Ben jij 16 jaar of ouder? Doe dan mee aan dit leuke testje voor het CBR. In een paar minuten moet je steeds kiezen tussen 2 personen.

Meedoen

Mongolen

Beoordeling 6.6
Foto van een scholier
  • Werkstuk door een scholier
  • Klas onbekend | 3353 woorden
  • 22 juni 2005
  • 200 keer beoordeeld
Cijfer 6.6
200 keer beoordeeld

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie
Wie zijn de Mongolen? Mongolië roept beelden op van nomaden met kuddes en van weidse steppes. Waarschijnlijk is er geen land ter wereld waar nog zo'n groot deel van de bevolking in tenten woont. Zelfs de buitenwijken van de hoofdstad Ulaan Baatar bestaan voor een groot deel uit "gers" (zoals de tenten in het Mongools genoemd worden). Overal kom je ze tegen, alleen of in kleine clustertjes, zelfs in de Gobi Woestijn. Het is heel normaal - ook voor volslagen vreemdelingen - om even binnen te vallen als je in de buurt bent en dan zelfgemaakte yoghurt of kaas te krijgen. De bevolking bestaat voor 90% uit Mongolen (77, 5% Chalka's) en een niet-Mongoolse minderheid van Kazachen (ca. 5%). De bevolkingstoename bedroeg in de jaren 1985-1994 2,4%. Het geboortecijfer is hoog: 24‰, het sterftecijfer relatief laag: 9‰. Van de bevolking woont ruim de helft in de steden, ongeveer 25% in de hoofdstad (680.000 inw.). Andere steden zijn Darchan (85.800 inw.) en Erdenet (63.000 inw.). Waar leven de mongolen? De hoofdstad van Mongolië is Ulaanbaatar. Mongolië is het grootste landgesloten land op de wereld. Dat wil zeggen: dat Mongolië het grootste land is dat omringt is door land aan alle kanten en nergens een zee. Dit kun je zien op het kaartje hier onder. Zowel Siberië als China bevatten grote gebieden die ooit tot Mongolië hebben behoord. In de Chinese provincie Xinijang wonen op het moment zelfs meer mongolen dan in Mongolië zelf

