Borderline

§ Geschiedenis:

Een betekenis van het woord ‘borderline’ zou kunnen zijn: ‘grensgeval’. Waarmee men bedoelt op de grens tussen neurose en psychose. Maar dit was in de jaren dertig. Er werd toen weinig aandacht aan besteed, misschien omdat er toen geen goede behandelingsmethode voor was. Ze bestond uit vooral praten over het verleden en niet uit het geven van structuur en directe aanwijzingen.

Otto Kernberg, een Amerikaans psychiater in de jaren zestig, geeft borderline naast de neurotische en psychotische persoonlijkheid een eigen plaats. Dit wil dus eigenlijk zeggen dat vanaf toen borderline een op zichzelf staande stoornis was.


Vroeger werd er niet veel aandacht geschonken aan de ziekte, en werden er dus geen goede behandelingen en therapieën toegepast.
Dit komt doordat borderline heel moeilijk af te bakenen is, door de verscheidenheid aan klachten en symptomen. Ze heeft namelijk kenmerken van vele psychiatrische stoornissen.zoals angst, depressie, in de war zijn.

§ Oorzaak = Bio- psycho-sociaal:

o Biologisch
Zijn impulsiviteit en emotionele instabiliteit is in aanleg aanwezig.
Dit kan te maken hebben met de serotoninehuishouding. Serotonine is een stof in de hersenen die zorgt voor de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen. We spreken dus van een kwetsbaarheid door een gestoorde prikkeloverdracht in de hersenen.

o Psychologisch
Bij veel patiënten is er sprake van een onstabiele gezinssituatie in de vroegere jeugd. Gebeurtenissen zoals: emotionele verwaarlozing, een langdurige scheiding van de ouders (bv. Opgenomen worden in een tehuis), mishandeling, seksueel misbruik, kunnen leiden tot het borderline persoonlijkheidsstoornis.
Maar niet al deze gebeurtenissen leiden tot borderline en niet alle borderliners klagen over zulke gebeurtenissen.
Deskundigen spreken hier dan over hechtingsproblematiek. Patiënten kunnen zich moeilijk hechten aan anderen. Ze hebben ook geen stabiel beeld van zichzelf.De oorzaak hiervan zou kunnen zijn dat ze het ook niet goed hebben geleerd of niet hebben kunnen leren door omstandigheden. Aan de andere kant vinden borderliners het ook moeilijk om alleen te zijn en gaan zich dus vastklampen aan anderen. Maar ze hebben enorm veel moeite met het behouden van langdurige relaties.


o Sociaal
Het lijkt vooral voor te komen in de Westerse wereld. Dit komt waarschijnlijk door de individualisering en de weinig onderlinge verbondenheid tussen de mensen. Het familie-, buurt-, en kerkleven is minder belangrijk geworden. Hier spreekt men over sociale desintegratie (ontwrichting)
Ook de snelle veranderingen in de maatschappij kunnen hier een rol spelen. Borderliners hebben vooral veel structuur nodig, een structuur die ze zelf bepalen.

§ Symptomen:

Bij de borderlinestoornis komen veel verschijnselen voor, je kunt last hebben van bijna alle psychische klachten en stoornissen die we in de psychiatrie kennen.

Instabiliteit merk je bij de 3 grote psychische functies: denken, voelen en handelen.

o Gedachten:
Je denken wisselt in uitersten.

Alles of niets.
Ze hebben de neiging om mensen onder te verdelen in: -goed of slecht
-held of hufter
-voor of tegen hen
-ontzettend (on)aardig
-zwart of wit
-alles of niets
Ze maken snel contacten, maar deze vervagen weer wanneer ze niet voldoen aan hun verwachtingen.
Tekenen van instabiliteit in het denken:
- De gedachten zijn sterk afhankelijk van wie ze tegenover zich hebben en in welke situatie.
- Ze herinneren zich situaties heel anders dan anderen dat doen of soms herinneren ze zich helemaal niet meer.

