Aralmeer

HET ARALMEER

Inleiding:
Ooit lag er in Centraal-Azië een groot zoetwatermeer. Aan de oostkant ligt de laagvlakte van Toeran en aan de westkant ligt de Oestjoert plateau. Boven het Aralmeer ligt de Kazachensteppe. Ook komen er op het Aralmeer twee rivieren uit. Ze komen uit het zuidoosten. De noordelijkste is de Syr Darja en de gene die uit het zuiden komt is de Amoe Darja. Zij voorzien het meer van water uit de bergen. De rivieren ontspringen in de randgebergtes van de Himalaja. In 1960 besloeg het een oppervlak zo groot als dat van Ierland (kaart 1). Nu is daar weinig water meer te vinden en lijkt het meer op de Waddenzee bij laagwater met zandbanken en -platen en smalle waterlopen ertussen.
Het waterpeil is in de loop van de 20e eeuw voortdurend gezakt en daardoor is een steeds groter deel van de meerbodem drooggevallen. Wat er van het water over bleef, werd steeds zouter.
Een eeuw geleden was het meer rijk aan vis en leefden mensen die op de oevers woonden van de visvangst. In 1989 was alle vis eruit verdwenen. In de woestijn rond het meer was grond in cultuur gebracht, maar de akkers maakten weer plaats voor woestijn waar de wind stof en zout doet opwaaien. In de stad Muynak op twintig kilometer van het meer liggen vissersboten te roesten op een terrein dat ooit de haven was toen de stad nog aan het meer lag. Landbouwers en vissers die rond het meer woonden, raakten hun middelen van bestaan kwijt.
Wat is het probleem?


Om te kunnen begrijpen hoe het zover heeft kunnen komen moet je weten welke rol het Aralmeer speelt in de waterhuishouding van de streek. De meeste rivieren op aarde monden uit in zee. Vervuilende stoffen die in het rivierwater zitten kunnen zich daar dan over grote oppervlakten verspreiden en op die manier verdund raken. Andere rivieren monden uit in meren of binnenzeeën die (vrijwel) helemaal omsloten zijn door land. Het water kan daar dus alleen uit weg door verdamping. Vervuilende stoffen blijven daarbij achter en vervuilen het water in het meer of de binnenzee steeds sterker. Meren en binnenzeeën met alles wat daarin leeft, zijn dan ook kwetsbaar voor watervervuiling. Een belangrijke vervuilende stof die in de natuur voorkomt is zout. Als een meer of binnenzee steeds minder water bevat wordt het water steeds zouter en dan spreken we van een zoutmeer. Het Aralmeer is een meer waar twee rivieren op uitkomen; de Amoe Darja en de Syr Darja. Tot aan het begin van de 20e eeuw was en bleef het een zoetwatermeer. Het was een zee van zoet water met talrijke eilanden er in. Ondanks het droge klimaat en dankzij smeltwater dat de rivieren van hooggebergtes in Centraal-Azië aanvoerden, bleef het meer even groot. Daarna werd het meer steeds kleiner en zouter. Er ging toen meer water uit door verdamping dan de rivieren konden aanvoeren.
Wat zijn de oorzaken van het probleem?

Het antwoord op deze vraag is simpel. Een deel van het rivierwater kon het meer niet meer bereiken doordat het werd afgetapt voor irrigatie. 70 jaar nadat de eerste katoenvelden waren aangelegd is dit nu zo 5 maal zo groot als Nederland.

Menselijke oorzaken
Boeren en arbeiders sloten en ondergrondse gangen aan waar water uit een rivier door naar akkerland werd geleid. Ze wisten dat er zout in de bodem zit en ook zout in het grondwater. Door water in gangen aan te voeren, bleef het gescheiden van het zout in de bodem en in het grondwater. Een bijkomend voordeel was ook dat er tijdens het transport maar weinig water kon verdampen. Ook maakten ze de bodem van de akkers wel vochtig maar niet doorweekt. Voor de landbouw werd dus betrekkelijk weinig water afgetapt uit de rivieren zodat het Aralmeer nog voldoende water kreeg toegevoerd.
Maar na de stichting van de Sovjet-Unie ging men anders te werk. Ingenieurs legden grote dammen en kanalen aan om grote hoeveelheden water tegelijk af te kunnen tappen van de rivieren die het Aralmeer voeden. Ook maakten ze de katoenvelden drijfnat om de katoenplanten zoveel mogelijk te laten groeien zonder dat het water voldoende kon worden afgevoerd. Hierdoor ging veel water verloren door verdamping uit de bodem en dat moest worden aangevuld. En wat er aan vervuilende stoffen in had gezeten bleef in de bodem achter. De belangrijkste vervuilende stof (naast bestrijdingsmiddelen die op de akkers werden gebruikt) was zout dat van dieper uit de bodem en uit het grondwater was gekomen. Dat zout was in irrigatiekanalen en sloten in het zoete water terechtgekomen, doordat sommige kanalen en sloten geen verharde bodem hadden en het zoete water niet voldoende afgescheiden kon worden gehouden van het zout in het grondwater en de bodem. Dat had tot gevolg dat landbouwgrond steeds meer zout ging bevatten en tenslotte onvruchtbaar werd. Bovendien dreigt het Aralmeer door het overmatig aftappen van water uit de Armoe Darja en de Syr Darja helemaal op te drogen.


