Inleiding
Het is eigenlijk puur toevallig dat ik bij dit onderwerp terechtkwam : omdat ik niet genoeg informatie vond over de zaak waar ik eerder mee bezig was, was ik nogal gehaast om iets nieuws te vinden. Net op dat moment kwam onze kat Hannibal voorbijgelopen en ik bedacht dat ik vaak beroemde namen aan mijn beesten geef, maar dat ik bij de kat niet echt wist waarom hij zo gekend was.
En geef toe, wie weet er meer van Hannibal dan dat hij met een stel olifanten de Alpen overtrok om te gaan strijden tegen de Romeinen ? Enkelen zullen ook nog weten dat het iets te maken had met Carthago en de Punische oorlogen.
Dus ik begon te zoeken naar meer infomatie…
Omdat ik vind dat deze man het waard is om herinnerd te worden, niet enkel voor zijn heldendaden, maar ook voor het feit dat hij het tegen het Romeinse Rijk kon opnemen, wil ik u nu een antwoord geven op deze vragen :
Wie was Hannibal ?
Waarom was heel zijn leven gewijd aan de vernietiging van Rome ?
Wat was zijn rol in de Punische Oorlogen ?
Hoe komt het dat hij uiteindelijk toch niet slaagde in zijn opzet ?
Wie waren zijn belangrijkste vijanden ?
Waarom noemt men hem een held ?
Historische achtergronden
Carthago en Rome 1
Toen Phoenicia niet langer meer bestond en de Perzen Carthago aan haar eigen lot hadden overgelaten, begon deze stad aan de uitbreiding van haar macht en grondgebied : al snel heerste Carthago over Noord – Afrika (van Libië tot aan de Straat van Gibraltar), het zuiden van Spanje en de eilanden Corsica en Sardinië. In het begin van de 3de eeuw v.Chr. beheerste Carthago het grootste deel van de handel rond de Middellandse Zee.
Een halve eeuw later botste dit machtige rijk met haar grootste concurrent : Rome, dat in 265 v.Chr. reeds alle steden ten zuiden van de Rubicon en heel Italië in haar macht had.
Doordat deze twee rijken zo dicht bij elkaar lagen, was een oorlog onvermijdelijk.
Carthago was 150 jaar lang bijna voortdurend in oorlog met Griekenland en Rome : de oorlog met Griekenland ging over de macht over Sicilië, dat een natuurlijke brug vormde tussen Noord – Afrika en Italië. 12 jaar na de nederlaag van Carthago in Sicilië, begon de oorlog tegen Rome.
De Eerste Punische Oorlog (264 – 246 v.Chr.)1
De Carthaagse generaal Hamilcar Barca wordt verslagen in Sicilië, maar later valt hij Spanje binnen. Zijn veroveringen in het zuiden van Spanje worden vervolledigd door zijn schoonzoon Hasdrubal en zijn zoon Hannibal.
De Tweede Punische Oorlog (218 – 201 v.Chr.)2
De aanleiding hiertoe is de verovering van Saguntum door Hannibal, die de Romeinen zware nederlagen toebrengt in Italië en zelfs tot aan de muren van Rome raakt. Na 211 n.Chr. wordt hij echter steeds verder teruggedrongen totdat de Romeinen in 204 n.Chr. het strijdgebied naar Afrika verplaatsen en bij Zama de Carthagers verslaan. Carthago moeten een zware schatting betalen, hun vloot uitleveren en mogen geen oorlog meer voeren zonder toestemming van Rome.
De Derde Punische Oorlog (149 – 146 v.Chr.) 1
De Romein Scipio verwoest de stad Carthago.
De houding van de Romeinen tegenover de Carthagers
De Romeinen van de late republiek hadden een sterke afkeer van de Carthagers : het is zonder twijfel dat hun vreemde taal en gedrag daartoe bijdroegen (ook de Grieken hadden hen niet graag).
De Romeinen uit de 2de eeuw haatten en vreesden zelfs de Carthagers en dat bracht hen ertoe de stad te vernietigen.
Het is echter niet duidelijk welk belang deze houding had vóór de Tweede Punische Oorlog, waarin Hannibal bijna 20 jaar lang Italië aanhoudend trachtte te vernietigen.
Zie ook Tijdslijn
Hannibals’ leven
Zijn jonge jaren (247 – 221 v.Chr.)3
Hannibal werd geboren in Carthago, dicht bij het moderne Tunis gelegen. Hij was de zoon van Hamilcar Barca, een Carthaags generaal die een belangrijke rol speelde in de Eerste Punische Oorlog. Hij deed Hannibal reeds op jonge leeftijd een eed zweren van eeuwige vijandschap tegen Rome.
Hannibal werd door zijn vader meegenomen tijdens diens expeditie met als doel het veroveren van Spanje.
Van zijn 18de tot zijn 25ste was Hannibal als generaal diegene die de plannen van zijn schoonbroer Hasdrubal uitvoerde om het Carhaagse Rijk uit te breiden en te verrijken. Na de moord op Hasdrubala in 221 v.Chr., stelde het leger hem aan als opperbevelhebber.
Zijn tijd in Spanje (221 – 219 v.Chr.)4
Met de aankomst van Hannibal in Spanje was er meteen een sterke man om de Carthaagse bezetting in stand te houden. Hannibal trouwde met een Spaanse prinses, Imilceb en begon nog meer Spaans grondgebied te veroveren. In 2 jaar tijd had hij het hele grondgebied tussen de Tagus en de Ebro in handen.
Na de Eerste Punische Oorlog was er een verdrag gesloten waarin werd overeengekomen dat de Ebro de grens tussen beide rijken was, maar Hannibal verbrak dit verdrag door in 219 v.Chr. Saguntumc, een Romeinse stad ten zuiden van de Ebro, aan te vallen. Dit was de aanleiding van de Tweede Punische Oorlog, die aan de Carthaagse zijde bijna volledig geleid werd door Hannibal.
De mars naar Gaul (218 v.Chr.)5
Tijdens de winter van 219-218 v.Chr. bereidde Hannibal de aanval op Italië voor. Hij liet zijn broer Hasdrubal achter met een leger voor de verdediging van Spanje en Noord-Afrika en trok in april of mei 218 v.Chr. de Pyreneeën in.
Zijn leger bestond, volgens Polybiusd, uit 90000 mensen voor het voetvolk en 12000 ruiters, maar dit is waarschijnlijk zwaar overdreven en men neemt aan dat het ‘slechts’ 40000 man waren. Bovendien nam hij een aantal olifanten mee, maar omdat hij gehinderd werd door aanvallen van Pyrenesche stammen en doordat de Spaanse troepen deserteerden, slonk het aantal snel.
Ondertussen verhuisde de Romeinse generaal Publius Cornelius Scipioe zijn leger naar Marseille en verder naar de Rone, maar toen bemerkte hij dat Hannibal die rivier al was overgestoken. Hij realiseerde zich dat Hannibal waarschijnlijk de Alpen wou oversteken en Scipio ging naar Noord-Italië om hem op te wachten.
Terwijl Hannibal de Rhone aan het oversteken was, werd hij aangevallen door een vijandige stam Galliërs. Hij let hen in de rug aanvallen door een troep onder leiding van Hannof, die een beetje verder kon oversteken.
Na dit gebeuren stelde Hannibal bevriende Galliërs aan als gidsen om hem over de Alpen te brengen.
Hannibal doorkruist de Alpen (217 v.Chr.)6
Hoe Hannibal de Alpen heeft doorkruist weet men niet, maar men is er wel zeker van dat hij onderweg de hoofdstad van de vijandelijke Taurinig (het moderne Turin) heeft bestormd.
