Hoofdstuk 2, 4 en 7

ANW hoofstuk 2, 4, 7 ( Leven op aarde - Ontwerpen en produceren - Zorg voor toekomst )
---------------------------------------------------------
Natuurwet. methode: Oriëntatie-Hypothese-Onderzoeksvraag-Voorspelling-Experiment-Conclusie
----------------------------------------------------------
HOOFDSTUK 2

Paragraaf 2.1
• Model: Technologische en sociale ontwikkelingen in de loop der tijd (nieuwe technologieën, methoden, gebeurtenissen)
• - bijv modellen: Malthus voorspelt in 1798 hongersnood op grote schaal. De bevolkingsgroei zou exponentieel zijn en voedselproductie lineair.

Kwam niet uit door: (technol) kunstmest -> meer voedsel geproduceerd en (social) geboortebeperking mogelijk -> bevolkingsgroei minder snel
 Club van rome voorspelt ‘72:
- groeiende wereldbevolking
- toename voedselproductie zal tekort schieten voor al die mensen
- uitputting natuurlijke hulpbronnen
-toename industrialisatie
-toename milieuvervuiling
 Voorspellingen kwamen niet uit door:
- meer geboortebeperking, grotere voedselproductie (genetische modificatie, kunstmest), ontrekken nieuwe natuurlijke hulpbronnen (recycling), minder milieuvervuiling schonere processen -> vergissingen in technologische en sociale ontwikkelingen
- HOE KUN JE BEVOLKINGSGROEI VOORSPELLEN?
dmv wetenschappelijke modellen. Tabel/grafiek/formule. (! invloeden van buitenaf: geboorte sterfte immigratie emigratie welvaartsniveau ontwikkelingsniveau). Wordt gekeken: exponentiële of lineaire groei? Variabele?
- HOE BETROUWBAAR ZIJN VOORSPELLINGEN?

Onzekerheidsmarge! (! Invloeden van buitenaf). Verder toekomst = minder betrouwbaar, moeilijk in te schatten. Verschillende toekomstscenario’s gebundeld kan.
Politieke+ economische+technologische+sociale ontwikkelingen in de loop der tijd (nieuwe technologieën, methoden, gebeurtenissen) moeilijk voorspelbaar.

hiërarchisch scenario: overheid invloed op burgergedrag, vaste economische groei.
egalitaire scenario: algemene zorg natuur en milieu, ‘economie van het genoeg’.
individuele scenario: zo groot mogelijke individuele zelfontplooiïng, vrije marktwering, zo groot mogelijke economische groei

-----------------------------------------------------------------------



Paragraaf 2.2
• Fotosynthese: planten hebben water, koolstofdioxide en licht nodig voor de fotosynthese waarbij glucose wordt gemaakt, dat vervolgens wordt omgezet in zetmeel (reservevoedsel). Ook nodig: mineralen (bv. stikstof)
Kooldioxide(gas) + water(vloeistof) > zon + glucose(opgelost) + zuurstof(gas)
6 CO2 (g) + 6 H2O- (L) -> zon + C6H12O6 (aq) + 6 O2 (g)
plant † = kooldioxide + water
• Kringlopen: fotosynthese: koolstofkringloop
ademhaling+platbranden bossen: zuur+koolstofkringloop

groenbemesting: stikstofkringloop ( elementkringlopen)
water: stofkringloop! = zelfde stof in andere fase
• Groene revolutie = nieuwe plantenrassen met hogere opbrengst

--------------------------------------------------------------

Paragraaf 2.3
• Atmosfeer: luchtlaag om aarde. Schild ruimtepuin(brokstukken), filter gevaarlijke straling (UV/röntgen/gamma), isolatiedeken.
- HOE BEINVLOEDEN DE ATMOSFEER EN HET LEVEN OP AARDE ELKAAR?
1e fotosyntheses veranderden atmosfeer ozonlaag ontstaan
- HOE REGELT WATER DE AARDSE THERMOSTAAT?
oceanen, stromingen en verdampen/condensatie.
- HOE WERKT ‘SYSTEEM AARDE’?
binnen de biosfeer (= deel atmosfeer+water op aarde) worden stoffen/elementen/energie via kringlopen (met bronnen en buffers) getransporteerd. Bronnen = mensen en dieren geven af, buffers = planten, van koolstof


---------------------------------------------

Paragraaf 2.4
 Klimaatbronnen: weer, historische bronnen, jaarringen, stuifmeel, ijs, oceaansedimenten.

 Terugkoppelingen:
Negatief: stabiliserend effect. oceaantemperatuur > = verdamping > : temperatuur <. Positief: destabiliserend effect. Temperatuur > = sneeuw+ijs < :Terugkaatsing zonnestraling < : temperatuur >: sneeuw+ijs <
 2 soorten voorspellingen:
- hoe de atmosfer zich zelf ontwikkelt (bijv. weer). rijkweidte beperkt
- hoe de klimaatfactorveranderingen effect hebben (bijv. bevolking). rijkweidte ruim
 IPCC denkt dat mensen de atmosfeer en andere aspecten veranderen.
critici: IPCC is te simpel
 Karl Popper: onderzoek niet richten op hypothese (verificatie) maar op onjuistheid (falsificatie), geeft abstracte beweringen.
 Verschillen klimaat- en bevolkingsmodellen: Klimaat verder terug in de tijd en meer verschillende bronnen te gebruiken
 Overeenkomsten klimaat- en bev. Modellen: onzekerheid in voorspelling, toetsbaar op verleden
 Klimaat VS weer. Klimaat gemiddelde over langere tijd, gaat geleidelijk, groot gebied.
- HOE ONDERZOEK JE KLIMAATVERANDERING?

