Aangeboren hartaandoeningen

Keuze van mijn onderwerp: Het hart en de bloedsomloop en in het bijzonder: de aangeboren hartafwijking “de open ductus botalli.” Vraagstelling: Wat is de aangeboren hartafwijking: de open ductus botalli. Deelvragen: 1. Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een foetus? 2. Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een geboren baby? 3. Wat is een aangeboren hartafwijking? 4. Wat zijn de meest voorkomende aangeboren hartafwijkingen? 5. Hoe is een aangeboren hartafwijking te behandelen en wat wordt er aan gedaan? 6. Welke aangeboren hartafwijkingen wil ik meer over weten? 7. Wat is een open ductus botalli? 8. Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een open ductus botalli? 9. Hoe wordt een open ductus botalli vastgesteld? 10. Hoe is een open ductus botalli te behandelen en wat wordt er aan gedaan? Inhoud van hoofdstukken: Inleiding

Hoofdstuk 1: De anatomie en de bloedsomloop
Hoofdstuk 2: Aangeboren hartafwijking
Hoofdstuk 3: De open ductus botalli
Nabeschouwing Inleiding Voor u ligt het werkstuk voor het vak biologie: “Lang leve de rikketik”. Het onderwerp wat ik nader wil onderzoeken is de bloedsomloop en het hart. En waar ik meer over wil weten, zijn de aangeboren hartafwijkingen. En in het bijzonder de open ductus botalli. In onze samenleving vormen hart- en vaatziekten de grootste bedreiging voor de gezondheid van de mens. Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één. Het gaat daarbij bijna altijd om afwijkingen die tijdens het leven zijn ontstaan. Deze hartafwijkingen komen vooral voor bij volwassenen. Bij kinderen ligt dit heel anders: bij hen komen overwegend aangeboren hartafwijkingen voor. Bij aangeboren hartafwijkingen bestaat er een afwijking in de bouw van het hart waardoor de normale bloedsomloop verstoord wordt. Deze afwijkingen in de bouw kunnen heel eenvoudig zijn, maar ook meer gecompliceerd. Om meer over aangeboren hartafwijkingen te weten te komen heb ik hiervoor dan de volgende vraagstelling: Wat is de aangeboren hartafwijking: de open ductus botalli? De volgende deelvragen worden nader uitgewerkt in de hoofdstukken: 1. Hoe is de anatomie en de bloedsomloop bij een foetus? 2. Hoe is de anatomie en de bloedsomloop bij een geboren baby? 3. Wat is een aangeboren hartafwijking? 4. Wat zijn de meest voorkomende aangeboren hartafwijkingen? 5. Hoe is een aangeboren hartafwijking te behandelen en wat wordt er aan gedaan? 6. Over welke aangeboren hartafwijking wil ik meer over weten? 7. Wat is een open ductus botalli? 8. Hoe is de anatomie van de bloedsomloop bij een open ductus botalli? 9. Hoe wordt een open ductus botalli vastgesteld? 10. Hoe is een open ductus botalli te behandelen en wat wordt er aan gedaan Hoofdstuk 1 De anatomie van hart en bloedsomloop Om te weten wat een aangeboren hartafwijking is, wil ik eerst weten hoe de anatomie van het hart en bloedvaten is, en hoe dit is voor de geboorte: foetale bloedsomloop. 1.1 Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een foetus? De bloedsomloop van een foetus is heel anders dan de bloedsomloop van een geboren kind. Na de geboorte treden er veranderingen in het hart op. Tijdens de zwangerschap loopt het bloed van de placenta via de navelstreng naar het lichaam van de foetus. Door een aparte verbinding komt het bloed in de onderste holle ader. Uit de rechter boezem stroomt het bloed gedeeltelijk door een opening in het boezemtussenschot (foramen ovale) naar de linker boezem en vervolgens via de linker kamer naar de aorta. Het gedeelte van het bloed uit de rechter boezem, dat niet door het foramen ovale stroomt, komt in de rechter kamer en vervolgens in de longslagader. Aangezien de longen niet geplooid zijn, is de weerstand van het longvaatbed groot. Het bloed vloeit daarom via een verbinding tussen longslagader en aorta, de ductus arteriosus botalli, naar de aorta. Uit de aorta ontspringen twee navelstrengslagaderen, die de placenta van bloed voorzien. 1.2 Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een geboren baby? Na de geboorte wordt de navelstreng afgebonden. De weerstand in de grote circulatie neemt toe, doordat de gemakkelijke doorstroming van de placenta wegvalt. De longcirculatie komt op gang met de eerste schreeuw. Het foramen ovale in het boezemtussenschot wordt gesloten door een klep, als gevolg van de veranderde verhoudingen van de bloeddruk. De ductus venosus arantiï en de ductus arteriosus botalli vallen hierdoor eveneens dicht. Dit gebeurt binnen enkele uren of dagen. De wanden verkleven en vergroeien met elkaar door de vorming van bindweefsel. Dit proces duurt enige weken.