Het liep echter niet allemaal op rolletjes voor de Carthagers : het eerste gevaar kwam vanwege de Allobrogen die de achterhoede van het leger vanaf een hoger gelegen gedeelte bekogelden met rotsen. Dit zorgde voor paniek bij dieren én mensen en hoewel Hannibal trachtte zich te verdedigen, verloor hij toch veel mankrachten.
Op de derde dag veroverde hij een Gallisch dorp en liet hij zijn leger rantsoenen inslaan voor 2 of 3 dagen. De afdaling werd bemoeilijkt door de sneeuwval en het ijs, waarop de mannen met hun dieren uitgleden. Een aardverschuiving versperde de weg en Hannibal verloor een dag om het puin uit de weg te ruimen.
Uiteindelijk kwam hij na 15 dagen in de Alpen en een totale reis van 5 maanden aan in Italië met 20000 soldaten te voet, 6000 ruiters en slechts enkele olifanten.
Hannibal in Italië : Cannae (216 v.Chr.)7
In de lente van 216 v.Chr. trok Hannibal naar Cannae aan de Ofanto en nam daar de voorraden in beslag. In augustus werd de Slag om Cannae uitgevochten : de Galliërs gaven zich al snel over aan de, in aantal sterkere, infanterie van de Romeinen, maar Hannibals’ infanterie en cavalerie zetten door en vernietigden het leger van 50000 Romeinen bijna volledig. De Carthaagse verliezen bedroegen ongeveer 6700 soldaten.
Na Cannae (216 – 204 v.Chr.)8
Na de nederlaag
Na de nederlaag in Cannae begonnen de Romeinen met een nieuwe strategie: ze volgden Hannibals’ leger zonder ooit een veldslag uit te lokken. Op een gegeven moment kon Fabiush Hannibal in een ongunstige positie in een dal brengen : daar konden de ruiters niets beginnen en de Carthagers werden omsingeld door het Romeinse leger. Maar ’s nachts maakte Hannibal fakkels aan de hoorns van ossen vast en liet ze op hol slaan. Terwijl de Romeinen dachtten dat ze zich moesten verdedigen tegen deze zogenaamde aanval, ontsnapte Hannibal met zijn leger.
Een onverwachte zet
Na deze slag bij Trasimenei trok Hannibal niet naar Rome zoals men verwacht had, maar naar Napels. Hij slaagde er niet in om deze stad in te nemen en trok verder naar Capua, waar hij gastvrij onthaald werd, want zijn overwinningen hadden indruk gemaakt op het Italiaanse volk. In deze stad bracht hij de winter van 216-215 v.Chr. door.
Carthago biedt geen hulp meer
Na al die veldslagen had Hannibal dringend nood aan nieuwe versterkingen en wapens, maar Carthago weigerde hem die te leveren. De strategie die Fabius toepaste, begon te werken : de Romeinen verdedigden de steden die nog in hun macht waren, probeerden de steden, veroverd door Hannibal, weer in te nemen, vochtten zo min mogelijk tegen de vijand, maar zorgden er wel voor dat de Carthagers steeds op hun hoede waren. Hannibal zag zich genoodzaakt om lokale troepen te gaan aanwerven.
De Romeinen herpakken zich
Tussen 215 en 213 v.Chr. behaalde Hannibal slechts nog kleine overwinningen. In 213 v.Chr. werden Casilinum en Arpi weer herwonnen door de Romeinen. In 211 v.Chr. verloor Hannibal ook Capua en Syracuse. In 209 v.Chr. viel ook Tarentum.
Hasdrubal komt te hulp
In 208 v.Chr. doorkruiste Hasdrubal met een deel van het Carthaagse hoofdleger de Alpen om zijn broer te helpen, maar onderweg werd hij verslagen door Gaius Claudius Nero in de Slag bij de Metaurusj.
Zijn laatste hoop om terug te kunnen oprukken in Centraal – Italië, ging hierbij verloren. Hannibal bracht zijn manschappen samen in Bruttium, waar hij nog 4 jaar stand kon houden.
De overwinning van Scipio en de ontsnapping van Hannibal
In 204 v.Chr. landde Scipio in Noord – Afrika en hij doorbrak de Carthaagse gelederen. Het jaar daarop vroeg Carthago om vrede : overeenkomsten werden gesloten en Hannibal werd teruggeroepen.
Nu moest Hannibal proberen te ontsnappen naar een haven met zijn 20000 mankrachten zonder ontdekt te worden door het Romeins leger. Tegelijkertijd moest hij ervoor zorgen dat ook de vloot waarmee hij zou vluchten, niet gezien werd. Het duurde 2 jaar, maar in 202 v.Chr. ontsnapte Hannibal tot groot ongenoegen van de Romeinen zonder mensen te verliezen. Hij keerde terug naar Carthago om daar troepen te verzamelen en terug te keren om een confrontatie aan te gaan met Scipio.
Hannibal keert terug naar Afrika9
Hoewel de eerste vredesvoorwaarden al waren opgesteld en aanvaard door de Carthaagse legers, vestigde Hannibal zich met zijn troepen in Hdrumetum. Net op het moment dat de Romeinse ambassadeurs aankwamen, verbraken de Carthagers de voorlopige vredesvoorwaarden. Zowel Hannibal als Scipio rukten op naar de Bagradas om zich te kunnen aansluiten bij hun Numidische troepen.
Nu waren Hannibals’ troepen in de minderheid en Scipio viel aan met de Numidische cavalerie. Hannibal verloor 20000 mankrachten, maar hijzelf kon ontsnappen.
De Romeinen eisten nu een zware straf van Carthago : zij moesten Spanje en de eilanden in de Middellandse Zee afstaan. De Carthagers mochten geen oorlog voeren zonder toestemming van de Romeinen. Dit was het einde van de Tweede Punische Oorlog.
Hannibals’ verbanning en dood10
Na het verdrag
Het verdrag dat in 201 v.Chr. was gesloten tussen Rome en Carthago, frustreerden Hannibal enorm, maar de hoop om nog maar eens te kunnen optrekken tegen Rome, was er nog steeds. Hoewel hij ervan beschuldigd werd de oorlog verkeerd te hebben ingeschat, werd hij in 196 v.Chr. aangesteld als hoofdmagistraat. Hij hervormde de Carthaagse regering en betaalde de zware boete die was opgelegd door Rome. Hij voerde hervormingen in i.v.m. de economie en de grondwet om de dominante adel te verzwakken en de voormalige voorspoed te herwinnen. Hij wijzigde de grondwet, verminderde de corruptie in de regering en zorgde voor een goede basis voor de stadsfinanciën. Hierdoor werd hij ongeliefd bij een bepaald deel van de Carthaagse adel, die de Romeinen ervan op de hoogte stelden dat Hannibal van plan was samen met Antiochus III van Syriëk op te trekken tegen Rome.
De samenwerking met Antiochus
Hannibal trok in 195 v.Chr. naar het hof van Antiochus, waar hij eerst wel welkom was, maar al gauw werd zijn aanwezigheid daar een bron van onenigheid en hij werd weggezonden om de leiding van Antiochus’ vloot op zich te nemen. Maar Hannibal was onervaren in zeegevechten en hij werd door de Romeinse vloot verslagen in Pamphylië. Antiochus werd in 190 v.Chr. op het land verslagen in Manisa. 1 van de vredesvoorwaarden die van hem geëist werden, was de overlevering van Hannibal.
Over Hannibals’ reactie hierop bestaan verschillende versies : ofwel trok hij naar koning Prusias II in Noord – Azië, ofwel voegde hij zich bij de rebellen in Armenië.
Hannibals’ dood
Uiteindelijk hadden de Romeinen om onbekende redenen zo’n overwicht op Carthago dat zij de overlevering van Hannibal konden eisen. Hij had geen tijd meer om te ontsnappen en liever dan dat hij gevangen genomen werd door zijn aartsvijanden, nam hij vergif in in Libië. Het jaar waarin dit gebeurde was waarschijnlijk 183 of 182 v.Chr.
