Criminaliteit

Samenvatting Maatschappijleer

Hoofdstuk 7, Criminaliteit 

§ 1 Wat is Criminaliteit?

Voordringen aan de kassa is een vorm van asociaal gedrag. Het is niet verboden want het staat niet in de wet. Veel dingen zijn asociaal, maar ook strafbaar. In het Wetboek van Strafrecht staat dat je niet mag stelen en niemand mag mishandelen. Dit is een voorbeeld van strafbaar gedrag. Met een fiets door het rood rijden is minder erg dan een inbraak. Daarom heeft de wet een verschil tussen overtredingen en misdrijven. Overtredingen zijn veel minder erg dan misdrijven. Als de politie je aanhoudt op straat omdat je zonder helm reed, hoef je niet naar de rechter maar je krijgt wel een boete. Misdrijven zijn veel erger, zoals vernieling, diefstal, inbraak, verkrachting, moord en handel in drugs. Als de politie je dan aanhoudt, kan het zijn dat je naar de rechter moet. Wanneer je voor een misdrijf wordt opgepakt, kom je er moeilijk vanaf. Je wordt door de politie verhoord en (misschien) voor een paar dagen vast gehouden. Voor misdrijven gelden zwaardere straffen dan voor overtredingen. Je kunt naar de gevangenis moeten. Als je een misdrijf hebt gepleegd dan krijg je een strafblad. Criminaliteit is alles wat bij de wet verboden is, zelfs een snoepje van de kruidvat stelen. Als iemand door het rood rijdt, ben je geen crimineel, maar toch hoort het bij een soort van criminaliteit. Veelvoorkomende criminaliteit zijn misdrijven zoals winkeldiefstal, vernielingen, zakkenrollen en voetbalvandalisme. Er bestaat ook zware criminaliteit, zoals verkrachting of een moord. Er bestaat ook internetcriminaliteit, deze criminaliteit gebeurd op internet. Voorbeelden zijn; inlog- en pincodes van je creditcard of pinpas stelen, maar ook hacken en kinderporno horen hierbij. Criminaliteit kost veel geld. Dit is een materiële schade. Er is ook niet-materiële schade, dit kan nooit worden opgelost met geld, meestal zit het in je gedachten of lichamelijk.

§ 2 Waarom worden mensen crimineel?

“De ideale crimineel” bestaat niet, want een crimineel ziet er altijd anders uit en pleegt ook andere misdrijven. Er bestaan welke persoonlijke kenmerken:

- Jongens en mannen komen vaker in aanraking met de politie dan meisjes en vrouwen.

- De meeste criminaliteit wordt gepleegd door jongeren tussen de 16 en 23 jaar.

- Een slechte opvoeding leidt ook vaker tot crimineel gedrag.

- Groepsgedrag kan ook leiden tot crimineel gedrag.

- Mensen met alcohol op doen vaak dingen die ze in een nuchtere toestand niet zouden doen.

- Jongeren die vaak spijbelen of geen diploma hebben, hebben geen werk en plegen ze misdrijven om aan geld te komen.

- Sommige mensen zijn heel snel agressief door een aangeboren eigenschap in hun hersenen, dit noem je dan een aangeboren afwijking.

- Veel allochtone jongeren, vooral Marokkaanse en Antilliaanse jongens, zijn vaak betrokken bij diefstal.

Naast de persoonlijke kenmerken zijn er ook nog algemene omstandigheden die crimineel gedrag kunnen versterken, zoals:

- De normen (gedragsregels) zijn minder streng geworden.

- De sociale controle is minder geworden, veel mensen zijn bang om andere op hun fouten aan te spreken, hierdoor is de pakkans kleiner geworden.

- In een grote stad is de kans groter dat je crimineel wordt dan in een drop.

