Aardbeving Haiti

Zijn er in Haïti nog andere natuurrampen?
In Haïti zijn veel natuurrampen. Zo is Haïti in Mei 2004 getroffen door een watersnood en aardverschuivingen tijdens stortbuien, die wekenlang voortduren. Naar schatting zijn er 2700 mensen om het leven gekomen en meer dan 30.000 mensen zijn dakloos geraakt.

- September 2004: de orkaan Jeanne heeft opnieuw voor overstromingen en aardverschuivingen gezorgd. Met name de havenstad Gonaïves werd zwaar getroffen. Er zijn aan deze natuurramp meer dan 3000 mensen om het leven gekomen en opnieuw verliezen duizenden Haïtianen het dak boven hun hoofd.
- 2008: Vier tropische stormen (Fay, Gustav, Hanna, en Ike) raasden in augustus en september over Haïti. Rond de 1200 mensen vonden de dood. Circa 800.000 mensen raken dakloos. Ook is er een deel van de oogst verloren tijdens dit voorval.
- 2010: Een aardbeving met een kracht van 7.0 op de schaal van Richter treft Haïti op 12 januari. De beving veroorzaakt enorme verwoestingen, onder meer in de hoofdstad Port-au-Prince. Artsen en hulpverleners houden rekening met honderden en meer waarschijnlijk duizenden doden.

In Haïti zijn dus heel veel natuurrampen waarbij heel veel mensen om het leven komen en dakloos worden. Ik ga in mijn volgende deelvraag uitleggen hoe de aardbeving in 2010 is ontstaan.

Hoe is de aardbeving in Haïti ontstaan en waarom vinden aardbevingen juist vaak in Haïti plaats?
Haïti ligt op een gevoelig stuk aardkorst. Je kunt op dit op de onderstaande kaart goed zien. Haïti ligt precies op gevaarlijk geachte breuklijnen. In deze deelvraag leg ik uit waarom de aardbeving juist in Haïti is. De Caribische plaat hindert de Amerikaanse plaat in zijn beweging richting het westen omdat deze plaat zo goed als stil ligt. Hierdoor ontstaan er twee spanningsvelden in de omgeving van Haïti:

Ten oosten van de Caribische plaat duikt de Amerikaanse plaat onder de Caribische plaat (subductiezone) waardoor er een diepe smalle kloof (trog) gevormd wordt. Een subductiezone is een gebied aan de aardoppervlakte waar oceanische aardkorstdelen onder de continenten of andere stukken oceaankorst verdwijnen. Hierdoor is de Caribische eilandenboog ontstaan die erg gevoelig is voor aardbevingen. Ten noorden van de Caribische plaat ligt Haïti, daar schuiven de Amerikaanse plaat en Caribische plaat langs elkaar. Er ontstaat een transforme breukzone. Bij een transforme breukzone bewegen er twee platen langs elkaar. De Amerikaanse plaat schuift hier aanzienlijk sneller (2.5 cm per jaar) naar het westen dan de Caribische plaat (1 cm per jaar).

De aardbeving vond plaats ten zuidwesten van Port-Au-Prince veroorzaakt door de Enriquillo-Plantain Garden breuk in het zuiden van Haïti. Een eigenschap van een transforme breukzone is dat de ondergrondse locatie (hypocentrum) van de aardbeving ondiep ligt. Het hypocentrum is het centrum van een aardbeving. Waardoor meer energie direct naar de oppervlakte verplaatst wordt (epicentrum) dan bij andere type breuken zoals de divergente of convergente breukenzones. Het epicentrum is het punt vanwaar de aardbeving zich naar alle kanten verspreidt. Het epicentrum ligt loodrecht boven het hypocentrum. Het verschil tussen hypocentrum en epicentrum is de diepte. Het epicentrum ligt namelijk aan het aardoppervlak en het hypocentrum ligt veel dieper in de grond.

