Keizerin Elisabeth

Hoe heeft Keizerin Elisabeth de geschiedenis van Oostenrijk beïnvloed? Inhoudsopgave 1. Voorwoord
2. Inleiding
3. Hoe verliep het leven van Elisabeth voor de kroning? 4. Hoe verliep het huwelijk met Franz Joseph? - Keizer Franz Joseph - De ontmoeting tussen Franz Joseph en Elisabeth - Voor het huwelijk - De huwelijksvoltrekking - Na het huwelijk - De kinderen
5. De reizen van keizerin Elisabeth 6. Wat deed Elisabeth als keizerin? 7. Hoe verliep de dood van keizerin Elisabeth? - De moord - Na de dood van keizerin Elisabeth - Luigo Lucheni
8. Hoe was de politiek situatie in Oostenrijk in de 19e eeuw? 9. Conclusie

10. Nawoord
11. Logboek
12. bronnenlijst 1. Voorwoord Ons onderwerp voor ons geschiedenis praktische opdracht is het leven van keizerin Elisabeth. De hoofdvraag die we hierbij hebben bedacht is: - Hoe heeft Keizerin Elisabeth de geschiedenis van Oostenrijk beïnvloed? Toen we hoorden dat het onderwerp van deze praktische opdracht “Oostenrijk als centrum van Europa” moest zijn, dachten we meteen aan keizerin Elisabeth, beter bekent als Sissi. Deels omdat we beide de bekende drama-films over het leven van Sissi hebben gezien. En deels omdat we het een interessant onderwerp vonden. We wilden graag wat meer over dit onderwerp te weten komen. De deelonderwerpen die we hierbij gebruiken zijn: - Hoe verliep het leven van Elisabeth voor de kroning? Willemijn - Hoe verliep het huwelijk met Franz Joseph Caroline - Hoe verliep de kroning van Hongarije Willemijn - Wat deed Elisabeth als keizerin na de kroning? Caroline - Hoe verliep de dood van keizerin Elisabeth? Caroline - Hoe was de politiek situatie in Oostenrijk tijdens Sissi? Willemijn
We hebben voor deze deelonderwerpen gekozen, omdat dit de belangrijkste gebeurtenissen waren in het leven van keizerin Elisabeth. 2. Inleiding Keizerin Elisabeth is een bekend persoon in de geschiedenis van Oostenrijk Verder kent iedereen haar door de bekende films en musicals. Maar haar leven was niet zo romantisch als het daar moet doen voorkomen. Elisabeth, een jonge Beierse prinses, levenslustig en vrijheidslievend. Op vijftienjarige leeftijd ontmoet ze de jonge keizer in Bad Ischl: Voor beiden is het liefde op het eerste gezicht, ze trouwen en Elisabeth wordt Keizerin van Oostenrijk en later Koningin van Hongarije. Maar spoedig voelt ze zich een gevangene van het strenge protocol aan de Hofburg, waar haar schoonmoeder voortdurend op haar vit en er geen twijfel over laat bestaan wie het voor het zeggen heeft. Men neemt haar kinderen af om door aartshertogin Sophie op te laten voeden. De de wereld-afreizende Elisabeth krijgt veel verliezen te verduren.Door de dood van haar neef en vriend Ludwig II van Beieren, die verdrinkt in de Starnberger-Seedoor, de dood van haar zoon Rudolf op het jachtslot Mayerling; door de dood van haar zus, de Hertogin van Alençon, Sophie, in de brand van de Parijse liefdadigheidsbazaar wordt de vroeger zo vrolijke Sissi een neerslachtige vrouw. Ze sterft te Genève op 10 september 1898, door de anarchist Luigi Lucheni, die zonder reden een machtssymbool wilde doden. 3. Hoe verliep het leven van Elisabeth voor de kroning? Sissi werd op kerstavond geboren en haar ouders noemden haar Elisabeth Amalia Eugenie von Wittelsbach prinses in Beieren. Ze had met haar geboorte al één tandje, net zoals Napoleon. De familie beschouwde dit als een teken van geluk. Haar ouders waren Ludovica Wilhelmine en Maximilliaan Joseph in Beieren. Ludovica's vader was Maximiliaan de eerste koning van Beieren. Ludovika's broer was de latere koning Ludwig I, haar zussen waren koninginnen van Pruisen en Saksen, een halfzus was keizerin

van Oostenrijk en een andere zus, Sophie, was aartshertogin van Oostenrijk
