Secularisering / ontkerkelijking

Secularisering in Nederland in de 20e eeuw Ik heb voor het onderwerp secularisering gekozen, omdat dit een van de onderwerpen was, waar je een keuze uit kon maken. Mij sprak me dit onderwerp wel aan, omdat je tegenwoordig veel verhalen hoort dat er vroeger veel meer mensen tot het christendom behoorden dan nu. Mij leek het dus wel interessant om te weten hoe deze secularisering ontstaan is. Mijn onderzoeksvraag luidt dan ook: Bij welke groepen nam de secularisering het meest toe en wat zijn de oorzaken van de secularisering? Ik ga daarbij de volgende deelvragen behandelen: 1. Wat is secularisering? 2. Wanneer nam de secularisering het meest toe? 3. Bij welke bevolkingsgroepen nam de secularisering het meest toe? 4. Wat zijn de oorzaken van secularisatie? Wat is secularisering? Om te bepalen wat de oorzaken zijn van secularisering, moeten we eerst weten wat het begrip precies inhoudt. Secularisering is een ander woord voor ontkerkelijking. Dit houdt in dat er steeds minder aanhangers komen van een bepaald geloof, in dit geval het Christendom. Het komt er dus op neer dat de maatschappelijke betekenis van het geloof in de samenleving minder wordt. Een steeds groter deel van de bevolking hecht minder waarde aan het christelijke geloof. Dit heeft als gevolg, dat de kerk minder macht krijgt in de samenleving; de machtspositie van de kerk neemt af.
Wanneer nam de secularisering het meest toe? De secularisering is niet altijd even groot geweest. Tot 1958 was er juist een stijging van het aantal kerkgangers. Na dit jaar was het echter niet het geval, het aantal kerkgangers begon af te nemen. Vooral in de jaren 1958 en 1970 nam het aantal burgers dat naar de kerk ging sterk af. Tegenwoordig vindt er ook secularisering plaats, maar deze gaat in afgenomen snelheid door. Bij welke bevolkingsgroepen neemt de secularisering het meest toe? Niet bij alle bevolkingsgroepen is de ontkerkelijking even groot. In de eerste plaats neemt het enorm veel uit over welke leeftijdscategorie je het hebt. In 1991 is hier een uitgebreid onderzoek over gedaan. Hieruit blijkt dat de secularisering bij jongeren een stuk hoger is dan andere bevolkingsgroepen. Zo behoorde in 1958 nog 80% van de jongeren tot een kerk, in 1991 is dit aantal flink gedaald naar 28%. Jongeren worden dan ook wel trendsetters in de ontkerkelijking genoemd. Opvallend is dat juist bij ouderen de secularisering minimaal is. Veel ouderen blijven nog steeds geloven in God, zij hebben immers hun hele leven al in God geloofd. Bij volwassenen neemt het percentage dat christen is, ook enorm af, maar niet zo hevig als bij de jongeren. Ook maakt de omgeving veel uit voor de secularisering. In de grootste steden met meer dan 40.000 inwoners nam het aantal burgers dat in God geloofde drastisch af. Na 1975 werd deze afname iets beperkt. In stedelijke gebieden neemt de secularisering toe. Op het platteland was er bijna geen sprake van ontkerkelijking. Deze categorie blijft erg trouw aan de kerk. Na 1985 nam de secularisering wel toe, in de toekomst zal de ontkerkelijking naar verwachting verder gaan groeien. Wat zijn de oorzaken van secularisering? Hoe komt het nou, dat er steeds weer sprake is van secularisering? Hier zijn verschillende oorzaken voor te bedenken. 1. Ten eerste is het godsbeeld, wereldbeeld en mensbeeld erg veranderd. God wordt namelijk niet meer gezien als een ‘centrale horlogemaker’. Dit blijkt ook uit de volgende voorbeelden: - Men gelooft nu niet alles meer wat in de bijbel staat. Mensen moeten iets eerst zien voordat ze het geloven. - Tegenwoordig wordt er meer getwijfeld over hoe alles op de wereld is ontstaan. Aan het begin van de 20e eeuw was het grootste deel van de bevolking nog overtuigd dat God de aarde heeft geschapen, nu wordt het meer als toeval gezien, dat alles op de aarde terecht is gekomen. - Mensen beginnen de godsdienst minder belangrijk te vinden, maar houden zich meer bezig met andere bezigheden. Er is tegenwoordig veel meer te doen, omdat er meer uitgevonden is, veel meer technologie, en een betere welvaart is dan vroeger. Men vindt nu werken, sporten, computers belangrijker dan naar de kerk gaan. - Men vindt het steeds belangrijker om zélf een goed leven te hebben en gaat een beetje zijn eigen weg. Men laat zich minder beïnvloeden door de strikte regels die in de bijbel staan. - Door de vele crisiservaringen die er de afgelopen tijd geweest zijn, zoals de wereldoorlogen, ontstaat er een zogenaamde geloofsschok. Er wordt steeds dezelfde vraag gesteld: ‘Als God bestaat, waarom doet hij dan niks tegen al die ellende?’. 2. Ook heeft secularisering te maken met veranderingen in de samenleving: - Vooral vanaf de jaren ’70 vindt er steeds meer verstedelijking plaats en komt er steeds meer stedelijke cultuur op het platteland. Hiervoor kwam men op het platteland minder in aanraking met andere mensen en was er hier weinig te doen, er zijn weinig voorzieningen, zoals winkels, en er zijn minder mensen in de buurt om even op bezoek te gaan. Men had genoeg vrije tijd en in die tijd kon men goed naar de kerk gaan. Door de verstedelijking komen er meer voorzieningen en meer andere mensen, waardoor er minder vrije tijd ontstaat. - Ook gaat men de laatste decennia doelgericht handelen. Dit houdt in dat je allerlei beslissingen maakt die nut voor je hebben. Vroeger werden beslissingen gemaakt volgens het geloof, nu houdt men zich hier niet zoveel meer aan en gaat men zijn eigen gangetje. 3. De secularisering komt ook tot stand door de moeizame moderne socialisatie van het geloof. Dit betekent dat de kerk het geloof niet op een moderne manier tot het volk brengt. Het feit dat een dominee zijn mening vertoont aan de gemeente, wordt meestal als erg saai ervaren en niet modern gevonden. Tegenwoordig worden er allemaal alternatieven gevonden, zoals een koor of toneelstukjes tijdens te dienst. Ook wordt er wel eens gediscussieerd over een religieus onderwerp. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat mensen de diensten weer aantrekkelijk en modern gaan vinden en zich sneller bij een kerk aansluiten. Door antwoord gegeven te hebben op de deelvragen, ben ik tot de volgende conclusie gekomen: Secularisering is een ander woord voor ontkerkelijking en kwam vanaf de jaren ’60 op gang. Bij jongeren is de secularisering het grootst, bij ouderen is er erg weinig sprake van ontkerkelijking. In de grote steden is de secularisering groter dan op het platteland. De ontkerkelijking heeft verschillende oorzaken. Ten eerste is het godsbeeld, wereldbeeld en mensbeeld erg veranderd, de mensen lijken tegenwoordig de steun van God niet meer nodig te hebben en gaan hun eigen gangetje. Ten tweede heeft secularisering te maken met verschillende veranderingen in de samenleving. Tenslotte wordt het geloof op een niet-moderne en saaie manier gebracht, waardoor er minder mensen naar een kerk gaan.