Euthanasie

Hoofdstuk 1: Inleiding en onderzoeksvraag Het onderwerp euthanasie is de laatste tijd heel veel in het nieuws. Iets meer dan een maand geleden werd in de Eerste Kamer een wetsvoorstel goedgekeurd waardoor het in Nederland nu legaal is euthanasie te plegen, maar de arts moet zich daarbij wel aan strenge voorwaarde houden. Onder euthanasie verstaan we iedere vorm van levensbeëindigend handelen door een arts met het doel een einde te maken aan het uitzichtloos en ondraaglijk lijden van een patiënt. Euthanasie kan alleen toegepast worden op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt. Iemand die lijdt, wil graag uit zijn lijden verlost worden. Dat is altijd al zo geweest. Het lijden dat we in verband brengen met euthanasie is bijna altijd van lichamelijke aard, bijvoorbeeld een ongeneeslijke ziekte of onherstelbare schade na een ernstig ongeluk. Soms hebben zulke mensen geen zin meer in het leven en houden het lijden niet langer vol. De dood is dan voor sommigen als een bevrijding, ze zouden het liefst zo snel mogelijk sterven. Over euthanasie bestaan veel verschillende meningen. Veel Nederlanders zijn het ermee eens dat euthanasie toegepast wordt. Anderen vinden dat euthanasie niet toegepast zou moeten worden. Ze kunnen die mening hebben vanwege hun geloof.Omdat er zo verschillend over het onderwerp gedacht wordt, is er in Nederland een euthanasiediscussie ontstaan. Deze discussie bestond al zo’n dertig jaar, maar is pas weer nieuw leven in geblazen. De aanleiding daarvoor is de nieuwe wet die euthanasie legaliseert. Omdat dit onderwerp me wel interesseert en het nu best wel actueel is, heb ik besloten mijn praktische opdracht voor levensbeschouwing over euthanasie te doen. Mijn hoofdvraag is: hoe staan andere levensbeschouwingen tegenover euthanasie. Ik ga onderzoeken hoe de Islam, Christendom,het Jodendom, het boeddhisme en het hindoeïsme tegenover euthanasie staan. Ik heb het onderwerp euthanasie in verschillende deelvragen opgesplitst: Hoofdstuk 2: Wat is euthanasie? Onder euthanasie wordt verstaan: “een opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek.” Letterlijk betekent het woord euthanasie echter ‘een goede dood’, deze betekenis stamt af van het Grieks. De definitie van euthanasie zoals wij die kennen, bestaat nog niet zo lang. Pas in 1985 kwam er duidelijkheid over het onderwerp euthanasie. Tot die tijd werd er gesproken van actieve en passieve euthanasie. Bij actieve euthanasie krijgt de patiënt een stof (euthanaticum) toegediend, daarmee wordt het leven van een patiënt ‘’actief beëindigd’’. Bij passieve euthanasie krijgt de patiënt geen behandeling (meer), waardoor de patiënt op natuurlijke wijze komt te overlijden. In de jaren ’70 werd er ook nog onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte euthanasie. Bij de directe vorm heeft de arts duidelijk de bedoeling om de patiënt dood te laten gaan. De indirecte vorm is ongeveer hetzelfde als passieve euthanasie. Veel mensen denken dat euthanasie en hulp bij zelfdoding hetzelfde is, maar dat is niet zo. Wanneer de arts een euthanaticum (dodelijke stof)aan de patiënt geeft die dit vervolgens zelf inneemt, is de arts niet schuldig aan de dood van de patiënt, maar heeft hij hem alleen de middelen gegeven. Er zijn nog wel meer gevallen waarbij wel een leven beëindigd wordt, maar waarbij toch niet van euthanasie wordt gesproken, namelijk: - het stoppen van een medisch zinloze behandeling; - wanneer een patiënt geen behandeling krijgt op zijn eigen verzoek. - verlichten van het lijden, met als bijwerking levensverkorting; In sommige gevallen kan de patiënt zelf niet meer duidelijk maken dat hij niet meer verder wil leven. In dit geval heeft die persoon in een schriftelijke wilsverklaring vast kunnen leggen in welke gevallen euthanasie bij hem moet worden toegepast.