Hoofdstuk 2: Een aangeboren hartafwijking Als een baby geboren wordt hoopt men op een gezond kind, maar bij 1% komt echter een aangeboren hartafwijking voor. Bij een moeder met een aangeboren hartafwijking is dat groter dan normaal. Bij 4 tot 5% van die kinderen komen aangeboren hartafwijkingen voor. Maar wat is een aangeboren hartafwijking? 2.1 Wat is een aangeboren hartafwijking? Een aangeboren hartafwijking is elke afwijking in de bouw en de functie van het hart en de grote bloedvaten ten gevolge van stoornis in de ontwikkeling van het hart in de vroegste embryonale periode (ca. 2-12 weken na de bevruchting). Er zijn drie groepen van hartafwijkingen bij kinderen: In de eerste plaats kan het hart aangeboren bouwfouten hebben. Voorbeelden: gaatjes in het schot tussen de boezems, onderontwikkelde hartkamers, kleppen die niet goed werken, af aders of slagaders die verkeerd zijn aangesloten. Al deze afwijkingen kunnen ook gecombineerd voorkomen. Bouwfouten kunnen diverse oorzaken hebben. Bijvoorbeeld een virusinfectie in de eerste fase van de zwangerschap, zoals rode hond. Maar ook het gebruik van sommige geneesmiddelen of een erfelijke afwijking. Echter, meestal ontstaat dit soort hartafwijkingen door onbekende factoren. Een kindercardioloog kan vertellen hoe groot de kans op herhaling is. Bij een tweede vorm van aangeboren hartafwijkingen zijn de hartspiercellen ziek. Hierdoor kan het hart minder krachtig samentrekken en werkt dus de pomp onvoldoende. Dit kan komen door ontsteking van de hartspier, meestal als gevolg van een virusinfectie. Er kunnen ook andere oorzaken zijn, die vaak niet te achterhalen zijn. Sommige vormen zijn erfelijk. In de derde plaats kan het elektrische besturingssysteem beschadigd zijn of een bouwfout hebben. Het gevolg hiervan is dat d hartslag te snel, te langzaam of onregelmatig is. We spreken dan van hartritmestoornissen. De beschadigingen kunnen zijn ontstaan door aandoeningen, soms al voor de geboorte, maar zijn vaker het gevolg van infecties, overbelasting van het hart of van hartoperaties om een aangeboren bouwfout te corrigeren. Bijna nooit is er sprake van een oorzaak die te voorkomen was geweest. Het is dan ook ten onrecht dat ouders vaak denken dat het hun schuld is dat hun kind een aangeboren hartafwijking heeft. De kans dat een kind van een vrouw met een aangeboren hartafwijking, ook een aangeboren hartafwijking krijgt is wel groter dan normaal. Bij 4 tot 5 % van die kinderen komen hartaandoeningen voor, normaal is dat 1%. 2.2 Wat zijn de meest voorkomende hartafwijkingen? De meest voorkomende aangeboren hartafwijkingen zijn: Het ventrikel septumdefect
Het atriumseptumdefect
Een open ductus botalli
Een pulmonalisstenose
De tetralogie van Fallot
Een coarctatio aortae
De aangeboren aortastenose
De transpositie
De tricuspidalisatresie 2.3 Hoe is een aangeboren hartafwijking te behandelen en wat wordt er aan gedaan? Bij de behandeling van aangeboren hartafwijkingen wordt gebruik gemaakt van hartcatheterisaties, operaties en geneesmiddelen. Tijdens een hartcatheterisatie kunnen bouwfouten van het hart worden behandeld. Vernauwingen van hartkleppen of bloedvaten kunnen vaak met een balloncatheter worden opgerekt. Dat is het zogehete dotteren. Om te voorkomen dat de vernauwde plaats weer in zijn oorspronkelijke positie terugveert, kan een zogehete stent worden geplaatst. Dat is een kokertje met wijde mazen, dat te vergelijken is met kippengaas. Verder kunnen ongewenste verbindingen tussen bloedvaten worden afgesloten. Daartoe wordt in die verbinding via de catheter een soort parapluutje opengeklapt. Ook sommige gaatjes in het tussenschot van het hart kunnen worden gesloten met zo’n parapluutje. Bouwfouten van het hart kunnen door één operatie worden behandeld. Operaties aan de grote bloedvaten: de aorta, de longslagader en hun takken worden meestal uitgevoerd terwijl het hart gewoon werkt. Voor deze operaties wordt vaak een snee in de borstkast tussen de ribben onder de linker- of rechterarm gemaakt. Voor operaties aan het hart zelf is het in de meeste gevallen nodig het hart gedurende de operatie stil te leggen. De functie van het hart wordt dan overgenomen door de hart-longmachine, dat is een combinatie van een pomp en een kunstlong. Men noemt dit een open hartoperatie. Voor deze operaties wordt een opening in het borstbeen gemaakt. De kinderhartchirurg verricht de hartoperaties. Een team van kinderspecialisten bepaalt welke operatie moet worden uitgevoerd en wanneer. De geneesmiddelen die het meest worden gegeven zijn gericht op: - verbetering van de pompkracht van het hart; - verwijdering van overtollig vocht uit het lichaam; - verlaging van de bloeddruk (waardoor minder kracht per hartslag nodig is); - voorkoming van een afwijkend hartritmestoornis oofdstuk 3 Een open ductus botalli In het voorgaande hoofdstuk zijn de meest voorkomende aangeboren hartafwijkingen besproken, maar ik wil meer te weten komen over de aangeboren hartafwijking: een open ductus botalli (ODB).
