4 Gedichten van een bekende schrijver.
De vogel
De dood, de scherpe dood, die als een kogel
doorboort al wat hij op zijn weg ontmoet…
En op de hei kwettert een zomervogel
boven vergoten bloed.
Nog spelen lichtschijnsels
als angstreflexen door ’t ontsteld gemoed.
De vogel, zingend als een lier,
zweeft over ’t bloed.
Hij kent de kleur; want ziet, hij is hier,
die vogel die de heide overzweeft,
en die door vreemd en goddelijk bestier
met deze kleur meeleeft,
en die nu neerstrijkt, en de kleur verkent
en schoon en leerzaam echt en wel van pas
om weg te voeren van dit continent.
Hij steekt zijn snavel in de plas,
en dan, wanneer ten langen leste
de mannen aangetreden staan op ’t veld,
kiest hij zijn koers naar ’t westen,
ver van ’t geweld.
De zee is wijd voor zijn amecht’ge vlucht,
te wijd haast voor wie niet getrokken wordt.
Maar wie, zo roodgescnaveld, is geducht
dat hij in de afgrond stort?
Daar is zijn doel: een tijd’lijk staatsgebouw,
waarop de driekleur wappert van zijn land,
het wit terzij gestaan door rood en blauw,
verbannen aan de overkant.
Hij strijkt zijn snavel langs de rode baan,
die roder wordt in ’t stralend ochtendfloren,
en keert terug naar waar nog als te voren
die mannen staan.
Simon Vestdijk
Dit gedicht is een mooi gedicht dat duidelijk maakt dat de oorlog een smerig ding is, waar alleen maar iets slechts uit kan komen, namelijk dat het hele land rouwt om de overledenen die de vlag alleen maar roder maakt. De vogel stelt ook het vertrouwen aan vaderlandse bodem voor, in plaats van in het bevrijde land te blijven, gaat hij weer terug om andere mensen te steunen, en het bewijs van oorlog naar buiten te brengen. Dit is een gedicht met thema oorlog en ik vind het een mooi gedicht omdat de vogel zijn snavel met bloed afveegt aan de rode band van onze vlag.
Rebel, mijn hart
Rebel mijn hart, gekerkerd en geknecht,
die aan de tralies van de al-dag rukt,
weest om uw tijd’lijk lot geenszins gedrukt,
al zijn de kluisters hard, de muren hecht.
Want in de aanvang werd het u voorzegd,
dat het aan enkelen steeds is gelukt
het juk te breken, dat hun schouders drukt,
laat dus niet af, maar vecht en vecht en vecht.
Breekt uit en blaast de dove sintels aan,
die zijn verdoken onder ’t rokend puin;
vaart stormgelijk over de lage tuin
die Holland heet; slaat doodlijk toe en snel,
opdat het kwaad schrikk’lijk zal ondergaan,
o hart, mijn hart, o bloedrode rebel.
Jan Campert
Dit gedicht is een gedicht dat aanmoedigt voor de strijd. Ook al is de verdrukking nog zo hard, de kwelling nog zo erg. Je moet door strijden om je gevallen vrienden te wreken. Red Holland van de ondergang. Zin 8 is hier het voorbeeld van. Haak niet af maar vecht en vecht en vecht. Dat vind ik mooi aan dit gedicht. In dit gedicht kun je aan zin 8 zien dat het thema van dit gedicht oorlog is.
Heb ik mijn hart niet stil gezet?’
‘Heb ik mijn hart niet stil gezet
in mij verloochend naar uw wet,
gelijk het pas gespeende kind
zich stil bij zijne moeder vindt?’
Geheel deze eindeloze nacht
heb ik vergeefs naar U getracht;
toen kwam een sluimring mij nabij,
en in de droom spraakt Gij tot mij
in de eigen taal van ’t eigen bloed:
in kinderkus en kindergroet.
Nu ken ik, Heer, Uw wijs beleid,
Gij die, Verlosser uit de Tijd,
mij in de kerker hebt bevrijd-
één ogenblik: Uw eewigheid.
Geheel deze eindeloze nacht
heb ik vergeefs naar U getracht;
toen kwam een sluimring mij nabij,
en in de droom spraakt Gij tot mij
in de eigen taal van ’t eigen vloed
in kinderkus en kindergroet.
Heb ik mijn hart niet stil gezet
en mij verloochend naar Uw wet,
gelijk het pas gespeende kind
zich stil bij zijne moeder vindt
Geerten Gossaert
Over dit gedicht zijn een paar dingen bekend. Het gedicht is in 1940 uitgegeven maar met het thema was Gossaert al in 1937 bezig. Opmerkelijk is de volgende regel in de middenstrofe: mij in de kerker hebt bevrijd. Het woord kerker slaat waarschijnlijk op zijn eigen korte gevangenschap in 1940. Heb ik mijn hart niet stil gezet is het vers van de overgave aan God. Dat vind ik mooi aan dit gedicht. Je kunt misschien uit dit gedicht niet echt het thema oorlog halen, maar als je de achtergrond van het gedicht weet zit het er wel degelijk in.