Hoofdstuk3:Wat is een euthanasieverklaring en waar dient het voor? Een persoon kan met behulp van een euthanasieverklaring aangeven dat hij onder bepaalde omstandigheden om het leven wil komen door middel van euthanasie. Een euthanasieverklaring is dus een document, waarin iemand de wensen over zijn of haar levenseinde vastlegt. Een euthanasieverklaring bestaat uit twee delen. In het eerste deel legt de persoon vast dat hij of zij niet meer verder wil leven omdat hij in een toestand van ondraaglijk lijden verkeert, of in een toestand waarin hij nooit meer helemaal beter kan worden. In het tweede deel worden situaties genoemd waarin de betrokkene juist wel of niet verder wil leven, bijvoorbeeld in het geval van verlammingen of afhankelijkheid van anderen. De persoon kan aangeven in welke gevallen hij wil dat er euthanasie wordt toegepast. De verklaring dient ook: - als aanwijzing dat het vrijwillig tot stand is gekomen. - als het bewijs dat aan de belangrijkste eis, het weloverwogen verzoek, is voldaan. - als verduidelijking van zijn wil wanneer hij daar zelf geen toelichting over kan geven. - als een verzoek om euthanasie wanneer men niet meet kan uiten wat hij precies wil. - als mening over het levenseinde, dat duidelijk gemaakt wordt door bijvoorbeeld de partner als de patiënt zijn mening zelf niet echt meer kan uiten. Om euthanasie te plegen, is de belangrijkste voorwaarde dat de patiënt een verzoek hiervoor heeft ingediend. Dit verzoek kan zowel schriftelijk al mondeling zijn ingediend. Een schriftelijke verklaring is toch het bet, want dan is er schriftelijk bewijs, voor een eventuele rechtszaak. Hoofdstuk 4: Welke rol speelt de arts bij euthanasie? Een arts heeft tegenover zijn patiënt twee verplichtingen; hij moet het lijden van de patiënt verlichten en hij moet zorgen dat de patiënt in leven blijft. De tweede verplichting is sterven met de hulp van de arts, maar de patiënt wil dit liever niet. Geen enkele arts is dan ook verplicht om in te gaan op een verzoek om euthanasie. Een arts die bereid is euthanasie te plegen, moet altijd uitzoeken wat de achtergronden van die wens zijn. Bij het beoordelen van de situatie van de patiënt, maakt hij gebruik van enkele vaste beoordelingspunten. Ten eerste moet bij ieder verzoek tot euthanasie de arts én een collega arts beoordelen of het wettelijk en ethisch verantwoord is om de euthanasie toe te passen. Ook moet er aan verschillende zorgvuldigheidseisen voldaan worden: - De arts moet goed opletten of de patiënt het verzoek doet zonder dat diegene beïnvloed is door anderen. Ook moet de patiënt weten hoe zijn ziekte zal verlopen. Het verzoek om levensbeëindiging van de patiënt moet door hem ondertekend zijn. - De hulpvrager moet ondraaglijk lijden. - De arts heeft overlegd met een collega. Wanneer er sprake is van geestelijk lijden moet de hulp van een psychiater ingeroepen worden. Het medisch dossier moet compleet zijn. Bij inwilliging van het verzoek om euthanasie moet een arts: - De levensbeëindiging zelf uitvoeren. De handeling mag niet door verpleegkundigen of . anderen worden verricht - In geval van hulp bij zelfdoding bij de patiënt aanwezig zijn totdat de patiënt dood is, zodat de patiënt altijd een beroep op zijn arts kan doen. - De juiste middelen correct toedienen - De levensbeëindiging direct melden aan de gemeentelijke lijkschouwer. Nadat de patiënt is overleden, schrijft de arts die de euthanasie heeft toegepast een verslag en waarschuwt hij de gemeentelijke lijkschouwer. De lijkschouwer onderzoekt het lijk en gaat na hoe, en met welke middelen de euthanasie is uitgevoerd. Hij controleert het verslag van de betrokken arts op volledigheid en duidelijkheid. Als de overledene een euthanasieverklaring heeft achtergelaten moet die bij het verslag zitten