Ludovika was als enige met een jongen van de 'arme tak' getrouwd. Max stamde uit een zijlinie van de Wittelsbachs; deze afstammelingen mochten slechts 'in' Beieren aan hun naam toevoegen en niet 'van'. Maar door zijn lagere afkomst hoefde Max zich niet altijd bezig te houden met etiquette en protocol. Zo kon hij veel aandacht geven aan zijn persoonlijke leven. Sissi en Max hadden een goede band, vooral omdat ze allebei zoveel van de natuur hielden. Tegenovergesteld van hoe het meestal gaat in aristoratische gezinnen wilde Ludovica haar kinderen zoveel mogelijk zelf opvoeden. De opvoeding van Sissi verliep niet bepaalt makkelijk. Ze had een grote vrijheidsdrang en ze luisterde niet goed. Haar humeur wisselde snel, ze werd snel heel emotioneel maar kon ook heel hard zijn. Ze reed vaak paard en begon er langzamerhand erg mooi uit te zien. Als kind was ze bepaald geen schoonheid, maar ze ontwikkelde zich tot een lang, slank meisje met een ongewone charme. Haar haar was donkerblond en heel lang. Ze droeg het los of in grote vlechten rond haar achterhoofd gespeld. Zij en haar broertjes en zusjes hielden allemaal veel van de natuur, ze bergwandelden, visten, reden paard en hielden van dieren. In de zomer brachten ze veel tijd door op het niet erg grote of mooie kasteel Possenhofen, wat in de bergen lag. In de winter woonden ze
Sissi’s zus, Helene werd opgevoed tot de nieuwe keizerin omdat aartshertogin Sophie wilde dat haar zoon, de keizer, met haar zou trouwen. Maar toen Ludovica met haar twee dochters naar Ischl reisde en daar de keizer ontmoette bleek hij heel wat meer onder de indruk van Elisabeth dan van Helene. De keizer was over zijn oren verliefd op Sissi en wilde met niemand anders trouwen als met haar. De mythe is dat het een ontzettend gelukkig huwelijk was en dat ze veel van elkaar hielden. De waarheid is dat we dat alleen van Franz Joseph weten. Elisabeth was 15 jaar en nog helemaal niet toe aan trouwen, maar een keizer kun je natuurlijk niet afwijzen. Dus trouwden ze. De maanden voor het huwelijk werd Elisabeth intensief voorbereid op haar verplichtingen in Wenen. Ze leerde Franz, Italiaans, geschiedenis, verschillende dansen en etiquette en protocol, bijvoorbeeld hoe ze een beschaafd gesprek moest voeren. Ze zag erg op tegen het leven in Wenen, ze was bang voor haar tante en schoonmoeder en het idee dat ze haar familie moest verlaten maakte haar ongelukkig. Sissi vond het moeilijk zich aan te passen aan het leven als keizerin. Van vrij meisje in de natuur moest ze nu al haar tijd doorbrengen in een paleis. Sophie probeerde haar zo goed mogelijk op te voeden tot hoe een keizerin zou moeten zijn maar was daarin erg streng. Elisabeth accepteerde dit niet en paste zich erg moeilijk aan. De eerste tijd van haar huwelijk had ze het vooral erg zwaar omdat ze overal heel erg aan moest wennen. Doordat Franz Joseph veel weg was omdat het een roerige tijd was in Oostenrijk werd zij toevertrouwd met het huishouden en dus aan Sophie. Van een vrolijk druk meisje werd ze een bittere neerslachtige vrouw. Al twee weken na haar huwelijk raakte ze in een zware depressie. Om het paleis te ontvluchten reisde ze veel. Vooral naar Hongarije omdat ze dat zo’n prachtig land vond. In haar verloving had ze namelijk veel les gehad over de geschiedenis van dit land omdat ze als keizerin toch veel moest weten. Ze was daar ook erg geliefd en populair. Wat natuurlijk gunstig was voor de relatie tussen Oostenrijk en Hongarije. Het zou kunnen dat Elisabeth’s populariteit een beslissende factor is geweest in het besluit om Elisabeth en Franz Joseph tot koning en koningin te kronen. Maar zeker weten doen we het niet. Jaren na Sissi en Franz Joseph zijn getrouwd schreef Sissi eens aan haar moeder: “Het huwelijk is een belachelijk instituut. Je wordt verkocht als een kind van 15, je doet een belofte die je niet begrijpt en je hebt er spijt van de rest van je leven. Maar je kunt die belofte nooit breken.” 4. Hoe verliep het huwelijk met Franz Joseph? Om het huwelijk van Keizerin Elisabeth met Keizer Franz Joseph beter te kunnen begrijpen, zal eerst het leven van keizer Franz Joseph kort worden beschreven. Keizer Franz Joseph
