De Katharen

Het begin van het katharisme:

Allereerst moet gezegd worden dat er over het ontstaan van het katharisme geen absolute duidelijkheid is. Je kunt het vergelijken met het mysterie rond de piramides van Egypte. Doordat de inquisitie de documenten heeft vernietigd zullen er altijd vragen rond het ontstaan blijven bestaan.
Het meest gangbare verhaal over het ontstaan van het katharisme is beschreven door professor Gilles Quispel. Volgens hem gaan de wortels van het katharisme terug tot de begintijd van het Christendom. Het geloof ontstond door de verdeling die zich voordeed binnen de katholieke kerk. Deze professor heeft documenten bestudeerd die door een boer waren opgegraven in Egypte in 1945. Deze documenten waren in de begintijd van het Christendom verborgen omdat men bang was voor vervolging.
Deze documenten bevatten de leer van de gnostici. De katharen behoorde tot de gnostische tak van het Christendom. Voor gnostici is deze wereld niet werkelijk maar een wereld van schaduwen. De sleutel tot die wereld noemden ze gnosis, kennis die gevoeld wordt in het hart. Voor hen was dit wat Jezus werkelijk leerde. Didymus Judas Thomas, schreef de verborgen woorden op, die Jezus tijdens zijn leven uitsprak. Een belangrijke regel was:" Wie de verklaring van deze woorden vindt, zal niet sterven". Zo begint het gnostische evangelie van Thomas. Hij schreef dit evangelie voor Marcus en Matheus en generaties voor Lucas en Johannes.


De katharen waren gnostici. Ze waren de erfgenamen van de oude gnostici die in Alexandrië leefden aan het begin van onze jaartelling. Het waren joden die in ballingschap leefden. Ze hadden in hun hart een onbekende God gevonden, maar deze God vonden ze op aarde niet terug. De wereld is immers vol kwaad en ellende. Ze concludeerden dat een mindere God deze wereld geschapen had. Jehova hun stamgod. De wereld was voor hen een hel, dat kan niet de wereld zijn van de goede God. De God van het oude testament schiep alleen stof en materie. Gnostici zagen Jehova als een valse God. Hij gaf de mens een lichaam en sleurt hen in een leven van pijn. En de mens die geschapen werd naar zijn evenbeeld kan alleen maar meer scheppen. Zo vergeet hij zijn goddelijke oorsprong die in hem schuilt. Maar de mens kan dit goddelijk licht weer in zich vinden zij het niet tijdens dit leven, dan in een volgende leven. De gnostici geloofden in reïncarnatie.
De gnostici geloofden alleen in de gnosis van het eigen hart en niet in een van een opgelegde belijdenis van het geloof. Dit botste natuurlijk met het opkomende katholicisme en de eerste katholieke Romeinse Keizer Constantijn verbrandde de gnostische stukken.
De versmelting van het Gnosticisme en het Druïdisme geven samen met de traditie van de kelten het begin aan van de wereldberoemde Graallegende en het Katharisme.

De katholieke kerk was in die tijd volgens velen een op geldbelust geloof. Hieruit ontstond de kathaarse religie waarvan de aanhangers zich zagen als ware Christenen.
De leer van het geloof verspreidde zich snel.

De Kathaarse religie:

Twee stromingen uit het prille begin van het christelijk geloof zullen we kort bespreken, omdat zij de oorsprong vormden van de theorieën van de katharen.

Gnostiek
Centraal in het denken van de gnostici staat de vraag naar de rechtvaardiging van God ten opzichte van de zin van het kwaad in de wereld. Zij kozen een dualistische oplossing voor deze kwestie en onderscheidden twee goden: de Schepper en de Verlosser. De eerste God is die van het Oude Testament, die de materie schiep en Adam verbood van de boom der kennis te eten. De tweede is de God van bet Nieuwe Testament, die zijn zoon offerde ten bate van de mensheid. De ziel van de mens is in deze opvatting het strijdtoneel van bet goede en het slechte. De mens kan worden verlost van bet kwaad d.m.v. inzicht. Gnosis is afgeleid van bet Griekse woord voor inzicht. Opmerkelijk genoeg werd in bet oude Griekenland het woord voornamelijk gebruikt voor verstandelijk weten terwijl de gnostici het begrip hanteerden voor een mystieke kennis. De orthodoxe leer stelt dat de mens verlossing kan vinden door bet geloof in Christus en het lidmaatschap van de kerk; de gnostici daarentegen zien de verlossing als een individueel gebeuren, waarin de mens zich zijn oorspronkelijke goddelijke aard herinnert.

