermoorden. Met dit plan in hun achterhoofd zorgden ze ervoor dat iedereen een brief kreeg waarin stond dat iedereen zich naar het Centraal Vreemdelingenkamp in Westerbork moest begeven. In die brief stond dan hoelaat ze op het perron moesten zijn waar een trein vertrok naar Westerbork (hiernaast een plaatje van mensen die op die trein wachten). Iedereen die daar heen ging mocht zelf weten wat voor en hoeveel handbagage die mee mocht nemen. Als ze het zelf maar konden dragen was het goed. 4 Het dagelijks leven in het kamp Toen dus alle Joden uit Nederland in het kamp Westerbork waren gekomen, begon er een vreselijke periode voor alle Joden. De hele week had eigenlijk maar 6 dagen, van dinsdagmiddag tot maandagmorgen. Want dinsdag was de dag dat er heel veel Joden met een soort van veewagen naar Auschwitz werden gebracht. Maar daar word meer over verteld in het volgende hoofdstuk. Het leven was dus heel moeilijk omdat er telkens weer die dinsdag was, wanneer er weer zoveel mensen weg moesten. De rest van de week moesten ze vaak heel erg hard werken, waar ze haast niks voor terug kregen. Er stond namelijk een boerderij vlakbij het kamp. Daar moesten veel Joodse mannen en Joodse vrouwen werken. De boer hoefde daar maar 1 gulden per man voor te betalen en 50 cent per vrouw. Dat geld ging naar de Duitsers. In ruil voor al dat werk kregen de mannen en de vrouwen een beetje kampgeld, maar dat was ook zeker niet veel. Eigenlijk zouden de mensen dan wel nog een beetje goed te eten moeten krijgen, maar ook dat kregen ze niet. Ze kregen elke dag hetzelfde: Stamppot! Voor de kinderen was het ook niet altijd fijn. Soms waren er veel meesters en juffen. Dan konden ze net als op een echte school in groepen gedeeld worden. Maar ze zaten dan wel allemaal bijelkaar en raakten in de war als de andere meester bijvoorbeeld wat zei tegen zijn groep. Maar soms werd er voor de hele school voorgelezen. Dat was dan wel fijn. Maar soms waren er ook heel weinig meesters en juffen. Na de dinsdag bijvoorbeeld. Dan werden de kinderen weer heel anders in gedeeld of zaten ze weer allemaal bij elkaar. 5 De dinsdag Iedereen die in Westerbork was, wist dat hij vroeg of laat met een trein naar het oosten gevoerd zou worden. Dat was wat er op elke dinsdag gebeurde. Elke dinsdag vertrok er een overvolle trein meestal naar Auschwitz. Niemand wist precies wat daar gebeurde, de meeste mensen dachten dat ze daar hard moesten werken. Een paar wisten echter te vertellen, dat ze daar om het leven gebracht zouden worden. Maar men kon dat eigenlijk haast niet geloven. Het leven in het kamp werd van dag tot dag beheerst door de transporten. Elke dinsdag werd er een lijst opgenoemd waar alle namen op stonden van de mensen die deze keer mee moesten. Iedereen hoopte maar dat zijn of haar naam er niet bijstond. Want zelfs een week uitstel kon je leven redden. Als net in die week Nederland werd bevrijd. Maar als jouw naam dus wel opgenoemd werd, moest je je klaar gaan maken voor de gigantisch lange reis naar Auschwitz. Deze reis werd niet in een mooie trein gemaakt, maar het waren een soort veewagens, die allemaal aan elkaar waren gemaakt. Zo leek het op een hele lange trein. In de trein waren geen stoelen, zelfs geen stro of matrassenom op te liggen. Niets van dit alles. In de wagon was dus absoluut geen sprake van comfort voor zo’n lange reis. Elke dinsdag werden zo’n 1000 slachtoffers weg gevoerd. En dat wel 93 keer. In totaal met 101243 joden en 245 zigeuners. Minder dan 5000 hebben het overleefd. Zoals we al eerder vertelden was de bestemming meestal Auschwitz, een vernietigingskamp in Polen. Af en toe gingen er ook slachtoffers naar kampen in Tsjecho-Slowakije of in Duitsland. 6 De bevrijding Op 12 april kregen alle mensen die zich in het kamp bevonden een brief: Nederland was bevrijd!! Maar er werd ook nog een andere mededeling bij gegeven: Niemand mocht het kamp verlaten. Dat was eigenlijk om 3 redenen. Ten eerste was het uit veiligheidsoverwegingen. De Canadezen wilden er eerst zeker van zijn dat er geen nazi’s onder de kampbevolking bevonden. Ook een reden was dat de oorlog in Noord-Nederland nog niet af was gelopen. Ten derde moesten de mensen eerst helemaal medisch onderzocht worden. Dit was omdat er zeer ernstige ziektes onder de bevolking heersten. Maar na een lange tijd, mochten toch alle mensen naar huis. Maar daar waren ze ook niet allemaal even blij mee, want veel van hun familieleden waren ook naar concentratiekampen gebracht en om het leven gekomen, of hun familie had moeten vechten en was zo dus ook om het leven gekomen. Het was dus erg moeilijk voor die mensen om het leven weer op te pakken. Vlakbij de plaats waar het concentratiekamp stond is nu een monument ontworpen. Het is ter herinnering aan het kamp Westerbork. Hiernaast zie je er een plaatje van. Het is een spoorrails, die omhoog loopt. Het moet zeggen dat er zeg maar een einde is daar. Het gaat daar niet meer verder. Dat was namelijk ook zo als je daar in het kamp was, want als je eenmaal met de trein naar Auschwitz moest, wist je eigenlijk al dat daar het einde was.