Franz Joseph wordt goboren op 18 augustus 1830. De moeder van Franz Joseph was de aartshertogin van Oostenrijk. Oostenrijk bestond toen niet alleen uit het huidige Oostenrijk, maar ook groten delen van Hongarije, voormalig Joegoslavië, Noord-Italië, Tsjechië en Posen. Verder had Oostenrijk goede banden met Duitsland. In 1848 waren er in heel Europa veel revoluties. Het volk kwam in opstand, zo ook in Wenen. Toen kwam aartshertogin Sophie in actie; ze laat de ziekelijke koning Ferdinand I aftreden; ze zorgde ervoor dat haar man en officiele troonopvolger Karl afstand deed van de kroon en liet haar zoon en oogappel Franz Joseph uitroepen tot ‘apostolische keizer’. Franz Joseph is dan 18 en veel te jong voor zulke grote verantwoordelijkheden. Franz Joseph wordt vanaf dat moment gedwongen om met harde hand de revoluties te onderdrukken. Na een mislukte moordaanslag op Franz Joseph wordt het regime alleen maar strenger. Het neonabsolutisme (het onbeperkte alleenheerschappij) wordt belangrijker. Maar Franz Joseph was geen goede keizer. Zo verloor hij bijna alle oorlogen: Frankrijk en Italië in 1859, met Pruisen en Italië in 1866 en ook de 1e wereldoorlog werd een nederlaag, ook al stierf hij vlak voor het einde. Hij was niet alleen keizer van Oostenrijk, maar op 8 juni 1867 werd hij ook gekroond tot koning van Hongarije in de nieuwe dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. Dat zijn de twee belangrijkste titels die hij had, maar hij had nog 17 andere titels, waaronder: koning van Bohemen, koning van Dalmatië, koning van Slavonië, koning van Jeruzalem, aartshertog van Oostenrijk, hertog van Lotharingen. De ontmoeting tussen Franz Joseph en Elisabeth
Het was nooit de bedoeling geweest dat Elisabeth zou trouwen met haar neef Franz Joseph. Franz Joseph had eerst een aanzoek gedaan aan Anna, de nicht van de koning van Pruisen, maar zij weigerde; ze was tenslotte al verloofd. Vervolgens werd er een ontmoeting geregeld tussen de zus van Elisabeth, Helene, en de keizer, om elkaar beter te leren kennen ter voorbereiding van de verloving. De ontmoeting was geregeld in Bad Ischl. Elisabeth had al vernomen dat haar zus waarschijnlijk keizerin zou worden. Ze vond dat maar grappig, en had geen bedoelingen om de plaats van haar zus Helene in te nemen. Hertogin Ludovica, moeder van Elisabeth en Helene, besloot Elisabeth ook mee te nemen. Op 16 augustus 1853 kwam het gezelschap aan in Ischl. Maar in plaats van dat de keizer verliefd werd op Helene, viel hij voor de jongere en mooiere Elisabeth. Elisabeth voelde zich erg opgelaten, nu haar zus Helene gepasseerd werd, maar stemde uiteindelijk toch toe in een verloving, omdat zij ook verliefd werd. Op 18 augustus 1853 verloofden ze zich. Voor het huwelijk
Het volk was hongerig en uitgeput van alle opstanden. Ze hoopten dat de onbekende Elisabeth een positief effect zou hebben op de politieke terreur van de keizer. Ze konden niet weten dat ook dit meisje gevangene zou worden van het systeem. Elisabeth verliet op een ochtend de Beierse hoofdstad en haar thuis. Ze reisde met een open koets met koetsier, die de grootste moeite had om door de menigte te gaan, die grootse verwachtingen had van de toekomstige vrouw van de keizer. Vervolgens reisde ze verder met stoomboot. Toen ze aankwam in Nussdorf, bij Wenen, werd ze opgewacht door de keizerlijke familie. Franz Joseph gaf haar een warm onthaal, maar aartshertogin Sophie en aartshertoginnen waren koel. Elisabeth kon goed opschieten met de broers van Franz, maar de vrouwlijke leden waren zeer bekrompen en vonden Elisabeth maar provocerend en te vrij. Ook vonden ze de bruidsschat erg tegenvallen. Elisabeth kon deze vijandigheid voelen en voelde zich meteen onwelkom. De huwelijksvoltrekking