Het Manicheïsme
In de derd eeuw leefde in Perzië de prediker Mani. Zijn leer is beïnvloed door bet boeddhisme, het christendom en lokale religies. Hij meende dat twee elkaar eeuwig bestrijdende rijken zijn, van het licht en van de duisternis. Evenals de gnostici vereenzelvigde hij de God van het Oude Testament met het duister en die van het Nieuwe Testament met het licht

Beide stromingen worden dualistisch genoemd omdat zij een absolute of relatieve tweedeling onderscheiden tussen goed en kwaad. Het is goed te begrijpen dat de politiek koos voor de orthodoxe leer, waarbij de mens slecht is en gered kan worden door het lidmaatschap van een instituut als de kerk. Dit is voor machthebbers geschikter dan de individualistische en enigszins ongrijpbare theorieën van de dualisten. Andersdenkenden werden na de definitieve status van de rooms-katholieke kerk met vuur en te zwaard bestreden. De theorieën bleven bestaan. Waarschijnlijk werden de dualistische ideeën door de kruisvaarders bij hun terugkomst uit bet nabije Oosten via de Balkan verbreid over de rest van Europa en beet de kat zodoende in zijn eigen staart.

Het Kathaars geloof is dualistisch. De Katharen geloofden sterk dat er twee principes waren, aan de ene kant het goede, het werk van God, God is oneindig goed en wie dat is kan geen slechte dingen doen, hij kan dus niet verantwoordelijk zijn voor het kwade in de wereld. Aan de andere kant het slechte, leegte, de werkelijke wereld zoals wij die ervaren (ook het lichaam valt hieronder; bij de val van de engelen vielen enkelen in handen van het ‘slechte’ principe, dat wil zeggen Satan.) en de tijd. Deze twee pricipes kwamen samen in de mens, zijn eeuwig durende ziel wordt vastgehouden in de wereldse gevangenis ook wel het lichaam genoemd.
Van oorsprong is de ziel dus goed, want het is goddelijk, maar in de loop der tijden is de ziel dat “vergeten”. Om de ziel er weer aan te herinneren dat ze goed is, heeft God Jezus Christus naar de aarde gestuurd. Jezus Christus was geen verlosser, maar een boodschapper en ook was hij niet de zoon van God (de Katharen aanvaardden geen Heilige Drie-eenheid). Door de Katharen werd Jezus Christus gezien als een engel (die alleen maar de gedaante van een mens had aangenomen), alles wat van God komt kan alleen geestelijk zijn, dat is namelijk alleen het goede.
Jezus Christus kon volgens de Katharen geen zoon van God zijn, omdat God nooit zijn eigen zoon naar de aarde zou sturen om door zijn lijden en dood de mensen te verlossen van een, volgens de Katharen, niet bestaande erfzonde. Het kruis is dan dus ook geen symbool van verlossing maar een martelwerktuig waarmee geprobeerd werd de missie van Jezus Christus te doen mislukken.

Toch moeten we voorzichtig zijn met onze interpretaties van het kathaarse dualisme. Het grootste deel van de informatie waarover we beschikken komt uit ondervragingen van de Inquisitie. De inquisiteurs wilden vooral bekentenissen lospeuteren en werkten daarom meestal met standaardvragen, ze werkten gewoon hun lijstje af. Die vragen waren vooral toegespitst op de verschillen tussen beide religies. Een aantal aspecten van de kathaarse leer, die voor de Inquisitie niet "ketters" genoeg waren, kwamen zo veel minder aan bod.

De eucharistie werd door de Katharen verworpen, omdat zij niet geloofden dat God zich als zoiets stoffelijks, en dus zoiets slechts, zou openbaren. Wel kennen de Katharen de zegening van het brood bij het begin van de maaltijd, dit als herinnering aan de missie van Christus.

Volgens de katharen is de Katholieke kerk niet meer zoals het oorspronkelijk bedoeld was en het Kathaarse geloof was het enige ware, zij belichaamden de enige ware kerk van God.
Volgens hen kwam Christus dan ook niet op aarde om ons te verlossen van onze erfzonde, maar om te laten zien aan de mens dat alle zielen die de “verkeerde weg” hadden gekozen (niet de weg van God) terug konden komen in het rijk van God. Dit kon door gedoopt te worden door de heilige geest. Dit was meteen ook het enige sacrament dat belijd werd door de Katharen. De katharen geloofden dat alle zielen gelijkwaardig waren. Het enige verschil is het stoffelijk lichaam, maar dat was een verschil dat totaal onbelangrijk was. Man en vrouw zijn gelijk aan elkaar en kunnen beiden de status van “parfait” bereiken (dit gebeurd door de doop van de heilige geest) en ook kunnen beiden prediken en voorgaan bij religieuze bijeenkomsten, iets dat in de katholieke kerk volkomen ondenkbaar is.