Natuurlijke factoren

De waterspiegel van de Kaspische Zee stijgt, maar tegelijkertijd daalt de waterspiegel van het nabij gelegen Aralmeer, ooit het grootste zoetwatermeer ter wereld. Je bent geneigd te denken dat die veranderingen te wijten zijn aan de mens en zijn activiteiten. Toch is die verklaring niet helemaal juist. Inderdaad beïnvloedt de mens de waterbalans door water uit de rivieren de Syr Darja en de Amu Darja om de katoenvelden in Kazachstan te bevloeien. Dit water komt dus niet terecht in het Aralmeer, gelegen tussen Kazachstan en Oezbekistan
Doordat er meer water verdampte in het meer, dan dat er water aangevoerd werd door de twee rivieren raakte het meer leeg. Het water werd door de verdamping van water steeds zouter. Het zout verdampt namelijk niet en het water wel. De hoeveelheid water wordt minder en daardoor wordt de concentratie zout per liter hoger. Door de verzilting is er weinig leven mogelijk in het gebied.




.


Wat zijn de gevolgen van het opdrogen van het Aralmeer

Het uitdrogen van wat er van het meer nodig is ging in de jaren ‘90 door ook al raakten de irrigatiewerken buiten gebruik. Miljarden guldens zijn nodig om dit proces te stoppen, bijvoorbeeld door kanalen te graven die water uit grote rivieren in Siberië naar het Aralmeer leiden. Maar dat geld moet hoofdzakelijk uit het buitenland komen want de republieken in Centraal-Azië die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zelfstandig zijn geworden kunnen de uitgaven niet alléén opbrengen.
De gevolgen van de ramp van het Aralmeer zijn voor mens en dier ingrijpend. Op de eerste plaats is al het zoetwater-leven in het meer onherroepelijk vernietigd.
Ten tweede hebben mensen die bij het meer wonen te kampen met armoede en ziektes. Dat geldt met name voor de Kara Kalpak die in de Amoe Darja-delta wonen. Rond 1960 verbouwden ze rijst, katoen, meloenen en teelden ze zijderupsen. Hun schapen en koeien graasden op land langs het meer en langs rivierlopen. Ook visten ze op het meer. Maar het steeds verder opdrogen van het meer en de verzilting van de bodem hebben aan deze middelen van bestaan een einde gemaakt. Telkens als er een sterke noordoosten-wind opsteekt voert die zoutstof aan van een breed stuk drooggevallen meerbodem dat zich oostwaarts van het zoutmeer uitstrekt. De Kara Dalpak krijgen dan last van hun luchtwegen en worden ziek. Armoede en ziektes zorgen voor een hoge zuigelingensterfte; in 1990 was die hoger dan waar ook in de toenmalige Sovjet-Unie.
Ook buiten het gebied rond het Aralmeer zijn de gevolgen van de ramp merkbaar. Centraal-Azië wordt namelijk regelmatig geteisterd door stof- en zandstormen. Als een storm het gebied rond het Aralmeer treft voert de wind zout mee over honderden kilometers afstand. Daardoor wordt het milieu voor mens en dier in wijde omtrek steeds ongezonder. Zelfs het gebergte waar de Amoe Darja en de Syr Darja ontspringen raakt vervuild door het zout dat de wind aanvoert en dat ligt 700 kilometer bij het meer vandaan.

