Crisis van de jaren 20

Inleiding In het lesboek is er in hoofdstuk drie een stukje aan de crisis in Amerika geweid. Het boeide mij erg dus daarom dit heb ik dit onderwerp gekozen. Mijn werkstuk over de crisis van '29 heb ik ook gekozen omdat ik me erg interesseer in de economie. Daarom wil ik graag weten hoe het kwam dat de crisis zo erg was voor de wereldbevolking en .wat er nou aan de hand was. Ik bekijk mijn werkstuk niet uit de economische kant hoewel ik er wel een stukje aan wijd maar vanuit de mensen gezien. Wat waren bijvoorbeeld hun problemen door de crisis? Waarom had heel de wereld er last van gekregen? Hoe is het opgelost? Al mijn informatie heb ik uit boeken en ook wel van internet hoewel er wel veel van de economische kant wordt bekeken en niet vanuit de mensen. Daarom was het ook erg moeilijk om de informatie te verzamelen, maar het is uiteindelijk wel gelukt. Ook om de statistieken van toen te krijgen is niet gelukt. Het is te moeilijk om zulk soort dingen te verkrijgen. Het is al met al toch een mooi werkstuk geworden(vind ik zelf dan). En ik heb al mijn vragen die ik had zo goed als mogelijk beantwoord gekregen, en door dit onderwerp weet ik nog meer over de economie. Het jaar 1929 Al die mensen die in de jaren twintig hun aandelen hadden gekocht met geleend geld kregen problemen bij het uitbreken van de crisis. In de eerste maanden van '29 kregen de activiteiten op de beurs een steeds koortsachtiger karakter. Aandelen waarop nooit dividend was betaald, werden binnen 1 jaar vijfmaal zoveel waard. Als de koersen even twijfelden bij al die stijgingen was er altijd weer een interessant mannetje die zei dat er niks aan de hand was en alles nog goed ging. Het ging zelf zo ver met de beurs dat op transatlantische stoomboten makelaarskantoren werden ingericht, zodat de speculant ook op reis aan zijn trekken kon komen. Dat de fantastische prijzen op de beurs eerder een demonstratie waren van de tekortkomingen van de Amerikaanse economie dan van haar successen werd pas duidelijk in september '29. De koersstijgingen gingen niet meer zo goed als in het begin. En als de koersen zakken dan onder het bedrag van het bedrag waarvoor je het hebt gekocht met geleend geld dan ontstaan er problemen. In de krant stonden brieven voor de bevolking van deskundigen dat de hoge prijzen heel normaal waren. Maar dat klopte toch niet. Op maandag 21 oktober was het een hele slechte dag op de beurs maar toch was er die dag nog een herstel zodat de beurs met een goede koers sloot. Maar op die daaropvolgende donderdag (24 oktober) ging het helemaal mis. De grote banken hadden op 24 oktober al snel gereageerd op de paniek die er toen al heerste onder de effectenmakelaars. Ze hadden binnen 3 uur al een noodfonds van $240 miljoen gevormd. Met dat geld stuurden ze Richard Whitney naar de beurs om grote aandelen op te kopen om de paniek van het dalen van de aandelenkoersen een beetje te sussen. En dat lukte. De beurs was voor die week gered. Maar na het weekend daalden de koersen weer en nu was er niks meer te redden. De koersen storten in elkaar. De aandelen waren bijna niets meer waard. De banken die geld hadden geleend aan al de speculanten wilden hun geld terug. De crisis was begonnen.
29 Oktober 1929 De crash van de beurs op Wallstreet op 29 oktober had zich in de weken ervoor al aangediend. Veel aandelen zakten in de voorgaande weken $40 tot zelfs $60!!!! Maar bankiers en grote beleggers hadden door telkens veel aandelen op te kopen de waarde van de aandelen hoog kunnen houden. Ze waren altijd weer op een oplossing gekomen. Op maandag 29 Oktober was er echter geen houden meer aan. Er werden meer dan 16 miljoen aandelen afgestoten. Niemand wilde kopen zodat de koers in stortte. Heel veel mensen raakten in paniek, sommige hadden al hun spaargeld in de aandelen staan. Zij verloren al hun geld. Op dinsdag de 29e van oktober gebeurde het "echt". De koersen gingen die ochtend al zo snel dalen dat de tikker (die is er om bij te houden hoeveel de beurst stijgt of daalt) het niet meer bij kon houden. Op zich hadden de mensen dit wel verwacht maar ze hadden het niet verwacht dat de koersen zouden blijven dalen. Niet alleen die maandag maar nog tot de zomer van 1932 zakte de waarde van de aandelen. Er werden zoveel mensen wanhopig die, veelal met geleend geld, aandelen op de beurs hadden dat de verhalen de rondte deden dat er al een paar uit het raam waren gesprongen. De gevolgen van de crash waren niet te overzien. Bank na bank moesten hun deuren sluiten omdat de aandelen niets meer waard waren. Het geld wat zij aan mensen hadden geleend om aandelen van te kopen