 § 3 Theorieën over criminaliteit

Volgens sommige onderzoekers kun je criminaliteit vaak verklaren uit lichamelijke kenmerken. Bijvoorbeeld een kind met sterk asociaal gedrag hebben vaker een lage hartslag. Hierdoor hebben ze minder last van angst en zijn ze minder bang om gestraft te worden. Volgens de beroemde psycholoog Sigmund Freuds is criminaliteit meer een gevolg van psychische stoornissen. Mensen hebben dan twee oerdriften: seks en agressie. Daarnaast hebben wij ook een geweten. Die vertelt ons dat we onze oerdriften moeten beheersen. Als je deze oerdriften niet goed kunt beheersen, is de kans op criminaliteit groter. Volgens wetenschapper Hirschi schuilt er in een mens een ‘geboren misdadiger’. Maar we gedragen ons netjes omdat we bindingen hebben met anderen, die ons proberen te houden op het rechte pad. Je hebt een sterke band met je familie en je vrienden. Als je daar ruzie meer krijgt, is die band meestal weg. Dan is de kans groter op criminaliteit. De Amerikaanse socioloog Sutherland deed onderzoek naar jongeren in achterstandswijken. Die jongeren gaan vaak om met andere jongeren uit dezelfde wijk. Achterstandswijken zien er meestal niet heel erg netjes uit, omdat de mensen weinig geld hebben nemen de jongeren dat over en krijgen dus (meestal) foute vrienden. Volgens de anomietheorie is iemand sneller crimineel als hij/zij zijn levensdoelen niet bereikt. Bijvoorbeeld: een goede baan of een dure auto. Als iemand dan geen diploma heeft kan diegene niet gaan werken. Vaak willen ze dan toch hun levensdoelen bereiken en plegen misdrijven om toch aan hun levensdoelen te voldoen.

 § 4 Opgepakt … en dan?

Als er een misdrijf is gepleegd dan gaat de politie altijd op onderzoek uit. Ze willen precies weten wat er gebeurd is en wat de getuige gehoord en/of gezien hebben. En natuurlijk proberen ze de verdachte(n) op te sporen. De politie mag niet zomaar iemand oppakken. Pas als je verdacht bent, mag de politie:

- je fouilleren

- je arresteren

- je huis onderzoeken

Na dit onderzoek, schrijft de politie een proces-verbaal.

Als je tussen de 12 en 18 jaar oud bent moet je naar bureau Halt als je een misdrijf hebt gepleegd. Als de politie klaar is het met onderzoek en het is geen zaak voor Halt, dan gaat het proces-verbaal naar de officier van justitie. De officier heeft 3 mogelijkheden:

- hij seponeert de zaak

- hij geeft een boete, een schikking

- hij besluit te vervolgen

Nederland is een rechtsstaat, dus als je hebt, als verdachte, recht op een advocaat en daarom mag je zwijgen tijdens het politieverhoor. Er is een scheiding van de politieke macht waarbij:

- het parlement over alle weten beslist

- ministers de wetten uitvoeren

- rechters mensen straffen die zich niet aan de wetten houden

§ Andere straffen: Halt

Wanneer kom je in aanmerking met Halt?

- je tussen de 12 en 18 jaar oud bent

- je bekent waarvoor je bent opgepakt

- de strafbare feiten niet heel ernstig waren

Hoe werkt Halt?

- nadat je bent aangehouden, word je door de politie naar Halt gestuurd, je krijgt dan 3 gesprekken. De eerste en laatste zijn met je ouders erbij.

- van Halt moet je je excuses aanbieden aan het slachtoffer. Heb je iets gestolen? Dan moet je het teruggeven. Heb je iets vernielt? Dan moet je het repareren of betalen.

- om te leren van je fouten krijg je van Halt een leeropdracht of je krijgt een werkstraf.

- als je goed meewerkt krijg je geen strafblad en is je zaak afgerond. Als je niet goed meewerkt wordt je door de politie toch naar de rechter gestuurd en dan beslist hij over de verdere afhandeling van de zaak.

§ 5 Schuldig of onschuldig?

Sommige mensen krijgen geen dagvaarding maar sommige mensen ook wel. Je krijgt alleen een dagvaarding als je echt iets ernstigs hebt gedaan. In dagvaarding staan dingen zoals:

- om welk misdrijf het gaat

- de datum, tijdstip en de plek van het misdrijf

- waar en wanneer de rechtszaak plaatsvindt

De rechter heeft tijdens de rechtszaak de taak om vast te stellen wat de verdachte wel of niet schuldig is. Je bent namelijk pas verdachte als de rechter beslist dat het misdrijf jouw schuld is. Bij een niet zo erg misdrijf beslist de politierechter over de gevolgen maar bij een zwaar misdrijf komt iemand voor de meervoudige kamer.

De meervoudige kamer bestaat uit 3 rechters:

- de verdachte

- de officier van justitie

- de rechter

De advocaat van de verdachte verteld de verdachte voor de rechtzaak wat er gaat gebeuren:

1. de rechter controleert eerst alle persoonlijke gegevens, zoals de naam, adres, geboortedatum enz.

2. de officier van justitie leest de aanklacht voor.