Waar eenmaal de engel des doods
Waar eenmaal de engel des doods
langs de nachtlijke muren schreed
om te vrijwaren alles waar joods
het bloed aas de deurposten kleefd’-
sluipen thans door de kreunende nacht
hyena’s en jakhalzen rond
in het schroeiende spoor van de dood;
on de brandende stad van de nacht
rookt het bloed van de Jood.
H. Marsman.
Dit gedicht is mooi omdat het gedicht het verleden naar voren haalt. In de bijbel staat het verhaal van Mozes die het joodse volk uit Egypte helpt ontsnappen door middel van de 10 plagen. De tiende plaag was de engel des doods die in elk huis de oudste jongen vermoorde, behalve bij de joden want die hadden bloed aan de deur post gesmeerd. Daar ging de engel voorbij. Hier stelt marsman de engel aan de Duitsers die de joden juist zoekt. De hyena’s en jakhalzen zijn de fanatieke NSBérs en de officieren van de grune polizei en gestapo. Daardoor gaat het echt allee over de 2e wereldoorlog.
3 gedichten van onbekende dichters.
Oeke Kruythof
Oorlogskinderen
Vannacht
denk ik aan die moeder
en haar angstig huilend kind
waaraan ze maar niet uit kan
leggen, waarom de aarde
trilt en de sirenes loeien
waarom er reuzen donderstappen
door de lucht en hun verhaal
geen spannend sprookje, maar
louter heuse harde oorlog is-
vannacht
denk ik aan die moeder
en - plots ben ík dit kind
dat angstig in de kelder
op een emmer zit, de aarde
trilt en de sirenes loeien
bommen donderdreunen door
de lucht, ruiten rinkelen
en moeder-
zij houdt mij vast en bidt-
Ik heb dit gedicht gekozen, omdat de titel mij zeer aansprak. De schrijfster van mijn boek was namelijk een oorlogskind. Zij heeft haar hele gezin verloren in de oorlog, dat vind ik wel toevallig en daarom heb ik dit gedicht gekozen. Ook is het thema van dit gedicht hetzelfde als dat van mijn boek. Ook kun regel 13 zien waar het verhaal van het boek over gaat. Want de vader van de schrijfster van mijn boek dat hun nooit naar een werkkamp zouden moeten en opgepakt zouden kunnen worden, maar plots werden zijn dat wel en was Marga Minco alleen, en dat kun je in dit gedicht ook teruglezen.
Ida Gerhardt
Dodenherdenking
De namen der gevallenen
die wij zo snel vergaten
worden soms nog gezongen
bij monde van de stormwind.
Dan: luister aan de palen.
Ik hoorde het eens vervaarlijk
onder Zalk en Veecaten -
te zwaar haast voor de masten
en de metalen draden.
Ik heb dit gedicht gekozen, omdat hierin de dodenherdenking wordt besproken. En ik denk dat de schrijfster van mijn boek zich erg aangetrokken voelt tot de dodenherdenking, omdat nota bene haar hele familie is gestorven in de 2de Wereldoorlog. Ook heeft dit gedicht te maken met 2de Wereldoorlog, het thema van mijn boek.
Airborne Oosterbeek
Had je gedacht dat hier dat kon
in dit stille landschap langs de rivier,
zoals die jongens hier zijn gekomen,
als engelen uit de hemel geregent
uit grote blinkende vogels gevallen
al die soldaten uit Engeland.
Van dat grote geluid in de lucht,
die witte sterren der parachutes,
wat is er anders nog over
dan een herinnering,
dan een fatsounlijk veld van eer,
met vele kruisen besneeuwd.
En toch, in die trotse toon van toen
zal ik het zeggen, even ontroerd,
even dankbaar vandaag aan de dag:
deze vluchtheuvel, deze terp,
waarop wij als dichters samen wonen
boven de wateren van de tijd,
zou er niet zijn als zij hier niet
met hun vogels waren gekomen,
in het gras hiet waren gevallen.
Alleen om het donker van al die doden
leven wij hier in het licht.
J.W. Schulte Nordholt
Dit gedicht is mooi omdat het over de verwondering van een buitenstaander gaat, die zich eigenlijk een beetje boos maakt over het feit dat de heide besmeurd is met doden en gewonden. Tijdens deze operatie zijn ook zeer veel soldaten om het leven gekomen, maar ook veel die hun leven waagden zijn gevangen genomen, gemarteld en door hard werk om het leven gekomen. Ondanks het verdrag van Genevé. Deze operatie uitgevoerd door hoofdzakelijk de Engelsen en Amerikanen tegen de Duitsers heeft veel levens gekost en dus past hier bij het thema oorlog.