Fysische geografie
Het land bestaat vnl. uit een hoogvlakte (gemiddeld 1000-2000 m hoog). Het heeft het karakter van een ondiepe schotel met weinig reliëf. In het westen en noorden liggen uitlopers van o.m. de Mongoolse of Grote Altaj (Ektag Altaj, tot 4500 m) en het Changajgebergte. Het gehele zuiden wordt ingenomen door de woestijn de Gobi. Mongolië wordt van oost naar west doorsneden door de grote Aziatische waterscheiding, die het arctische en Grote-Oceaanafwateringsgebied scheidt van de afvoerloze gebieden van Centraal-Azië. De belangrijkste rivieren zijn de Selenga, met als voornaamste zijrivier de Orchon (afwaterend op de Noordelijke IJszee), en de Keroelen (afwaterend op de Grote Oceaan). De rivieren in Zuid-Mongolië monden meest uit in zoutmeren; andere vallen droog in de Gobi. Het klimaat is uitgesproken continentaal, met een lan
Extra informatie over Mongolië: • Mongolië is het op 6na grootste land van Azië en het op 18na grootste land van de wereld. • Mongolië heeft een oppervlakte van 1.566.500 KM2 • De gemiddelde hoogte van Mongolië is 1.580 M boven zee niveau. • De hoogte van de hoofdstad van Mongolië (Ulaanbaatar) is 1.350 M boven zee niveau. • Het laagste punt van Mongolië: Hoh Nuur, ligt op 518 M boven zee niveau Wat zijn de natuurlijke omstandigheden van Mongolië? Klimaat: Mongolië heeft een continentaal (woestijn) klimaat met scherpe wisselingen per seizoen en tussen dag en nacht. In de winter kunnen de temperaturen dalen tot vijftig graden onder nul in het koude noorden. In de zomer kan het in het zuiden wel veertig graden boven nul worden. Gemiddeld is het in de zomer in Mongolië ongeveer vijftien graden. Het regenseizoen valt in juli en augustus. Planten: Mongolië bestaat voornamelijk uit grasland, bossen en woestijn. Iets meer dan de helft van het land is bedekt met gras, dat gebruikt wordt om kuddes geiten, schapen en yaks te laten grazen. Een achtste van het land bestaat uit bos, vooral naaldbomen en berken. Een derde van Mongolië bestaat uit woestijn. De woestijnen zijn geen grote zandvlaktes, maar bestaan uit woestijnplantjes. De Gobi-woestijn beslaat een groot deel van het zuiden van Mongolië. Bebossing in % van oppervlakte: 7% Ontwikkeling bosgebied in % (toename): 0,5% Dieren: Er zijn veel wilde dieren in Mongolië, die soms door nomaden getemd in kuddes worden gehouden. Er worden vooral schapen, geiten, kamelen, paarden en runderen gehouden. Aan de randen van het land kan je af en toe kuddes met rendieren vinden.
Reliëf In het midden en noorden van Mongolië liggen veel bergen, namelijk de Khangai bergen en de Mongoolse Altai bergen. Ten noordoosten van hoofdstad Oelan Bator ligt de bergketen Khentti Nuruu, dat zijn de hoogste bergen in het oosten van het land. Meren Mongolië heeft veel meren met zout of zoet water. Ze worden vooral gebruikt ter recreatie en vaak wordt er in de omgeving veel gekampeerd. De meren lenen zich goed voor watersporten, zwemmen en vissen. Het meest populaire meer is het Khovsgol Nuur, een zoetwatermeer dat twee procent van de wereldvoorraad zoet water bevat. Dit meer ligt in het uiterste noorden van Mongolië, tegen de grens met Rusland aan. Grotten Interessant op geografisch gebied zijn de vele onder- en bovengrondse grotten die in heel Mongolië te vinden zijn. In sommige zijn zelfs grottekeningen uit de oertijd te vinden. De meeste grotten liggen in het noorden. Hoe regelen de mongolen hun bestuur? Na zeventig jaar communisme en ondergeschiktheid aan de Sovjet-Unie heeft Mongolië zich sinds 1989 in rap tempo en geweldloos veranderd van een dictatuur in een democratische meerpartijenstaat. De Mongoolse Revolutionaire Volkspartij (MRVP) is in de oppositiebanken beland, al blijven de nieuwe partijen wankel en amper op het land vertegenwoordigd. De nieuwe regering vormt de economie om naar de vrije markt. De nieuwe grondwet werd op 12 febr. 1992 van kracht. Het aantal politieke partijen bedraagt thans twaalf, waaronder de Mongoolse Nationaal-democratische Partij, de Sociaal-democratische Partij en de Partij van het gemeenschappelijk Erfgoed. Het hoogste staatsorgaan is de Grote Chural, met één kamer en 76 afgevaardigden, die elke vier jaar gekozen wordt. Ook de president wordt om de vier jaar gekozen. Het land is bestuurlijk verdeeld in éénentwintig provincies (aimachs) en een hoofdstedelijk gebied; de provincies zijn onderverdeeld in somons (districten) en choerins (kleinere districten). Nieuwe President De presidentsverkiezingen in Mongolië zijn uitgelopen op een overwinning voor Nambar Enkhbayer. De kamervoorzitter en ex-premier kreeg meer dan de helft van de stemmen, waardoor een tweede ronde niet nodig was. De opkomst lag rond 70 procent. Maar liefst vier politici streden om het presidentschap van een van de meest democratische maar ook armste staten van Azië. De verkiezingscampagne werd gekenmerkt door beschuldigingen en demonstraties, maar ook door televisiedebatten naar Amerikaans model. Nambar Enkhbayar koos voor een campagne die hem zowel als internationaal staatsman als hoeder van de Mongoolse natie typeerde. Zo bezocht hij de plaats waar in de communistische periode een standbeeld van Stalin had gestaan om er een beeld van de Mongoolse dichter Rinchen te onthullen. Enkhbayar leidt de voormalige communistische partij en de symboliek hiervan was dan ook onmiskenbaar. De macht ligt in Mongolië bij de regering en het parlement, en de macht van de president is beperkt. Hoewel hij de rechters benoemt, het leger aanvoert en over beperkte vetorechten beschikt, is de president in de eerste plaats de symbolische beschermheer van de natie.