Ondanks de voorspellingen was het onmogelijk om een juist tijdstip van deze aardbeving aan te kondigen. In de afgelopen jaren is er heel veel spanning bij de Enriquillo-Plantain Garden breuk opgehoopt waardoor er een heftige beving ontstond.

De aardbeving is kort samengevat zo ontstaan:
- De Amerikaanse plaat is in de afgelopen jaren westwaarts opgeschoven.
- De Caribische plaat geeft maar weinig mee.
- Hierdoor is er veel spanning opgebouwd bij de breuken van Haïti. Veel energie werd er tijdelijk opgeslagen in de Enriquillo-Plantain Garden breuk.
- Een correctie is nodig om de energie kwijt te raken, er vind een aardbeving plaats. De platen bij de transforme breukzone van Haïti bevinden zich in nieuwe ruststand.
- Het proces begint overnieuw. Spanning wordt opgebouwd en het is wachten op de volgende aardbeving.

Wat zijn de gevolgen voor de inwoners?
De aardbeving in Haïti had een waarde van 7 op de schaal van richter. Dit is ontzettend krachtig. De aardbeving in Haïti heeft vele levens gekost. Veel mensen zijn familieleden kwijt geraakt door de beving. De Haïtiaanse premier Jean-Max Bellerive ging in een vroege reactie uit van mogelijk meer dan 100000 slachtoffers. President René Préval had het over 30.000 tot 50.000 doden. Het geschatte aantal doden liep in de dagen na de beving snel op. Schattingen liepen daags na de beving uiteen van 100.000 tot 200.000 doden. Begin februari bleken er meer dan 200.000 slachtoffers te zijn gevallen tijdens de aardbeving, op 10 februari waren volgens de Haïtiaanse regering 230.000 doden gevallen bij de beving en op 21 februari sprak president Préval van 300.000 doden. Na een onderzoek kwam de Wereldomroep tot een veel kleiner aantal doden. De schatting kwam op maximaal 92.000 doden.

Mede door het hoge slachtofferaantal en de grote ravage wordt de aardbeving als een verschrikkelijke catastrofe bestempeld. Volgens een schatting van het Rode Kruis op de dag na de aardbeving zijn er meer dan 3 miljoen mensen getroffen door de aardbeving.

Tijdens de beving verbleven er 38 Nederlanders in Haïti. Van die 38 Nederlanders zijn er 4 de dood bevestigd en er werden nog 2 mensen vermist. Er waren in Haïti ook ten minste 116 Belgen aanwezig ten tijde van de natuurramp. Er waren 4 gewonden en 3 vermisten. Één van die vermisten is uiteindelijk dood gevonden. Na de aardbeving zijn er heel veel mensen nog in het puin gevonden. Soms levend en soms dood.

Wat zijn de gevolgen voor het land?
In Haïti zijn naast de vele doden inwoners ook vele huizen beschadigd en de meeste zijn gewoon helemaal verwoest. Er is ook een groot deel van de belangrijke gebouwen uit Port-au-Prince beschadigd of compleet verwoest door de aardbeving, waaronder het Presidentieel Paleis, het gebouw van de Assemblée Nationale. Hier zit het parlement van Haïti. De kathedraal van Port-au-Prince en enkele ziekenhuizen zijn ook verwoest. Verder zijn nog verscheidene scholen en universiteitsgebouwen ingestort. Ook het hoofdgebouw van de MINUSTAH van de Verenigde Naties bleef niet gespaard.

Aangezien Haïti één van de armste landen ter wereld is, zijn de bouwvoorschriften er niet nauwkeurig bepaald en laat de veiligheid van de bouwwerken er vaak te wensen over. Dat is een mogelijke verklaring voor het feit dat zoveel huizen zijn ingestort. Heel wat van de gebouwen werden op heuvels gebouwd of waren van onvoldoende fundering voorzien.