Hannibals’ persoonlijkheid4
Je kunt moeilijk van de Romeinse geschiedschrijvers verwachten, dat zij het leven van Hannibal objectief benaderden, maar Polybius en Dio Cassius gaven de minst partijdige versie mee aan het nageslacht.
Hoewel hij door veel Romeinse schrijvers van wreedheid beschuldigd werd, is er toch ook het feit dat hij de lichamen van Tiberius Sempronus Gracchus, gesneuveld in 215 v.Chr, en Lucius Aemelius Paulus, 216 v.Chr. met respect behandelde. Van die zogenaamde wreedheid is er eigenlijk niet veel meer te merken dan de daden die voor een generaal in die tijd noodzakelijk waren om een oorlog te kunnen winnen. Veel van die beshuldigingen tegen hem kunnen wel te wijten zijn geweest aan acties van zijn ondergeneraals.
Het schijnt dat Hannibal zich vrijwel onthield van drank en sex, dat hij vloeiend Latijn en Grieks sprak, maar meer persoonlijke gegevens zijn niet bewaard gebleven in zijn biografieën.
Hij moet echter wel een sterke persoonlijkheid hebben gehad om een leger van huurlingen, olifanten en paarden zo lang te hebben kunnen leiden. Er zijn ook vele verhalen die vertellen over zijn welsprekendheid : grappig en subtiel.
Conclusie
Tussen de Romeinen en de Carthagen heeft altijd vijandschap bestaan : de Romeinen hielden niet van de ruwe gebruiken van de Carthagen en waren er natuurlijk ook niet mee opgezet dat die barbaren hun land kwamen inpikken. En de Carthagen waren een machtswellustig volk, dat haar rijk zo ver mogelijk wou uitbreiden en ze hielden er niet van door de Romeinen behandeld te worden als een stel honden. Waardoor deze situatie ontstaan is, is niet zeker, maar ze was er en er viel blijkbaar niets aan te veranderen.
Ook de familie Barca stond vijandig tegenover Rome en Hamilcar liet zijn zoon al heel vroeg een eed van eeuwige vijandigheid tegenover Rome zweren.
Na de Eerste Punische Oorlog leek de situatie onder controle : de Ebro was aangeduid als de noordelijke grens van het Carthaagse rijk. Maar toen Hannibal, die bezig was met de uitbreiding van Carthago, de stad Saguntum aanviel, begon het spelletje opnieuw. Want hoewel Saguntum ten zuiden van de Ebro lag, zagen de Romeinen deze aanval op hun ‘bevriende’ stad als een oorlogsdaad. Zo begon de Tweede Punische Oorlog, die bijna helemaal op de schouders van Hannibal rustte.
Hannibals’ levensdoel was de vernietiging van Rome, maar toen hij aan het einde van de Tweede Punische Oorlog geen hulp meer kreeg vanuit Carthago, kon hij niet meer verder. Er was een strijd tussen hem en zijn aanhangers en een deel van de rijkere klasse in Carthago, die vrede met Rome wou. Hij had echter de macht in handen, zodat hij ervoor kon zorgen dat Carthago zich weer oprichtte ondanks de zware vredesvoorwaarden in het tweede verdrag.
Maar ondertussen was Rome sterker en sterker geworden en Carhago zwakker : Hannibal verloor en de Romeinen eisten zijn overgave. Hannibal werd verbannen en pleegde liever zelfmoord dan vermoord te worden door zijn aartsvijanden.
De voornaamste van die aartsvijanden waren wel de familie Scipio, wiens hele bestaan gewijd was aan de vernietiging van Carthago. Publius Cornelius Scipio Africanus was diegene die slaagde in die opzet tijdens de Derde Punische Oorlog.
Hannibal wordt door velen beschouwd als een held. Maar wat zijn de eigenschappen van een echte held ?
Is een held iemand die vecht voor zijn levensdoel en niets daarvoor in de plaats kan zetten ?Ja, dan is Hannibal een held : hij vocht voor de vernietiging van Rome en liet niets of niemand hem vertellen dat het niet zo moest.
Of is een held iemand die in staat is om zijn leven te geven voor een goed doel ?Je kan niet ontkennen dat Hannibal heel zijn leven bezig is geweest met wat hij dacht dat goed was. En op het einde heeft hij ook letterlijk zijn leven gegeven om duidelijk te maken hoe hij dacht over de Romeinen.
Of is een held iemand die zijn vijand voor de gek kan houden en nooit gevangen genomen wordt ?
Ook dit geldt voor Hannibal : de truc met het vuur te Cannae en zijn ontsnapping samen met 20000 man kun je niet bepaald lovend noemen voor de Romeinen.
Kortom, hoe je het ook draait of keert, Hannibal is een man die een grote indruk heeft achtergelaten. Of hij zelf ook zo groots was, moet ieder voor zich bepalen, maar ik denk dat de man die in staat was om het grote Rome te bedreigen het zeker waard is om herinnerd te worden.
Bibliografie
1 : Carthage and Rome
http://www.barca.fsnet.co.uk/carthage-rome.htm
2 : Grote Winkler Prins, deel 5 blz. 542 – 543
3 : Gowen, H. – Hannibal’s early life
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-earlylife.htm
4 : http://www.phoenicia.org//punicwar.html
20 februari 1997
5 : Gowen, H. – The March into Gaul
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-gaul.htm
6 : Gowen, H. – Hannibal > Crossing the Alps
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-alps.htm
7 : Hannibal in Italy > Cannae
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-cannae.htm
8 : Gowen, H. – Hannibal > After Cannae
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-after-cannae.htm
9 : Gowen, H. – Hannibal returns to Africa
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-africa.htm
10 : Gowen, H. – Hannibal’s exile and death
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-exile.htm
11 : Kjeilen, T. - Hasdrubal
http://lexicorient.com/cgi-bin/eo-direct-frame.pl?http://www.i- cias.com/e.o/hasdrub1.htm
12 : The Tophet and the rite of the human sacrifice
http://www.centrocomp.it/castelvetrano/selinunte/thetophet.html
13 : Colonial Punic wars and Hannibal
http://phoenicia.org/punicwar.html
20 februari 1997
14 : Röst, L.C.M – Polybius
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 18, blz. 614
1995
15 : Röst, L.C.M. – Scipio
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 21, blz. 7
1995
16 : Röst, L.C.M. – Hanno, 1
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 11, blz. 48
1995
17 : Röst, L.C.M. – Turijn
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 23, blz. 125 – 126
1995
18 : Röst, L.C.M. - Quintus Fabius Maximus Verrucosus
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 8, blz. 561
1995
19 : Hannibal : De slag bij het Trasimeense meer
http://impnet.it/annibale/battaglianl.html
1997 – 1998
20 : Röst, L.C.M. – Metaurus
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 16, blz. 14 – 15
1995
21 : Röst, L.C.M. – Antiochus III de Grote
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 2, blz. 237
1995
Tijdslijn
244 v.Chr. : De Romeinen bouwen een nieuwe vloot om de successen van de Carthaagse generaal Hamilcar Barcas een halt toe te roepen.
237 v.Chr. : Carthago stuurt onder leiding van Hamilcar Barcas een leger naar Spanje. Dit
is het begin van de Carthaagse machtsuitbreiding aldaar.
229 v.Chr. : De Carthaagse legerleider Hamilcar Barcas verdrinkt tijdens zijn veldtocht in Spanje. Hij wordt opgevolgd door zijn schoonzoon Hasdrubal.