Bevolking - Taal - Godsdienst - Samenleving Staatsinrichting In januari 1992 werd een nieuwe grondwet aangenomen waarin de beginselen werden verankerd van een democratisch en pluralistisch bestel, gebaseerd op markteconomie en privé-bezit. De Mongoolse Volksrepubliek wijzigde haar naam in Mongolië. De nieuwe constitutie voorzag ook in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, in vrijheid van godsdienst en het terugbrengen van het parlement tot een Kamer, de met wetgevende macht beklede Grote Staatshural, bestaande uit 76 leden die voor vier jaar worden verkozen. Alle staatsburgers van 18 jaar en ouder zijn stemgerechtigd. De grondwet bepaalt eveneens dat de president rechtstreeks en voor een termijn van vier jaar wordt gekozen. Verkiesbaar is elke staatsburger vanaf 45 jaar die de voorafgaande vijf jaar in het land heeft gewoond. Gehanteerd wordt een ingewikkelde variant op het districtenstelsel. De uitvoerende macht is verdeeld tussen de president en een premier. De laatste Grote Staatshural werd gekozen op 2 juli 2000, het zittende parlement werd op 20 juli 2000 geïnstalleerd. De huidige president Natsagiin Bagabandi werd op 10 mei 2001 voor een tweede periode geïnstalleerd. Politiek Mongolië heeft de afgelopen jaren een opmerkelijke transformatie doorgemaakt. Van een satellietstaat van de Sovjetunie heeft Mongolië zich in enkele jaren tijd ontwikkeld tot een democratische rechtstaat, met een dynamische particuliere sector, vrije pers en "civil society". De verkiezingen in 1996 resulteerden in Mongolië's eerste verkozen niet-communistische regering, de "Democratic Union Coalition". Deze verkiezingen getuigen van het politieke bewustwordingsproces. Deze positieve ontwikkelingen hebben er in belangrijke mate aan bijgedragen dat de internationale donorgemeenschap steun is blijven geven aan het land. De omslag van een communistisch bestel naar een nieuw, democratisch, bestel verloopt nog steeds zeer moeizaam. Sinds 1996 hebben drie minister- presidenten ontslag genomen en begin 2000 viel de democratische coalitie uiteen. Op 2 juli 2000 behaalden de voormalige communisten, de Mongolian People’s Revolutionary Party (MPRP), een zeer ruime meerderheid (73 van de 76 zetels) bij de parlementaire verkiezingen. De MPRP profileert zich als sociaal- democratische partij. De nieuwe regering werd op 10 augustus 2000 geïnstalleerd olv de voorzitter van de MRPP, Nambar Enkhbayar. In december 2000 fuseerden vijf politieke partijen en was de nieuwe Democratische Partij (NDP) een feit. De invloed van de voormalige communisten en tekenen van onvrede onder de bevolking over de sociale gevolgen van de markteconomische hervormingen, resulteerden in mei 1997 in de verkiezing en in mei 2001 in de herverkiezing van de heer Bagabandi (voorzitter van de voormalige Communistische Partij) tot President. De verwachting lijkt echter gewettigd dat het hervormingsproces, zij het wellicht in een trager tempo, doorgang zal blijven vinden. Deze hervormingsstrategie is gericht op het bewerkstelligen van macro-economische stabiliteit. Centraal staan: het terugbrengen van de inflatie, terugbrengen van de staatssector en de bevordering van de ontwikkeling van de private sector. Wat is het geloof van de Mongolen? De overheersende godsdienst in Mongolië is het Boeddhisme (92%), maar het aantal werkelijk belijdenden is slechts klein. Kleinere godsdiensten zijn de Islam (4%), en het Shamanisme. De meeste Mongolen zijn in feite atheïsten, met een vleugje Tibetaans Boeddhisme vermengd met Shamanisme. Dit moge de volledige godsdienstvrijheid verklaren, en het feit dat vele sekten in Mongolië actief zijn. Boeddhisme Omstreeks het begin van de christelijk jaartelling splitste het boeddhisme zich in twee
verschillende stromingen: het Hinayana1 (het kleine voertuig, het mindere pad) en het Mahayana2 (het grote voertuig, het betere pad). Globaal gesproken is het Hinayana de traditionele en conservatieve stroming van het boeddhisme, terwijl het Mahayana meer de liberale en progressieve kant op ging. 1. Het Hinayana-boeddhisme : De aanhangers van het Hinayana streven ernaar zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke leer van Boeddha te blijven. Daarvoor doen ze afstand van hun aardse bezittingen, worden ze monnik en zijn ze fulltime bezig met introspectie en meditatie. De kloostergemeenschap speelt een overheersende rol. Binnen het Hinayana onderscheidt men achttien sekten of scholen. Daarvan bestaat er nu nog maar één: het Theravada. De andere sekten verdwenen omstreeks 1200 na Christus, toen de moslims binnenvielen en zich over Noord-India verspreidden. Heden ten dage komt het Theravada vooral voor in de landen Cambodja, Zuid-Korea, Myan-mar (Birma), Laos, Sri Lanka en Thailand. 2. Het Mahayana-boeddhisme : Is minder strikt. Deze tak komt voor in Tibet, Mongolië, China, Japan en Vietnam. Mahayanisten passen de ideeën van het Hinayana toe op praktische
zaken als onderwijs en het helpen van anderen. Het uitgangspunt van Mahayanisten is dat