Wat hebben landen gedaan om Haïti te helpen?
Na de aardbeving zijn er veel hulptroepen en hulpgoederen gekomen. De toevoer van internationale hulpgoederen en reddingsteams werd de eerste paar dagen ernstig gehinderd, doordat de infrastructuur in Haïti weggevaagd was. Infrastructuur is het geheel aan verbindingen in een bepaald gebied. Onder die verbindingen kun je rekenen alle wegen, waterwegen, spoorwegen, vliegvelden, telefoon, internet en e-mail. In sommige toeristenlanden is de groei van het toerisme zo groot, dat onderhoud, uitbreiding en verbetering van de infrastructuur soms jaren achterloopt bij de vraag. Dat is niet handig als toeristen een land komen bezoeken. In Haïti was de controletoren van de enige werkende luchthaven(Cap-Haïtien) ingestort, waardoor een Amerikaans team van luchtverkeersleiders ingevlogen moest worden. Er is hier veel geklaag over geweest. Zo hebben reddingswerkers van andere landen en Artsen zonder Grenzen zich beklaagd over het feit dat de Amerikanen voorrang zouden geven aan haar eigen transporten. De zeehavens van het land waren onbruikbaar geworden, doordat kades opgebroken waren en kranen waren ingestort, ook hiervoor wordt door Amerikaanse specialisten aan gewerkt. Canadese specialisten van het Canadese leger werken aan het beschikbaar maken van de tweede luchthaven van het land. De tweede luchthaven van duizend meter is maar net geschikt voor de transporttoestellen.

De luchthaven is door de afwezigheid van een verkeerstoren en lichtvoorzieningen alleen overdag bruikbaar. Op 22 januari waren die voorzieningen gereed en kon de regionale luchtverkeersleiding weer worden gestart. Sindsdien landen dagelijks 160 vluchten op het vliegveldje, dat eigenlijk niet meer dan vijf toestellen tegelijk gewend is. Door allemaal internationale landen is er ook een hoop geld aan Haïti gedoneerd. Er is totaal 5,3 Miljard Dollar opgehaald.

Wat heeft Nederland gedaan om Haïti te helpen?
Nederland heeft op radio en televisie een inzamelingsactie gehouden voor Haïti. Aan de actie deden publieke en commerciële omroepen mee. Op televisie verzorgden Nederland 1, RTL4 en SBS6 op een donderdagavond tussen half negen en half tien een gezamenlijk programma. Ze hopen met deze actie veel geld op te halen voor Haïti. Er is veel geld nodig, niet alleen voor noodhulp maar ook voor de wederopbouw in de jaren daarna. Onder de noemer Radio 555 werkten 3FM, Radio 2, de Wereldomroep en de commerciële radiozenders op een donderdag van zes uur 's ochtends tot 's avonds negen uur samen om geld op te halen voor de slachtoffers van de aardbeving in Haïti.

Niet alleen gewone burgers en bedrijven hebben massaal geld gegeven aan de actie voor Haïti, ook de Nederlandse gemeenten en provincies hebben diep in de buidel getast. Maar liefst een kwart van de gemeenten heeft geld gegeven, zo blijkt uit onderzoek van de NOS.

De meest logische constructie is één euro per burger. Zo komt de gemeente Haarlemmermeer uit op meer dan 142.000 euro en de gemeente Dirksland op ruim 8000 euro. De koploper van de inzamelactie is Amsterdam. Ook daar werd uitgegaan van één euro per inwoner. Het totaal is iets afgerond door het bestuur, zodat Amsterdam uiteindelijk op 750.000 euro uit kwam.

De andere grote steden bleven niet achter. Rotterdam doneerde 600.000 euro, Utrecht gaf 100.000 euro en Groningen koos voor het symbolische bedrag van 5.555 euro. Alleen het gemeentebestuur van Den Haag heeft geen geld overgemaakt.

Ook is niet al het geld dat van de gemeenten komt op giro 555 gestort. Dat is van belang, want alleen het geld dat via het speciale noodnummer van de Samenwerkende Hulporganisaties loopt, werd door toenmalig minister Koenders voor ontwikkelingssamenwerking verdubbeld.