Keizer Franz Joseph en Elisabeth trouwen op 24 april 1854, 8 maanden na de verloving. Elisabeth was toen pas 16 jaar oud. Ze trouwen in de Augustiner Kirche in Wenen. Met dit huwelijk werd Elisabeth niet alleen de vrouw van Franz Joseph, maar werd ook de vrouw van de keizer van Oostenrijk Elisabeth werd dus keizerin van Oostenrijk. Dit huwelijk wordt vaak gezien als het stralendste huwelijk van de eeuw. Logisch gezien de omvang van het huwelijk. De weelde die schitterde op het huwelijk was oogverblindend. Zo brandden er vijftienduizend kaarsjes in de kerk. Verder had Elisabeth een lange sluier, een diadeem van diamanten en droeg een enorme bos bloemen als bruidsboeket. Maar Elisabeth stond toen al op instorten. Ze voelde de druk van het huwelijk en van de aartshertogin Sophie, die zo’n grote invloed op haar zoon had. Verder hield kardinaal Rauscher een lange preek en maakte insinuaties alsof Elisabeth alleen uit was op Franz Joseph’s rijkdom en prestige. Hoewel Elisabeth erg gelukkig en verliefd was op Franz Joseph, wilde ze vooral rust. Na het huwelijk

Na de huwelijksvoltrekking woonde Elisabeth en Franz in Laxenburg. Daar werd Elisabeth ingewijd in het hofsysteem – ze moest worden opgeleid tot keizerin. Dit alles werd geregeld door Sophie. Franz Joseph was sterk afhankelijk van zijn moeder, waardoor Sophie alleen nog maar meer met Elisabeth ging bemoeien. Laxenburg was geen pretje voor de jonge keizerin: het was koud, vochtig en had geen sanitair. Verder vond Elisabeth de nieuwe etiquette vreselijk. Elisabeth was niet gelukkig die tijd. Sophie was erg streng voor haar. Voor steun kon ze niet op haar man rekenen, die partij voor zijn moeder koos. Bovendien was hij vaak weg – hij moest elke dag naar Wenen, terwijl zij in Luxenburg moest blijven. De Weners waren dol op de nieuwe keizerin. Zij zagen een mooi en lief meisje, die niks dan goeds kon betekenen voor het strenge regime. Keizerin Elisabeth werd zich ondertussen steeds meer bewust van het totalitaire regime. Zij was daar geen voorstander van, zij wilde liever een humanere politiek. Maar haar mening werd niet op prijs gesteld. Zij was er niet om haar mening te geven. Zij was er om zonen te baren. Vlak na het huwelijk werd Elisabeth zwanger. De kinderen
Op 5 maart 1855 werd het eerste kind van Keizer Franz Joseph en Keizerin Elisabeth geboren. Het werd een meisje en ze werd door Franz Joseph, die gek was op zijn moeder, vernoemd naar zijn moeder Sophie. Elisabeth was gek op haar dochter, maar van haar schoonmoeder Sophie mocht ze haar niet zelf opvoeden. Dat werd nu gedaan door Sophie zelf; ze vond Elisabeth niet geschikt voor die taak. Op 12 juni 1856 kreeg Elisabeth opnieuw een dochtertje: Gisela. Ook zij mocht niet door Elisabeth zelf worden opgevoed, maar door Sophie. Elisabeth moet vervolgens naar Hongarije. In Hongarije heerst opstand en Elisabeth moet de gemoederen susssen. Ze staat er op haar dochters mee te nemen, maar de 2-jarige Sophie wordt ernstig ziek en overlijdt in Boedapest. Elisabeth heeft het zichzelf nooit vergeven; ze werd verteerd door schuldgevoelens. Na Gisela werd Rudolf geboren: de kroonprins. Hij werd geboren op 21 augustus 1858. Ook hij werd opgevoed door Sophie. Als laatste werd Marie Valerie geboren op 22 april 1867. Eindelijk mocht Elisabeth zelf haar kind opvoeden. Marie Valerie werd dan ook het lievelingetje van Elisabeth. Marie Valerie werd erg vrijgelaten en beschermt tegen Sophie met haar strenge etiquettes. Maar weer gaat het mis met één van de kinderen. Op 30 januari 1889 in het jachtslot in Mayerling, even buiten Wenen, doodt Rudolf, de kroonprins, eerst zijn geliefde Mary Vetsera en daarna zichzelf. Hij is maar 30 geworden. Elisabeth en Franz Joseph zijn verslagen. Nu pas beseft ze hoe ongelukkig haar zoon was en hoe hij haar nodig had. Elisabeth komt de zelfmoord van Rudolf niet meer te boven. Ze trekt zich voorgoed uit het openbare leven, draagt alleen nog maar zwarte kleding en vlucht zo ver mogelijk van Wenen. 