Schiermonnikoog

Inhoudsopgave

1. Voorwoord/inleiding
2. Algemene informatie
3. Ontstaan van Schiermonnikoog
4. De geschiedenis van Schiermonnikoog
5. Natuur
6. Bezienswaardigheden
7. Verantwoording

1. Voorwoord/Inleiding

Ik heb het onderwerp Schiermonnikoog gekozen omdat ik er vaak op vakantie ben geweest en het een heel gaaf eiland vind. Er is echt van alles te zien, zoals de bunker uit de 2e Wereldoorlog, de Wasserman en de begraafplaats Vredenhof. Ook is er een prachtige natuur waar je goed kan wandelen en fietsen.

Schiermonnikoog is een Waddeneiland. Samen met de andere Waddeneilanden (Texel, Vlieland, Terschelling en Ameland) liggen ze in het noorden van Nederland, tussen de Waddenzee en de Noordzee. Je kunt er alleen met de boot komen. De boot naar Schiermonnikoog vertrekt uit Lauwersoog, dat ligt in de provincie Groningen. Het eiland zelf hoort bij de provincie Friesland.


Op het eiland mag je niet met de auto komen. Alleen mensen die op het eiland wonen mogen met een auto rijden. Bussen en taxi's zorgen voor het vervoer op het eiland. Je kunt lopend overal komen, maar je kunt natuurlijk ook je fiets meenemen of een fiets huren. Dat heb ik ook een paar keer gedaan. Als je op Schiermonnikoog bent is het best fijn dat er zo weinig auto's rijden.

2. Algemene informatie

Schiermonnikoog is het kleinste eiland van de vijf Nederlandse Waddeneilanden. Het is 17 kilometer lang en op de breedste plek 4 kilometer breed. Schiermonnikoog heeft maar een dorp, dat ook Schiermonnikoog heet. Er wonen bijna 1000 mensen die vooral van het toerisme leven. Er komen per jaar ongeveer tussen de 275.000 en 300.000 toeristen op het eiland.

Schiermonnikoog heeft zijn naam te danken aan de monniken die er vroeger woonden. Zij droegen een grijzen pij, dat noemde men een schiere pij. Het woord oog staat voor eiland. Dus Schiermonnikoog is het eiland van de schiere (grijze) monniken.

Schiermonnikoog bestaat net zoals de andere Waddeneilanden uit duinen, strand, een polder (een stuk land dat lager ligt dan de zee en waar dijken omheen staan) en een kwelder (een stuk land dat alleen bij erg hoog water onderloopt). Schiermonnikoog heeft veel natuur. Zelfs zoveel dat van alle planten die in Europa te vinden zijn, de helft op Schiermonnikoog groeit.

In het westen zijn de breedste duinen. Daar spoelt ook het meeste zand weg, dat er in het oosten weer bij komt. Schiermonnikoog verplaatst zich.
Aan de ene kant komt er zand bij en aan de andere kant spoelt het er af.
Zo heb je kans dat Schiermonnikoog over een héééééééle lange tijd niet meer bij Nederland ligt, maar in de buurt van Duitsland.

3. Ontstaan van Schiermonnikoog

Niemand weet eigenlijk precies hoe Schiermonnikoog ontstaan is. Sommige mensen denken dat de Wadden zijn ontstaan door strandwallen of zandbanken.
In de laatste ijstijd (10.000 jaar geleden) was waar nu de Noordzee ligt allemaal zand. Na de ijstijd kwam er weer water in de Noordzee. Door de golven en stroming ontstonden er zandbanken. Tussen de zandbanken ontstonden diepe geulen. Er spoelde steeds meer zand tegen de zandbanken. Zo kwamen ze op een gegeven moment boven het water uit. Het water dat door de geulen stroomde liet het land achter de zandbanken onderlopen en zo ontstonden de Waddeneilanden en de Waddenzee.

Door de jaren heen ontstonden er door het klimaat en de zee verschillende landschappen. Over die landschappen vertel ik wat in hoofdstuk vijf dat gaat over de natuur.


4. Geschiedenis van Schiermonnikoog

We weten niet precies wanneer er mensen op Schiermonnikoog gingen wonen. In een boek uit 1440 staat voor het eerst iets over de bewoners van het eiland.

Vroeger waren er in Friesland en Groningen veel kloosters. Daar woonden monniken. Toen de monniken op Schiermonnikoog kwamen, gingen zij het land bewerken. Ze bouwden ook dijken om het land tegen het water te beschermen. Dat was ongeveer in het jaar 1450

In 1580 werd het eiland eerst eigendom van Friesland. Later hebben ze het eiland verkocht voor 20.000 gouden guldens. Vanaf 1720 is men gaan bouwen aan het dorp Schiermonnikoog. Het oudste huis op het eiland komt uit 1721. In die tijd was Freule Catharina Maria Stachouwer de baas. Ze had met veel mensen ruzie, maar zorgde goed voor de armen en de weeskinderen.