alle levende wezens op zoek zijn naar geluk. Zij zijn groter in aantal en belangrijker dan één individu. Niet alleen monniken en nonnen, maar ook leken kunnen praktizeren en zich
uiteindelijk van lijden bevrijden. Het Mahayana kan weer worden onderverdeeld in Tibetaans boeddhisme (Tibet), Zen-boeddhisme3 (Japan, Zuid-Korea) en Chinees boeddhisme (China, Zuid-Korea, Singapore). 3. Zen-boeddhisme: Zen is de bekendste variant van het boeddhisme, maar ook de meest onbegrepen. Je kunt de traditie en de praktijk van zen beschrijven, maar alleen
door het zelf te beoefenen kun je doordringen tot de kern. Sjamanisme Sjamanisme is een van de oudste vormen van religie, oorspronkelijk ontstaan in Oost-Siberië en Mongolië. Sjamanisme gaat ervan uit dat alles wat bestaat: mensen, dieren, bomen, planten, stenen, sterren, planeten en andere natuurelementen een eigen bewustzijn en energieveld hebben. Dat alles met elkaar verbonden en aan elkaar verwant is en onderdeel van een Groot Geheel. Een sjamaan ervaart dit Grote Geheel als een familie waarbinnen alle verwanten gelijkwaardig zijn. Hij weet dat alle leven op aarde, onder de materiële mantel, een energetisch leven in zich draagt waarmee het met andere onzichtbare werkelijkheden in wisselwerking staat. In deze andere werkelijkheden bevinden zich onder meer gidsen, geesten, voorouders, ijlere en hogere wezens. Een sjamaan verwerft tijdens zijn opleiding de vaardigheid om, gesteund door helpers zoals totemdieren, totembomen en natuurwezens, contact te leggen met andere werkelijkheden. Hij bekrachtigt het contact door middel van rituelen. Vroeger had een sjamaan, binnen de gemeenschap waarin hij leefde, de functie van priester, genezer en waarzegger. Het accent verschilde per volk en cultuur. Een moderne sjamaan heeft een minder zichtbare positie en functie. Hij gaat er echter -evenals zijn historische voorganger- van uit dat bij mensen en dieren die zich emotioneel, geestelijk of lichamelijk ziek of onwel voelen het innerlijk evenwicht tussen het aardse en het spirituele verstoord is. Het kan ook zijn dat zij het contact verloren hebben met de kern van hun wezen. Door zijn verbinding met alle verwanten en met de hulpgeesten en voorouders in de andere werkelijkheden kan de sjamaan mensen en dieren helpen het evenwicht in zichzelf te herstellen of de kern in zichzelf en hun wezenlijke kwaliteiten te (her)vinden. Islam De islam is net als het jodendom en christendom een monotheïstisch godsdienst. Centraal in het geloof van de moslims staat de God Allah. Islamieten zien hun heilige geschrift, de Koran, als het laatste en definitieve woord van God. De Islam heeft zich over de hele wereld verspreid. Niet alleen in het Midden-Oosten, maar ook in Azië (met name in China, Maleisië en Indonesië, dat het grootste moslimland ter wereld is) en India speelt de islam een grote rol. Ook in Afrika bevinden zich grote islamitische gemeenschappen. Met name Nigeria en een aantal landen in West-Afrika, Mauritanië, Senegal, Mali en Niger, zijn grotendeels islamitisch. Alhoewel de godsdienst in elke regio een eigen karakter heeft gekregen, blijven de basisregels gelijk de basisregels gelijk. Is de cultuur van de mongolen aan het veranderen? Ja, de cultuur in Mongolië is een beetje aan het veranderen. Want vroeger leefden alle mongolen in tenten (zij noemden die tenten”gers”). Nu wonen er nog steeds de meeste Mongolen in tenten maar er zijn ook een aantaal Mongolen die naar de stad zijn verhuisd. Want een aantal Mongolen hebben geen zin meer om als nomaden te leven, om nooit een vaste woonplaats te hebben. Dus ze verhuizen naar de stad om een vaste woonplaats te hebben en een vaste baan. En zoals te verwachten was vroeger in een land van nomaden en van weidse landschappen zonder wegen het paard het voornaamste vervoermiddel. Sterker nog, het was bijna een way of life. Nu zijn er nog steeds veel mongolen die paardrijden maar dat worden er steeds minder. En het is voor hen niet meer echt een way of life (voor sommige nog wel). Voor de meeste is het meer voor de lol. Want omdat er al aantal mongolen naar de stad trekken en auto’s kopen word het gebruiken van paarden steeds minder. Wat niet verandert is aan de mongolen is hun gastvrijheid, ook al ben je vreemd ze nodige je gewoon uit in hun tent (of huis) om thee te drinken en een praatje te maken. In de hoofdstad Ulaanbaatar ontdek je het gewone stadsleven, maar ook heel veel culturele dingen zoals de schatten van het oude