Zo heeft de gemeente Raalte (in provincie Overijssel) vooral geld gegeven aan Pater Boskebeld (15.000 euro), maar de pater komt dan ook uit Raalte. Pater Boskebeld is iemand die al 40 jaar voor Haïti werkt. De 40.000 euro van Nijkerk is gegaan naar de Stichting Nijkerk Helpt Nu. De werkgroep zoekt in overleg met giro 555 van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) een project uit en wil dat ook zelf volgen. Ze willen namelijk een soort extra zekerheid dat hun geld goed wordt besteed.

Sommige gemeenten hebben zelf voor verdubbelaar gespeeld, zoals Enschede en Oisterwijk. Die gemeenten hebben het door de plaatselijke bevolking opgehaalde bedrag uit eigen zak verdubbeld.

Ook zijn er gemeenten die het geld heel specifiek aan de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) geven. De VNG heeft een internationale poot, VNG International, en die helpt specifiek bij wederopbouwprojecten.

In de gemeenteraad van Alphen aan de Rijn is bijvoorbeeld heel duidelijk uitgesproken dat het geld juist voor de fase van wederopbouw bestemd moet zijn. Alphen geeft zelf geen geld, maar levert alleen de mankracht voor de wederopbouw. Leeuwarden zorgt voor geld en investeert in watermolens, waarvan de eerste al naar Haïti toe is en de rest op termijn volgt.

Niet overal hebben de gemeenteraden ingestemd met geld voor Haïti. Zo heeft de gemeenteraad van Goes een motie om geld te doneren afgewezen. Alkmaar heeft wel geld gegeven, maar een poging om het bedrag te verdubbelen kon niet rekenen op een meerderheid in de Gemeenteraad.

Ook provincies hebben geld gegeven. De provincie Drenthe heeft 500.000 euro gegeven en de buurprovincie Overijssel doneerde, passend voor giro 555, precies 555.000 euro. Friesland is wat zuiniger en heeft 100.000 euro overgemaakt op giro 555. De provincie Zeeland heeft ook gegeven, maar dat geld is naar verschillende organisaties gegaan, waaronder Artsen zonder Grenzen, Woord en Daad en de Haïti Foundation.

De nationale actie heeft in 2010 totaal 111,4 miljoen euro opgeleverd. De opbrengst van de grote actie op 21 januari was al 83 miljoen, waarvan de helft afkomstig was van toenmalig minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking. Daarvan is 106 miljoen(95%) in 2010 besteed.

Hoe leven de mensen in tentenkampen?
Ongeveer 2 maanden na de aardbeving waren er circa 650.000 mensen die dakloos zijn geworden door de aardbeving in Haïti. Het Rode Kruis meldde dat deze mensen nog altijd geen beschuttende materialen voor hun huizen hadden ontvangen. Later zijn vanuit de hele wereld zeildoeken, tenten, touwen, houten planken en gereedschap naar het armste land van de wereld gestuurd. Het doel van het Rode Kruis was dat alle als het regenseizoen in Haïti het hevigst is dat alle daklozen van onderdak zijn voorzien. Het zwaarste regenseizoen in Haïti is Juni, Juli en Augustus.

De situatie in de kampen is slecht te noemen. Overbevolking, gebrek aan sanitair en cholera-uitbraken zijn aan de orde van de dag. Cholera heeft aan honderden mensen het leven gekost en zal nog meer doden vragen omdat het ontbreekt aan menskracht en geld voor de nodige medische voorzieningen. Cholera is een besmettelijke infectieziekte die de darmen aantast. Nog zeker 800.000 mensen leven in tentenkampen. Regelmatig worden er tentenkampen ontruimd of worden met tenten volgestouwde pleinen schoongeveegd. Maar dat verbetert de situatie van de mensen in de kampen zelf en of er dichtbij leven niet.