3 Sonnetten van bekende schrijvers.
Wij zijn vrij
Wij zijn vrij, roept de Nederlandse vlag
die wapperend zich boven ons ontplooit,
wij zijn vrij, roept zij, en zij riep dit nooit
met dieper kleuren dan op deze dag.
Want zie, het trotse rood heeft zich getooid
met bloed, dat in de dood de vrijheid zag,
’t wit blinkt van ijver zonder winstbejag,
het blauw werd door beproefde trouw voltooid.
Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit,
tezaam met de oranjewimpelzwier
van Haar, de landsvrouw, die gehaafd heeft.
Een nieuwe reis vangt aan, en gij beduidt
hetgeen in ons, o heilige banier,
trotserend, zuiver en gestaald herleeft.
Martinus Nijhoff
Verslag “wij zijn vrij”
Titel: Wij zijn vrij
Dichter: Martinus Nijhoff
Bundel: Poezie als wapen, Boekencentrum B.V. ’s-Gravenhage 1990-1
Samenvatting
Martinus Nijhoff is aan het woord, hij spreekt uit zijn eigen leven, want hij heeft het gedicht in de 2e wereldoorlog geschreven. Het gedicht is ook op bevrijdingsdag uitgegeven. Er komen geen personen in voor, want het gaat over de vlag. Het gedicht speelt op het moment dat de bevrijding is gekomen, de vlag ontplooit zich weer in Nederland. Er is hier wel sprake van een gevoel, het opgelaten gevoel dat de mensen hadden toen ze na 5 jaar hun vlag weer zagen. Ook kun je er een verlangen in zien, het verlangen dat deze vlag nooit meer gestreken wordt.
De regel die mij het meest aanspreekt is; “Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit”
Hier in kun je goed zien dat de Nederlanders zwaar hebben moeten vechten in de 2e wereldoorlog, om hun land weer de veroveren, vooral het woord herwonnen vind ik mooi in deze zin.
Stijlfiguren:
- Herhaling:
Regel 9: Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit.
Waai uit, waai vrij uit. Dat is een herhaling.
- Opsomming:
Regel 14:Trotserend, zuiver en gestaald heeft.
Trotserend gevolgd door zuiver en gestaald is een opsomming.
Beeldspraak:
- Metafoor:
Regel 13: “hetgeen in ons, o heilige banier”
hier staat Heilige banier voor de Nederlandse vlag.
- Personificatie:
Regel 1: Wij zijn vrij, roept de Nederlandse vlag
De vlag kan niet roepen. Dit kan alleen de mens.
Regel 6: met bloed, dat in de dood de vrijheid zag,
Bloed kan geen vrijheid zien, een oog is een menselijk zintuig
Regel 7: ’t wit blinkt van ijver zonder winstbejag,
De kleur wit kan wel blinken, maar niet ijverig zijn, dat kan alleen een levend
wezen.
Rijm:
- Alinea 1:
- Er is in elke zin sprake van eindrijm: zin 1 en 4 rijmen op elkaar, en 2 en 3.
In de eerste alinea is ook sprake van omarmende rijm. Het rijmschema is ABBA. Misschien kun het begin van zin 1 en 3 ook als rijm zien, Wij zijn vrij, maar ik weet niet hoe dat heet.
- Alinea 2
- Er zit in de zinnen van alinea 2 in alle zinnen eindrijm. Het rijmschema van alinea 2 is ABBA, en dus omarmende rijm. Regel 5 en 8 rijmen op elkaar, en 6 en 7. Ook kun je stellen dat rood uit zin 5 en dood uit zin 6 op elkaar rijmen. Er is hier dan sprake van klinkerrijm, namelijk de O.
- Alinea’s 3 en 4.
- In de 3e en 4e alinea zitten in alle zinnen eindrijm, maar per alinea is het rijmschema ABC. Wat wel aan wezig is, is dat alle woorden aan het eind van alinea 3 rijmen op de eindwoorden van alinea 4. Ik weet niet hoe dit heet, maar het staat wel mooi.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Soort gedicht naar de vorm? Sonnet, dat is duidelijk te zien, omdat een sonnet 14 regels moet hebben en dat heeft dit gedicht ook. Ook moet in een sonnet de eerste en de tweede alinea 4 regels bevatten, en de derde en de vierde allebei 3, en dat heeft dit gedicht.