Om parfait te worden, moest je de Heilige Geest (het ‘consolament’) ontvangen. Wanneer dit gebeurd was, was je Christen en stond je leven in het teken van strenge voorschriften. Je moest volgens bepaalde regels leven, die je zou kunnen vergelijken met regels uit katholieke kloosterordes. Je moest onder andere je huis en familie verlaten, geen seksuele handelingen uitvoeren, geen vlees (dit kwam namelijk voort uit seksuele handelingen) en geen zuivelproducten eten. Wel aten ze vis, maar dit kwam omdat ze dachten dat vis spontaan in het water groeide. Je mocht geen persoonlijke bezittingen hebben, je moest leven van handenarbeid en je mocht niet bedelen. Ook mocht je geen mensen of dieren kwaad doen, niet doden en geen beloftes maken.

Wanneer je geen parfait bent, kun je na je dood dus ook niet naar het koninkrijk van God. De ziel kan dan ook niet terugkeren en in een ander lichaam terechtkomen. Dit geldt zowel voor mensen als voor dieren.

Hieronder staat in het kort een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen het katholieke geloof en het kathaarse.
De Rooms-katholieke Kerk Het Katharisme
7 sacramenten 1 sacrament
Jezus Christus -> zoon van God, verlosser Jezus Christus -> geestelijk wezen, een boodschapper gestuurd door God
Man stond boven vrouw Man en vrouw waren gelijk
Alleen mannen konden hogere functies binnen de kerk bekleden Man en vrouw konden beiden parfaits worden, dus beide konden hogere functies binnen het geloof bekleden

De verspreiding van het kathaarse geloof:

Hoe kan het dat in een tijd waar één geloof, het Christelijke, een ander geloof ontstond dat in een enorm tempo zijn opmars maakte?
Verschillende oorzaken zijn hiervan de reden. Een paar van die oorzaken zijn gecreeerd door de katholieke kerk zelf en andere zijn ontstaan omdat men toe was aan een andere kijk op religieuse zaken dan de kijk van de Christelijke leer. Al met al zijn ze direct, dan wel indirect verbonden met het `heersende´ geloof en het pausdom.

De kerk kreeg rond de 11e en 12e eeuw veel macht op religieus en op politiek gebied. De paus was niet alleen een religieus leider maar bepaalde ook het leven van de aanhangers van het geloof. Regels die golden voor de invulling van het leven werden door de kerk verspreid en iedereen diende zich daaraan te houden,ook wanneer men het niet eens was met de deze regels.


• Er ontstond al onenigheid binnen de kerk zelf over deze gang van zaken. Er waren bijvoorbeeld kloosterorders die zich af begonnen te zonderen van bepaalde zaken die opgelegd werden door het pausdom. De ordes vonden dat de essentie van het geloof vertroebeld werd door de materiele zaken die schijnbaar steeds belangrijker werden voor de kerk. Zo kon een zonde weg gekocht worden en waren de kerken geen sombere geloofshuizen meer, maar weelderige met goud bedekte en vol kunst staande prachtige kerken. Volgens velen draaide het geloof hier niet meer om het geloof zelf,maar om het verkrijgen van macht en geld.
• Aan de ene kant dus verliet het geloof dus eigenlijk zijn geloof (materiele zaken werden voor sommige belangrijker dan in soberheid leven , zoals stond voorgeschreven voor priesters enz in de bijbel), maar aan de andere kant hield de kerk zich strak vast aan bepaalde ideeën, zoals het houden van een kerkdienst in het latijns. Het probleem was natuurlijk dat alleen de priesters deze taal beheersten en niet de gelovigen die naar de kerk kwamen. Ook binnen de kerk ontstond hier onenigheid over. De kerk zou zo aanhangers verliezen omdat veel leken niet eens konden lezen of schrijven in hun eigen taal, laat staan in het latijns.

Het leven als een kathaarse parfaits bleek voor velen een meer passende leefwijze dan die als priester of bisschop. Een parfaits leefde in eenvoud en het kathaarse geloof had eigenlijk maar twee sacramenten en dus was er geen omkoperij tijdens religieuze rituelen. Ook bestond er binnen het kathaarse geloof geen andere taal dan de taal van de mensen, er werd geen latijns geproken.
Er zijn ook aanwijzingen waaruit blijkt dat vrouwen binnen het kathaarse geloof niet onderdrukt werden en zelfs tot parfaits werden verheven,dit zou natuurlijk ook een reden zijn geweest voor velen om afstand te doen van een geloof waarin de vrouw een miderwaardige positie innam en zich aan te sluiten bij een geloof waarin de vrouw zo ongeveer gelijk werd gesteld met de man.