5. De reizen van keizerin Elisabeth Keizerin Elisabeth heeft veel reizen gemaakt, naar het Middellandse Zee-gebied, hongarije, en nog vele meer. Ik zal er een twee wat uitgebreider beschrijven. Via via, had Sissi gehoord over Madeira. Daar wilde ze graag heen. Ze wilde geen goedgekeurde plaats waar ze gecontroleerd werd. Ze wilde geen bezoek van het hof en zeker niet van haar man. Ze vertrok om goed na te denken en om te herstellen van alle lichamelijk en geestelijke wonden. Het volk reageerde verward en wist de ware reden van haar vertrek niet. Er werd alleen veel gesproken over de ‘zielige’ keizer. Het hof weigerde informatie te verstrekken en dat versterkte de geruchten alleen maar. Dat schaadde het imago van de keizerin. Toen bekend werd dat de keizerin TBC had kwamen er opstanden. Het volk leek te weten wat de werkelijke reden van de ziekte van Sissi was en kwam in opstand tegen de corrupte adel. Elisabeth wilde weg, ze had genoeg van het hof dat zwolg in rijkdom terwijl het volk moest lijden onder de oorlogsschulden. Op Madeira knapte Sissi zichtbaar snel op. Ze leidde een teruggetrokken leven in een mooie villa. Ze schafte een groot aantal dieren aan en speelde een mandoline. Haar leven was eentonig, maar daardoor herstelde ze sneller. Ondanks de verschillende depressies was de tijd in Madeira vooral goed voor het zelfvertrouwen van de keizerin. De broer van een van haar hofdames, waar ze Hongaarse les van kreeg werd verliefd op haar. Toen het hof erachter kwam werd hij onmiddellijk teruggeroepen maar de aandacht had haar erg goed gedaan. Toch verveelde ze zich op Madeira en ze miste haar kinderen, Rudolf was nu twee jaar. Ze maakte geen haast met de terugreis, ze bezocht Spanje maar weigerde officiële ontvangsten. Ondanks dat werd ze ook in Spanje erg populair. Na haar treugkomst in Wenen ging het al gauw weer slechter met de Keizerin. Ze kreeg huilbuien, deed hongerkuren en haar hoest keerde terug. Binnen twee weken werden alle officiële gelegenheden afgelast en Elisabeth terug zich terug op een buitenverblijf. Nu wilde ze weer weg, dit keer naar Korfoe. Sissi had Korfoe al eens eerder bezocht en het eiland was haar toen ook goed bevallen. De vegetatie, de atmosfeer die haar aan oude mythen deed denken bevielen haar vooral. Ze trok in een weer erg mooie villa en ruste uit. Ze bracht haar tijd door met lezen en schrijven. Ze deed veel rustgevende dingen zoals wandelen, aan het water zitten met haar honden en zwemmen. Intussen was de keizer teneinde raad, het ging niet goed met oostenrijk op politiek gebied en een scheiding, wat zijn reputatie zou schenden kon hij er niet bij hebben. Ook wilde hij haar waarschijnlijk niet kwijt, nog steeds hield hij van haar. Eerst stuurde hij een koerier om te onderhandelen, maar dat had geen succes, Sissi stuurde hem weg. Toen stuurde hij Sissi zus, Helene. Zij liet haar familie in de steek en zocht Sissi op. Door de komst van Helene knapte ze op, ze kon eindelijk praten over haar gevoelens. Op dat moment nam ze haar leven in eigen handen. Franz Joseph kwam haar opzoeken en zij had condities voor hem opgesteld, ze wilde niet zomaar terug komne in Wenen. Ze was totaal veranderd. Naast deze twee reizen heeft ze ook bijvoorbeeld Venetië, Hongarije, Griekenland, Geneve, Budapest en nog heel wat andere plaatsen in Europa bezocht. 6. Wat deed Elisabeth toen ze keizerin was? Elisabeth was keizerin van Oostenrijk vanaf 24 april 1854, de trouwdag met keizer Franz Joseph, tot 10 september 1898, de dag dat Elisabeth overlijdt. Zo verloopt het leven van Elisbeth toen ze keizerin was. De grove jaartallen staan ervoor. 1854 - Na het huwelijk met Franz Joseph wordt ze eerst geleerd een keizerin te zijn door haar schoonmoeder, met wie ze niet goed overweg kon. Ze vindt deze strenge regels van het Weense hof vreselijk. In het keizerrijk kan ondertussen bijna oorlog uitbreken, waardoor Franz Joseph veel van huis is. 1855 - Vervolgens krijgt ze Sophie en Gisela. Het eerste drama volgt: de dood van kleine Sophie, waar Elisabeth zichzelf de schuld van geeft. Na de doos van haar dochtertje krijgt Elisabeth Rudolf. 