- Welke opbouw vind je in het gedicht? Een echt duidelijke opbouw kon ik niet vinden, misschien dat je bij de eerste twee alinea’s kan zeggen dat de Nederlandse vlag wordt geïntroduceerd. Daar wordt uitgelegd wat de kleuren precies met vrijheid te maken hebben. Maar wat dan precies in die laatste twee alinea’s wordt bedoeld is mij onduidelijk door die vage oude woorden.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Het thema van dit gedicht is oorlog. Je kunt vooral aan de titel en in de zinnen zelf: Wij zijn vrij. De vlag roept alleen “wij zijn vrij” na een oorlog. Ook kun je zien aan de vlag dat er een oorlog is geweest aan de zin: “Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit” Vooral het woord herwonnen wijst naar een oorlog die geweest is.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? Het verband tussen titel en thema is wel duidelijk. Na 5 jaar van onderdrukking en vernedering kom eindelijk weer de Nederlandse vlag in Nederland getoond worden.
Beoordeling
Uitgebreid verslag:
- Mijn gevoel bij dit gedicht is dat de vaderlands liefde toch wel weer op speelt. Een Nederlander mag trots zijn op wat nederland heeft bereikt en de vlag is daarvan het symbool. Als je een vlag ziet wapperen is dat meestal uit vreugde en dat is ook een goed ding. Zeker als je weet dat Nederland 1 grote puinhoop was na de oorlog en als je kijkt wat er nu van is geworden kun je toch wel trots zijn op wat we hebben berijkt.
- Mooi of Lelijk Ik vind het een mooi gedicht. Het roept een stukje vaderlands liefde op en dat vind ik mooi. De vlag is natuurlijk het symbool van Nederland en het symbliseert de wederopbouw van Nederland na de tweede wereldoorlog.
- Het standpunt van de schrijver heb ik niet echt uit dit gedicht kunnen halen. Ik weet niet of er eigenlijk wel een standpunt in zit. De dichter vertelt alleen over de Nederlandse vlag, hij laat niet duidelijk een standpunt merken.
- Geloofwaardig is het gedicht wel. Na de 2e wereldoorlog en vooral vlak na de bevrijding waren de Nederlanders erg blij dat ze weer vrij waren. Ze waren zelfs nog blijer dan is dit gedicht beschreven is. De blijdschap die heerste onder het Nederlandse volk is niet in een gedicht te leggen denk ik.
- De boodschap die in het gedicht zit is denk ik vooral een waarschuwing om nooit weer zo’n oorlog de laten ontstaan. Voorkomen is beter dan genezen.
Dodenherdenking II
De collaborateurs, de snorkers van vandaag,
allang weer aan de macht, op jacht naar geld en goed,
zouden uit winstbejag die dag van goed en bloed
het liefst verdonkeremanen, kregen zij hun zin.
Nooit ging de tijd tegen het volkgeweten in.
En wat de vreemdeling moest zeggen als hij zag
dat ere dierf en geen saluut verwierf de vloed
soldaten die in onze grond begraven lag?
Die rusten op de Holterberg en bij Margraten,
wit van de kruizen, duizelend in carré geschaard,
hebben deel aan deze nationale dag:
halfstok boven hun stof de Nederlandse vlag;
dat wij de vrouwen, waar ter wereld, niet vergaten,
door wie zij lang over de zee zijn nagestaard.
Gerrit Achterberg
Verslag: Dodenherdenking II
Titel: Dodenherdenking II
Dichter: Gerrrit Achterberg
Bundel: Poezie als wapen, Boekencentrum B.V. ’s-Gravenhage 1990-1
Samenvatting.
Gerrit Achterberg is aan het woord. In het gedicht komen alle in de tweede wereldoorlog gestorven Nederlanders en hun vrouwen voor. Ook de colloborateurs uit de tweede wereldoorlog staan in het gedicht. Het gedicht gaat over de dodenherdenking in het algemeen, dus er is geen plaats of tijd in het gedicht aangegeven. Het wanneer is vanaf de tweede wereldoorlog, en elk jaar op 4 mei natuurlijk. Het gedicht is in1955 uitgegeven dus het gaat om tien keer dodenherdenking, en natuurlijk de toekomst. Er is hier wel sprake van een gevoel namelijk het gevoel van wraak. Ook een droom kan hier ingevult worden. Het gevoel van wraak klinkt misschien raar en is misschien helemaal niet zo, maar ik denk toch dat Gerrit Achterberg met de eerste alinea wil zeggen dat er nog steeds colloborateurs vrij rond lopen. Mensen die verkeerde dingen hebben gedaan in de oorlog, en daarvoor nog niet zijn gestraft. Hij wil wraak op die mensen. Het gevoel van een droom is ook aanwezig, het gevoel dat de helden die gevallen zijn gëeerd moeten worden. Dat deze niet genoeg gëeerd zijn, en dat zolang de overlevenden onder ons zijn wij de helden van toen moeten eren. De regel die mij het meest aanspreekt is: Die rusten op de Holterberg en bij Margraten. Ik vind dat een mooie zin omdat er veel over de dodenherdenking in zit. Holterberg is een gigantische Canadese begraafplaats. En Margraten een grote begraafplaats van de Amerikanen. Het zijn vooral de Canadezen die ons land hebben bevrijd, en dat daar grote offers zijn gevallen kun je zien aan deze begraafplaats. Elk jaar weer op dodenherdenking zijn hier grote bijeenkomsten.