226 v.Chr. : Rome sluit een verdrag met de Carthaagse legerleider Hasdrubal. De rivier de
Ebro wordt als de grens van beider invloedssfeer in Spanje aangewezen.
221 v.Chr. : De Carthaagse legerleider Hasdrubal wordt in Spanje vermoordt. Hij wordt opgevolgd door Hannibal, een zoon van Hamilcar Barcas.
218 v.Chr. : Begin van de Tweede Punische Oorlog tussen Rome en Cathago.
Hannibal trekt met zijn leger over de Alpen en verslaat de Romeinen bij de Ticinus en de Trebia.
217 v.Chr. : Hannibal rukt verder op naar het zuiden en verslaat de Romeinen bij het Trasimeense meer.
216 v.Chr. : Hannibal brengt de Romeinen een vernietigende nederlaag toe in de Slag bij Cannae.
215 v.Chr. : De Macedonische koning Philippus V sluit een verbond met Hannibal. Met dit verbond begin de eerste Macedonische Oorlog tussen Rome en Macedonië.
208 v.Chr. : Hasdrubal vertrekt uit Spanje naar Italië om Hannibal te helpen.
207 v.Chr. : In de Slag bij de Metaurus wordt Hasdrubal door de Romeinen verslagen en gedood.
206 v.Chr. : Scipio verslaat de Carthagers in de slag bij Ilipa. De Carthaagse macht in Spanje is nu gebroken.
203 v.Chr. : Hannibal keert uit Italië terug naar Carthago.
202 v.Chr. : In de Slag bij Zama wordt Hannibal definitief verslagen door Scipio.
201 v.Chr. : Carthago capituleert voor Rome. De Tweede Punische Oorlog is afgelopen.
195 v.Chr. : Rome stuurt een gezantschap naar Carthago en vraagt om de uitlevering van Hannibal. Deze gaat vrijwillig in ballingschap en zoekt bescherming bij de Seleucidische koning Antiochus III.
187 v.Chr. : Antiochus III overlijdt en wordt opgevolgd door Seleucus IV. Hannibal vlucht nu naar koning Pruscas I van Bithynië.
183 v.Chr. : Hannibal pleegt in Bythinië zelfmoord om aan een Romeins uitleveringsbevel te ontkomen.
Verklarende woordenlijst
a) De moord op Hasdrubal, schoonbroer van Hannibal (221 v.Chr.)11
Hasdrubal werd vermoord, maar het ik kan in geen enkele bron terugvinden waarom precies. Dit feit is echter wel belangrijk in Hannibals’ levensverhaal, want zonder Hasdrubals’ dood was Hannibal waarschijnlijk nooit zo ver gekomen.
b) Imilce, vrouw van Hannibal12
Het was een Carthaagse gewoonte om mensen te offeren aan de god Baal, als ze dachten dat die een stad wilde vernietigen. Op een gegeven moment wilden de geestelijken 200 kinderen uit adellijke families offeren en daartoe behoorde ook de zoon van Hannibal en Imilce. Imilce kon dit niet aanvaarden en Hannibal weigerde zijn zoon te laten offeren. Hij zwoor dat hij 1000 vijanden zou offeren in zijn plaats.
c) De slag om Saguntum13
In het verdrag dat gesloten werd na de Eerste Punische Oorlog, was de Ebro aangeduid als de noordelijke grens van het Carthaagse rijk. Maar hoewel Saguntum ten zuiden van die rivier lag, beschouwden de Romeinen de aanval van Hannibal toch als een oorlogsdaad. Saguntum was immers een bevriende stad, hoewel er geen verdrag bestond. De belegering duurde 8 maanden en Hannibal raakte verschillende malen gewond. De Romeinen boden geen hulp aan Saguntum, maar stuurden wel gezanten naar Carthago om de overgave van Hannibal te eisen. Deze slag was de oorzaak van de Tweede Punische Oorlog.
d) Polybius (200 – 120 v.Chr.)14
Polybius was een Grieks geschiedschrijver van aanzienlijke afkomst. Hij verbleef 16 jaar in Rome, waar hij een grote bewondering kreeg voor het Romeinse imperium. Hij keerde later nog enige malen naar Rome terug, hij woonde de verovering van Carthago (146 v.Chr.), Numantia (133 v.Chr.) en Korinthe (146 v.Chr.) bij en hij ondernam reizen naar Marokko, Spanje en Gallië.
Zijn hoofdwerk, Historiae, bestaat uit 40 boeken en beschrijft de geschiedenis van Rome. Belangrijk in zijn werk is dat hij niet alleen de feiten vermeldt, maar ook de motieven van de handelingen en de achtergronden van de motieven onderzoekt.
e) De familie Scipio15
Gnaeus Cornelius Scipio Calvus
Streed als consul in 222 v.Chr. met succes tegen de Insubres in Noord – Italië. Tijdens de Tweede Punische Oorlog werd hij naar Spanje gezonden om te verhinderen dat versterkingen Hannibal zouden bereiken en om te strijden tegen de Carthagers in Spanje.
Samen met zijn broer Publius, die het opperbevel voerde, belegerde hij Saguntum en in 215 v.Chr. versloegen zij Hasdrubal bij Ibera.
In 212 v.Chr. namen zij Saguntum in, maar een jaar later sneuvelden zij allebei in de strijd tegen de Carthagers.
Publius Cornelius Scipio
Hij was de jongere broer van Gnaeus en consul tijdens de Tweede Punische Oorlog in 218 v.Chr.. Hij moest toen een Gallische opstand in Noord – Italië onderdrukken en kon niet verhinderen dat Hannibal Italië bereikte. In 217 v.Chr. ging hij als proconsul naar Spanje om zijn broer bij te staan.
Publius Cornelius Scipio Africanus
Hij streed met zijn vader,Publius Cornelius Scipio, in de Tweede Punische Oorlog. Ondanks zijn jeugd werd hij, na het sneuvelen van zijn vader en oom, door het volk belast met de leiding van de oorlog in Spanje. Hij dwong de Carthagers uit Spanje en werd in 205 v.Chr. consul. In 202 v.Chr. versloeg hij Hannibal definitief, waardoor de Carthagers vrede moesten sluiten. Door deze overwinning ontving hij de erenaam Africanus.
f) Hanno 16
Hij was een Carthaags politicus, die tegen het einde van de Eerste Punische Oorlog stadhouder was van Carthaags Libye. Toen de huurlingen na het einde van de oorlog in opstand kwamen, kon hij hen niet onderdrukken, zodat hij gedwongen was de leiding af te staan aan Hamilcar Barca. Na de dood van Hamilcar en Hasdrubal werkte hij Hannibal tegen en stond aan het hoofd van hen die vrede met Rome wilden.
g) Turijn17
Op dit moment is Turijn 1 van de 5 grootste steden in Italië. Zij is gelegen aan de monding van de Dora Riparia in de Po. Ten tijde van Augustus was de stad een Romeinse kolonie. Door de Alpenovergang naar het westen heeft de stad steeds een grote betekenis gehad.
h) Quintus Fabius Maximus Verrucosus (gest. 203 v.Chr.)18
Hij was vijfmaal consul, censor, tweemaal dictator en van 209 tot 204 v.Chr. princeps senatus. In 218 stond hij aan het hoofd van de Romeinse gezanten naar Carthago, die daar de oorlog verklaarden.. Hij pastte tegenover het Carthaagse leger een uitputtingstactiek toe. Hij bleef hiermee doorgaan, zelfs na de nederlaag te Cannae.