Uit veel geschriften uit de betreffende tijd is ook gebleken dat zeker onder de adel het kathaarse geloof populair was en zich snel verspreidde.
Zo kun je in de tekst die hieronder is afgebeeld duidelijk lezen dat de graaf van Toulouse tegen het opkomende katharisme is, maar naarmate de tijd voorderde raakte ook de graaf onder de indruk van dit geloof en sloot zich erbij aan.

Over de oorsprong van de naam Kathaar:

Er zijn ontzettend veel verschillende verhalen die allemaal een verklaring moeten geven over de oorsprong van de naam Katharen. Een paar van die verhalen zullen wij hier kort samenvatten en de verschillende waarheden naast elkaar zetten.
• Eerst moeten we vertellen dat de katharen, eigenlijk de parfaits, zichzelf Christenen ofwel ware-Christenen noemden.
• Het woord wat de mensen hedendaags kennen is “ketters”, voor de katholieken het woord om aan te geven dat deze mensen niet in het juiste geloof (het katholieke geloof) geloofden.
• Ook wordt gedacht dat het woord Kathaar komt van het Griekse woord “catharos”, wat gereinigd betekent.

• De katholieke theoloog Alain de Lille geeft de verklaring: “men noemt ze katharen van catus (kat), omdat ze het achterste van een kat kussen…” Hieruit volgde dat katten geassocieerd werden met het satanisme en in het Rijnland werd de kat ook wel gezien als een verpersoonlijking van Satan en op deze manier werden de katharen als duivelsaanbidders gezien (dit werd versterkt door de prediken van de katharen dat de wereld door satan geschapen was).

Het belangrijkste om te vertellen over de naam Katharen is nog wel dat voor de negentiende eeuw deze naam helemaal niet voorkomt. In geschriften en kronieken van historici gebruikten ze uitsluitend de naam “Albigeois” of “Albigenzen”. De eerste die de naam Kathaar gebruikte was Charles Schmidt. Het duurt niet lang voordat de historici de katharen ontdekken. Ze gebruiken het Griekse catharos en een extra argument werd gevonden bij Augustinus die een Afrikaanse sekte ontdekte die zichzelf “catharoi” of “zuiveren” noemde (zij leefden overigens wel acht eeuwen voor de katharen).
We kunnen dus zeggen dat de naam niet uit de twaalfde eeuw komt.
Alle historici gebruiken het woord Kathaar als ze het over de ketters uit Languedoc hebben, het is ingeburgerd. Wij moeten dus in gedachten houden dat de katharen het woord kathaar zelf niet kenden…

Wat er vooraf ging aan de eerste kruistocht tegen de katharen:

Nog nooit was de Christelijke kerk zo op zijn hoede geweest voor ketterij als vanaf de tweede helft van de 12e eeuw. Tot die tijd was er altijd wel sprake geweest van ketterij, maar het ging dan vooral om individualistische acties op spiritueel gebied, gericht tegen het Christelijke geloof, of in ieder geval de uitvoering daarvan.
De katholieke kerk was erg bang voor het feit dat het netwerk van de aanhangers van de ideeën van de katharen zich bleef verspreiden.

Paus Innocentius III wordt als hoofdpersoon aangewezen wanneer het gaat om de eerste echte vervolgingsacties tegen de ketterij. Hij was namelijk degene die ketterij in zijn ogen gelijkstelde aan majesteitsschennis, wat betekende dat er de doodstraf op stond aangezien je in die tijd niet tegen de gevestigde macht in opstand mocht komen. Ketterij werd beschouwd als een van de meest bezwaarlijke verstoringen van de openbare orde.



De ondergang van de Katharen is ingezet door de katholieke kerk, dat is een ding dat boven alles duidelijk is. Het pausdom had in de 11e , 12e en zeker 13e eeuw enorm veel macht en niet alleen op religieus gebied, zoals later nog duidelijk zal worden.

Het kathaarse geloof had een punt bereikt waarop zei `gevaarlijk´ werd voor de katholieke kerk: de graaf van Toulouse had namelijk afstand gedaan van de katholieke kerk en stond aan de zijde van de katharen. Voor paus Innocentius III was dit een smet op zijn werk om de kerk een natuurlijke soevereine macht te laten vormen in elk land waar het katholieke geloof het enige was. Het probleem was nu dus dat de graaf een eigen soeverein had op het land van de katharen, wat betekende dat de eerste soevereine macht niet in stand kon worden gehouden. Het kathaarse geloof stond nu dus echt in de weg van het Christelijke. Er kan overigens wel getwijfeld worden over het feit of het katholieke geloof de kwestie als een politieke of een religieuze zag. Het pausdom had op een erg slimme wijze zichzelf ook als politieke macht weten te manifesteren. Het was daarom ook niet moeilijk een kruistocht te beginnen tegen een, vergeleken met het katholieke geloof, nog steeds kleinschalige vijand: de katharen.