gegevens verleden + kennis = klimaatmodel.
factoren: geologisch, astronomisch, atmosferisch, plotseling.
- WAT LEVERT KLIMAATONDERZOEK OP?
grote invloed voedselproductie en leefomstandigheden



-------------------------------------------------------------

HOOFDSTUK 4


Paragraaf 4.1
 6 stappen ontwepcyclus: probleem analyseren en beschrijven - Programma van eisen opstellen - (deel)uitwerkingen bedenken - Ontwerpvoorstel formuleren - Ontwerp realiseren - Ontwerp testen en evalueren
 Octrooi = alleenrecht
 Eisen. Functioneel (verwachting, doelgroep), Egronomisch (gebruiksvriendelijk, lichaamsmaten {P-waarde:% kleiner}), Sociaal-economisch&etisch (mooi, kwaliteit, kosten&milieu, arbeid)
 Ontwerpstrategieën: laagpercentiel, hoogpercentiel, gemiddelde, verstelbaarheids, varianten.


------------------------------------------------------

Paragraaf 4.2
 (Stappen medicijnonderzoek, bron.)
-HOE VERBETER JE PROTOTYPEN?
Testprogramma’s.

------------------------------------------------------

Paragraaf 4.3
 Natuurlijke stoffen uit grond, syntetische daaruit.
 Spin-off: vanuit bestaande uitvindingen toepassingen maken voor andere sectoren.
-HOE MAAK JE NIEUWE MATERIALEN?
Computers maken eerst synthesevoorschrift.
-WAT IS INNOVATIE?
het in de praktijk invoeren van nieuwe technieken/materialen/producten.

------------------------------------------------------

Paragraaf 4.4
 Fermentatie = gistingsproces
 Biotechnologie = gebruik van levende organismen

 Fundamenteel onderzoek = door nieuwsgierigheid
 Toegepast onderzoek = door economische en maatschappelijke vooruitgang
-HOE PRODUCEER JE OP GROTE SCHAAL?
Toepassing technische+nw kennis en automatisering.
-WAT IS INTENSIEVE VEEHODERIJ?
Hogeproductie per dier door systematische toepassing kennis over erfelijkheid/groei/voeding/ziekten.

------------------------------------------------------

HOOFDSTUK 7

Paragraaf 7.1
 Technologische en maatschappelijke veranderingen  evt duurzamere samenleving.
 Transitie = structurele maatschappelijke verandering
 Revoluties. Neolithisch: jagers  fokken. Industrieel: Stoommachine etc.
 Reycling lost op: minder hulpbronnen-uitputting en minder biosfeer-druk door vervuilend afval.
er ontstaat gesloten kringloop.
 Gat ozonlaag = deel aangetast door goedkope (chloor/fluor/koolwaterstof)gassen uit koelkasten en spuitbussen

-WAT IS DUURZAME ONTWIKKELING?

Goed gebruik maken van lucht/water/grond voor volgende generaties, maar toch in onze eigen behoeften voorzien.
-HOE BEPAAL JE DE MILIEUBELASTING VAN BLIKJES?
Milieubalans (kasboekje hoeveel energie en grondstof er nodig is, wat er in de biosfeer terechtkomt aan afval/gas ) met milieubaten en milieukosten.

------------------------------------------------------

Paragraaf 7.2
 2 toekomstbeelden:
Ecologie: natuur en milieu voorop. Technologie: wetenschappelijke/technische oplossingen.
-WANNEER IS EEN GEBOUW DUURZAAM?
Herbruikbare materialen, zonne-energie, dubbele ramen. Ook dubbele waterleiding, maar: kans op vergissingen en duur.
-HOE ONTSTAAT EEN DUURZAME WOONWIJK?
uitgangspunten, toekomstbeeld schetsen, stappenplan, terugfilmen, project. Evt veranderingen. Kansrijkste eerst. (terugfilmen/backcasting: landelijk/wijk/huisniveau)

------------------------------------------------------

Paragraaf 7.3
 Emissierecht= toegekend recht om een bepaalde hoeveelheid gas uit te stoten.

-WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN DE TOEGENOMEN MOBILITEIT?
bevordering fossiele brandstoffen-uitputting en uitstoot kooldioxide, overlast luchtvervuiling (smog).

-HOE KAN JE GEDRAG BEINVLOEDEN?
beloning, straf en beschikbaarheid van alternatieven motiveren. Motivatiefactoren: overleving, zelfbeeld, cultuur, rol, lid van groep, gewoonte, overmacht, emotie.

------------------------------------------------------

Paragraaf 7.4
 Fossiele brandstoffen : kolen, olie, gas en benzine
 Waterstof: water, loopt elektrische stroom door. + zuurstof = elektrische stroom opgewekt.
 Subatomaire deeltjes: hieruit bestaan atomen

Argumenten voor kernenergie:
• Geen fossiele brandstoffen
• Geen uitstoot broeikasgassen
• Voldoende grondstoffen beschikbaar (genoeg uranium)
• Sluiting kerncentrales is slecht werkgelegenheid

Argumenten tegen kernenergie:
• Het transport van radioactief materiaal met treinen en schepen is risico
• Radioactief afval vrij

• Fabrieken lozen radioactief afval in lucht en zee
• Komt plutonium vrij wat in kernwapens gebruikt kan worden
• Kans op ongelukken met grote gevolgen (Tsjernobyl)
-WELKE DUURZAME ENERGIEBRONNEN HEBBEN TOEKOMST?
zon, wind, waterstof. Succes bepaald door mogelijkheden/veiligheid/prijs. Overige: aardwarmte, biomassa
-WAAROM KAN KERNFUSIE EEN BELANGRIJKE ROL SPELEN?
het is een onuitputtelijke energiebron zonder radioactief afval.

Succes!