i) De slag bij het Trasimeense meer19
In de nacht van 22 juni 217 v.Chr. had Hannibal in de heuvels van Tuoro verschillende vuren laten ontsteken, zodat zijn vijand Flaminius zou denken dat zijn zich troepen verder bevonden dan ze waren. Maar eigenlijk had hij zijn mannen zo opgesteld dat Flaminius en zijn troepen volledig omsingeld waren. Die moest door een nauw dal en werd daarbij gehinderd door een zware mist. Op dat moment liet Hannibal zijn leger totaal onverwacht aan vallen. De Romeinen waren volledig verrast en hadden geen tijd om zich op te stellen, zodat ze volkomen verspreid raakten. 15000 Romeinse soldaten sneuvelden, waaronder ook consul Flaminius.
j) Metaurus20
De Metaurus is een riviertje in Italië (Umbrië).
k) Antiochus III de Grote (241 – 187 v.Chr.)21
Hij was de koning van Syrië van 224 tot 187 v.Chr. Al zijn aandacht was erop gericht om zijn rijk in volle omvang te herstellen. Om dit te bereiken ondernam hij succesrijke veldtochten naar het oosten tot in de Indusvallei. Toen hij Klein – Azië en Tracië bezette, begon Rome een oorlog tegen hem. In 196 v.Chr. nam hij Hannibal op om met zijn hulp Italië binnen te vallen, hetgeen mislukte. Hij stak over naar Griekenland, maar in 191 v.Chr. werd hij verslagen. Terug in Azië werd hij overwonnen door Cornelius Scipio. Bij de vrede van Apamea, die daarop volgde, moest hij Klein – Azië tot de Taurus afstaan, zijn vloot uitleveren en een grote schatting betalen. Met hem ging de grootheid van Syrië ten onder.
Het is eigenlijk puur toevallig dat ik bij dit onderwerp terechtkwam : omdat ik niet genoeg informatie vond over de zaak waar ik eerder mee bezig was, was ik nogal gehaast om iets nieuws te vinden. Net op dat moment kwam onze kat Hannibal voorbijgelopen en ik bedacht dat ik vaak beroemde namen aan mijn beesten geef, maar dat ik bij de kat niet echt wist waarom hij zo gekend was.
En geef toe, wie weet er meer van Hannibal dan dat hij met een stel olifanten de Alpen overtrok om te gaan strijden tegen de Romeinen ? Enkelen zullen ook nog weten dat het iets te maken had met Carthago en de Punische oorlogen.
Dus ik begon te zoeken naar meer infomatie…
Wie was Hannibal ?
Waarom was heel zijn leven gewijd aan de vernietiging van Rome ?
Wat was zijn rol in de Punische Oorlogen ?
Hoe komt het dat hij uiteindelijk toch niet slaagde in zijn opzet ?
Wie waren zijn belangrijkste vijanden ?
Waarom noemt men hem een held ?
Historische achtergronden
Carthago en Rome 1
Toen Phoenicia niet langer meer bestond en de Perzen Carthago aan haar eigen lot hadden overgelaten, begon deze stad aan de uitbreiding van haar macht en grondgebied : al snel heerste Carthago over Noord – Afrika (van Libië tot aan de Straat van Gibraltar), het zuiden van Spanje en de eilanden Corsica en Sardinië. In het begin van de 3de eeuw v.Chr. beheerste Carthago het grootste deel van de handel rond de Middellandse Zee.
Een halve eeuw later botste dit machtige rijk met haar grootste concurrent : Rome, dat in 265 v.Chr. reeds alle steden ten zuiden van de Rubicon en heel Italië in haar macht had.
Carthago was 150 jaar lang bijna voortdurend in oorlog met Griekenland en Rome : de oorlog met Griekenland ging over de macht over Sicilië, dat een natuurlijke brug vormde tussen Noord – Afrika en Italië. 12 jaar na de nederlaag van Carthago in Sicilië, begon de oorlog tegen Rome.
De Eerste Punische Oorlog (264 – 246 v.Chr.)1
De Carthaagse generaal Hamilcar Barca wordt verslagen in Sicilië, maar later valt hij Spanje binnen. Zijn veroveringen in het zuiden van Spanje worden vervolledigd door zijn schoonzoon Hasdrubal en zijn zoon Hannibal.
De Tweede Punische Oorlog (218 – 201 v.Chr.)2
De aanleiding hiertoe is de verovering van Saguntum door Hannibal, die de Romeinen zware nederlagen toebrengt in Italië en zelfs tot aan de muren van Rome raakt. Na 211 n.Chr. wordt hij echter steeds verder teruggedrongen totdat de Romeinen in 204 n.Chr. het strijdgebied naar Afrika verplaatsen en bij Zama de Carthagers verslaan. Carthago moeten een zware schatting betalen, hun vloot uitleveren en mogen geen oorlog meer voeren zonder toestemming van Rome.
De Derde Punische Oorlog (149 – 146 v.Chr.) 1
De Romein Scipio verwoest de stad Carthago.
De houding van de Romeinen tegenover de Carthagers
De Romeinen van de late republiek hadden een sterke afkeer van de Carthagers : het is zonder twijfel dat hun vreemde taal en gedrag daartoe bijdroegen (ook de Grieken hadden hen niet graag).
De Romeinen uit de 2de eeuw haatten en vreesden zelfs de Carthagers en dat bracht hen ertoe de stad te vernietigen.
Het is echter niet duidelijk welk belang deze houding had vóór de Tweede Punische Oorlog, waarin Hannibal bijna 20 jaar lang Italië aanhoudend trachtte te vernietigen.
Zie ook Tijdslijn
Hannibals’ leven
Zijn jonge jaren (247 – 221 v.Chr.)3
Hannibal werd geboren in Carthago, dicht bij het moderne Tunis gelegen. Hij was de zoon van Hamilcar Barca, een Carthaags generaal die een belangrijke rol speelde in de Eerste Punische Oorlog. Hij deed Hannibal reeds op jonge leeftijd een eed zweren van eeuwige vijandschap tegen Rome.
Hannibal werd door zijn vader meegenomen tijdens diens expeditie met als doel het veroveren van Spanje.
Van zijn 18de tot zijn 25ste was Hannibal als generaal diegene die de plannen van zijn schoonbroer Hasdrubal uitvoerde om het Carhaagse Rijk uit te breiden en te verrijken. Na de moord op Hasdrubala in 221 v.Chr., stelde het leger hem aan als opperbevelhebber.
Zijn tijd in Spanje (221 – 219 v.Chr.)4
Met de aankomst van Hannibal in Spanje was er meteen een sterke man om de Carthaagse bezetting in stand te houden. Hannibal trouwde met een Spaanse prinses, Imilceb en begon nog meer Spaans grondgebied te veroveren. In 2 jaar tijd had hij het hele grondgebied tussen de Tagus en de Ebro in handen.
Na de Eerste Punische Oorlog was er een verdrag gesloten waarin werd overeengekomen dat de Ebro de grens tussen beide rijken was, maar Hannibal verbrak dit verdrag door in 219 v.Chr. Saguntumc, een Romeinse stad ten zuiden van de Ebro, aan te vallen. Dit was de aanleiding van de Tweede Punische Oorlog, die aan de Carthaagse zijde bijna volledig geleid werd door Hannibal.
De mars naar Gaul (218 v.Chr.)5
Tijdens de winter van 219-218 v.Chr. bereidde Hannibal de aanval op Italië voor. Hij liet zijn broer Hasdrubal achter met een leger voor de verdediging van Spanje en Noord-Afrika en trok in april of mei 218 v.Chr. de Pyreneeën in.
Ondertussen verhuisde de Romeinse generaal Publius Cornelius Scipioe zijn leger naar Marseille en verder naar de Rone, maar toen bemerkte hij dat Hannibal die rivier al was overgestoken. Hij realiseerde zich dat Hannibal waarschijnlijk de Alpen wou oversteken en Scipio ging naar Noord-Italië om hem op te wachten.