3.1 Hoe is de anatomie van hart en bloedsomloop bij een open ductus botalli? Na de geboorte van een baby moet de ductus botalli binnen enkele uren of dagen dicht vallen (zie foetale bloedsomloop). Als de ductus botalli open blijft leidt dat tot een shunt (een gedeelte van de bloedstroom vloeit door een abnormale verbinding tussen twee hartholten of grote vaten) van links naar rechts, dus in dit geval een abnormale bloedstroom van de aorta naar de longslagader. 3.2 Hoe wordt een open ductus botalli vast gesteld? Een open ductus botalli is vast te stellen door het hartgeruis, dat te horen is met een stethoscoop. Aangezien het bloed zowel gedurende de systole (de samentrekking van het hart) als de diastole (verslapping van het hart na iedere samentrekking) door de open verbinding wordt geperst, zal men zowel tijdens de systole als de diastole een abnormaal geruis horen: een zogenaamd tunnel- of machinekamergeruis. Het hangt echter van verschillende factoren (anatomische verhoudingen, weerstand in de longcirculatie, pompkracht van de linker hartkamer) af hoe groot de shunt is en hoe kenmerkend het abnormale geruis zal zijn. Het kind heeft meestal ook last van kortademigheid. De diagnose wordt uiteindelijk gesteld met behulp van echocardiografie (een diagnostische techniek die gebruik maakt van ultrageluid om rechtstreeks in het hart te kijken zonder door de huis te gaan). Met dit onderzoek wordt ook de ernst vastgesteld. 3.3 Hoe is een open ductus botalli te behandelen en wat wordt er aan gedaan? Als de open ductus botalli snel na de geboorte wordt geconstateerd, lukt het vaak de verbinding te sluiten met medicijnen. Als met deze medicijnen geen volledige sluiting wordt bereikt, of wanneer een open ductus botalli pas na enkele maanden of jaren wordt ontdekt, moet alsnog worden besloten tot operatie of tot sluiting per hartcatheter. Na een geslaagde behandeling kan het kind volledig normaal functioneren. Er gelden praktisch geen beperkingen. Nabeschouwing Ik heb het onderwerp het hart en de bloedsomloop en in het bijzonder: de aangeboren hartafwijking “de open ductus botalli” gekozen omdat ik het hart een heel interessant orgaan vind. Na dit werkstuk ben ik over dit onderwerp veel meer te weten gekomen. Ik ben te weten gekomen dat het hart voor de geboorte anders was dan na de geboorte. En dat er bij de aangeboren hartafwijking, een open ductus botalli, een stuk van een hart open is, wat eigenlijk na de geboorte dicht moet vallen. De tekeningen vond ik erg leuk om te maken. Ik heb ze overgetrokken uit een boek, dat ik gebruikt heb. De stof die ik behandel wordt er een stuk duidelijker door. Aan de tekeningen kan je zien, hoe het voor de geboorte hoort, na de geboorte, en bij een open ductus botalli. Na het maken van dit werkstuk ben ik wel benieuwd geworden naar de andere aangeboren hartafwijkingen, die in hoofdstuk 2 behandeld zijn. Ik ben wel langer dan 10 uur met mijn werkstuk bezig geweest. Ik weet niet precies hoeveel langer, maar dat vond ik niet zo erg. Ik heb veel geleerd door het maken van dit werkstuk en ik vond het erg leuk om te doen.