Lepra

HOOFSTUK 1: Hoe raakt iemand besmet: Lepra wordt veroorzaakt door de leprabacterie. Besmetting vindt plaats doordat levende leprabacteriën in het lichaam komen, bijvoorbeeld door huidwondjes of door inademing wanneer iemand hoest of niest. Slechts 5% van de besmette mensen wordt er ziek van, in de meeste gevallen wordt de bacterie door het eigen afweersysteem uitgeschakeld. Hoe verloopt de ziekte en wat zijn de verschijnselen: De leprabacterie is tergend langzaam, de bacterie deelt zich slechts een keer per twee weken. Zo kan het wel twee tot zes jaar duren voordat de eerste symptomen zich openbaren. Lepra is in eerste instantie een ziekte van het zenuwstelsel. De zenuwen in en onder de huid worden aangetast. Als gevolg daarvan: - Ontstaan plekken op de huid die tintelen, jeuken of zelfs gevoelloos zijn. - Verzwakken spieren in handen en voeten. - Ontstaan er verdikkingen onder de huid. - Stopt de werking van zweetklieren op aangetaste plekken. - Kunnen gezwellen op oren, neus en wangen ontstaan, die soms uitbarsten tot zweren. - Kan de toevoer van het traanvocht in de ogen ontregeld raken. Uitval van spieren kan leiden tot de gevreesde verminkingen waar lepra zo bekend om is. Doordat plekken gevoelloos worden, voelt de patiënt het niet als hij zich verwond. De wondjes krijgen daardoor niet de behandeling die ze nodig hebben en raken geïnfecteerd. Op termijn kunnen hierdoor de gevreesde klauwhanden of stompvoeten ontstaan. Doordat ook de spiertjes in het oog verzwakken en de toevoer van het traanvocht ontregeld wordt, wordt het oog niet voldoende bevochtigd en krijgt stof en ander vuil vrij spel. Patiënten kunnen hierdoor blind raken.
HOOFDSTUK 2: Hoeveel mensen krijgen de ziekte: Er bestaan geen exacte gegevens van het aantal leprapatiënten. De wereldgezondheidszorg (WHO) publiceert wel elk jaar een overzicht van het aantal patiënten dat voor behandeling staat ingeschreven. Die getallen zijn echter niet betrouwbaar, veel gevallen zijn niet bekend; mensen melden zich niet aan voor behandeling. En lepra wordt nogal eens verward met andere (huid-) ziekten. Patiënten die wel ziek zijn, maar nog geen uiterlijke verschijnselen van lepra hebben, komen ook niet in het overzicht voor. Het overzicht: Who Region Point Prevalence Cases detected during
the year 2003
Africa 50 691 46 205
Americas 86 652 52 435
East Mediterranean 5 798 3 940
South East Pacific 304 292 405 150
Western Pacific 10 359 6 068
Europe World 457 792 513 798
De omvang van de groep is dus moeilijk vast te stellen. In ieder geval is de groep groot genoeg om de keten van besmetting in stand te houden. In welke landen komt de ziekte voor en wat zijn de gevolgen. En een stukje geschiedenis: In het rijke westen komt lepra bijna niet meer voor. In Nederland wordt gemiddeld vijftien keer per jaar bij een immigrant lepra geconstateerd. Deze mensen hebben hun ziekte in het land van herkomst opgelopen. Vroeger was dat wel anders. In de vroege middeleeuwen kwam lepra in heel Europa veelvuldig voor. Er waren geen medicijnen tegen de ziekte, dus zagen de mensen er op den duur verminkt en afstotelijk uit. De patiënten werden uit de samenleving verstoten. Er was een speciaal voor melaatsen gehouden ‘dodenmis’, waarbij hij of zij uit de stad werd verbannen. Het enige voordeel voor de patiënten was dat ze een plek in de hemel kregen. Toch werden patiënten niet helemaal aan hun lot overgelaten. In de bijbel staat dat Jezus een melaatse had aangeraakt. Buiten de stadsmuren werden leprozerieën gebouwd. In Nederland waren er ongeveer vijftig. Daar kregen ze toch enige opvang en vaak zelfs een uitkering. Melaatsen moesten daar tot hun dood blijven. Alleen op koppelmaandag en de dag erna mochten de patiënten in de stad komen om onder andere te bedelen. Met een klepper moesten ze laten horen dat ze eraan kwamen. In de stad moesten ze speciale kleren aan. Ook droegen ze een stok, waarmee ze dingen die ze wilden kopen konden aanwijzen. Dat alles om de afstand tussen patiënten en stadsbewoners te bewaren. Hoe de ziekte precies uit ons land is verdwenen weten we niet. Sommigen denken dat het komt doordat de pest epidemie de bevolking in de Middeleeuwen een stuk uitdunde. Leprapatiënten waren meer vatbaar voor ziektes dan anderen en stierven aan de pest. Op die manier zou ook de bron van leprabesmetting zijn verdwenen. Anderen denken dat het komt door de