Meisjes en vrouwen in tentenkampen hebben het vaak heel erg zwaar. Zij worden gedwongen tot seks om zo aan voedselbonnen te komen. Om de levensomstandigheden in de tentenkampen beter te krijgen, zijn hulporganisaties bezig met opzetten van kampen met betere voorzieningen, zoals toiletten en stromend water, op locaties die meer geschikt zijn om dagenlange hevige regenval te doorstaan.

Wat heeft Haïti met het gedoneerde geld gedaan?
Na de aardbeving zijn er vanuit landen heel veel inzamelacties geweest voor Haïti. Zo hebben de Amerikanen bijna $ 2 miljard aan honderden goede doelen voor hulp geschonken. Maar een jaar later zit  volgens een NPR rapport het grootste deel van dat geld nog steeds zitten in de bankrekeningen. Het geld is niet uitgegeven.

Één jaar na de aardbeving is de Nederlandse Haïtiaan Abson Jean naar het eiland gereisd om te kijken hoe het er nu voor staat. Volgens Abson neemt de wanhoop onder de bevolking toe. Op veel plaatsen is de verwoesting nog net zo groot als vlak na de beving en is er nauwelijks of geen vooruitzicht op verbetering. Van de beloofde hulp en wederopbouw merken de Haïtianen tot nu toe maar weinig. De VN heeft becijferd dat van de beloofde miljardenhulp pas slechts 2 procent is uitgekeerd.

De regering zou ook al het puin opruimen. Ongeveer 6 maanden na de aardbeving ligt het land nog vol met puin. Op de meeste plaatsen ligt er nog net zoveel puin als 6 maanden geleden toen de beving plaatsvond. De regering doet dus niets. Ze geven geen geld uit. 

Wat gaat er in de toekomst gebeuren om het land op te bouwen?
Om het land in de toekomst op te bouwen moet de Haïtaanse regering een goede strategie bedenken. Om de gevolgen na de aardbeving aan te pakken dient de nieuwe Haïtiaanse regering met spoed en samen met de internationale gemeenschap de voorwaarden te scheppen waaronder mensen de daklozenkampen kunnen verlaten en hun bestaan weer kunnen opbouwen.

De Haïtiaanse overheid dient vooruitgang te boeken met kritieke zaken die verantwoordelijkheid zijn. Ze moeten als eerste de huizen herstellen en het puin opruimen. Ze moeten ook stappen nemen om mensen naar hun gemeenschappen te laten terugkeren en om huizen te bouwen op bestaande of andere geschikte locaties. De regering van Haïti zou bij voorrang een plan voor de lange termijn moeten ontwikkelen en investeringen doen die mensen aan het werk zetten waardoor zij ook vaardigheden opdoen. De meeste mensen zijn namelijk laagopgeleid. De regering zou zich kunnen richten op arbeidsintensieve projecten voor infrastructuur, zoals watertoevoer en wegenbouw. Ook moet de regering sociale programma’s uit voeren, zoals geldschenkingen, die het welzijn op de korte termijn moeten verbeteren.

In Haïti zijn de macht, de besluitvorming en de rijkdom voornamelijk in handen van weinig mensen. De politieke en economische moeten verdeeld worden over meerdere mensen, zodat plaatselijke overheden plaatselijke problemen kunnen oppakken. De regering moet proberen om vertrouwen op te bouwen tussen de burgers van Haïti en de overheid.

De stem van Haïtianen die in armoede leven wordt zelden gehoord bij besluiten waarvan hun leven direct afhankelijk is. De Haïtiaanse overheid en de internationale gemeenschap dienen de bevolking van Haïti ook goed te informeren en te betrekken bij nationale plannen en programma’s voor wederopbouw. Vrouwen moeten deel uitmaken van dit proces. De deelname van vrouwen aan besluitvorming op elk niveau is van belang om macht, burgerschap en democratie om te vormen. De overheid moet meer doen om de inspanningen van miljoenen gewone Haïtiaanse mannen en vrouwen te steunen in hun dagelijkse strijd om hun leven en dat van hun kinderen te verbeteren.