1858 - Elisabeth leert intussen verder over Oostenrijk, Hongarije, andere landen, verschillende talen en ze heeft veel belangstelling voor de Griekse klassieke oudheid. Ze begint zelf inzichten in de landen te krijgen. Maar Franz Joseph vindt haar ideeën onzin en ziet haar liever naast zich staan tijdens officiële ontvangsten. Het volk ziet alleen maar een charmant en mooi meisje en houdt van haar. 1865 - Ondertussen wordt schoonheid een obsessie voor Elisabeth. Ze volgt strenge diëten, waarbij ze fruitdagen houdt, hoofdzakelijk vloeibaar voedsel tot zich nam en veel melk, vleessappen en kruidenthee dronk. Verder experimenteerde ze met wondermiddeltjes van de hofapotheek, waaronder laxeermiddelen. Tenslotte deed ze dagelijks urenlang gymnastiekoefeningen – ze was de een van de eerste sportvrouwen uit de geschiedenis. 1868 - haar laatste kind wordt geboren: Marie Valerie, de lieveling van Elisabeth omdat ze dit kind wel zelf mocht opvoeden. Enkele jaren later sterft haar schoonmoeder Sophie. Elisabeth onttrekt zich steeds meer van haar verplichtingen en laat zich steeds minder zien op het hof. Ze trekt door Europa en studeert Grieks. Ze doet nog steeds intensief aan sport, zoals urenlange wandelingen. Hierdoor en door het obsessieve lijnen wordt Elisabeth’s gezondheid steeds slechter. Ze raakt gefacineerd door waanzin en bezoekt regelmatig krankzinnigen. 1889 – Weer een drama in het leven van Elisabeth: haar zoon Rudolf pleegt zelfmoord tegelijk met zijn geliefde. Elisabeth komt dit niet meer te boven. Ze trekt zich voorgoed uit het openbare leven, draagt alleen nog maar zwarte kleding en vlucht zo ver mogelijk van Wenen. Ze trekt rond in Europa, maar vindt nergens rust. Zelfs haar man ziet haar nog maar weinig: slechts enkele weken per jaar. Het volk ziet Elisabeth steeds minder en ze begint haar schoonheid te verliezen. Het volk houdt niet meer van haar. 1898 – Keizerin Elisabeth wordt op 60-jarige leeftijd vermoord in Geneve door Luigo Lucheni. Zie volgende hoofdstuk 7. Hoe verliep de dood van keizerin Elisabeth? Keizerin Elisabeth’s tragische leven eindigt op 10 september 1898. Ze wordt in Geneve vermoord door Luigo Lucheni. De moord
Op 10 september 1898 is keizerin Elisabeth in Geneve, ze verblijft in het Beau Rivage hotel. Ze is daar met gravin Irma Sztaray. Die dag gaan ze eerst winkelen. Keizerin Elisabeth zou die dag met de boot weggaan. Ze zijn al veel te laat, en de gravin wordt al ongeduldig, maar Elisabeth neemt haar tijd. Om 13.30 vertrekken de twee dames uit het hotel. De hoorn van de stoomboot geeft al het eerste signaal. Op datzelfde moment loop er een man naar de twee vrouwen en beukt hard tegen Elisabeth. Het is Luigo Lucheni die met een vlijmscherpe vijl Elisabeth recht in het hard raakt. Maar niemand heeft dat in de gaten. De keizerin valt achterover en omstanders schieten te hulp. Glimlachend staat ze weer op en bedankt de omstanders. Keizerin Elisabeth en gravin Irma Sztaray lopen nog zeker 100 meter voor ze op de loopbrug zijn. Pas als ze beide op de boot zijn, valt Elisabeth bewusteloos op de vloer. Een paar mensen tillen haar op en brengen haar naar het dek, waar het koeler is. Even komt ze bij, maar al gauw is ze weer bewusteloos. Men trekt haar japon open en op de linkerborst is een wond te zien met wat bloed. Gravin Sztaray gaat naar de kapitein en geeft de werkelijke identiteit van deze vrouw door: keizerin van Oostenrijk, koningin van Hongarije. Snel keert het schip terug naar de aanlegsteigers. Daar wordt ze teruggebracht naar het hotel, waar artsen om 14.40, op 10 september 1898 de dood van hare keizerlijke koninklijke hoogheid Elisabeth amalia Eugenie, keizerin van Oostenrijk, koningin van Hongarije en Bohemen constateren. Ze is vermoord, maar heeft toch nog 100 meter weten af te leggen. Na de dood van keizerin Elisabeth