- Ze denken dat anderen verantwoordelijk zijn voor wat zij doen of juist dat ze heel verantwoordelijk zijn voor anderen .
- Ze kunnen moeilijk fouten toegeven of ze geven juist voortdurend zichzelf de schuld.
- Hun denken is meer gebaseerd op wisselende emoties van het moment dan op de feiten.
- Hun denken is wisselend gekleurd door achterdocht.

Ze hebben een negatieve zelfbeoordeling. Ze hebben geen hoge dunk van zichzelf, en hebben de neiging om zichzelf telkens af te breken op dingen die ze gedaan hebben. Dat maakt hen ook perfectionistisch. Of het kan ook weer helemaal andersom zijn, dat ze net wel een hoge dunk van zichzelf hebben.

o Gevoel:
Je gevoelsleven is instabiel omdat er vaak sterke stemmingswisselingen zijn.

Stemmingswisselingen/emotionele instabiliteit
Hun stemming kan heel snel wisselen, zelfs binnen enkele minuten. Het kan voorkomen zelfs zonder enige directe aanleiding. Ze reageren dus heel heftig met emoties op gebeurtenissen. Ze krijgen het gevoel dat ze nooit iets goed doen of wat ze doen helemaal niet aanvaard wordt. De reacties van anderen op hen (boosheid of teleurstelling) lokken bij hen weer een emotionele reactie. En zo is de cirkel rond.

Leegte en depressieve gevoelens.

Ze voelen zich zelden lange tijd goed of tevreden, en hebben vooral veel last van een leeg gevoel. In sommige gevallen wil men zelfs een eind maken aan zijn leven(suicidaliteit). Die depressieve verschijnselen wijzen niet altijd op een depressie, dit is dat lege gevoel. Pas na enkele weken kan men spreken van depressies
Andere verschijnselen zijn: -vermeerderde/verminderde eetlust
-slaapstoornissen
-aanhoudende vermoeidheid
-concentratieproblemen
-nergens meer zin in hebben
Patiënten hebben vaak een lotgenotengevoel, ze herkennen veel bij andere patiënten.

Woede
Velen hebben last van woedeuitbarstingen doordat ze hun woede lange tijd gaan inhouden. Ze springen uit hun vel , dikwijls wanneer er geen reden toe is.

Verlatingsangst
Ze hebben ook constant het gevoel dat diegene met wie ze een sterke band hebben hen zal verlaten.Die angst kan oplopen tot extreme paniek, die momenten van eenzaamheid gaan ze dus ook krampachtig proberen te vermijden. Aan de andere kant is er weer het probleem dat ze ook niet goed functioneren met anderen in hun buurt, doordat ze denken niet serieus genomen worden of dat anderen te dicht op hun huid zitten.en zich te veel met hen bemoeit. Maar toch hebben ze de ander nodig. Dus het wordt allemaal snel te veel of te weinig.

Het is moeilijk voor borderlinepatiënten om afstand en nabijheid te regelen.


o Gedrag:
hun handelen wordt gekenmerkt door wispelturig gedrag en impulsiviteit.

Impulsiviteit
Dit wil zeggen dat ze direct tot actie overgaan voor eerst eens nagedacht te hebben of dit wel verstandig is of niet. Zoals relaties e.d.
Andere voorbeelden:-overmatig alcohol-, drugs- en medicijnengebruik.
-geldverkwisting
-sommige vormen van zelfverwonding
-wisselende seksuele contacten
-roekeloos rijden
-eetproblemen
Impulsiviteit is niet altijd negatief. Het kan wat fleur in hun leven brengen en in dat van anderen. Sommigen kunnen hetgeen ze doen soms erg appreciëren. Bv.: topvoetballers, artiesten en kunstenaars hebben zulke impulsiviteit nodig.