De eerste kruistocht (1095) van de katholieken had duidelijke doelstellingen: Jeruzalem bevrijden zodat andere pelgrims de heilige plaatsen zouden kunne bezoeken, bevrijden van de christenen in de het Nabije Oosten van de moslimse overheersing en het terug dringen van de Turken. De kruistochten werden door de Kerk georganiseerd en alle deelnemers konden rekenen op gehele aflaat en bescherming van de kerk.
De kruistochten die tegen de katharen werden gehouden hadden echter hele andere doelstellingen. Het ging nu om het zogenaamd uitschakelen van groepen mensen die niet ongelovig waren, het bestrijden van ketters. De groepen dus die niet hetzelfde geloof nastreefden als de katholieken deden. Tijdens deze kruistochten werden dorpen en streken overmeesterd en alle lokale heren en religieuze leden afgezet. Daarvoor in de plaats kwamen alleen nog bewindlieden die trouw hadden gezworen aan het katholieke geloof en de paus. Deze kruistocht word dan ook vaak beschreven als een kruistocht die vooral bloedig en vernietigend was.
De paus had verschillende methodes om deze kruistocht kracht bij te zetten en twee daarvan waren interdict en excommunicatie.

Interdict: via een leenheer werd in het hele betreffende gebied het religieuze leven tot stilstand gebracht: kerken werden gesloten, sacramenten werden niet meer toegediend en klokken mochten niet meer luiden.

Excommunicatie: dit bestond uit een vonnis waarbij de betroffene werd weerhouden van enig religieus leven: geen toegang tot kerken en er werden geen sacramenten meer toegepast.

Hierboven hebben we al wat feiten neergezet over de kruistochten in die tijd en hoe de gang van zaken was in de tijd van de katharen.
Eigenlijk zijn er bepaalde (essentiële) zaken niet eens duidelijk met betrekking tot deze eerste kruistocht. Dit komt vooral omdat de bronnen nogal eenzijdig zijn. Ze komen uit geschriften van het Pausdom en dus van de kant van de katholieke kerk.
Het is nog al gekleurd dus. Wel is gebleken dat voordat er begonnen kon worden aan deze kruistocht eerst de graaf van Toulouse uitgeschakeld moest worden. Voor de kerk was dit niet een al te moeilijke opgave aangezien ze als heersende macht alleen al met dreigende macht een heel eind kwamen. De graaf werd verbannen. Er was echter nog een tweede probleem dat de kerk moest oplossen. De Franse koning moest natuurlijk nog overgehaald worden om zelf ook deel te nemen aan deze kruistocht. Het probleem met de Franse koning was in het kort dat hij een gunst terug vroeg aan de paus in ruil voor zijn deelname. Hij wilde dat het pausdom Frankrijk zou beschermen in de oorlog tegen de Engelsen en de Duitsers. Er is nooit zo´n overeenkomst gekomen tussen de Franse koning en het pausdom, maar de kruistocht vond in ieder geval plaats.

Het verloop van de kruistocht:

De kruistocht werd, zoals al eerder vermeld, in naam van paus Innocentius III gehouden. De paus had echter een aanvoerder benoemd de kruistocht in zijn naam te leiden. Deze aanvoerder was Arnaud- Amaury (abt van Citeaux). Hij beschikte over een volmacht voor het uitroeien van de ketterij.

De kruistocht werd door edelen, leenheren (Hertog van Bourgodie, graven van Nevers, Genevois enz), aartsbisschoppen (van Sens, Nevers, Clemont en Autun), kleine leenheren en vazallen van de koning.
Natuurlijk zijn er veel meer deelnemers aanwezig geweest bij deze kruistocht, zoals de vazallen en krijgslieden van de leenheren en edelen en natuurlijk waren er ook heren die nooit bekend hebben gemaakt dat zij meededen.

De kruistocht werd gehouden in het zogenaamde feodale stelsel. Dit wil zeggen dat de edelen meededen in een periode van 40 dagen en dan ook nog vooral in de zomer. (Dit bracht nog grotere verwoesting mee voor de getroffene omdat dan meestal de hele zomer oogst verwoest werd. De bezette gebieden werden vaak erg belast aangezien niet alleen de heren, maar ook hun dienaren en vazallen dit land bezetten. Vaak werden de bewoners van de bezette gebieden nog harden getroffen als ze zich verzette, mishandelingen waren dan een niet ongebruikelijke bijkomstigheid.)