Irma Sztaray is verslagen, maar omdat zij de enige is van het gevolg van Elisabeth die nog in Geneve is, moet zij alles regelen. Ze stuurt verschillende telegrammen, waaronder twee voor Wenen: de eerste kondigt de aanslag op de keizerin aan, de tweede haar dood. Wanneer de keizer Franz Joseph de telgrammen ontvangt zakt hij in elkaar van verdriet. Ook in de stad wordt de dood bekend. Er volgen extra edities van de kranten, de mensen verzamelen zich op de straten en het verkeer komt tot stilstand. Mensen huilen en schreeuwen. Als ze horen dat de moordenaar een Italiaan is, vallen ze andere Italianen aan. Het hof stuurt een speciale hoftrein uit Wenen naar Geneve. De bevolking van Geneve neemt massaal afscheid van de keizerin door in een indrukwekkende processie langs het hotel. Vervolgens gaat de overleden keizerin naar het station in de speciale hoftrein. Als ze aankomt in Wenen heerst er een doodse stilte, en beginnen alle klokken van Wenen te luiden. Luigo Lucheni

Op 23 april 1873 wordt Luigi Lucheni te vondeling gelegd door zijn moeder, een arme Italiaanse bediende, op de trappen van het Asyl St. Antoin in Parijs. Luigi heeft geen gelukkig leven. Hij groeit op in een weeshuis in Parma en komt later in een pleeghuis terecht, waar hij slecht behandeld wordt. Zijn verdere leven laat een treurig beeld zien van het lot van de arme arbeiders in de 19e eeuw. Op 16 jarige leeftijd gaat hij werken als spoorarbeider in Genua. Daarna zwerft hij door Europa, zoekend naar werk. Hij woont een tijdje in Zwitserland en Budapest, maar moet vervolgens in het Italiaanse leger, waar hij 3 en een half jaar blijft. Uiteindelijk gaat hij terug naar Zwitserland, waar hij in aanraking komt met anarchistische ideeën. Vervolgens sluit hij zich aan bij deze anarchistische beweging. Uit deze ideeën komt hij met het plan om keizerin Elisabeth te vermoorden. Als het hem lukt, is hij trots op zijn daad. Tijdens de rechtzaak in het kanton Bern wordt hij veroordeeld tot levenslang, maar hij had op de doodstraf gehoopt. Na een incident in de gevangenis, hangt hij zichzelf op in de isoleercel in oktober 1910. 8. Hoe was de politiek situatie in Oostenrijk rond de 19e eeuw? In het begin van de twintigste eeuw regeerde het beroemde Habsburgse huis de slecht bij elkaar passende landen van het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk. Die familie heerste al toen Duitsland nog een verdeelde staat van prinsdommen. In het centrum van het Oostenrijkse stelsel stond Franz Joseph die al vanaf 1848 regeerde. Hij was degene die bleef, regeringen konden komen en gaan maar hij bleef keizer. In 1848, tijd van liberale en nationale revoluties in heel Europa, werd de zwakke Ferdinand I (1835-1848) afgezet ten gunste van keizer Franz Joseph I, die maar liefst tot 1916 het rijk zou besturen. De overheid onder Franz Jozeph I was corrupt en ongecontroleerd. Alle delen van het rijk werden zeer centralistisch bestuurd. Ook de kerkhervorming van Franz Joseph II werden weer afgeschaft. In 1859 wisten Italiaanse nationalisten zich aan Oostenrijk te ontworstelen en in 1866 na een nederlaag in de oorlog tegen Pruisen (onder leiding van Bismarck) was ook de rol van Oostenrijk in de Duitse politiek uitgespeeld. Door de nederlaag tegen Pruisen ging Oostenrijk zich weer meer richten op de oosterburen. In 1867 kwam de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie tot stand. Hongarije bleef soeverein maar wel verenigd met Oostenrijk. Franz Joseph I werd dan ook keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije. In 1907 vonden eerste algemene verkiezingen (alleen voor mannen) plaats. Naar aanleiding van de moord in 1914 in Sarajewo op de beoogde opvolger van Franz Joseph I, Franz Ferdinand, brak de Eerste Wereldoorlog uit. Tijdens de oorlog, in 1916, stierf Franz Joseph I. Zijn opvolger, Karel I, zou als laatste op de Habsburgse troon