Klimaatveranderingen in de omgeving van het Aralmeer


In de omgeving van het Aralmeer is de verandering van het klimaat echt meetbaar. Waarnemingen hebben laten zien dat de temperatuurschommelingen per etmaal en per seizoen veel groter zijn dan vroeger. Ook blijkt de luchtvochtigheid en de neerslaghoeveelheid te zijn gedaald. Eigenlijk vertoont het klimaat steeds minder kenmerken van een gematigd klimaat, en steeds meer kenmerken van een landklimaat. Het gevolg is dat de vegetatie het steeds moeilijker heeft en de droge zoutafzettingen van de vroegere meerbodem gaan verstuiven. Al met al is het leefklimaat van de bewoners niet beter op worden.
Conclusie:

Nu we van alles hebben doorgenomen over het Aralmeer hebben we een conclusie kunnen vormen. We zetten een paar dingen op een rijtje.
Om te beginnen, wat is het probleem?
Het probleem is dat het Aralmeer helemaal opdroogt en het zoutgehalte toeneemt.
Wat zijn de hiervan de oorzaken?
Er zijn eigenlijk 2 verschillende oorzaken.
- De eerste is een menselijke oorzaak. De mensen uit het gebied rondom het Aralmeer gebruiken het water uit de rivieren die het Aralmeer voeden om het land mee te bevloeien. Omdat er heel veel water wordt verbruikt daalt het peil sneller. Een groot nadeel hiervan is ook dat er veel schadelijke stoffen achterblijven. Hierdoor wordt het water dat achterblijft sterk vervuild.
- De tweede oorzaak is een natuurlijke oorzaak. Er verdampt te veel water. Er verdampt zoveel water dat de twee rivieren het Aralmeer niet meer op peil kunnen houden. Daardoor komt er ook steeds meer zout in steeds minder water.
Het opdrogen van het Aralmeer heeft natuurlijk ook (grote) gevolgen. De gevolgen zijn zowel voor als dier.
- Als eerte is er (bijna) geen zoetwater leven meer mogelijk in het Ararmeer.
- Ten tweede hebben de mensen die rond het Aralmeer wonen last van ziektes en armoede. Dit komt doordat ze eerst het zoetwater uit het Aralmeer haalden om hun plantage mee te bevloeien. Maar nu is het water niet meer geschikt voor. (zie krantenartikel).
- Ook een gebied dat ver van het Aralmeer afligt heeft last van het zout. Want als er een storm komt wordt er veel zout meegenomen. En dat zout maakt het milieu kapot in die gebieden.
- Ook zijn er gevolgen in het klimaat meetbaar.
Wij denken dat het opdrogen van het Aralmeer deels komt door de mens, en deels door de natuur .
KRANTEN ARTIKELEN:

Ramp in het Aralmeer bedreigt ook Europa

Londen - Het leegpompen van het Aralmeer in centraal-Azië veroorzaakt een veel grotere milieuramp dan tot nu toe werd aangenomen. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Nottingham komen massale gezondheidsproblemen voor in gebieden op honderden kilometers van het meer verwijderd.

Sommigen vrezen zelfs dat het leefmilieu van Wit-Rusland tot het Himalaya-gebergte wordt aangetast. Ten tijde van de Sovjet-Unie werd uit het meer en de rivieren die er in uitmonden massaal water getapt om katoenvelden in Kazachstan te irrigeren. Het oppervlak van het Aralmeer is hierdoor bijna gehalveerd. Het waterpeil daalt nog altijd verder.

Begin jaren '90 daagde het besef dat de irrigatie een milieuramp van kolossale omvang veroorzaakt. Het drooggevallen oppervlak van het Aralmeer bevat grote concentraties giftige pesticiden en zout. Dit stof waait uit over de wijde omgeving. Het restant van het meer verzilt in een razend tempo en wordt onleefbaar voor vissen. De onderzoekers uit Nottingham verzamelden stofmonsters in de wijde omgeving. Zij ontdekten hoge concentraties giftig stof tot op honderden kilometers afstand van het Aralmeer. De regio kent onder meer het hoogste aantal mensen met infecties aan de luchtwegen ter wereld. Vrijwel alle zwangere vrouwen hebben last van bloedarmoede en de kindersterfte is er de hoogste in de voormalige Sovjet-Unie.

Specialisten schatten dat het Aralmeer over vijftien jaar volledig kan zijn drooggevallen. Dat zal betekenen dat 15 miljard ton zout over de omgeving zal worden verspreid.


Bronvermelding

We hebben onze informatie vooral van het internet gehaald. Het adres van die pagina is: http://www.cmo.nl/. Ook hebben we gebruik gemaakt van de informatie die we van Mevrouw van de Meer hebben gekregen. Ook hebben we ons leerboek geraadpleegd. We hebben ook op Encarta gezocht naar relevante informatie over het Aralmeer en de uitdroging daarvan.