Terwijl Hannibal de Rhone aan het oversteken was, werd hij aangevallen door een vijandige stam Galliërs. Hij let hen in de rug aanvallen door een troep onder leiding van Hannof, die een beetje verder kon oversteken.
Na dit gebeuren stelde Hannibal bevriende Galliërs aan als gidsen om hem over de Alpen te brengen.
Hannibal doorkruist de Alpen (217 v.Chr.)6
Hoe Hannibal de Alpen heeft doorkruist weet men niet, maar men is er wel zeker van dat hij onderweg de hoofdstad van de vijandelijke Taurinig (het moderne Turin) heeft bestormd.
Het liep echter niet allemaal op rolletjes voor de Carthagers : het eerste gevaar kwam vanwege de Allobrogen die de achterhoede van het leger vanaf een hoger gelegen gedeelte bekogelden met rotsen. Dit zorgde voor paniek bij dieren én mensen en hoewel Hannibal trachtte zich te verdedigen, verloor hij toch veel mankrachten.
Op de derde dag veroverde hij een Gallisch dorp en liet hij zijn leger rantsoenen inslaan voor 2 of 3 dagen. De afdaling werd bemoeilijkt door de sneeuwval en het ijs, waarop de mannen met hun dieren uitgleden. Een aardverschuiving versperde de weg en Hannibal verloor een dag om het puin uit de weg te ruimen.
Uiteindelijk kwam hij na 15 dagen in de Alpen en een totale reis van 5 maanden aan in Italië met 20000 soldaten te voet, 6000 ruiters en slechts enkele olifanten.
Hannibal in Italië : Cannae (216 v.Chr.)7
In de lente van 216 v.Chr. trok Hannibal naar Cannae aan de Ofanto en nam daar de voorraden in beslag. In augustus werd de Slag om Cannae uitgevochten : de Galliërs gaven zich al snel over aan de, in aantal sterkere, infanterie van de Romeinen, maar Hannibals’ infanterie en cavalerie zetten door en vernietigden het leger van 50000 Romeinen bijna volledig. De Carthaagse verliezen bedroegen ongeveer 6700 soldaten.
Na Cannae (216 – 204 v.Chr.)8
Na de nederlaag
Na de nederlaag in Cannae begonnen de Romeinen met een nieuwe strategie: ze volgden Hannibals’ leger zonder ooit een veldslag uit te lokken. Op een gegeven moment kon Fabiush Hannibal in een ongunstige positie in een dal brengen : daar konden de ruiters niets beginnen en de Carthagers werden omsingeld door het Romeinse leger. Maar ’s nachts maakte Hannibal fakkels aan de hoorns van ossen vast en liet ze op hol slaan. Terwijl de Romeinen dachtten dat ze zich moesten verdedigen tegen deze zogenaamde aanval, ontsnapte Hannibal met zijn leger.
Een onverwachte zet
Na deze slag bij Trasimenei trok Hannibal niet naar Rome zoals men verwacht had, maar naar Napels. Hij slaagde er niet in om deze stad in te nemen en trok verder naar Capua, waar hij gastvrij onthaald werd, want zijn overwinningen hadden indruk gemaakt op het Italiaanse volk. In deze stad bracht hij de winter van 216-215 v.Chr. door.
Carthago biedt geen hulp meer
Na al die veldslagen had Hannibal dringend nood aan nieuwe versterkingen en wapens, maar Carthago weigerde hem die te leveren. De strategie die Fabius toepaste, begon te werken : de Romeinen verdedigden de steden die nog in hun macht waren, probeerden de steden, veroverd door Hannibal, weer in te nemen, vochtten zo min mogelijk tegen de vijand, maar zorgden er wel voor dat de Carthagers steeds op hun hoede waren. Hannibal zag zich genoodzaakt om lokale troepen te gaan aanwerven.
De Romeinen herpakken zich
Tussen 215 en 213 v.Chr. behaalde Hannibal slechts nog kleine overwinningen. In 213 v.Chr. werden Casilinum en Arpi weer herwonnen door de Romeinen. In 211 v.Chr. verloor Hannibal ook Capua en Syracuse. In 209 v.Chr. viel ook Tarentum.
Hasdrubal komt te hulp
In 208 v.Chr. doorkruiste Hasdrubal met een deel van het Carthaagse hoofdleger de Alpen om zijn broer te helpen, maar onderweg werd hij verslagen door Gaius Claudius Nero in de Slag bij de Metaurusj.
Zijn laatste hoop om terug te kunnen oprukken in Centraal – Italië, ging hierbij verloren. Hannibal bracht zijn manschappen samen in Bruttium, waar hij nog 4 jaar stand kon houden.
In 204 v.Chr. landde Scipio in Noord – Afrika en hij doorbrak de Carthaagse gelederen. Het jaar daarop vroeg Carthago om vrede : overeenkomsten werden gesloten en Hannibal werd teruggeroepen.
Nu moest Hannibal proberen te ontsnappen naar een haven met zijn 20000 mankrachten zonder ontdekt te worden door het Romeins leger. Tegelijkertijd moest hij ervoor zorgen dat ook de vloot waarmee hij zou vluchten, niet gezien werd. Het duurde 2 jaar, maar in 202 v.Chr. ontsnapte Hannibal tot groot ongenoegen van de Romeinen zonder mensen te verliezen. Hij keerde terug naar Carthago om daar troepen te verzamelen en terug te keren om een confrontatie aan te gaan met Scipio.
Hannibal keert terug naar Afrika9
Hoewel de eerste vredesvoorwaarden al waren opgesteld en aanvaard door de Carthaagse legers, vestigde Hannibal zich met zijn troepen in Hdrumetum. Net op het moment dat de Romeinse ambassadeurs aankwamen, verbraken de Carthagers de voorlopige vredesvoorwaarden. Zowel Hannibal als Scipio rukten op naar de Bagradas om zich te kunnen aansluiten bij hun Numidische troepen.
Nu waren Hannibals’ troepen in de minderheid en Scipio viel aan met de Numidische cavalerie. Hannibal verloor 20000 mankrachten, maar hijzelf kon ontsnappen.
De Romeinen eisten nu een zware straf van Carthago : zij moesten Spanje en de eilanden in de Middellandse Zee afstaan. De Carthagers mochten geen oorlog voeren zonder toestemming van de Romeinen. Dit was het einde van de Tweede Punische Oorlog.
Hannibals’ verbanning en dood10
Na het verdrag
Het verdrag dat in 201 v.Chr. was gesloten tussen Rome en Carthago, frustreerden Hannibal enorm, maar de hoop om nog maar eens te kunnen optrekken tegen Rome, was er nog steeds. Hoewel hij ervan beschuldigd werd de oorlog verkeerd te hebben ingeschat, werd hij in 196 v.Chr. aangesteld als hoofdmagistraat. Hij hervormde de Carthaagse regering en betaalde de zware boete die was opgelegd door Rome. Hij voerde hervormingen in i.v.m. de economie en de grondwet om de dominante adel te verzwakken en de voormalige voorspoed te herwinnen. Hij wijzigde de grondwet, verminderde de corruptie in de regering en zorgde voor een goede basis voor de stadsfinanciën. Hierdoor werd hij ongeliefd bij een bepaald deel van de Carthaagse adel, die de Romeinen ervan op de hoogte stelden dat Hannibal van plan was samen met Antiochus III van Syriëk op te trekken tegen Rome.
De samenwerking met Antiochus
Hannibal trok in 195 v.Chr. naar het hof van Antiochus, waar hij eerst wel welkom was, maar al gauw werd zijn aanwezigheid daar een bron van onenigheid en hij werd weggezonden om de leiding van Antiochus’ vloot op zich te nemen. Maar Hannibal was onervaren in zeegevechten en hij werd door de Romeinse vloot verslagen in Pamphylië. Antiochus werd in 190 v.Chr. op het land verslagen in Manisa. 1 van de vredesvoorwaarden die van hem geëist werden, was de overlevering van Hannibal.