In 1859 werd Schiermonnikoog weer verkocht en nu aan een rijke man uit Den Haag. Hij heette mr. John Eric Banck. Hij liet een dijk bouwen aan de kant van de Waddenzee. Het land dat nu beschermd was tegen het water heet de Banckspolder. Daar staat nu ook de bank van Banck

Later kwam het eiland in handen van de Duitse Graaf von Bernstorff. Hij kocht het voor 150.000 gulden. Het dennenbos op Schiermonnikoog is door hem aangelegd. Deze graaf overleed in 1940. Zijn zoon kreeg toen het eiland. Ook brak toen de Tweede Wereldoorlog uit. Na de oorlog was het eiland weer van Nederland.

In het begin van de oorlog zijn er geen zware gevechten op Schiermonnikoog geweest. De eerste Duitse soldaten kwamen op18 mei 1940 (want in 1940 begon de oorlog) De Duitse soldaten bouwden bunkers op het eiland zoals de Wasserman die nu nog te bekijken is. Die bunkers gebruikten ze als schuilplaats.
Ze bouwden zelfs een eigen dorp waar ongeveer 200 soldaten woonden en werkten. De soldaten hadden daar een groot radarstation om zich te beschermen tegen hun vijanden.

De bommen van de Engelse of Amerikaanse bommenwerpers moesten soms worden afgegooid omdat de Engelse of Amerikaanse vliegtuigen door Duitse bommenwerpers werden aangevallen. De meeste bommen kwamen in de Noordzee of Waddenzee terecht maar sommige ook op het land. Bijvoorbeeld op 28 juli 1943 toen is er een bom op Schiermonnikoog gevallen, die zorgde voor zeven doden waaronder de burgemeester. In totaal zijn er in de oorlog zeven vliegtuigen neergestort van landen die meehielpen Nederland te bevrijden. Sommige doden zijn begraven op de oorlogsbegraafplaats Vredenhof.

Op 13 april 1945 waren de Canadese soldaten bij de stad Groningen. Een groep Duitse soldaten besloot naar Schiermonnikoog te vluchten. Een paar dagen later waren er ongeveer 120 Duitse soldaten op Schiermonnikoog. Zij kwamen uit het (inmiddels door de Canadese soldaten) bevrijde Groningen. De Duitse soldaten werden door de commandant op Schiermonnikoog ondergebracht in een boerderij die ‘De Kooiplaats’ heette. Nadat Duitsland zich op 5 mei 1945 overgaf, deden de Canadese soldaten niet meer lastig. Pas op 11 juni 1945 waren de laatste Duitse soldaten van het eiland.


5. Natuur

Natuur is iets wat niet door mensen is gemaakt. Op het eiland Schiermonnikoog zijn veel verschillende soorten landschappen. Het zijn er wel acht.

Het Strand:


Het strand van Schiermonnikoog op sommige plaatsen wel 2 kilometer breed. Het is zelfs één van de breedste stranden van Europa. Er is een grote zandbank die langzaam aan het strand vastgroeit. Op deze grote zandbank liggen soms zeehonden. Mensen mogen er niet komen.

Duinen:

Aan de Noordzeekust ontstaan duinen. Dat komt doordat het water en de wind zand meeneemt en dat zand blijft liggen waardoor kleine duinen ontstaan. In de duinen groeien veel bijzondere planten en er leven veel verschillende dieren. Er zijn zoveel verschillende planten en struiken omdat er niet meer zoveel konijnen zijn als vroeger. Er zijn namelijk veel konijnen ziek geworden en doodgegaan. De konijnen de konijnen die er nu nog zijn eten niet allen jonge planten en struiken op.

Bos:

Het dennenbos op Schiermonnikoog is aangeplant door Graaf von Bernstrorff. Het loofbos is vanzelf ontstaan. Het bos groeit niet zo goed omdat er altijd een harde zoute wind staat. Veel bomen groeien dan ook scheef. In het bos zijn veel vogel soorten te vinden.

Kwelder:

Kwelders zijn stukken land die droogvallen aan de zuidkant van het eiland. Ze bestaan uit slib dat wordt meegevoerd door de zee als het vloed is. Je zakt er met je laarzen diep in weg. De Banckspolder was vroeger ook een kwelder.

Polder:

Door de dijk die Banck liet bouwen is de polder ontstaan. Vroeger was de grond hier zout en groeide er niet veel. Door de dijk kan er geen zout water meer komen en is het land nu geschikt voor landbouw en veeteelt. In de polder komen veel trekvogels om uit te rusten en er broeden ook veel andere vogels.