Is er een kans dat er in de toekomst nog een aardbeving komt in Haïti?
In de toekomst is er een grote kans dat er weer aardbeving zal plaatsvinden. Haïti ligt namelijk nog steeds op een gevoelig stuk aardplaat. Er lopen precies door Haïti twee breuklijnen. Als de spanning bij de aardplaten heel hoog wordt zal er weer een krachtige aardbeving plaatsvinden. Er zullen misschien ook lichte aardbevingen plaatsvinden.

Wat kan Haïti doen om de schade van een aardbeving te verminderen en om slachtoffers te voorkomen?
Het lijkt alsof er niets tegen het geweld van aardbevingen te doen is. Je kunt er gelukkig toch wel een beetje rekening mee houden. Door de manier van bouwen. In steden waar veel aardbevingen zijn wordt daar steeds beter op gelet. Haïti moet ook een plan maken omdat de kans op aardbevingen nog steeds aanwezig is. Als je een goed plan maakt kun je de schade aan gebouwen verkleinen. Lage gebouwen zijn het veiligst. Of gebouwen van hout. Maar je kunt hoge gebouwen ook zo maken dat ze veel beter tegen aardbevingen kunnen. Een zwembad op de bovenste verdieping helpt. Het water kan de bevingen dempen. Of je legt tussen elke verdieping rubberen platen. Die vangen de schokken op. Aardbevingsbestendige gebouwen zijn wel duur. Haïti heeft niet veel geld dus het wordt wel moeilijk om deze gebouwen te maken.

Het is voor Haïti dus moeilijk is om aardbeving bestendige gebouwen te bouwen omdat het land niet veel geld heeft. Om het aantal slachtoffers te voorkomen moet kun je de bevolking les in aardbevingen geven. Je kunt uitleggen wat de mensen moeten doen als de beving begint. Ten eerste is het is belangrijk dat mensen tijdens een aardbeving niet in paniek raken. Als je weet wat je moet doen, kun je vaak nog een veilige plek bereiken. Daarom worden er op scholen in gevaarlijke gebieden oefeningen gehouden. De kinderen leren wat ze moeten doen als de aarde gaat trillen en beven. Laag bij de grond ben je het veiligst. Maar iets boven je hoofd is wel handig met al die vallende stenen. Het beste kun je de kelder invluchten of onder je schoolbankje kruipen.

Het is voor Haïti dus moeilijk is om aardbeving bestendige gebouwen te bouwen omdat het land niet veel geld heeft. Om het aantal slachtoffers te voorkomen moet kun je de bevolking les in aardbevingen geven. Je kunt uitleggen wat de mensen moeten doen als de beving begint. Ten eerste is het is belangrijk dat mensen tijdens een aardbeving niet in paniek raken. Als je weet wat je moet doen, kun je vaak nog een veilige plek bereiken. Daarom worden er op scholen in gevaarlijke gebieden oefeningen gehouden. De kinderen leren wat ze moeten doen als de aarde gaat trillen en beven. Laag bij de grond ben je het veiligst. Maar iets boven je hoofd is wel handig met al die vallende stenen. Het beste kun je de kelder invluchten of onder je schoolbankje kruipen.

Nawoord
Ik heb veel geleerd van dit project over Haïti. Ik heb het project met heel veel plezier gemaakt. Ik ben begonnen met filmpjes op Youtube te kijken over de aardbeving. De filmpjes hebben met ideeën op gedaan. Door de filmpjes heb ik vragen bedacht waar ik antwoorden op wil weten. Ik weet nu alles over de aardbeving, de gevolgen voor het land, de gevolgen voor de inwoners en wat andere landen hebben gedaan om Haïti te helpen.  

Bronvermelding
- NOS
- www.nu.nl
- www.hartvoorhaiti.nl
- www.haitiinfo.nl
- www.stichtinghelphaiti.nl