Beeldspraak:
- Metafoor: In regel 1 staat De snorkers van vandaag, dit is een beeld van de verraders en de collaborateurs.
Rijm.
- Alinea 1: In deze alinea rijmen alleen de middelste 2 regels, de overige 2 regels rijmen niet. Het rijmschema is: ABBC
- Alinea 2: De eerste regel van deze alinea rijmt op de laatste regel van de eerste alinea. De derde regel rijmt op de middelste twee van de eerste alinea. En regel twee en 4 in deze alinea rijmen op elkaar. Het rijmschema is: CDBD.
- Alinea’s 3 en 4: Deze twee alinea’s lijken erg veel op elkaar qua rijm. Zo rijmt de eerste regel van alinea 3 op de tweede regel van alinea 4. Rijmt de tweede regel van alinea 3 op de laatste van alinea 4. En rijmt de laatste regel van alinea 3 op de eerste regel van alinea 4. Het rijmschema is dus: EFGGEF.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Soort gedicht naar de vorm? Sonnet, dat is duidelijk te zien, omdat een sonnet 14 regels moet hebben en dat heeft dit gedicht ook. Ook moet in een sonnet de eerste en de tweede alinea 4 regels bevatten, en de derde en de vierde allebei 3, en dat heeft dit gedicht.
- Welke opbouw vind je in het gedicht? De opbouw van het gedicht is in 2 delen verdeeld, namelijk de eerste 2 alinea’s zijn op de tweede wereldoorlog en daarna gericht en de laatste alinea’s zijn meer op de dodenherdenking gericht.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Het thema dat door het gedicht loopt is verdriet. Verdriet over de gestorvenen door oorlogsgeweld tot nu toe. De dodenherdenking is natuurlijk de dag die in het thema verdriet en oorlog staat.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? Dodenherdenking II is het tweede gedicht van Gerrit Achterberg over dodenherdenking en het thema verdriet en oorlog past daar goed bij.
Beoordeling:
Uitgebreid verslag.
- Mijn gevoel bij dit gedicht is niet echt heel veel. Ik ken zelf niet dichtbij mensen die in een oorlog omgekomen zijn. Wel is een oom van mijn oma gefusilleerd in de 2e wereldoorlog maar verder zou ik het niet weten. Daardoor is mijn gevoel bij dodenherdenking en dit gedicht niet veel.
- Mooi of lelijk. Ik vind dit gedicht niet mooi. Ik snap niet zoveel van de zinnen en ik vind dat er nog aardig wat onbekende woorden in zitten. De rijm past niet goed bij elkaar en ik vind dat er niet specefiek iets over de dodenherdenking in het gedicht staat. Dat kan natuurlijk komen doordat het gedicht van 1955 is en daardoor niet meer recent. In die tijd waren er nog collaborateurs die niet gestraft zijn. En er waren veel meer overlevenden van de oorlog.
- Het standpunt van de schrijver is niet echt uit het gedicht te halen. Wel kun je merken dat de schrijver de gevallen soldaten in nederland waardeert. Hij besteedt daar in ieder geval veel regels aan. Ik heb het standpunt van de schrijver niet uit het gedicht kunnen halen.
- De opbouw is normaal voor een sonnet. De opbouw is zoals ik al vertelt heb, zo dat na de eerste 2 alinea’s een omkeer zit, wat ook weer een kenmerk voor een sonnet is. Ook omdat ik de tekst van het gedicht niet helemaal snap.
- De boodschap van dit gedicht is de boodschap om vooral aan dodenherdenking mee te doen. Hij heeft het over al die doden die gevallen zijn om een ander land te bevrijden. Dat is natuurlijk wel speciaal. Hij geeft aan het begin van zijn gedicht ook nog wat aandacht aan de collaborateurs die Nederland zo schandalig verloochent hebben. Ook daar kun je een boodschap in zien. De boodschap om zoiets nooit te doen maar om je land trouw te zijn en niet te laten vallen als je er beter van kan worden.
