Sturm und Drang

Samenvatting Stencil

Sturm und Drang (1770-1786)

• Stelde de heersende inzichten van de verlichting aan de kaak. Zoals het ratio (verstand) en empirisme (door wetenschappelijke observatie). Maar ook de normatieve aspecten (dat de kunst, muziek en literatuur etc. altijd aan bepaalde normen moest voldoen).
• Stelde het maatschappelijke systeem uit de 18e eeuw aan de kaak.
• vrijheid van de mens
• afzetten tegen vaders

Tijdens de Sturm und Drang was Duitsland verdeeld in 300 kleine staatjes met 2 verschillende religies (katholieken en protestanten). Dit zorgde er voor dat tot in de 19e eeuw geen eenheid ontstond. 

De S&D was meer een stroming van het tegen strijden dan voor idealen strijden:

• Tegen de vaders, met hun geordende werk en gezinsleven.
• Kunstcritici begonnen kunst uit de Empfindung (gevoel) te benaderen. I.p.v. slechts de normatieve aspecten. 
• Het gevoel van protagonisten (hoofdrolspeler uit de literatuur) werd beschreven in vooral de brief roman (psychologisch). Door Rousseau (FA) Richardson (EN) en Goethe (DU). 
• De Empathie wordt de basis voor de sociale en politieke orde. 

De autonomie en onafhankelijkheid (bij Werther passend) uit de Aufklärung vormen de bodem van de Empfindsamkeit en briefroman. Dus eigenlijk komt de Aufklärung niet tot een eind maar treedt veel meer in een nieuw dynamisch stadium. Eigenlijk is het dichtkunst waarin gevoelens de hoofdrol gaan spelen. 

Thema S&D is de non-conformist:

• Het niet toe willen geven aan de maatschappij met zijn normen en waarden. 
• een eenzaam, opstandig mens
• sterke vrijheidsdrang (Werther die zelfmoord pleegt, en zo zelf over leven of dood mag beslissen)
• in conflict met de maatschappij (door de vrijheidsdrang)
• het recht op een gevoelsleven van het individu
• het recht op zelf de wet op te leggen

Eigenlijk is de S&D het verleng stuk van de Aufklärung. Met als voorbeeld Werther:

• niet werken
• niet toegestane liefde
• zelfmoord
• Lijden aan Krankheit zum Tode. Het in eerste instantie melancholisch (bedroeft/zwaarmoedig) zijn en later depressief 'ziek' met gevolg zelfmoord.  Dit is een levenshouding die we ook wel Schwermut of Weltschmerz noemen.

Deze non-conformistische houding is typisch voor de ambivalentie van de Duitsers (tegenstrijd tussen uitersten) en manisch depressiviteit. 

James Macpherson (1736-1796)
Hij verzon de legende dat hij de Ossian-liederen in het schotse hoogland verzameld had, ze vervolgens uit het Gaelisch naar het engels vertaald had en dat hij de teksten hooguit een beetje bewerkt en aangepast had. Maar in het echt heeft Macpherson alles verzonnen, de oude Keltische liederen rondom ene Finn, wiens zoon Ossian (met zijn gezellen) in de 3e eeuw geleefd zou hebben. Hij verzon deze personages uit een ver verleden. Doordat het hele westen hier in de ban van raakte werd het een invented truth. 
Van deze verzonnen teksten heeft Goethe een groot deel overgenomen in het boek Leiden des jungen werhter. Lang hielden de Duitsers vast aan deze legende, omdat ze dat wilden. 

Friedrich Schnitzel (1772-1829)
Duitse filosoof en dichter, omschreef de aantrekkingskracht van de 'ossian-fobie' op zijn generatie:
sombere gevoelens over de oorlog.  

Die Leiden Das Junge Werhter (1774)
Werther was een echter Sturm Und Dranger:
> protest tegen het gezag (vader)
> zelf over leven en dood beslissen

Alber was meer van de Aufklärung (verlichting)
> Ratio 
> Empirisme

Het is de eerste Duitse briefroman, die ook meteen autobiografisch is. 
Het is een desillusion, een psychologische roman waarbij de hoofdrolspeler tegen illusies aan loopt. Hij kan deze nooit verzelijken, vast in de eigen wereld. Zoals de onbereikbare liefde voor Lotte. 

Het boek bestaat uit drie delen,

• Boek I (4 mei '71- 20 oktober '71), over de gevoelens van Werther. Op 16 Juni ontmoet hij Lotte in dit deel. Hij schrijft brieven aan zijn vriend Wilhelm. 
• Boek II (20 oktober '71 - 5 mei '72), Beschrijving van zijn wereld. Zijn hoge positie bij de adel in het hoger gerechtshof (waar hij heel ongelukkig is).
• Boek III (5 mei '72 - dec '72), de uitgever is constant aan het woord, afwisselend met brief fragmenten van Werther, in dit deel pleegt hij zlefmoord. (pagina 109 om 12 uur)

Werhter Was geen Huisje Boomje Beestje

Het is een duitse psychologische roman waarin de menselijke psyche centraal staan. Het kenmerk van een Desillusionsroman is dat de hoofdpersoon zich aan het einde zwaar teleurgesteld van de mens en maatschappij afkeert. 

Het is een biografisch boek omdat Goethe ook zelf een Lotte Buff op een bal in Wetzlar leerde kennen in 1772, zijn liefde voor haar vormde de achtergrond van de roman. Wat als hoogtepunt van boek 1 wordt beschreven. 
Ook de verdrinkingsdood van een meisje in de brief van 12 augustus 1771 is een herinnering uit Goethe's jeugd. 

De overgang van de avonturen-roman naar de psychologische-roman is te danken aan:

• De engelse roman van Richardson (pamela or virtue rewarded, 1740), en Fielding (Tom Jones 1749)
• De religieuze ontwikkeling van het protestantisme in duitsland. (1670-1770)
• De werken van Rousseau, zoals Emile (1762) en Les Confessions (autobiografisch)

Random over Sturm Und Drang

• heeft kunnen plaatsvinden door de burgerlijke leescultuur, die Duitse literatuur boven Latijnse teksten stelden
• dominant gevoel was de Empfindsamkeit, het gevoel
• het gevoelsleven, zielsleven de melancholiek. Dat is waar Werther aan lijdt melancholische stemming, de ziekt die tot de dood leid 'krankheit zum tode'. Het is geen toeval dat hij bezig is met de vertaling van de Ossian. 
• De wreedheid van het menslijk lot, een trieste nevelige herfst stemming
• het recht van het individu op zijn gevoels leven, eigen wetten op te leggen. op vrijheid, op vrije besluitvorming. 

Samenvatting van H7 en H8 uit het boek,
Bij de Sturm und Drang draait het om de volwassenwording van de mens en twijfel aan gods bestaan.