Hoewel de kruistocht in het begin nog redelijk vreedzaam verliep, stuitte de kruisridders bij Béziers op eerste echte verzet van de katharen en zonder pardon werden daar de 20.000 inwoners van de stad afgeslacht. Niemand werd gespaard, dit onder het motto ´Doodt ze allen, God zal de zijnen herkennen`.
Om hoeveel katharen het precies ging die bij deze afslachting zijn omgekomen is niet helemaal bekend. Wel is men er achter gekomen dat de bisschop van Béziers een lijst met daarop 225 namen heeft ingeleverd bij de kruisridders, de namen van waarschijnlijk de parfaits die in dat gebied leefden ( dus het aantal gelovigen zal onbekend blijven…)
De katharen hadden hier hun eerste echte nederlaag geleden en de klap was hard aangekomen. Wraak werd hier gekweekt.

Hoewel de katharen gedurende deze kruistocht over het algemeen de verliezende partij was, hebben ze niet passief zitten wachten op hun nederlaag. De katharen hebben zich vaak en hevig verzet tegen de bezettingen.

Het verloop van de kruistocht tegen de katharen in een kort overzicht:
1208: afkondiging eerste kruistocht tegen de katharen.
1209: begin eerste kruistocht tegen de katharen.
1209: bloedbad van Béziers.
1210: brandstapels van Minerve.
1211: brandstapels van Lavaur en Les Cessès.
1213 : schijnbare einde van de kruistocht en in het zelfde jaar de hervatting van de kruistocht.
1214: brandstapels van Morlhorn.
1219: bloedbad van Marmande.

1226:

De laatste katharen van Montségur:

Deze plaats nam voor de katharen vanaf het begin van de kruistocht een belangrijke plaats in. Er vestigde zich namelijk een belangrijke kathaarse gelovige (Guilhabert de Castres). Steeds meer katharen kwamen zijn kant op en niet veel later werd Montségur een soort van centrum van het kathaarse geloof.
Het kasteel van dit dorpje was in handen van twee neven, de een meer religieus dan de ander. Deze neef besloot ook in te gaan op het verzoek van Guilhabert de Castres om dit kasteel tot de `zetel van het hoofd´ van de kathaarse kerk te laten worden.
Dit bleef natuurlijk niet lang onopgemerkt voor het Pausdom en het duurde dan ook niet lang of dit kleine dorpje werd een hoofddoel in de kruistocht tegen de ketters.
De inname van dit kasteel heeft een ongelofelijke negen maanden geduurd, dit kwam mede doordat het kasteel op een geografische manier erg ongunstig lag om in te nemen voor de kruisridders.
In het kasteel zouden zich inmiddels ongeveer 360 mensen schuilhouden, waaronder 211 parfaits en parfaites en meer dan 100 strijders. De rest waren waarschijnlijk gewone gelovigen.

De belegeraars moesten erg veel moeite doen om dit kasteel te veroveren, omsingelen was praktisch onmogelijk en wanneer zei hier dan eventueel in zouden slagen hadden ze nog het probleem van de belegering zelf.
Het is duidelijk geworden dat het kasteel nog geruime tijd toegankelijk is geweest voor buitenstaanders (katharen), aangezien er schriftelijk bewijs is van een ingenieur die het kasteel nog in is gegaan om aan de zijde van de katharen een plan te verzinnen om de belegering van het kasteel tegen te gaan.
Nadat er toch ondanks alle tegenwerking vanuit het kasteel zelf, een toren was veroverd door de belegeraars, hebben de twee eigenaren van dit kasteel zichzelf overgegeven (na er zeker van te zijn geweest zelf een veilige toekomst tegemoet te kunnen gaan als ze zich tot het katholieke geloof zouden bekeren). De katharen waren verraden en stonden tegenover hun belegeraars. Er was echter een keuze: wanneer een kathaar beloofde zich ook te laten bekeren werden ze `vrijgesproken´, maar degene die zich weigerde te bekeren konden rekenen op de brandstapel. Waarschijnlijk 190 parfaits en een twintigtal gelovigen bleven trouw aan hun geloof en werden levend verbrand op 16 maart 1244 binnen een schutting van palen, zonder eerst gewurgd te worden of vastgebonden te worden aan staken.


Ondanks deze verschrikkelijke dood van de parfaits en gelovigen was het katharisme nog niet helemaal verdwenen. Er waren nog steeds vlucht- en schuilplaatsen waar katharen zaten, zoals het kasteel van Quéribus en enige schuilplaatsen in Agen. Door de inquisitie zijn deze echter allemaal ontmaskerd en weinig katharen hebben deze slachtpartijen overleefd.

Er is nog een verhaal van een van de laatste katharen: Guillaume Bélibaste, geboren rond 1280 en veroordeeld en levend verbrand in 1321 bij het kasteel van Villerouge- Termenes. Hij had in die zelfde plaats een herder vermoord, de herder was een verklikker geweest voor de inquisitie. Hij was parfaits geworden maar verloor zijn trouw aan zijn predicaat nadat hij zijn eed tot kuisheid had verbroken.