Daarna brengt de lijkschouwer de officier van justitie op de hoogte van het overlijden. Als dat is gebeurd, krijgen de nabestaanden toestemming om de overledene te begraven of te cremeren. Daarna stuurt de lijkschouwer de melding, het verslag van de arts en een eigen verslag naar de regionale toetsingscommissie euthanasie.hier wordt beoordeeld of de arts zich aan alle eisen heeft gehouden. van het Openbaar Ministerie of het al dan niet tot strafvervolging zal overgaan. dan krijgt de arts binnen zes weken bericht of er tot strafvervolging wordt overgegaan.. Hoofdstuk 5: Hoe zit het met de Nederlandse wetgeving rond euthanasie? De Nederlandse wet staat euthanasie nog niet zo lang toe. In november 2000 was er al veel ophef over in de Tweede kamer. Pas sinds april 2001 is volgens de wet toegestaan om euthanasie te plegen, voor die tijd was het nog strafbaar volgens de wet. Voor die tijd kon iemand die euthanasie pleegde daar maximaal 12 jaar de cel voorin gaan, of hij kon een boete krijgen van f 25000,-. Over de nieuwe euthanasiewet : Een belangrijke verandering in de wet rond euthanasie is de strafuitsluiting. Deze is gunstig voor patiënt en arts. Als een arts zich aan de regels houdt zoals die in de wet omschreven zijn, is hij niet langer strafbaar. De patiënt kan zelf bepalen in welke situatie hij wil dat er bij hem euthanasie wordt toegepast. Voor strafuitsluiting is een wilsverklaring nodig die bewijst dat de patiënt in niet meer verder wil leven. Er is een schriftelijke wilsverklaring voor gevallen waarbij de patiënt geen mondeling verzoek kan doen. Wanneer de patiënt zo’n verklaring heeft, moet de arts toch nog overleggen met een andere arts. In de wet is ook een onafhankelijke regionale toetsingscommissie opgenomen. Deze commissie moet beslissen of de arts volgens de regels heeft gehandeld, of niet. Als de arts goed gehandeld heeft gaat hij vrijuit. Als er twijfel over is wordt er een onderzoek ingesteld. De zaak wordt dan overgedragen aan het Openbaar Ministerie. De wet heeft ook het recht van minderjarigen op euthanasie en hulp bij zelfdoding vastgelegd. Zo kan je in de leeftijdscategorie van twaalf tot zestien jaar niet zelf beslissen over de euthanasie, maar worden de ouders om toestemming gevraagd. Zestien jaar vormt in het wetsvoorstel ook de grens voor de schriftelijke wilsverklaring, waaraan de arts zich moet houden. Hoofdstuk 6: Christendom
Binnen het christelijk geloof is de zelfgekozen dood een onderwerp waarover heel veel verschillende meningen zijn. Het standpunt van de katholieke kerk over euthanasie is nog steeds negatief. Maar binnen de katholieke geloofsgemeenschap is er nu een discussie over euthanasie, ook al heeft de paus gezegd dat dit debat beter niet kan plaatsvinden. Vanuit het christendom zijn er een aantal argumenten tegen het uitvoeren van euthanasie. In de tien geboden staat: ‘Gij zult niet doden’, dat is het eerste argument tegen euthanasie. Ook is de katholieke geloofsgemeenschap van mening dat het leven heilig is, door God gegeven, en dus altijd beschermwaardig. Ook wordt er gezegd dat het verkeerd is om in te grijpen in het ‘’natuurlijke proces van sterven’’. En er zijn ook christenen die vinden dat het lijden niet verkort mag worden, omdat Jezus immers ook niet wegliep voor het lijden aan het kruis. Het lijden van Jezus is heel erg belangrijk in het christelijk geloof. Hoewel deze argumenten overtuigend klinken, zijn er ook christenen die over goede tegenargumenten beschikken. Zij vinden bijvoorbeeld aan dat je het zesde gebod niet als een verbod op euthanasiemoet opvatten. Een ander tegenargument is dat als het leven van God gegeven is, dat dan toch juist ook betekent dat je het terug mag geven wanneer je er niets meer van kan maken. Nog een argument uit het christendom is dat de natuur zeker niet gelijk staat aan het goddelijke. In de natuur gebeurt heel veel dat zo mooi niet is. De ziekten die ons treffen komen voort uit de natuur, maar dat betekent niet dat ze van God komen. Jodendom