winterpaleis, de uitvoering van de Tsam-dansen en de rituelen in het Gandan-klooster, Je vindt er ook verbluffende restanten van het communistisch regime enz. Je ziet wel dat paarden heel belangrijk zijn/waren in Nadaam-festival. De wedstrijden boogschieten, worstelen en paardrijden, lokken duizenden nomaden uit de heuvels naar de steden of dorpen. Ook Mongolen uit de stad doen mee. Dit ritueel zullen ze nooit afschaffen of heel erg veranderen. Nu leven de meeste Mongolen nog als nomaden in tenten maar over heel wat jaren zullen er steeds meer mensen naar de stad gaan. Dus er zijn wel wat veranderingen in de cultuur van Mongolië maar nog niet heel veel. Hoe ziet het onderwijs er voor de mongolen uit? Toen het communisme aan het bewind was ging bijna iedereen naar school, zelfs kinderen tussen de 3 en 6 jaar. De communisten hechte hoge waarde aan scholing en zorgden ervoor dat iedereen naar school ging. Ook werd er grote nadruk gelegd op het trainen van onderwijzers. Nadat de communisten het land verlieten, zijn veel scholen gesloten, met name lagere scholen en internaten voor de kinderen van de boeren. Veel kinderen van arme families kunnen niet naar school omdat ze dat niet kunnen betalen. De overheid kan veelal de salarissen niet verhogen voor de onderwijzers. Zodoende is er geen voldoende ondersteuning voor goed gekwalificeerd onderwijs. Dat betekend dat veel goed gekwalificeerd personeel verdwijnt. De lonen waren zo laag en laat betaald dat er soms wordt gestaakt. Mongolen krijgen ook gewoon les uit boeken en zitten op stoelen die aan tafeltjes staan. Het lokaal waarin ze zitten ziet er op een gemiddelde school niet zo mooi uit. Dat komt doordat de mongolen niet het geld hebben om hun aandacht en geld aan details te besteden. Voor hun, is het onderwijs dat de kinderen krijgen, het allerbelangrijkst. Jammer genoeg is er ook in Mongolië een verschil van inkomen. Hierdoor zijn veel ouders niet in staat de schoolkosten voor hun kind te betalen. In dat geval kan het betreffende kind dan niet naar school. Dit vormt een groot probleem in de Mongoolse samenleving.
Wat zijn de verschillen tussen de Nederlandse cultuur en die van de Mongolen? Mongolië Nederland
De verwachting van het leven bij geboorte 62.9 78.1
Het BBP per hoofd (USD) 1.783 25.657
Bevolking onder leeftijd 15 35.2% 18.3% Percentage van vrouwen die werken 73.5% 45.4% Percentage van BNP besteed aan onderwijs 85-87 11.7% 6.9% Percentage van BNP besteed aan onderwijs 95-97 5.7% 5.1% Mongolië Nederland
Mensen / km2 1.5 430
gebied 1.565.000 km2 41.526 km2
bedekte weg 1.563 km 104.850 km
spoorwegen 1.815 km 2.808 km
Bevolkingsgroei 2% 0.7% De verschillen tussen Nederland en Mongolië zijn erg groot. Vooral als je kijkt naar de bevolkingsdichtheid van het land. In Nederland is de bevolkingsdichtheid ongeveer 286 keer zo groot, terwijl het totale land oppervlak van Mongolië bijna 38 keer zo groot is dan dat van Nederland. Ook in Mongolië vind je bedekte wegen (verhard bijvoorbeeld dmv asfalt). Maar toch heeft Nederland bijna 67 keer zoveel Km aan bedekte wegen dan Mongolië. Het aantal inwoners in Mongolië zijn er 2.416.000. Dit blijkt uit de meest recente tellingen van 2001. Nederland heeft momenteel rond de 16.800.000 inwoners. Dit verschil is erg groot als je het vergelijkt met het aantal grond dat elk land te besteden heeft. Je zou kunnen zeggen: om ruimte te creëren zouden de Nederlanders met de Mongoliërs van leefgebied moeten ruilen. Het bevolkingsaantal van Mongolië wordt groter. De bevolking van Mongolië groeit namelijk veel sneller dan die van Nederland. Ook het verschil tussen het aantal mensen dat zich in Nederland en Mongolië een arts of ziekenhuisbed kan veroorloven is opvallend groot. Wij vinden het ongelofelijk dat iemand niet geholpen kan worden als hem iets mankeert omdat het geld ontbreekt. In Mongolië is de kans op een besmettelijke ziekte aanzienlijk groter. Dat komt omdat er te weinig voorlichting word gegeven over deze ziektes. Mede door deze ziektes is de levensverwachting van een Mongool erg laag in vergelijking met die van een Nederlander, namelijk gemiddeld 64jaar. In Mongolië worden een heleboel mensen ziek van het vervuilde water dat ze drinken. 40% van de mensen daar heeft geen toegang tot veilig drinkwater. In tegenstelling tot Nederland. Daar heeft zelfs iedereen toegang tot veilig drink water. Hier volgen nog wat opmerkelijke verschillen tussen Nederlandse en Mongoolse bevolking: Nederland
Bevolking