3. de rechter, de officier van justitie en de advocaat stellen de verdachte allerlei vragen, zoals: waarom hij het misdrijf heeft gepleegd.

4. de getuige moet vertellen wat er gebeurd is. De getuige mag niet liegen.

5. na alle vragen legt de officier van justitie uit waarom hij vindt dat de verdachte schuldig is.

6. de advocaat probeert de verdachte te beschermen.

7. de verdachte mag aan het einde nog iets zeggen, bijv. zijn/haar excuses.

8. de rechter neemt uiteindelijk het besluit, dat noem je ook wel een vonnis.

Er zijn verschillen de soorten straffen, zoals;

- de hoofdstraffen: een geldboete, een gevangenisstraf of een taakstraf.

- bijkomende straffen: zijn/haar rijbewijs inleveren.

Om te bepalen of iemand echt schuldig is, moet de rechter 3 vragen stellen:

1. Gaat het om een strafbaar feit?
2. Heeft de verdachte het gedaan?
3. Is de verdachte strafbaar?

Als de rechter deze 3 vragen met ‘ja’ kan beantwoorden, moet hij de precieze straf bepalen.

 § 6 Hoe krijgen we de criminaliteit omlaag?

Als je iets ergs hebt gedaan, verdien je straf. Maar wat willen we met deze straf bereiken?

Ÿ de straf dient als een afschrikking, om te zorgen dat iemand het niet meer zo snel zal doen.

Ÿ de straf moet de dader verbeteren.

Ÿ straffen maakt de samenleving veiliger

Ÿ straffen is ook een doel van wraak

De meeste straffen helpen wel, maar toch werkt het niet altijd op afschrikking. Hoe los je dat dan op?

Ÿ Zwaardere straffen, ook wel repressie genoemd

- Ÿ Meer lik-op-stukbeleid, dat betekent dat de dader sneller veroordeelt moet worden.

Ÿ- Meer taak- en leerstraffen

Ÿ- Meer sociale controle, de beste oplossing hiervoor is preventie

§ Softdrugs: wel of niet toestaan?

In de opiumwet staan alle regels over drugs, deze wet maakt onderscheid maakt onderscheid tussen:

Ÿ- softdrugs, zoals hasj en wiet

Ÿ- harddrugs, zoals heroïne, cocaïne en xtc.

Als je meer dan 3 gram wiet op zak hebt, kan je een boete krijgen van ruim 2000 euro of zelfs een maand gevangenis straf. Als je harddrugs in je bezit hebt, ook al is het niet veel, dan kan je een geldboete krijgen van ruim 11.000 euro of een jaar gevangenisstraf.

Drugs is verboden, je mag niet handelen en niet ze niet maken. Toch kun je in Nederland, als enige land ter wereld, softdrugs komen in coffeeshops. Dit noem je gedogen. In het gedoogbeleid staat: als er geen overlast is, laat de politie het persoonlijke wietbezit en de kleine handel in softdrugs met rust. Coffeeshops moeten zich wel aan de regels houden, ze mogen niet meer dan 5 gram softdrugs aan 1 persoon verkopen. Door te blowen vergeet je soms dingen die net zijn gebeurd. Als je veel blowt kunnen er blijvende gevolgen optreden en heel soms kan een gebruiker hallucinaties of een psychose krijgen.

Begrippen:

Asociaal

Je houdt geen rekening met anderen

Stafbaar gedrag

Je overtreedt de wetsregels

Overtredingen

Strafbare feiten die minder erg zijn

Misdrijven

Ernstige strafbare feiten

Criminaliteit

Alle misdrijven die in de wet staan

Internetcriminaliteit

Alle vormen van criminaliteit waarbij internet een (grote) rol speelt

Niet-materiële schade

Schade die je niet in geld kunt uitdrukken

Verdachte

Iemand van wie de politie denkt dat hij iets strafbaars heeft gedaan

Proces-verbaal

Speciaal politieverslag over het misdrijf en de verdachte

Officier van justitie

Een speciale ambtenaar die beslist wat er verder met de verdachte gaat gebeuren

Seponeren

Geen verdere stappen ondernemen

Vervolgen

De verdachte voor de rechter brengen

Rechtsstaat

Een land waar de rechten en plichten van de mensen en van de overheid zijn vastgelegd

Dagvaarding

De oproep om voor de rechter te verschijnen

Aanklacht

Waar de verdachte van beschuldigd wordt

Repressie

Onderdrukking

Lik-op-stukbeleid

Daders worden sneller veroordeeld

Preventie

Voorkomen dat criminaliteit plaatsvindt