Het jodendom staat euthanasie ook niet toe. Ze vinden dat het leven heilig is. Discussie is een kenmerk van de joodse traditie. Daardoor kunnen ze vrij flexibel met hun traditie om gaan. Zo kunnen bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen in de technologie een plaats krijgen. Over alles mag gediscussieerd worden, dus ook over euthanasie. Toch staat de uitkomst van die discussie eigenlijk al vast. Het leven is volgens het jodendom immers van God en het dient dus voortgezet te worden, hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn. Het standpunt van de joodse gelovigen is vooral gebaseerd op traditionele rabbijnse literatuur. Daarin staat bijvoorbeeld dat men het overlijdensproces niet mag versnellen. Maar om iemands leven te redden, mag men zelfs alle wetten breken. De heiligheid van het leven staat zo centraal, dat er volgens de Joden geen sprake kan zijn van euthanasie. Als de deskundigen op medisch gebied het erover eens zijn dat een behandeling geen zin meer heeft, is euthanasie ook vanuit de joodse traditie toegestaan. Islam

In de afgelopen jaren heeft er een uitgebreide discussie plaatsgevonden over medische ethiek in de wereld van de islam. Er bestaat geen centraal leergedrag binnen de Islam dus zijn er binnen die godsdienst verschillende opvattingen over levensbeëindiging. Alle islamieten zijn het erover eens dat patiënten die kunstmatig in leven worden gehouden en geen kans meer hebben op leven recht hebben op euthanasie. Vanuit een religieuze kijk is het altijd denkbaar dat God alsnog ingrijpt en zorgt dat de patiënt beter wordt. De orthodoxe moslim zal euthanasie dus afkeuren, de meer liberale moslim keurt het al meer goed. Boeddhisme
Het boeddhisme is een geloof zonder persoonlijke God, met een traditie die belangrijker is dan geschreven wetten. In het Boeddhisme is er geen officieel standpunt over euthanasie, maar over het algemeen zijn de boeddhisten van mening dat er geen reden is om euthanasie af te keuren. Iedereen is zelf verantwoordelijk voor zijn daden en voor de gevolgen in dit leven en de volgende levens. Respect voor het leven is een belangrijk onderwerp binnen het boeddhisme, en dat gaat heel ver. De boeddhisten vinden zelfs dat het verkeerd is zelfs om insecten te doden of om papier te verspillen. Over het algemeen zoeken de mensen binnen het Boeddhisme verlossing van het lijden. Ziekte en pijn horen bij het leven, maar het is absoluut niet nodig om elke vorm van pijn en lijden te aanvaarden. Een boeddhist zal niet snel over een ander oordelen. Als een ander zijn leven beëindigt, moet dit maar dit geaccepteerd worden. Of deze keus goed is voor de patiënt, zal hij zelf uit moeten maken. Boeddhisten geloven dat alles een reden heeft. Of je leven gemakkelijk of moeilijk is, hangt samen met je eigen ontwikkeling en vorige levens. Het kan zijn dat het lijden dat je doormaakt in je ziekte nodig is om de balans van je leven te herstellen. Dan is het misschien niet zo verstandig om je leven eerder te beëindigen. Hindoeïsme
Het hindoeïsme is de oudste van de wereldreligies. Volgens het hindoeïsme mag er op verschillende manieren ergens over gedacht worden. Er zijn grote verschillen binnen de hindoestaanse gemeenschap in Nederland, dat komt mede tot uiting in de opvattingen over euthanasie. De hindoeïstische opvattingen over lichaam en ziel kunnen je op verschillende manieren opvatten. Er zijn pandits (Hindoese godsdienst en wetgeleerden) die zich verzetten tegen euthanasie omdat het karma volgens hen niet voldoende doorleeft. Anderen gaan er vanuit dat de balans van karma in iemands leven bepaald wordt door het geheel van dat leven. Zij zijn er in principe voor, om ondraaglijk lijden te beëindigen door middel van euthanasie. er is eigenlijk al niet eens meer sprake van een natuurlijk sterfproces door alle medische ingrepen van tegenwoordig. Mijn eigen mening Ik ben voor euthanasie, onder andere omdat ik vind dat iedereen zijn eigen keuze moet kunnen maken als daarvoor de mogelijkheid is. Als iemand niet meer wil leven en daar goede redenen voor heeft, vind ik dat je die persoon de vrijheid moet geven om ook daadwerkelijk dood te gaan. Volgens mij hoef je ook niet bang te zijn dat tegen je wil je leven wordt beëindigd, omdat er hele strenge regels voor