isolatie van leprapatiënten in de leprozerieën. Dit kan eigenlijk niet, omdat de patiënt, net als tegenwoordig, zijn omgeving al besmet voordat de ziekte werd geconstateerd. Betere hygiënische en medische omstandigheden hebben waarschijnlijk ook invloed gehad. Nu komt lepra voornamelijk voor in ontwikkelingslanden in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Ongeveer 80% van de wereldwijd ontdekte leprapatiënten worden gevonden in India, maar ook in landen als Brazilië, Nigeria, Mozambique, Madagaskar, Indonesië, Myanmar, Suriname en Vietnam worden nog veel nieuwe patiënten gevonden. In veel derde wereldlanden is lepra dus nog altijd een probleem voor de volksgezondheid. Zolang de keten van besmetting nog niet is doorbroken blijft het bestrijden van deze eeuwenoude ziekte van groot belang. Derde wereldlanden zijn natuurlijk erg arm en kunnen daarom vaak medicijnen voor de ziekte niet betalen. Ook zijn er maar een paar hulpposten waar de leprapatiënten terecht kunnen en die zijn meestal kilometers van hun dorp gelegen. In arme landen worden leprapatiënten vaak nog als paria behandeld en uit het dorp verbannen. Een patiënt zal daarom de ziekte verborgen proberen te houden, waardoor er meer mensen besmet raken. Hoofdstuk 3: Wat veroorzaakt de ziekte? Welke bacterie of virus of iets anders… Lepra is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de leprabacil Mycobacterium leprae of bacil van Hansen genoemd naar de Noorse arts Armauer Hansen die deze in 1873 ontdekte. Deze ziektekiem valt onder de Mycobacterium genus en veroorzaakt de ziekte lepra. De meeste mycobacteriën zijn vrij ongevoelig voor de gebruikelijke antibiotica. Lepra is één van de ziekten die aangeduid werd met melaatsheid. Lepra komst in twee varianten voor: * Pauci-bacillaire lepra (PB) een vorm die weinig besmettelijk is vanwege het relatief kleine aantal bacillen. * Multi-bacillaire lepra (MB) de zeer besmettelijke vorm.
Hoe werkt de ziektekiem? - Ontwikkeling: De ziekte ontwikkelt zich zeer langzaam. Het kan twee tot zes jaar (met uitschieters tot twintig jaar) duren voordat je iets merkt van de ziekte. Dat komt omdat de bacterie zich maar heel langzaam deelt, gemiddeld maar één keer in 2 weken tijd. De bacterie voelt zich het best en deelt zich het snelst bij een temperatuur van 34 graden Celsius. Het menselijke lichaam is 37 graden. De bacterie zoekt daarom de koelere delen van het menselijke lichaam op: die bevinden zich vooral in de huid en zenuwen die net onder de huid liggen. Besmetting treedt op door ademhaling, hoesten en niezen. Hierdoor worden bacillen verspreid en kunnen zo bij anderen weer binnendringen via neus en keel of via huidwondjes. De bacil kan buiten het menselijke lichaam niet lang overleven waarmee de kans op besmetting via voorwerpen bijzonder onwaarschijnlijk is. Lepra heeft een zeer lange *incubatieperiode van enkele jaren vanwege de relatief trage replicatie van de bacil. Zonder symptomen kunnen met lepra besmette patiënten tot wel 7 jaar rondlopen. De leprabacil heeft een voorkeur voor de oppervlakkig gelegen delen van het lichaam zoals de huid en de slijmvliezen van de neus, de mond en de keel. Een besmetting uit zich door gekleurde knobbels of vlekken op die plaatsen waar veel bacillen zijn. Als de ziekte onbehandeld blijft worden daarna zenuwen aangetast waarmee de huid ongevoelig wordt en leprapatiënten makkelijk verminkt raken omdat verwondingen vanwege de ongevoeligheid niet meer opgemerkt worden en gaan zweren. Ook treden vaak verlammingen op. Omdat de patiënt zijn oogleden niet meer kan sluiten is blindheid doorgaans het gevolg. Dankzij het werk van de heilige Pater Damiaan op Molokai heeft deze ziekte veel aandacht gekregen * De incubatieperiode van een ziekte is de tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste klinische symptomen van de ziekte. Deze periode kan uiteenlopen van een aantal dagen tot vele jaren. De incubatieperiode van hepatitis C kan oplopen tot 20 jaar. Tijdens deze periode is het meestal wel mogelijk om anderen te besmetten. Wat doet die in het lichaam? Je hebt twee verschillende vormen van Lepra. Hier wordt beschreven hoe ze (kunnen) verlopen. - tuberculoïde lepra: o.a. grote, bleek gele vlekken en knobbels op de huid, zenuwaandoeningen en -beschadigingen, bewegings- ( = motorische) en gevoels- ( = sensibele) stoornissen, stoornissen in de weefselvoeding