was doordat de aandelen niets meer waard waren verdwenen. Mensen die hun geld naar de bank hadden gebracht om te sparen waren in een klap alles kwijt. Fabrieken gingen failliet en lonen van de arbeiders daalden tot de helft. Een op de vier arbeiders kwam op straat te staan. De mensen die bij hun verstand bleven en begin oktober uit de beurs waren gestapt en eind december er weer in gingen hadden geen slechte zet gezet. Want nadat de crisis was afgelopen waren hun aandelen flink gestegen. Dat de crisis over sloeg naar de rest van de wereld kwam doordat de Amerikaanse regering in de twintiger jaren hoge importheffingen had opgelegd op produkten die uit het buitenland kwamen. Ze stimuleerde juist wel de verkoop van hun produkten aan andere landen. Maar zonder dollars (die je alleen maar ontvangt als je dingen kan verkopen in Amerika) kon je geen Amerikaanse produkten kopen. Dat de ellende zo'n grote gevolgen en ellende in de rest van de wereld veroorzaakte, ligt aan de eerste Wereld oorlog. Ieder land beschermde hun eigen produkten tegen goedkope produkten uit het buitenland. Hoge importtarieven en geen samenwerking hield de wereldeconomie op. Ook eiste Amerika het geld terug van Frankrijk en Engeland wat zij in de 1e wereldoorlog hadden geleend. Het veroorzaakte een dominee effect, een wereldcrisis The Roaring twenties The Roaring twenties was een soort van nieuw tijdperk. De jaren twintig werden de 'roerende jaren' genoemd. Politieke en economische spanningen bedreigden de vrede. De dingen die nu vanzelfsprekend en gewoon zijn kwamen in die tijd op in de Verenigde Staten. Door het gebruik van de electriciteit konden er in de fabrieken veel meer geproduceerd worden. Ook konden er nu wolkenkrabbers gebouwd worden. Een wolkenkrabber zonder lift is niet alles.. De auto kwam op als massa vervoermiddel, de radio en de film waren reuze populair en ook de luchtvaartlijnen begon in die tijd echt op gang te komen. De activiteiten van de jeugd veranderde doordat die meer aan sport gingen doen, vrijetijdskleding gingen dragen en naar dansparty's gingen. Voor al de nieuwe produkten kwamen er grote fabrieken en nieuwe banen(bijv. pompbediende, vliegtuigbouwer). Doordat er opeens veel meer banen waren konden mensen met hun verdiende geld produkten kopen en er zo nog meer mensen een baan krijgen. Iedereen kon nu een eigen auto kopen en omdat er zoveel vraag was werden de auto's goedkoper. Er werden wegen aangelegd voor al die auto's en aan de vooravond van de crisis had een op de vijf gezinnen een auto. Veel mensen konden ook een eigen huis kopen omdat je die binnen tien jaar kon aflossen. In die tijd was het ook heel makkelijk om aandelen te krijgen. Je betaalde 10% tot 20% aan en de effectenmakelaar gaf je de aandelen op krediet. De aandelen hoefde je pas over enkele jaren terug te betalen. Daardoor hadden ook veel mensen hun geld in de aandelen staan en sommigen wel al hun geld. De mensen dachten dat het allemaal nooit meer minder zou worden. Ze noemden die periode ook wel 'new capitalisme' President Roosevelt en New Deal Het was het jaar 1932. Drie jaar na het begin van de crisis. President Hoover had de crisis niet aangekund. In ieder geval had hij niet de juiste manieren gebruikt om de werkloosheid te verminderen. In dat zelfde jaar waren er ook weer nieuwe verkiezingen. De presidentsverkiezingen zijn in Amerika altijd in een schrikkeljaar. In '32 waren er dus presidentsverkiezingen met Roosevelt als een van de kandidaten. De verkiezingen stonden natuurlijk helemaal in het teken van de crisis er waren op dat moment namelijk 14 miljoen werklozen. De nieuwe president zou dat echt moeten oplossen. De huidige president Hoover, die een republikein was zei dat het allemaal wel weer goed zal komen. Maar de crisis duurde al 3 jaar dus veel mensen hadden er helemaal geen vertrouwen meer in. Franklin Delano Roosevelt, die zijn tegenstander was( Roosevelt was een democraat), had meer het gevoel dat de overheid een rol moest gaan spelen en hij had daar al een plan voor gemaakt. Roosevelt won de verkiezingen met een grote meerderheid van de stemmen. Volgens Roosevelt was de crisis door de bevolking veroorzaakt dus het moest ook door hun worden opgelost. Roosevelt was vooral een man van de praktijk, doen en niet denken. De nieuwe aanpak "New Deal" (afgeleid van het opnieuw uitdelen van de kaarten) kon veel Amerikanen weer werk geven. Iedereen moest weer een kans krijgen. Ook in afgelegen gebieden bracht de New deal verandering. De indianen werden 'herontdekt'. In de reservaten werden ziekenhuizen en scholen gebouwd. De indianen werden met behulp van de staat