De spraakcomputer

Praten tegen je computer om hem opdrachten te laten uitvoeren is tegenwoordig heel goed mogelijk. Spraakherkenning is het codewoord. En je hebt niet, zoals veel mensen denken, een speciale spraakcomputer nodig. Spraakherkenningsoftware, een microfoon en een redelijk snelle computer zijn genoeg. De ontwikkelingen op dit gebied gaan zo snel, dat het niet ondenkbaar is dat binnen afzienbare tijd iedereen met spraak de computer bedient. Want spraakherkenning levert niet alleen een tijdbesparing op, maar is ook een grote uitkomst voor visueel gehandicapten en mensen met RSI- klachten. Hoe werkt spraakherkenning? Na het installeren van de software, kun je nog niet gelijk beginnen met praten tegen je computer. Alhoewel, wel een beetje, want je mag de computer gaan voorlezen: dit is de training die de software nodig heeft om je stem te leren kennen. De training duurt, afhankelijk van het programma dat je gebruikt, zo’n 5 tot 20 minuten. Tijdens deze training moet je de computer dicteren zonder daarbij pauzes tussen de woorden te gebruiken. Je moet dus hele zinnen in een keer opnoemen. De zinnen die je spreekt verschijnen op het beeldscherm. De herkenning is na de training al behoorlijk goed, je zult ervan opkijken welke woorden soms verstaan worden, maar perfect is het nog niet. Door verkeerd verstane woorden te verbeteren, kun je de herkenningsgraad verhogen tot zo’n 95 procent. Dat corrigeren, dat je soms kunt doen door gewoon te zeggen “corrigeer dat”, is een belangrijk onderdeel van spraakherkenning. Wanneer je een verkeerd verstaan woord wil verbeteren, verschijnt er een lijstje met alternatieven waar je uit kunt kiezen, bijvoorbeeld “Kies 1”. Als het juiste woord er niet tussen staat kun je het woord gewoon spellen of typen, waarna de software het woord onthoudt voor de volgende keer.
Wat voor hardware heb je nodig? Als je echt serieus aan de slag wilt met spraakherkenningsoftware, is het wel noodzakelijk om een redelijk snelle computer te gebruiken (vanaf een pentium 300 MHz). Vooral het geheugen is belangrijk, men adviseert voor een snelle verwerkingstijd en effectief gebruik van spraakherkenningsoftware : 128 MB Ram of, nog beter, 256 MB Ram. De systeemeisen verschillen overigens wel per programma, Dragon Naturally Speaking Standard vraagt het minst en Freespeech heeft een stevig machine nodig om wat snelheid te bereiken. De systeemeisen van de fabrikant zijn aan de lage kant, dus men behoeft daar niet veel waarde aan het hechten. Een microfoon, onmisbaar bij spraakherkenning, wordt bij de software geleverd. Een standaard 16-bits geluidskaart is aanwezig in bijna elke computer en voldoet normaal gesproken. Waar zal je de spraakcomputer gaan aantreffen en waar wordt tot nu toe de spraakcomputer al gebruikt? De spraakcomputer zal in de toekomst waarschijnlijk vooral veel in bedrijven gebruikt gaan worden waar de computer een grote rol speelt. Het Nuenense bedrijf VGS levert bijvoorbeeld voice-response systemen af bij dit soort bedrijven. In een voice-response systeem wordt een computer aangesloten op een telefoonlijn. De stem wordt digitaal vastgelegd op een hard-disc, zodat de kwaliteit van het geluid optimaal is. VGS heeft opdrachten gekregen in België, van de PTT en diverse overheidsbedrijven in Nederland en Zwitserland. Daarnaast is het bedrijf bezig met studies voor Britse en Duitse klanten. VGS heeft inmiddels zo’n kleine 40 installaties geplaatst. Het in 1991 begonnen bedrijf had vorig jaar een omzet van ruim acht ton. Op revalidatiecentrum “het Loo Erf” maakt men al gebruik van computers met spraakherkenning. Met grotere beeldschermen, aangepaste programmatuur om delen van het scherm extra uit te vergroten (tot maximaal 16 maal) en een braille-uitleg kan een visueel gehandicapte perfect met de rest van de wereld communiceren. Om het brailleschrift voor computergebruik geschikt te maken is een achtpuntssysteem ontwikkeld, waarmee 255 verschillende tekens mogelijk zijn. De spraakcomputer kan gewoon op een drukke werkplek worden gebruik door het gebruik van microfoons die de achtergrondgeluiden wegfilteren. Zo heb je weinig tot geen last meer van geluiden. Men kan ook programmeren met de spraakcomputer. Hier zijn speciale programma’s voor, omdat er met codes en dergelijke wordt gewerkt. Wie maakte de eerste spraaksoftware? Het Nederlandse bedrijf MDT lanceerde in 1997 als eerste en met onverwacht veel succes de Nederlandse spraakherkenningsoftware Talkkey. En dat terwijl deze actie voornamelijk bedoeld was om de naamsbekendheid van MDT te vergroten. MDT richt zich namelijk op de zakelijke markt, met gespecialiseerde spraakherkenning voor bijvoorbeeld de medische sector en de advocatuur. Het dicteren met die eerste spraakherkenningsoftware Talkkey, is niet meer te vergelijken met dat van de nieuwste programma’s. Het dicteren gebeurde nog niet met gewone natuurlijke spraak, maar je moest tussen elk woord pauzeren. De herkenning was nog behoorlijk slecht en de woordenschat minstens tien keer zo klein als die van de huidige software. Door het succes van de eerste versie van Talkkey, kwam er een vervolg: Talkkey HomeOffice. De verbeteringen van deze opvolger waren behoorlijk: er kon nu in elke Windows applicatie worden gedicteerd en Windows kon met spraak worden bestuurd. Het dicteren zelf gebeurde echter nog steeds op dezelfde ouderwetse manier, dus met pauzeren tussen de woorden. Inmiddels is de woordenschat van het programma te klein en de herkenningsscore te laag om, qua dicteren, de concurrentie aan te kunnen. Maar, zoals eerder genoemd, richt MDT zich inmiddels helemaal op de professionele markt. Het bedrijf gaat binnenkort overigens samenwerken met Philips. Eigen mening De spraakcomputer is zeker een goede ontwikkeling en ik denk dat de software in de toekomst ook steeds beter ontwikkeld zal worden. Je hebt wel snel dat er bij het inspreken iets fout kan gaan. Als je bepaalde afwijkingen in je stem vertoont is het soms onmogelijk voor de computer om je woorden te verstaan. Je moet het dan opnieuw inspreken. Bovendien zal een blinde/slechtziende waarschijnlijk nooit zonder braille kunnen, omdat je ook zelf aantekeningen moet kunnen maken. Er is voor deze mensen dus alleen een combinatie van braille en spraaksoftware mogelijk. Dit is wel heel jammer want alleen spraakherkenningsoftware is veel goedkoper dan een braillecomputer in combinatie met het laatstgenoemde. Bovendien hadden jonge blinde en slechtziende mensen dan geen braille meer hoeven te leren. Voor mensen met RSI is de spraakcomputer een ware uitkomst. Mensen die afgekeurd zijn voor computerwerkzaamheden kunnen nu dus weer aan het werk. Dat vind ik wel een hele goede zaak. Voor andere mensen die wel met normale computers kunnen werken lijkt het mij eerst nog niet echt noodzakelijk, maar het zou wel veel tijd kunnen schelen als men tegen de computer zou kunnen praten in plaats van typen om hem dingen in te laten voeren.