In Italië hadden zich gedurende de kruistochten ook nog kathaarse kerken gevestigd, maar hebben het opgegeven nadat Montségur was gevallen. De laatste kathaarse kerk bevond zich in Bosnië. Deze is verdwenen nadat de Ottomanen het land waren binnen gevallen.

Het kathaarse dorp Rennes-le-Château en de mythe van de Heilige Graal:

Er zijn vele varianten op het verhaal van de Heilige Graal. Hieronder het verhaal over de pastoor in Rennes-le-Château, die plotseling rijk werd, wellicht door de schat van de Katharen.

Bérenger Saunière werd op 1 juni 1885 de nieuwe pastoor in Rennes-le-Château, een klein dorp in Frankrijk. Op dat moment woonden er daar maar tweehonderd mensen. Tussen 1885 en 1891 verdiende Saunière omgerekend ongeveer 30 euro per jaar. Niet echt veel, maar wel het gebruikelijke wat een dorpspastoor in Frankrijk zou verdienen. Dit bedrag, aangevuld met giften van de parochianen, was voor Saunière genoeg om in leven te blijven. Het schijnt dat hij in die vijf jaar een gelukkig leven heeft geleid. Hij nam een huishoudster in dienst, Marie Denarnaud, zij bleef zijn metgezel en vertrouwelinge tot aan zijn dood. Onder invloed van zijn vriend abbé Henri Boudet, verdiepte hij zich in de geschiedenis van het gebied. Rondom Rennes-le-Château lagen namelijk veel overblijfselen, bijvoorbeeld: een paar kilometer ten zuidoosten lag een berg waarop de ruïnes van een middeleeuwse vesting liggen waarin eens de tempeliers huisden. Het gebied rondom Rennes-le-Château kende veel interessante legenden, herinneringen aan een dramatisch en bloedig verleden.
In 1891 begon Saunière aan de restauratie van de plaatselijke Maria-Magdalena kerk, die in vervallen staat verkeerde. Tijdens de restauratie haalde hij de altaarsteen weg, die op twee oude Visigotische pilaren lag. Toen bleek dat een van deze pilaren hol was. Saunière vond hierin vier perkamenten, die in verzegelde houten kokers zaten. Men vermoedt dat twee van deze perkamenten stambomen bevatten, een uit 1244 en een uit 1644.
De andere twee documenten leken op het eerste gezicht vrome Latijnse teksten te zijn. Maar in werkelijkheid bevatten deze perkamenten een aantal vindingrijke codes. Sommige van deze codes zijn ontzettend ingewikkeld, maar toch is de volgende ontcijfering gepubliceerd in twee BBC-films (van M. Baigent, R. Leigh en H. Lincoln) en in de Franse werken die gewijd zijn aan Rennes-le-Château:

BERGERE PAS DE TENTATION QUE POUSSIN TENIERS GARDENT LA CLEF ; PAX DCLXXXI PAR LA CROIX ET CE CHEVAL DE DIEU J’ACHEVE CE DAEMON DE GARDIEN A MIDI POMMES BLEUES.

HERDERIN, GEEN VERZOEKING. DAT POUSSIN, TENIERS, DE SLEUTEL HOUDEN ; VREDE 681. DOOR HET KRUIS EN DIT PAARD VAN GOD VOLTOOI of (VERNIETIG) IK DEZE DEMON VAN DE BEWAKER OP HET MIDDEN VAN DE DAG. BLAUWE APPELS.


Ook zijn er meer voor de hand liggende codes, in het tweede perkament bijvoorbeeld vormen de boven de andere geplaatste letters, als ze op volgorde worden gezet, deze boodschap:

A DAGOBERT II ROI ET A SION EST CE TRESOR ET IL EST LÀ MORT.

DEZE SCHAT BEHOORT AAN KONING DAGOBERT II EN AAN SION EN HIJ IS DAAR DOOD.