gestimuleerd om hun oude ambachtelijke tradities weer uit te oefenen. Met grote werkverschaffing en werkverruiming projecten kwamen er dus veel mensen weer aan het werk. De plannen omvatten onder anderen arbeidsplicht voor de jeugd, steunprojecten voor de landbouw, het opknappen van overheidsgebouwen zoals scholen. Woningbouw, het indijken van rivieren het bouwen van waterkracht-centrales voor electriciteit en het ondersteunen van kunst. Door deze projecten kwam Roosevelt natuurlijk niet van de werkloosheid af, maar het maakte wel vorderingen. De industriële produktie in de Verenigde Staten steeg tussen '32 en '37 met meer dan 60%. Maar de werkloosheid bleef hoog. In '34 vormde hij een nationale organisatie. Hij stelde voor de grote vermogens op te delen en met het zo verkregen geld ieder Amerikaans gezin een radio, een auto en een eigen huis te geven. Hij pleitte ook voor een nationaal minimumloon en arbeidstijdverkorting. In 1935 werd zelfs een sociale verzekering ingevoerd die steun garandeerde bij werkeloosheid of ouderdom. De democratische politici vonden dit een erg risico volle acties. Ze waren bang dat als deze acties zou mislukken en veel mensen weer op Republikeinse kandidaten zouden stemmen. Maar dat gebeurde niet. Bij de tussentijdse verkiezingen van november hadden de democraten weer een grote overwinning. In het Huis van Afgevaardigden hadden de Republikeinen nu nog maar 103 zetels over (op een totaal van 435). Eigenlijk was het hele idee van Roosevelt, als het goed ging met de economie dat dan de overheid streng moest optreden; hoge belastingen, hoge rente enz. En raakte de economie in een dal dan moest de overheid schatkist openen
Voor de rest van de wereld werd Amerika het toonbeeld van modernisme. De weer tot leven gewekte economie ontwikkelde zich tot de sterkste van de wereld. Goedkope apparaten maakten de Amerikaanse huishoudens tot de meest comfortabele ter wereld. De crash van 1929 had de wereldeconomie doen instorten. Een kleine tien jaar later was de Verenigde Staten ondanks vele onopgeloste problemen, de sterkste democratie ter wereld geworden. In wat voor omstandigheden zat de doorsnee Amerikaan? Door de crisis waren veel mensen al hun geld kwijt geraakt. Op de straat kwamen veel daklozen. Sommigen waren te trots om te bedelen. Anderen stonden langs de straten met kisten vol appels die zij per stuk verkochten ($2 of meer was heel normaal). Er kwamen hele wijken van woningen die van planken en blik waren gemaakt, Hoovervilles genoemd naar President Hoover. De huisbazen hadden natuurlijk weinig geduld dus als je een keer niet kon betalen dan stond je op straat met je boeltje. Op straat of in een hutje was dan het lot.. Kerken en liefdadigheidsinstellingen zetten gaarkeukens op voor al de mensen , het leger ook. Sommige kledinghandelaars gaven warme kleding aan de aller armste die helemaal geen geld meer hadden. Op het land werden werkloze mannen voor $1 en werkloze vrouwen voor een halve dollar ingezet om te werken in leegstaande fabrieken. De autoindustrie werkte nog maar op 20 % van haar capaciteit, er waren ruim 13 miljoen werkelozen. Een kwart van de boeren verloor hun bedrijf. Om uit de ellende te komen deden mensen mee met marathon danswedstrijden. Het paar dat zich dagenlang op de dansvloer stand wist te houden maakte kans op 1000 $. Op duizelingwekkende hoogte vertoonden verarmde artiesten hun kunsten op wolkenkrabbers en werden betaald door de media. Van heet 'New Capitalism" was weinig over
De drooglegging (sinds 1920 was alcohol verboden in de Verenigde Staten) veroorzaakte in Amerika ook voor veel corruptie en huichelarij. Politieagenten ontvingen steekpenningen en politici ontvingen miljoenendollars van gangsters die alcohol produceerden. De misdadiger syndicaten zoals de maffia hadden verschrikkelijk veel macht. De corruptie van de staatsambtenaren zorgden hier ook voor. In het begin van de jaren dertig waren er vele gangsteroorlogen die uitgevochten werden op straat. De politie kon of wilde er niets aan doen. Franklin D. Roosevelt had in zijn verkiezingsprogramma de afschaffing van de drooglegging bovenaan staan. In 1933 werd het verbod op alcohol afgeschaft.
Bronnenlijst De Verenigde Staten in de 20e eeuwM. van RossemSDU Uitgeverij. De crash van '29John Kenneth Galbraith Sesam Mensen en machtenAdang/dr.F.E.M Vercauteren Meulenhof Educatief Vaderlandse geschiedenis deel dr. A. van Hulzen Wolters-Noordhof De magere jaren. Jan Beishuizen
Evert Werkman A.W Sijthoff De jaren dertigDieter Franck Stichting Teleac My country USAJoseph G. Bielawski Golden Press NY The America Nation John A. Garraty Harper & Row P