euthanasie zijn en er ook goed gecontroleerd wordt. Er wordt alleen euthanasie gepleegd als jij daar om gevraagd hebt. Niet als je familie dat wil of een ander, het is je eigen keuze. Sommige mensen zijn ook bang dat men door euthanasie legaal te maken, men in een later stadium een perfect ras wil gaan creëren, dat als een baby net geboren is en het heeft bijvoorbeeld flapoortjes, gelijk wordt gedood. Euthanasie wordt alleen uitgevoerd als er ondraaglijk wordt geleden en de persoon in kwestie moet het zelf willen. In het geval van de baby met flaporen wordt er dus onder geen beding gedood. Geen mens is perfect, dat is toch heel natuurlijk, en bovendien kunnen ze nooit het perfecte ras creëren, dat zullen de meesten toch ook wel snappen. Bij iemand die al hartstikke oud is en alles van het leven nu wel heeft gezien, ziek is en binnenkort dood gaat, als diegene vraagt om euthanasie omdat hij zo'n pijn heeft, is het natuurlijk makkelijk om te besluiten. Maar bij iemand die al heel lang in coma ligt, of een baby met ernstige aangeboren afwijkingen, of een oude vrouw die dementeert? Dan wordt het een stuk moeilijker om tot een besluit te komen en moet ik er in ieder geval wat langer over na denken. Bij een comapatiënt blijkt dat geen euthanasie mag worden toegepast, omdat euthanasie alleen gebeurt op uitdrukkelijk verzoek van de desbetreffende persoon. Omdat een dergelijk verzoek niet kan worden gedaan door een comapatiënt, kan men dus ook geen euthanasie plegen. Wel levensbeëindigend handelen. Daar ben ik het wel mee eens, want je kan hier eigenlijk niet van euthanasie spreken. Maar als iemand al een paar jaar in coma ligt en de artsen denken dat er waarschijnlijk geen hoop meer is, vind ik dat de familie, in overleg met de artsen, wel kan beslissen om de behandeling te staken. Voor een baby met ernstige afwijkingen geldt eigenlijk hetzelfde. Een pasgeborene kan zo'n verzoek niet doen, maar de omgeving kan wel besluiten om de behandeling te beëindigen als er geen hoop meer is. Want ik vind als er geen hoop meer is en je ligt aan allerlei draadjes en je pijn wordt onderdrukt met allerlei medicijnen, je hele goede redenen hebt om euthanasie te plegen. Voor een dement persoon kan het moeilijk zijn om dit verzoek te uiten. Ik denk dat als zo'n verzoek wordt gedaan, het moeilijk te bepalen is voor omstanders welke waarde zij hieraan moeten hechten. Ik denk dan dat je ook goed moet kijken of die persoon echt pijn heeft en het meerdere keren aangeeft. Ook denk ik dat het veel helpt als de persoon in kwestie al voordat hij/ zij dement is geworden, iets heeft gezegd over hoe hij/ zij over euthanasie denkt. Ook is het, denk ik, belangrijk hoe diegene in het leven staat, wat zijn levensbeschouwing is. Als iemand zijn hele leven heeft gezegd dat hij tegen euthanasie is, omdat zij bijvoorbeeld streng gelovig is en haar geloof dat niet toestaat, is het erg raar om wel te geloven dat ze het serieus meent, terwijl ze dementeert. Als er dan echt sprake is van pijn lijden, kan de arts wel medicijnen geven, die misschien ook levensverkortend werken. Maar je kan bij een dement persoon niet zomaar zeggen dat diegene euthanasie wil plegen. Daar moet goed onderzoek aan vooraf gaan. Maar dat vind ik sowieso nodig bij alle patiënten die om euthanasie nodig. Euthanasie mag worden toegestaan, maar wel onder strenge regels. Voor de patiënt en voor de arts. 9. Nawoord Ik had niet verwacht dat mensen er zo verschillend over na konden denken, alleen maar op grond van hun geloof. Bij de meeste levensovertuigingen en godsdiensten zie je wel dat er wel om de mens zelf wordt gedacht en de tijd waarin wij leven, maar enkelen godsdiensten keuren het ook simpel gewoon af, maar hebben daar wel goede argumenten voor. Ik denk dat euthanasie moet worden toegestaan, en als je geen euthanasie niet wilt, is er niets aan de hand, want je moet het zelf willen en als jij het niet wilt gebeurt het dus ook niet. Ik denk dus dat we niets te vrezen hebben, we voor iedereen een oplossing hebben.