Hannibals’ dood
Uiteindelijk hadden de Romeinen om onbekende redenen zo’n overwicht op Carthago dat zij de overlevering van Hannibal konden eisen. Hij had geen tijd meer om te ontsnappen en liever dan dat hij gevangen genomen werd door zijn aartsvijanden, nam hij vergif in in Libië. Het jaar waarin dit gebeurde was waarschijnlijk 183 of 182 v.Chr.
Hannibals’ persoonlijkheid4
Je kunt moeilijk van de Romeinse geschiedschrijvers verwachten, dat zij het leven van Hannibal objectief benaderden, maar Polybius en Dio Cassius gaven de minst partijdige versie mee aan het nageslacht.
Hoewel hij door veel Romeinse schrijvers van wreedheid beschuldigd werd, is er toch ook het feit dat hij de lichamen van Tiberius Sempronus Gracchus, gesneuveld in 215 v.Chr, en Lucius Aemelius Paulus, 216 v.Chr. met respect behandelde. Van die zogenaamde wreedheid is er eigenlijk niet veel meer te merken dan de daden die voor een generaal in die tijd noodzakelijk waren om een oorlog te kunnen winnen. Veel van die beshuldigingen tegen hem kunnen wel te wijten zijn geweest aan acties van zijn ondergeneraals.
Het schijnt dat Hannibal zich vrijwel onthield van drank en sex, dat hij vloeiend Latijn en Grieks sprak, maar meer persoonlijke gegevens zijn niet bewaard gebleven in zijn biografieën.
Hij moet echter wel een sterke persoonlijkheid hebben gehad om een leger van huurlingen, olifanten en paarden zo lang te hebben kunnen leiden. Er zijn ook vele verhalen die vertellen over zijn welsprekendheid : grappig en subtiel.
Conclusie
Tussen de Romeinen en de Carthagen heeft altijd vijandschap bestaan : de Romeinen hielden niet van de ruwe gebruiken van de Carthagen en waren er natuurlijk ook niet mee opgezet dat die barbaren hun land kwamen inpikken. En de Carthagen waren een machtswellustig volk, dat haar rijk zo ver mogelijk wou uitbreiden en ze hielden er niet van door de Romeinen behandeld te worden als een stel honden. Waardoor deze situatie ontstaan is, is niet zeker, maar ze was er en er viel blijkbaar niets aan te veranderen.
Ook de familie Barca stond vijandig tegenover Rome en Hamilcar liet zijn zoon al heel vroeg een eed van eeuwige vijandigheid tegenover Rome zweren.
Hannibals’ levensdoel was de vernietiging van Rome, maar toen hij aan het einde van de Tweede Punische Oorlog geen hulp meer kreeg vanuit Carthago, kon hij niet meer verder. Er was een strijd tussen hem en zijn aanhangers en een deel van de rijkere klasse in Carthago, die vrede met Rome wou. Hij had echter de macht in handen, zodat hij ervoor kon zorgen dat Carthago zich weer oprichtte ondanks de zware vredesvoorwaarden in het tweede verdrag.
Maar ondertussen was Rome sterker en sterker geworden en Carhago zwakker : Hannibal verloor en de Romeinen eisten zijn overgave. Hannibal werd verbannen en pleegde liever zelfmoord dan vermoord te worden door zijn aartsvijanden.
De voornaamste van die aartsvijanden waren wel de familie Scipio, wiens hele bestaan gewijd was aan de vernietiging van Carthago. Publius Cornelius Scipio Africanus was diegene die slaagde in die opzet tijdens de Derde Punische Oorlog.
Hannibal wordt door velen beschouwd als een held. Maar wat zijn de eigenschappen van een echte held ?
Is een held iemand die vecht voor zijn levensdoel en niets daarvoor in de plaats kan zetten ?Ja, dan is Hannibal een held : hij vocht voor de vernietiging van Rome en liet niets of niemand hem vertellen dat het niet zo moest.
Of is een held iemand die in staat is om zijn leven te geven voor een goed doel ?Je kan niet ontkennen dat Hannibal heel zijn leven bezig is geweest met wat hij dacht dat goed was. En op het einde heeft hij ook letterlijk zijn leven gegeven om duidelijk te maken hoe hij dacht over de Romeinen.
Of is een held iemand die zijn vijand voor de gek kan houden en nooit gevangen genomen wordt ?
Ook dit geldt voor Hannibal : de truc met het vuur te Cannae en zijn ontsnapping samen met 20000 man kun je niet bepaald lovend noemen voor de Romeinen.
Kortom, hoe je het ook draait of keert, Hannibal is een man die een grote indruk heeft achtergelaten. Of hij zelf ook zo groots was, moet ieder voor zich bepalen, maar ik denk dat de man die in staat was om het grote Rome te bedreigen het zeker waard is om herinnerd te worden.
Bibliografie
1 : Carthage and Rome
2 : Grote Winkler Prins, deel 5 blz. 542 – 543
3 : Gowen, H. – Hannibal’s early life
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-earlylife.htm
4 : http://www.phoenicia.org//punicwar.html
20 februari 1997
5 : Gowen, H. – The March into Gaul
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-gaul.htm
6 : Gowen, H. – Hannibal > Crossing the Alps
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-alps.htm
7 : Hannibal in Italy > Cannae
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-cannae.htm
8 : Gowen, H. – Hannibal > After Cannae
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-after-cannae.htm
9 : Gowen, H. – Hannibal returns to Africa
http://www.barca.fsnet.co.uk/hannibal-africa.htm
10 : Gowen, H. – Hannibal’s exile and death
11 : Kjeilen, T. - Hasdrubal
http://lexicorient.com/cgi-bin/eo-direct-frame.pl?http://www.i- cias.com/e.o/hasdrub1.htm
12 : The Tophet and the rite of the human sacrifice
http://www.centrocomp.it/castelvetrano/selinunte/thetophet.html
13 : Colonial Punic wars and Hannibal
http://phoenicia.org/punicwar.html
20 februari 1997
14 : Röst, L.C.M – Polybius
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 18, blz. 614
1995
15 : Röst, L.C.M. – Scipio
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 21, blz. 7
1995
16 : Röst, L.C.M. – Hanno, 1
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 11, blz. 48
1995
17 : Röst, L.C.M. – Turijn
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 23, blz. 125 – 126
1995
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 8, blz. 561
1995
19 : Hannibal : De slag bij het Trasimeense meer
http://impnet.it/annibale/battaglianl.html
1997 – 1998
20 : Röst, L.C.M. – Metaurus
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 16, blz. 14 – 15
1995
21 : Röst, L.C.M. – Antiochus III de Grote
Grote Winkler Prins encyclopedie, deel 2, blz. 237
1995
Tijdslijn
244 v.Chr. : De Romeinen bouwen een nieuwe vloot om de successen van de Carthaagse generaal Hamilcar Barcas een halt toe te roepen.
237 v.Chr. : Carthago stuurt onder leiding van Hamilcar Barcas een leger naar Spanje. Dit
is het begin van de Carthaagse machtsuitbreiding aldaar.
229 v.Chr. : De Carthaagse legerleider Hamilcar Barcas verdrinkt tijdens zijn veldtocht in Spanje. Hij wordt opgevolgd door zijn schoonzoon Hasdrubal.
Ebro wordt als de grens van beider invloedssfeer in Spanje aangewezen.
221 v.Chr. : De Carthaagse legerleider Hasdrubal wordt in Spanje vermoordt. Hij wordt opgevolgd door Hannibal, een zoon van Hamilcar Barcas.
218 v.Chr. : Begin van de Tweede Punische Oorlog tussen Rome en Cathago.