Zelfverwonding (automutilatie)
Sommigen verwonden zichzelf door zich te snijden of te bekrassen of verbranden met een sigaret. Dit heeft niets te maken met suicidaliteit. Het is niet de bedoeling om een eind te maken aan hun leven, maar het komt voor in toestanden van veranderd bewustzijn(= dissociatie)

§ Overige verschijnselen:

o Suicidaliteit

Dit komt veel voor bij borderlinepatiënten. Ze zien het vaak niet meer zitten, en dit gevoel blijft nog een hele tijd duren. Dan noemt men het ‘chronische suicidaliteit’.

o Dissociatieve ervaringen
Dit kan je omschrijven al een verandering in je bewustzijnstoestand. Het is alsof verschillende functies van je hersenen niet goed op elkaar zijn afgestemd.
Anderen zien dit doordat je er niet helemaal bij bent, de patiënten geven een afwezige indruk. Het voelt alsof men in een lichaam zit waarbij men niks voelt. Zo’n verschijnselen kunnen ze angstig maken omdat ze de greep op de realiteit verloren hebben. Sommigen doen aan zelfverwonding om weer bij te komen.
Dit is niet altijd een ‘ziekelijk’ verschijnsel, iedereen kan het wel eens voorvallen, bv.:als je zeer geconcentreerd met iets bezig bent, dan is dissociatie plezierig. Als het je overkomt wanneer je het niet wilt is het onplezierig. Sommige mensen zoeken er soms naar, in andere culturen bijvoorbeeld. Zij willen als ritueel in trance geraken.

o Realiteitsvervorming
Borderliners kunnen last hebben van waarnemingen en gedachten die niet of slechts gedeeltelijk overeenkomen met de werkelijkheid. Ernstige vervormingen hiervan worden psychotische verschijnselen genoemd. Iedereen ziet of denkt wel eens iets wat er uiteindelijk niet zou zijn geweest, maar je herpakt je dan en je ziet je fout in en je corrigeert jezelf, dan ben je niet psychotisch. Iemand die blijft vasthouden aan zijn waarnemingen of gedachten die objectief niet juist zijn is wel psychotisch.

Psychotische waarnemingen kunnen zijn:
-het horen van stemmen of het zien van beelden die er niet zijn, hallucineren.
-stoornissen in het denken zoals overmatige achterdocht of in de war zijn.

§ Tips voor de omgang met patiënten:

o Wees geïnformeerd

o Hou vol en bewaar geduld
Het is belangrijk dat u contact blijft houden, de borderlinepatiënt heeft vaak al zoveel verloren.

o Maak goede afspraken
Met goede afspraken weet ieder waar hij aan toe is en wat hij kan verwachten. Het is heel belangrijk dat men zich houdt aan deze afspraken, dit verhoogt het veilige gevoel van de patiënt.

o Maak duidelijk waar u wel en niet bij kunt helpen

U kunt niet: altijd klaarstaan, voor alles begrip tonen, behandelen, suïcide voorkomen, zelf een opname regelen.
Maak wel een onderscheidt tussen helpen en redden. Want je bent geen therapeut.

o Alleen en luisterend ook is al voldoende
Probeer niet direct te reageren. De uitspraken en gedrag van een borderlinepatiënt roept vaak allerlei reacties op. Stel vragen, en luister vooral naar wat de patiënt te zeggen heeft. Dat is vaak al voldoende.

o Herken de stoornis
Het herkennen van de stoornis is zowel voor de omgeving als de patiënt erg belangrijk, zodat men de eigen wensen en verwachtingen kan bijstellen.

o Houdt afstand en nabijheid in de gaten
Overlaadt de borderliner niet met goedbedoelde adviezen, zit niet te dicht op zijn huid. Afstand bewaren is niet buitensluiten. Probeer een tussenweg te vinden.

§ Tot slot

De borderlinestoornis is een veelomvattende en vaak moeilijk te begrijpen aandoening. Er bestaat geen eenvoudige aanpak. Behandeling duurt vaak jaren.
Patiënten en direct betrokkenen moeten vaak lang en hard knokken om het hoofd boven water te houden. Het is een ernstige aandoening, alleen al gezien het hoge percentage zelfdoding: 9%.
Dit vraag t om een serieuze aanpak van alle betrokkenen. Er is ook hoop. Met ongeveer 2/3 van de patiënten gaat het uiteindelijk redelijk tot goed. Meer dan de helft raakt zelfs haar diagnose kwijt.

Dit neemt niet weg dat velen van hen nog hard moeten werken om zich staande te kunnen houden.