geboortecijfer: 13 per 1000
sterftecijfer: 8.5 per 1000
geboortecijfer: 1 kind per vrouw
De levens verwachting: 78 jaar (man: 76; vrouw: 81) Gezondheid
dagelijkse voedselopname: 3282 calorieën per hoofd
bevolking met toegang tot veilig water: 100% mensen per arts: 412
mensen per ziekenhuisbed: 194
Mongolië Bevolking
geboortecijfer: 22 - 27 per 1000
sterftecijfer: 7 per 1000
geboortecijfer: 5 kinderen per vrouw
de levens verwachting: 64 jaar (man: 62; vrouw: 66) Gezondheid
dagelijkse voedselopname: 2010 calorieën per hoofd
bevolking met toegang tot veilig water: 60% mensen per arts: 384
mensen per ziekenhuisbed: 132 Hoe leven de mongolen samen? De mongolen leven op een vredige manier met elkaar samen. De mongolen moeten samenwerken om brood op de plank te krijgen. Mongolen zijn echte gezelschapsmensen. Dat wil zeggen dat ze erg gastvrij zijn. Als toerist zullen ze je met openarme ontvangen en je van alles schenken. TIP: neem, als je er op vakantie gaat en van plan bent om in een ger naar binnen te gaan, een aantal kleinigheidjes mee, om de mongolen niet teleur te stellen.

REACTIES

P.

P.

levensverwachting is een woord

15 jaar geleden

K.

K.

SLECHTTTTTTTTTTTTTTTT

10 jaar geleden

J.

J.

Dankjewell ik had mmet cultuur iets nodig voor geschiedenis thankss xd

10 jaar geleden

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.