plaats nemen. Hij wilde al in 1917 de oorlog beëindigen, maar dat lukte hem niet. Na de verloren oorlog werd Oostenrijk ontbonden. Tsjechoslowakije, Hongarije en Joegoslavië werden zelfstandig. Roemenië en Italië pikten ook nog wat resten in. 9. Conclusie Er valt, achteraf gezien, meer te vertellen over de man van keizerin Elisabeth, Franz Joseph. Hij heeft de geschiedenis van Europa sterk beïnvloed en Elisabeth heel wat minder. De media heeft een verkeerd beeld gegeven van keizerin Elisabeth, door haar leven sterk te romantiseren. Na het maken van deze praktische opdracht zijn we echter tot de conclusie gekomen, dat haar leven totaal niet romantisch was. Ze heeft veel moeten lijden, door de dood van veel geliefden en doordat ze opgesloten zat in een paleis. Ze moest zich altijd strikt houden aan de regels en etiquettes die opgelegd werden door de moeder van Franz Joseph, aartshertogin Sophie. Terwijl ze juist een vrije jeugd heeft gehad. Doordat ze geen politieke invloed had, heeft ze op politiek gebied, geen invloed gehad op de Oostenrijkse geschiedenis. Wel had ze politieke ideeën die sterk verschilden dan die van haar man. Ook had ze veel politieke contacten en ze zal ook best een aantal beslissingen van haar man hebben beïnvloed, maar daar zijn geen aantoonbare bewijzen van. Ook al had ze niet veel politieke invloed, ze heeft wel degelijk een plekje weten te veroveren in de geschiedenis van Europa, door haar altijd zo sterk beschreven persoonlijkheid en haar hoge status als keizerin. Haar schoonheid blijft altijd terug komen in de verhalen over de Habsburgers. Het antwoord op de hoofdvraag is dus moeilijk te beantwoorden. Ze heeft geen noemenswaardige politieke invloed gehad, maar wel degelijk een historische invloed, denk maar aan de films en musicals. 10. Nawoord We hebben logischerwijs veel over keizerin Elisabeth gelezen, zowel uit boeken als van internet. Door het maken van deze praktische opdracht hebben wij veel geleerd. Bijvoorbeeld over de politieke geschiedenis van Oostenrijk, over de levens van iedereen aan het keizerlijk hof en natuurlijk over het bewogen leven van Elisabeth. We hebben veel informatie kunnen vinden, al verbaasde het ons wel dat er weinig te vinden was in de Arnhemse Bibliotheek. Ook de informatie, vooral op internet, was vaak sterk overdreven en geromantiseerd. Toch hebben wij er nog bruikbare informatie uit weten te halen. We hopen dat u plezier heeft beleefd aan het lezen van ons werkstuk. Wij hebben namelijk veel plezier beleefd aan het maken ervan… Willemijn
Caroline 11. Logboek Gezamenlijk logboek: Dag Tijd Werk
4 december 15 minuten Onderwerp gekozen
5 december 30 minuten Bedenken hoofdvraag en deelvragen
17 december 90 minuten Maken inleiding en overleg
9 januari 120 minuten Informatie zoeken in bibliotheek
14 januari 90 minuten Informatie zoeken op internet
16 januari 60 minuten Informatie zoeken op internet
12 februari 120 minuten Conclusie, nawoord
17 februari 90 minuten Logboek, voorwoord

18 februari 120 minuten Opmaak, plaatjes zoeken, inhoudsopgave maken 12. Bronnenlijst Internet 1. http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/verslag.php?verslagid=6299
2. http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/verslag.php?verslagid=6297
3. http://www.angelfire.com/ma/mayerling/Sissibio.html
4. http://www.geocities.com/Tokyo/Temple/8485/family.htm
5. http://64.4.16.250/cgi-bin/linkrd?_lang=NL&lah=ef43e285a7efe1a5c8fb68d1fac86e15&lat=1075910278&hm___action=http%3a%2f%2fwww%2eclubs%2enl%2fcommunity%2fdefault%2easp%3fclubid%3d203904
6. http://64.4.16.250/cgi-bin/linkrd?_lang=NL&lah=39c79fb6408ab9ab3bc29eea29e081f4&lat=1075911147&hm___action=http%3a%2f%2fwww%2efortunecity%2ecom%2fvictorian%2fdadd%2f1258%2fEliz%2ehtml
7.
www.Sissi.pagina.nl
8. http://recollectionbooks.com/bleed/Encyclopedia/LucheniLuigi.htm Boeken 9. Elisabeth. Leven en dood van Sissi
Martin Ros
Uitgeverij Aspect bv 1999