Saunière kon bovenstaande code waarschijnlijk nog wel begrijpen maar is maar de vraag of hij de ingewikkeldere codes ook kon begrijpen. Ondanks dat wist Saunière dat hij iets belangrijks had gevonden. Door zijn meerdere, de bisschop van Carcassonne, werd hij onmiddellijk naar Parijs gezonden om de perkamenten te laten zien aan de hoge kerkelijke autoriteiten. Hij verbleef daar drie weken, wat er tijdens de ontmoetingen met de geestelijken is gezegd, is niet bekend. Terug in Rennes-le-Château ging Saunière verder met de restauratie van de dorpskerk.
Vanaf dat moment begon hij merkwaardig gedrag te vertonen. Hij maakte samen met Marie Denarnaud, zijn huishoudster, lange voettochten in de omgeving en begon stenen te verzamelen. Ook verzamelde hij schijnbaar waardeloze postzegels en begon een uitgebreide correspondentie met onbekenden in Frankrijk, Zwitserland, Italië, Duitsland, Spanje en Oostenrijk. Daarnaast begon hij onduidelijke transacties met verschillende banken.
Alleen al aan posttarieven gaf Saunière een heel groot bedrag uit, meer dan zijn jaarinkomen toeliet. Vanaf 1896 begon hij helemaal op grote schaal geld uit te geven. Hij heeft tot aan het eind van zijn leven in 1917 omgerekend meer dan 7 miljoen euro uitgegeven.
Een deel van zijn rijkdom besteedde hij aan publieke werken, er werd bijvoorbeeld een nieuwe weg naar het dorp gelegd en het dorp werd aangesloten op de waterleiding. Ook liet hij een toren bouwen, de Tour Magdala. De kerk decoreerde hij op een heel bizarre manier. Boven de ingang werd een Latijnse inscriptie gezet:

TERRIBILIS EST LOCUS ISTE
(deze plaats is verschrikkelijk)

Binnen werd, vlakbij de ingang, een standbeeld neergezet, een afbeelding van de duivel Asmodeus, bewaarder van geheimen en verborgen schatten. Op de muren van de kerk werden platen opgehangen van de kruisweg. Elk van deze platen had een onverklaarbaar detail, een afwijking van het verslag zoals in de Heilige Schrift beschreven stond. Een voorbeeld hiervan: op statie XIV, waarop het lichaam van Jezus naar het graf wordt gebracht, heeft als achtergrond een nachtelijke hemel met een volle maan. Het lijkt erop alsof Saunière iets wou suggereren: Is Jezus pas na het invallen van de nacht begraven, in plaats van een paar uur eerder zoals de bijbel vertelt? Of wordt het lichaam van Jezus het graf uitgedragen in plaats van erin?
Ondertussen bleef Saunière geld uitgeven. Aan zeldzaam porselein, kostbare kleden, antieke marmeren beelden, een oranjerie, een dierentuin, boeken, etc. Ook vierde hij vele feesten.

Op 17 januari 1917 werd hij ineens getroffen door een beroerte. Vreemd is dat Marie Denarmaud op 12 januari als een doodskist voor haar baas besteld had, terwijl hij volgens de dorpsgenoten vijf dagen voor zijn beroerte er nog uit zag als een gezonde man.

Een priester uit een nabije parochie werd gevraagd om naar Saunières sterfbed te komen om zijn laatste biecht te horen en om hem te bedienen. Ooggetuigen zagen hem later geschokt de kamer uitkomen. De priester weigerde het Heilig Oliesel toe te dienen. Wellicht komt dit door de biecht die Saunière aflegde.
Enige tijd voor zijn dood had Saunière al zijn bezittingen afgestaan aan Marie Denarmaud, er was dus geen testament. Marie leidde tot 1946 een comfortabel leven in de Villa Bethania. Door het nieuwe muntstelsel die de Franse regering invoerde, werd Marie gedwongen in armoede te leven. Ze verbrandde grote stapels oude bankbiljetten en leefde de zeven jaar daarna van het geld wat de verkoop van Villa Bethania opleverde. De koper, Noël Corbu, beloofde zij dat ze voor haar dood een ‘geheim’ zou vertellen, dit geheim zou hem niet alleen rijk maar ook ‘machtig’ maken. Maar helaas, op 29 januari 1953 kreeg Marie, net als haar voormalige baas, een beroerte. Verlamd lag ze op haar sterfbed en kon niet meer spreken, ze nam haar ‘geheim’ mee het graf in.

Nu is de grote vraag: hoe kwam Saunière aan zoveel geld?
Een van de verklaringen heeft betrekking op het onderwerp van dit profielwerkstuk: De Katharen. De Katharen leefden namelijk in de Middeleeuwen in hetzelfde gebied waar Rennes-le-Château ligt. Van de Kathaarse ketters wordt gezegd dat zij over iets beschikten, dat een fantastische, misschien wel heilige waarde had; volgens sommige legenden was dat de Heilige Graal. De rijkdom die Saunière gevonden heeft, zou dus de Heilige Graal kunnen zijn. De Heilige Graal zou hem een bepaald soort macht kunnen gegeven hebben, misschien een geheim onthuld hebben, waardoor hij veel geld kon verwerven. Misschien heeft Saunière iets gelezen in die perkamentrollen, wat betrekking heeft op het ware verhaal rondom de kruisiging van Jezus. Waarschijnlijk zullen we dit nooit te weten komen.