Westerplas:

De Westerplas is het belangrijkste zoetwatergebied van het eiland. Het drinkwater komt uit de Westerplas. Vroeger was de Westerplas een kwelder waar zeewater in kwam. In 1964 werd er een dijk omheen gebouwd en werd het water zoet. Bijna alle Nederlandse eendensoorten komen hier voor.

Wad:

Aan de zuidkant van het eiland liggen zand- en slikplaten in de Waddenzee. Twee keer per dag (vloed) overstromen deze platen en twee keer per dag (eb) liggen ze droog. Als je op de veerboot zit en het is eb zie je vaak zeehondjes liggen op de drooggevallen platen.

Dorp:

Het dorp Schiermonnikoog is het enige dorp op het eiland en ziet er groen en gezellig uit. Dat komt omdat er ook veel bomen groeien. De meest voorkomende boom in het dorp is de Iep.

6. Bezienswaardigheden

Vuurtoren(s) en bakens

De vuurtorens en de watertoren werden beiden in 1853 gebouwd als vuurtorens. Koning Willem III heeft gezegd dat ze gebouwd moesten worden om de kust veiliger te maken. Op 1 mei 1854 zijn de lichten van beide torens voor het eerst aangegaan. De watertoren van nu (wit van kleur) was tot 1911 in gebruik als vuurtoren. Als vuurtoren was hij niet meer nodig omdat de lichten van de andere toren sterk genoeg waren. De vuurtoren van nu (de rode toren) is een onderdeel in het totale aantal vuurtorens langs de Nederlandse kusten. De vuurtoren wordt ook gebruikt om alle schepen in de buurt te kunnen zien en ze de weg te wijzen.De toren (in de volksmond nog steeds: vuurtoren) is 24 uur per dag bemand. De toren is 37 meter hoog en staat 44 meter boven de zeespiegel. De vuurtoren geeft vier lichtstralen in 20 seconden.

Walviskaken

Een bezienswaardigheid is ook de walviskaak die door kapitein Klaas Visser, kapitein van de walvisvaarder "Willem Barentsz", uit het poolgebied werd meegenomen naar het eiland. Het vormt een soort poort bij de Willemshof. In 1998 werd de kaak opgeknapt zodat hij weer een lange tijd goed blijft. Sinds 1996 staat ook voor Hotel Duinzicht een walviskaak. In het hotel is een tentoonstelling over de walvisvaart. De walvisvaart was na de Tweede Wereldoorlog jaren lange tijd belangrijk voor de bewoners van Schiermonnikoog. Zij leefden daarvan.


Wassermann

Naast de oude dingen in het dorp zijn ook buiten het dorp een aantal bezienswaardigheden. Zoals de Wassermann. Deze bunker, evenals de andere bunkers verspreid over het eiland, werd in de Tweede Wereldoorlog gebouwd als onderdeel van de 'Atlantikwall'. De atlantikwall was een verdedigingswerk dat bestond uit bunkers. De Duitsers bouwden ze om zich te beschermen tegen de geallieerde. Vanaf de Wassermann kun je het hele eiland en de Friese en Groningse kust zien.

Vredenhof

Vlakbij de Wassermann ligt in het bos het oorlogs- en drenkelingenkerkhof Vredenhof. Deze begraafplaats was is bedacht door een aantal bewoners van Schiermonnikoog, waaronder de bekende hotelier Sake van der Werff. Hij was de baas van het oudste hotel van het eiland. Het kerkhof werd in 1925 aangelegd en in gebruik genomen. Er liggen drenkelingen en oorlogsslachtoffers uit de Eerste- en Tweede Wereldoorlog. Zij kwamen uit Australië, Canada, Duitsland, Groot-Brittannië en Polen. Ook ligt hier het graf van Sake van der Werff.

7. Verantwoording en bronvermelding

Om dit werkstuk te kunnen maken heb ik veel dingen op het Internet opgezocht. Alle plaatjes in dit werkstuk komen van het Internet. Ook ben ik naar de bibliotheek geweest om daar boeken te bekijken. Omdat ik vaak op Schiermonnikoog geweest ben, weet ik ook zelf wat over het eiland te vertellen.

Bronnen Internet:

www.schiermonnikoog.nl
www.nationaalpark.nl/schiermonnikoog
www.wpd.nl
www.vuurtorens.net
www.nieuwschiertje.nl
www.schiermonnikoog.net

Bron bibliotheek:
Toeristische informatie in woord en beeld over de Nederlandse Waddeneilanden
(Den Haag, ANWB, 1994)