Hannibal trekt met zijn leger over de Alpen en verslaat de Romeinen bij de Ticinus en de Trebia.
217 v.Chr. : Hannibal rukt verder op naar het zuiden en verslaat de Romeinen bij het Trasimeense meer.
216 v.Chr. : Hannibal brengt de Romeinen een vernietigende nederlaag toe in de Slag bij Cannae.
215 v.Chr. : De Macedonische koning Philippus V sluit een verbond met Hannibal. Met dit verbond begin de eerste Macedonische Oorlog tussen Rome en Macedonië.
208 v.Chr. : Hasdrubal vertrekt uit Spanje naar Italië om Hannibal te helpen.
207 v.Chr. : In de Slag bij de Metaurus wordt Hasdrubal door de Romeinen verslagen en gedood.
206 v.Chr. : Scipio verslaat de Carthagers in de slag bij Ilipa. De Carthaagse macht in Spanje is nu gebroken.
203 v.Chr. : Hannibal keert uit Italië terug naar Carthago.
201 v.Chr. : Carthago capituleert voor Rome. De Tweede Punische Oorlog is afgelopen.
195 v.Chr. : Rome stuurt een gezantschap naar Carthago en vraagt om de uitlevering van Hannibal. Deze gaat vrijwillig in ballingschap en zoekt bescherming bij de Seleucidische koning Antiochus III.
187 v.Chr. : Antiochus III overlijdt en wordt opgevolgd door Seleucus IV. Hannibal vlucht nu naar koning Pruscas I van Bithynië.
183 v.Chr. : Hannibal pleegt in Bythinië zelfmoord om aan een Romeins uitleveringsbevel te ontkomen.
Verklarende woordenlijst
a) De moord op Hasdrubal, schoonbroer van Hannibal (221 v.Chr.)11
Hasdrubal werd vermoord, maar het ik kan in geen enkele bron terugvinden waarom precies. Dit feit is echter wel belangrijk in Hannibals’ levensverhaal, want zonder Hasdrubals’ dood was Hannibal waarschijnlijk nooit zo ver gekomen.
b) Imilce, vrouw van Hannibal12
Het was een Carthaagse gewoonte om mensen te offeren aan de god Baal, als ze dachten dat die een stad wilde vernietigen. Op een gegeven moment wilden de geestelijken 200 kinderen uit adellijke families offeren en daartoe behoorde ook de zoon van Hannibal en Imilce. Imilce kon dit niet aanvaarden en Hannibal weigerde zijn zoon te laten offeren. Hij zwoor dat hij 1000 vijanden zou offeren in zijn plaats.
c) De slag om Saguntum13
d) Polybius (200 – 120 v.Chr.)14
Polybius was een Grieks geschiedschrijver van aanzienlijke afkomst. Hij verbleef 16 jaar in Rome, waar hij een grote bewondering kreeg voor het Romeinse imperium. Hij keerde later nog enige malen naar Rome terug, hij woonde de verovering van Carthago (146 v.Chr.), Numantia (133 v.Chr.) en Korinthe (146 v.Chr.) bij en hij ondernam reizen naar Marokko, Spanje en Gallië.
Zijn hoofdwerk, Historiae, bestaat uit 40 boeken en beschrijft de geschiedenis van Rome. Belangrijk in zijn werk is dat hij niet alleen de feiten vermeldt, maar ook de motieven van de handelingen en de achtergronden van de motieven onderzoekt.
e) De familie Scipio15
Gnaeus Cornelius Scipio Calvus
Streed als consul in 222 v.Chr. met succes tegen de Insubres in Noord – Italië. Tijdens de Tweede Punische Oorlog werd hij naar Spanje gezonden om te verhinderen dat versterkingen Hannibal zouden bereiken en om te strijden tegen de Carthagers in Spanje.
Samen met zijn broer Publius, die het opperbevel voerde, belegerde hij Saguntum en in 215 v.Chr. versloegen zij Hasdrubal bij Ibera.
In 212 v.Chr. namen zij Saguntum in, maar een jaar later sneuvelden zij allebei in de strijd tegen de Carthagers.
Publius Cornelius Scipio
Hij was de jongere broer van Gnaeus en consul tijdens de Tweede Punische Oorlog in 218 v.Chr.. Hij moest toen een Gallische opstand in Noord – Italië onderdrukken en kon niet verhinderen dat Hannibal Italië bereikte. In 217 v.Chr. ging hij als proconsul naar Spanje om zijn broer bij te staan.
Publius Cornelius Scipio Africanus
f) Hanno 16
Hij was een Carthaags politicus, die tegen het einde van de Eerste Punische Oorlog stadhouder was van Carthaags Libye. Toen de huurlingen na het einde van de oorlog in opstand kwamen, kon hij hen niet onderdrukken, zodat hij gedwongen was de leiding af te staan aan Hamilcar Barca. Na de dood van Hamilcar en Hasdrubal werkte hij Hannibal tegen en stond aan het hoofd van hen die vrede met Rome wilden.
g) Turijn17
Op dit moment is Turijn 1 van de 5 grootste steden in Italië. Zij is gelegen aan de monding van de Dora Riparia in de Po. Ten tijde van Augustus was de stad een Romeinse kolonie. Door de Alpenovergang naar het westen heeft de stad steeds een grote betekenis gehad.
h) Quintus Fabius Maximus Verrucosus (gest. 203 v.Chr.)18
Hij was vijfmaal consul, censor, tweemaal dictator en van 209 tot 204 v.Chr. princeps senatus. In 218 stond hij aan het hoofd van de Romeinse gezanten naar Carthago, die daar de oorlog verklaarden.. Hij pastte tegenover het Carthaagse leger een uitputtingstactiek toe. Hij bleef hiermee doorgaan, zelfs na de nederlaag te Cannae.
i) De slag bij het Trasimeense meer19
In de nacht van 22 juni 217 v.Chr. had Hannibal in de heuvels van Tuoro verschillende vuren laten ontsteken, zodat zijn vijand Flaminius zou denken dat zijn zich troepen verder bevonden dan ze waren. Maar eigenlijk had hij zijn mannen zo opgesteld dat Flaminius en zijn troepen volledig omsingeld waren. Die moest door een nauw dal en werd daarbij gehinderd door een zware mist. Op dat moment liet Hannibal zijn leger totaal onverwacht aan vallen. De Romeinen waren volledig verrast en hadden geen tijd om zich op te stellen, zodat ze volkomen verspreid raakten. 15000 Romeinse soldaten sneuvelden, waaronder ook consul Flaminius.
j) Metaurus20
k) Antiochus III de Grote (241 – 187 v.Chr.)21
Hij was de koning van Syrië van 224 tot 187 v.Chr. Al zijn aandacht was erop gericht om zijn rijk in volle omvang te herstellen. Om dit te bereiken ondernam hij succesrijke veldtochten naar het oosten tot in de Indusvallei. Toen hij Klein – Azië en Tracië bezette, begon Rome een oorlog tegen hem. In 196 v.Chr. nam hij Hannibal op om met zijn hulp Italië binnen te vallen, hetgeen mislukte. Hij stak over naar Griekenland, maar in 191 v.Chr. werd hij verslagen. Terug in Azië werd hij overwonnen door Cornelius Scipio. Bij de vrede van Apamea, die daarop volgde, moest hij Klein – Azië tot de Taurus afstaan, zijn vloot uitleveren en een grote schatting betalen. Met hem ging de grootheid van Syrië ten onder.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
I.
I.
Een heel erg goed Werkstuk!!!!
13 jaar geleden
AntwoordenO.
O.
ik dank u dat jij dit op de web heeft gezet
mijn spreekbeurt is nu vervilledigd:)
11 jaar geleden
Antwoorden