en -groei, gezichtsstoornissen en blindheid. - lepromateuze lepra (= zeer ernstige vorm van lepra): alle hierboven genoemde verschijnselen plus o.a. bloedarmoede, koorts, vermagering, zweren en zeer ernstige aandoeningen van neus, ogen en mond. Hoofdstuk 4: Wie heeft de ziekte ontdekt? Lepra is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de leprabacil Mycobacterium leprae of bacil van Hansen genoemd naar de Noorse arts Armauer Hansen die deze in 1873 ontdekte. (In 1847 maakte Daniel Cornelius Danielsen (1815 – 1894) een uitgebreid verslag van Lepra. In 1868 gebruikte Armauer Hansen zijn werk als een basis voor zijn studie over Lepra, dit leidde in 1874 tot de ontdekking van de Lepra bacterie. Op dat moment was hij nog niet helemaal zeker of Lepra echt werd veroorzaakt door dit micro-organisme.) Wie heeft de remedie ontdekt? Ondergedoken tijdens WO-II in een nonnenklooster, leerde Raoul Follereau (een Franse advocaat) veel over leprapatiënten, hij besloot zijn verdere leven aan de bestrijding van lepra te wijden. Hij bezocht het eiland *Molokai en raakte diep onder de indruk van het levenswerk van de Belgische pater Damiaan. Door diens voorbeeld wist Follereau, U.S. $ 4 miljoen bijeen te brengen voor de hulp aan leprapatiënten en de ontwikkeling van de DDS-therapie. Het geneesmiddel DDS (Dapsone) was sinds 1948 beschikbaar en was het eerste middel dat een effectieve behandeling, en een structurele aanpak van de bestrijding van deze gevreesde volksziekte mogelijk maakte. In de beginjaren moesten leprapatiënten soms levenslang dit medicijn slikken. In 1985 werd er een verbeterde behandeling ingevoerd, hierdoor is het aantal leprapatiënten in de loop der jaren flink gedaald. Maar elk jaar worden er wereldwijd toch nog altijd meer dan 600.000 mensen met lepra ontdekt. *Men wilde niet besmet worden en daarom werden de melaatsen vroeger naar het eilandje Molokai (ook andere delen van de wereld) gebracht en daar afgezet. Pater Damiaan hoorde over de onmenselijke toestand daar, en was de eerste die er heen ging. De eerste om zijn leven te wijden aan het helpen van deze mensen. Hoe genees je van de ziekte? Er zijn nu gelukkig medicijnen die lepra stoppen. Als je er snel bij bent, kun je van lepra genezen voordat er ernstige verminkingen optreden. Zodra je de medicijnen slikt kun je mensen ook niet meer met lepra besmetten. Ook de kleinere verminkingen verdwijnen langzaamaan weer. In 1948 kwam het middel Dapson op de markt. Het heeft een remmende werking op de leprabacterie en vormt zo het eerste effectieve geneesmiddel tegen lepra. Tegenwoordig wordt dit medicijn niet meer zonder andere middelen gebruikt, omdat de leprabacterie in een aantal gebieden resistentie tegen Dapson heeft ontwikkeld. Sinds 1985 wordt er gebruik gemaakt van een `cocktail´ van antibiotica. Gedurende deze Multiple Drug Therapy (MDT) moeten de patiënten maandelijks een zeer krachtig antibioticum slikken en dagelijks 1 of 2 andere pillen. MDT werkt zeer effectief. Na enkele dagen zijn patiënten al niet meer besmettelijk. Levenslang slikken is niet meer nodig. Afhankelijk van het soort lepra duurt de behandeling zes of twaalf maanden.
Hoe voorkom je de ziekte? Je moet in ieder geval zorgen dat, als je weet van mensen dat ze besmet zijn met de lepra bacterie, je bij ze uit de buurt blijft. Je moet zorgen dat ze niet in je gezicht hoesten of niezen. Dat je verder gewoon niet met ze in contact komt. En als je bent besmet zorgen dat je de medicijnen blijft slikken. Maar eigenlijk treft Nederland verder niet echt voorzorgsmaatregelen omdat lepra hier bijna nooit meer voorkomt. De wereld Lepradag: De Wereld lepradag is ontstaan dankzij een Franse advocaat, Raoul Follereau. In 1954 werd deze dag voor het eerst georganiseerd om aandacht te vragen voor de meer dan 20 miljoen mensen die destijds aan lepra leden. Sindsdien vindt Wereld lepradag jaarlijks plaats op de laatste zondag in januari en wordt georganiseerd door de binnen de ILEP (Internationale Federatie van Leprabestrijdingorganisaties) samenwerkende nationale instellingen. Bronnen: (http://nl.wikipedia.org/wiki/Lepra) (http://www.leprastichting.nl/leprastichting/pagina.asp?pagnaam=watislepra) (http://www.achmeahealth.nl/mednet/mednet.php?type=showdoc&id=997) (http://www.lepra.nl/leprastichting/pagina.asp?pagkey=35221) (http://kinderenwebhotel.be/godsdienst/pater_damiaan.htm)