- Stijl en formulering. De stijl van dit gedicht is ouderwets met voor sjieke woorden en ouderwetse woorden. Het is natuurlijk een gedicht van 52 jaar oud en dat kun je er ook wel uithalen. Het is geschreven in een tijd dat Nederlanders niet veel geld te besteden hadden en dat Nederland weer langzaam opkrabbelde na een grote oorlog.
Daardoor kun je niet teveel wagen om in een gedicht te zetten en om een gedicht te formuleren. Daardoor vind ik de formulering wat voorzichtig met alleen het afkraken van de collaborateurs en het prijzen van de gevallen soldaten.
De laatste brief
De wereld scheen vol lichtere geluiden
En een soldaat sliep op zijn overjas.
Hij droomde lachend dat het vrede was
Omdat er in zijn droom een klok ging luiden.
Er viel een vogel die geen vogel was
Niet ver van hem tusschen de warme kruiden.
En hij werd niet meer wakker want het gras
Werd rood, een ieder weet wat dat beduidde.
Het regende en woei. Toen herbegon
Achter de grijze lijn der horizon
Het bulderen – goedmoedig – der kanonnen.
Maar uit zijn jas, terwijl hij liggen bleef,
Bevrijdde zich het laatste wat hij schreef:
Liefste, de oorlog is nog niet begonnen.
Bertus Aafjes
Verslag: De laatste brief
Titel: De laatste brief
Dichter: Bertus Aafjes
Bundel: Gedichten en Sonnetten uit de eerste en tweede Wereldoorlog. Bibliotheek Zwolle Dobbe 37
Samenvatting.
Er komt in dit gedicht een persoon voor, en dat is de soldaat die in zijn overjas een briefje heeft, zijn laatste briefje. Hij loopt dus als de rode draad door het sonnet. In het sonnet wordt beschreven hoe en soldaat al slapend wordt doodgeschoten, en er uit zijn jas waar hij op lag te slapen een briefje zich bevrijd. In dit gedicht wordt een ideaal weergegeven, dat kun je opmaken uit de volgende regel: ‘Hij droomde lachend dat het vrede was’. In de tijd van oorlog zal iedereen hier van dromen, maar of het zal gebeuren is en blijft de vraag. De regel: ‘Er viel een vogel die geen vogel was’ spreekt mij het meest aan, omdat in deze regel, op een hele ironische manier beschrijft hoe die soldaat aan zijn einde is gekomen, namelijk doordat er een bom vlak bij hem neerviel.
Stijlfiguren.
- Spot: Ironie: In regel 5 staat: Er viel een vogel die geen vogel was. Hiermee wordt op een vriendelijke, niet kwetsende manier beschreven hoe die soldaat aan zijn einde is gekomen.
- Eufemisme: In regel 12 staat: Maar uit zijn jas, terwijl hij bleef liggen. Hier wordt op een niet al te grove manier beschreven dat deze man dus daadwerkelijk dood is.
Beeldspraak.
- Synesthesie: In regel 1 staat: De wereld scheen vol lichtere geluiden. Lichtere is het zintuig zien, en geluiden is het zintuig horen. Zien en horen worden dus met elkaar verbonden.
- Metonymia: In regel 5 staat: Er viel een vogel die geen vogel was. Het object is een vogel, maar ze bedoelen raket.
Rijm.
- Alinea 1: De eerste regel rijmt op de laatste regel, en de middelste twee regels rijmen ook weer op elkaar. Het rijmschema is dus: ABBA. Dit is omarmend rijmen.
- Alinea 2: De eerste regel rijmt op de derde regel, en de tweede regel rijmt op de laatste. Het rijmschema is dus: CDCD. Dit is kruisend rijmen.
- Alinea’s 3 en 4: Ik pak deze alinea’s samen, omdat ze qua rijm op elkaar lijken. Het rijmschema is: EEFGGF, hierbij rijmt de F uit de ene alinea op de F van de andere alinea.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern gedicht? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Soort gedicht naar de vorm: Sonnet, dat is duidelijk te zien, omdat een sonnet 14 regels moet hebben en dat heeft dit gedicht ook. Ook moet in een sonnet de eerste en de tweede alinea 4 regels bevatten, en de derde en de vierde allebei 3, en dat heeft dit gedicht.
- Welke opbouw vind je in het gedicht? De opbouw is na mijn idee net als het rijmschema ABAB. De A’s zijn de eerste en de derde alinea, en de B’s zijn de tweede en de vierde alinea. De A’s hebben met elkaar te maken, omdat die allemaal met de oorlog te maken hebben, en de B’s hebben allemaal te maken met de dood van die soldaat.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Dat is de dood, het gedicht begint met de introductie hoe die soldaat tot zijn dood is gekomen en de rest van het gedicht heeft allemaal met die dood te maken.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? De titel is De laatste brief, als iemand dood is en hij schreef vlak voor zijn dood een brief, dan was dit ongetwijfeld zijn laatste brief.
