Literatuurgeschiedenis

Samenvatting Nederlands: globe: literatuurgeschiedenis hoofdstuk 1: literatuur in de middeleeuwen. 1.1 De politieke achtergronden Belangrijk uit de achtergronden zijn dat er na 1300 grotere nationale staten werden gevormd en dat er in 1291 meerdere kruistochten zijn geweest met als doel het heilige land te bevrijden. 1.2 De sociaal-economische achtergronden. In de 11e eeuw werden voor het eerst drie groepen beschreven: de geestelijken, de adel en de ridders en de boeren en vissers. Later zouden daar de handelslieden en ambachtslieden bijkomen, dit heet de standentheorie. In deze manier van samenleven was het feodale stelsel belangrijk ofwel het leenstelsel daarbij werd de grond door hoge heren uitgeleend. Het hele stelsel werd ondersteund door trouw, zou dat er niet zijn zou alles mis lopen. Op tekeningen uit die tijd is goed te zien dat er veel vriendschap en liefde aan te pas kwam. De liederen uit die tijd gaan niet over een ikpersoon maar over het collectief, daarom zijn de middeleeuwen wel te omschrijven als een eercultuur. Het begrip eer drukt op de eerste plaats waardering en aanzien uit door een groep. Veel liederen die zijn opgeschreven in die tijd waren eerst mondelinge overgaven en daardoor veel verandert met het origineel. 1.3 De culturele achtergronden. In de middeleeuwen ging men ervan uit dat achter het tastbare een diepere werkelijkheid schuilging en dat de concrete dingen verwezen naar het hogere. In de kunst werd daarom volop gebruik gemaakt van de symboliek. Daarbij was het christelijk geloof erg belangrijk veel symbolen wijzen daarom naar iets religieus. Ook de middeleeuwse opvattingen verschillen van de hedendaagse, toentertijd was het een maatschappelijke taak. Zij waren didactisch en moraliserend. In de middeleeuwen hoefde de kunst niet vernieuwend te zijn als er maar tekenen van traditie waren. In de middeleeuwen werden boeken met de hand geschreven, de uitvinding van het boekdrukken in 1500 betekend het einde van de middeleeuwen. Door het schrijven werden er veranderingen aangebracht in de boeken, de kopiist veranderde door vermoeidheid of doordat hij een andere mening had stukken van de tekst. In de middeleeuwen werden boeken vrijwel alleen gebruikt om uit voor te lezen. De kunstenaars in de middeleeuwen werkten in het principe alleen in opdracht dat heet mecenaat.
1.4 Middelnederlands: literatuur in de volkstaal. De verhalen in de middeleeuwen werden vooral in het Latijn geschreven, de schrijvers die dat niet deden deden dat dus in hun eigen dialect. Dit wordt ook wel het Middelnederlands genoemd. 1.5 Soorten middeleeuwse literatuur. Je had in de middeleeuwen drie belangrijke soorten literatuur: die aan het hof, de geestelijke letterkunde en de literatuur in de stad. 1.5.1 Literatuur aan het hof. Na het jaar 1000 werd er in onze omstreken geld steeds belangrijker voorheen was het een voornamelijk agrarische samenleving nu kwam er meer handel e.d. aan te pas. De vorsten kregen meer geld en konden zich daardoor literatuur betalen. De hoofsheid is in de eerste plaats een ideaal het bood ook alle ruimte tot idealisering. Aan het hof was vooral de hoofse lyriek populair, daarin staat de liefde centraal. Daarnaast had je de ridderroman waar het vooral ging over avonturen. Daarin heb je twee belangrijke stukken: de Karelepiek (Karel de Grote) en de Arturepiek (koning Artur). De karelepiek gaat over Karel de Grote, het zijn verhalen uit die tijd die waar gebeurd of verzonnen waren. In chansons de geste zijn twee thema’s dominant: de strijd tegen de heidenen en de spanningen binnen het feodale systeem door opstandige vazallen. Bovendien was dat de tijd waarin de kruistochten actueel waren. De Arthurepiek gaat over koning Arthur hij werd gezien als het hoogtepunt van de Britse geschiedenis al heeft hij waarschijnlijk niet eens bestaan, toch zijn er veel verhalen over hem geschreven. Oudfranse Arthurromans werden in het middelnederlands vertaald, toch werden er al gouw ook Arthurromans in het Middelnederlands geschreven. Behalve de Karel- en de Arthurepiek zijn er ook nog oosterse verhalen en verhalen die in de klassieke oudheid spelen. 1.5.2 Geestelijke letterkunde. In de middeleeuwen had de rooms-katholieke kerk veel invloed en macht. De teksten die we onder de geestelijke letterkunde kunnen beschouwen gaan in de eerste plaats over het christendom. Ze dienden als het ware om het christelijke geloof uit te dragen. De opdrachtgevers en de makers ervan zijn uitsluitend de geestelijken zelf. Binnen deze letterkunde nemen de exempelen een belangrijke plaats in. Dit zijn korte vertellingen waarin een bepaald religieus idee aan de hand van een concreet gegeven word verduidelijkt. Deze teksten werden vooral gebruikt bij preken voor het volk. Daarom moest het interessant zijn om te horen en het publiek moest zich er makkelijk bij gaan voelen. Een ander type is de legende, in een legende draait het om een episode uit het leven van een heilige waarin wonderlijke gebeurtenissen een belangrijke plaats innemen. De heiligenleven geven een complete beschrijving van het leven van een heilige, hierin staat de les centraal. Verder heb je nog de geestelijke liederen, dit zijn beschrijvingen van het leven van Jezus. 1.5.3 Literatuur in de stad. Door het herleven van de (geld)handel in de 11e eeuw werden in die tijd de steden weer belangrijk in de 12e eeuw worden de steden steeds meer een belangrijkere politieke en economische factor. Abele spelen worden in die stadscultuur belangrijk. Deze spelen stammen uit de 14e eeuw en zijn de oudste wereldlijke toneelstukken met een ernstig karakter. Bij de Romeinen en de Grieken had je al een soort van deze toneelstukken alleen die traditie is met de val van die rijken ten onder gegaan. Na een abel spel werd er altijd een korte humoristische strekking gespeeld een sotternie. Abele spelen zijn een verwerking van de hoofse literatuur in de stad en aangepast aan de stedelijke belangen. Er ontstaat echter ook een typische stadsliteratuur bedoeld voor de burgerij. In de stad had je ook nog de prozaromans, dit waren abele spelen die bewerkt waren en op rijm gezet werden. In eerste instantie waren deze bedoeld voor de adel uit de stad zo lijkt het. In de latere middeleeuwen werden er in de stad ook georganiseerde verenigingen ingevoerd waar de literatuur uitgeoefend werd, rederijkers genoemd. Deze rederijkers werden in veel belangrijke stedelijke activiteiten ingeschakeld. Ze hielden zich vooral bezig met theater en dichten.