Beoordeling:
Uitgebreid verslag.
- Mijn gevoel bij dit gedicht is niet heel erg veel, ik ben zelf niemand verloren in de oorlog dus dan heb je er automatisch minder mee.
- Mooi of lelijk. Ik vind dit wel een mooi gedicht, omdat je er duidelijk uit kan halen wat nou precies die laatste brief inhoud. Ook vind de manier waarop de soldaat aan zijn einde kwam erg mooi beschreven.
- Het stand punt van de Schrijver is niet echt uit de tekst te halen, hij wil niet duidelijk een mening naar voren brengen.
- De opbouw is normaal voor een sonnet.
- De boodschap is denk ik, dat de mensen te makkelijk dachten over de oorlog. Dat ze dachten dat hen nooit wat zou overkomen, en dat ze van allerlei manieren bedachten om de naasten gerust te stellen (in dit geval met een briefje). Maar dat gemakkelijk denken over de oorlog is helemaal verkeerd, en dat kun je in dit gedicht zien, omdat die soldaat dood gaat.
De vogel
De dood, de scherpe dood, die als een kogel
doorboort al wat hij op zijn weg ontmoet…
En op de hei kwettert een zomervogel
boven vergoten bloed.
Nog spelen lichtschijnsels
als angstreflexen door ’t ontsteld gemoed.
De vogel, zingend als een lier,
zweeft over ’t bloed.
Hij kent de kleur; want ziet, hij is hier,
die vogel die de heide overzweeft,
en die door vreemd en goddelijk bestier
met deze kleur meeleeft,
en schoon en leerzaam echt en wel van pas
om weg te voeren van dit continent.
Hij steekt zijn snavel in de plas,
en dan, wanneer ten langen leste
de mannen aangetreden staan op ’t veld,
kiest hij zijn koers naar ’t westen,
ver van ’t geweld.
De zee is wijd voor zijn amecht’ge vlucht,
te wijd haast voor wie niet getrokken wordt.
Maar wie, zo roodgescnaveld, is geducht
dat hij in de afgrond stort?
Daar is zijn doel: een tijd’lijk staatsgebouw,
waarop de driekleur wappert van zijn land,
het wit terzij gestaan door rood en blauw,
verbannen aan de overkant.
Hij strijkt zijn snavel langs de rode baan,
die roder wordt in ’t stralend ochtendfloren,
en keert terug naar waar nog als te voren
Simon Vestdijk
Dit gedicht is een mooi gedicht dat duidelijk maakt dat de oorlog een smerig ding is, waar alleen maar iets slechts uit kan komen, namelijk dat het hele land rouwt om de overledenen die de vlag alleen maar roder maakt. De vogel stelt ook het vertrouwen aan vaderlandse bodem voor, in plaats van in het bevrijde land te blijven, gaat hij weer terug om andere mensen te steunen, en het bewijs van oorlog naar buiten te brengen. Dit is een gedicht met thema oorlog en ik vind het een mooi gedicht omdat de vogel zijn snavel met bloed afveegt aan de rode band van onze vlag.
Rebel, mijn hart
Rebel mijn hart, gekerkerd en geknecht,
die aan de tralies van de al-dag rukt,
weest om uw tijd’lijk lot geenszins gedrukt,
al zijn de kluisters hard, de muren hecht.
Want in de aanvang werd het u voorzegd,
dat het aan enkelen steeds is gelukt
het juk te breken, dat hun schouders drukt,
laat dus niet af, maar vecht en vecht en vecht.
Breekt uit en blaast de dove sintels aan,
die zijn verdoken onder ’t rokend puin;
vaart stormgelijk over de lage tuin
die Holland heet; slaat doodlijk toe en snel,
opdat het kwaad schrikk’lijk zal ondergaan,
o hart, mijn hart, o bloedrode rebel.
Dit gedicht is een gedicht dat aanmoedigt voor de strijd. Ook al is de verdrukking nog zo hard, de kwelling nog zo erg. Je moet door strijden om je gevallen vrienden te wreken. Red Holland van de ondergang. Zin 8 is hier het voorbeeld van. Haak niet af maar vecht en vecht en vecht. Dat vind ik mooi aan dit gedicht. In dit gedicht kun je aan zin 8 zien dat het thema van dit gedicht oorlog is.
Heb ik mijn hart niet stil gezet?’
‘Heb ik mijn hart niet stil gezet
in mij verloochend naar uw wet,
gelijk het pas gespeende kind
zich stil bij zijne moeder vindt?’
Geheel deze eindeloze nacht
heb ik vergeefs naar U getracht;
toen kwam een sluimring mij nabij,
en in de droom spraakt Gij tot mij
in de eigen taal van ’t eigen bloed:
in kinderkus en kindergroet.
Nu ken ik, Heer, Uw wijs beleid,
Gij die, Verlosser uit de Tijd,
mij in de kerker hebt bevrijd-
één ogenblik: Uw eewigheid.
Geheel deze eindeloze nacht
heb ik vergeefs naar U getracht;
toen kwam een sluimring mij nabij,
en in de droom spraakt Gij tot mij
in kinderkus en kindergroet.
Heb ik mijn hart niet stil gezet
en mij verloochend naar Uw wet,
gelijk het pas gespeende kind
zich stil bij zijne moeder vindt
Geerten Gossaert
Over dit gedicht zijn een paar dingen bekend. Het gedicht is in 1940 uitgegeven maar met het thema was Gossaert al in 1937 bezig. Opmerkelijk is de volgende regel in de middenstrofe: mij in de kerker hebt bevrijd. Het woord kerker slaat waarschijnlijk op zijn eigen korte gevangenschap in 1940. Heb ik mijn hart niet stil gezet is het vers van de overgave aan God. Dat vind ik mooi aan dit gedicht. Je kunt misschien uit dit gedicht niet echt het thema oorlog halen, maar als je de achtergrond van het gedicht weet zit het er wel degelijk in.
Waar eenmaal de engel des doods
Waar eenmaal de engel des doods
om te vrijwaren alles waar joods
het bloed aas de deurposten kleefd’-
sluipen thans door de kreunende nacht
hyena’s en jakhalzen rond
in het schroeiende spoor van de dood;
on de brandende stad van de nacht
rookt het bloed van de Jood.
H. Marsman.
Dit gedicht is mooi omdat het gedicht het verleden naar voren haalt. In de bijbel staat het verhaal van Mozes die het joodse volk uit Egypte helpt ontsnappen door middel van de 10 plagen. De tiende plaag was de engel des doods die in elk huis de oudste jongen vermoorde, behalve bij de joden want die hadden bloed aan de deur post gesmeerd. Daar ging de engel voorbij. Hier stelt marsman de engel aan de Duitsers die de joden juist zoekt. De hyena’s en jakhalzen zijn de fanatieke NSBérs en de officieren van de grune polizei en gestapo. Daardoor gaat het echt allee over de 2e wereldoorlog.
3 gedichten van onbekende dichters.
Oeke Kruythof
Oorlogskinderen
Vannacht
en haar angstig huilend kind
waaraan ze maar niet uit kan
leggen, waarom de aarde
trilt en de sirenes loeien
waarom er reuzen donderstappen
door de lucht en hun verhaal
geen spannend sprookje, maar
louter heuse harde oorlog is-
vannacht
denk ik aan die moeder
en - plots ben ík dit kind
dat angstig in de kelder
op een emmer zit, de aarde
trilt en de sirenes loeien
bommen donderdreunen door
de lucht, ruiten rinkelen
en moeder-
zij houdt mij vast en bidt-
Ik heb dit gedicht gekozen, omdat de titel mij zeer aansprak. De schrijfster van mijn boek was namelijk een oorlogskind. Zij heeft haar hele gezin verloren in de oorlog, dat vind ik wel toevallig en daarom heb ik dit gedicht gekozen. Ook is het thema van dit gedicht hetzelfde als dat van mijn boek. Ook kun regel 13 zien waar het verhaal van het boek over gaat. Want de vader van de schrijfster van mijn boek dat hun nooit naar een werkkamp zouden moeten en opgepakt zouden kunnen worden, maar plots werden zijn dat wel en was Marga Minco alleen, en dat kun je in dit gedicht ook teruglezen.
Ida Gerhardt
Dodenherdenking
De namen der gevallenen
worden soms nog gezongen
bij monde van de stormwind.
Dan: luister aan de palen.
Ik hoorde het eens vervaarlijk
onder Zalk en Veecaten -
te zwaar haast voor de masten
en de metalen draden.
Ik heb dit gedicht gekozen, omdat hierin de dodenherdenking wordt besproken. En ik denk dat de schrijfster van mijn boek zich erg aangetrokken voelt tot de dodenherdenking, omdat nota bene haar hele familie is gestorven in de 2de Wereldoorlog. Ook heeft dit gedicht te maken met 2de Wereldoorlog, het thema van mijn boek.
Airborne Oosterbeek
Had je gedacht dat hier dat kon
in dit stille landschap langs de rivier,
zoals die jongens hier zijn gekomen,
uit grote blinkende vogels gevallen
al die soldaten uit Engeland.
Van dat grote geluid in de lucht,
die witte sterren der parachutes,
wat is er anders nog over
dan een herinnering,
dan een fatsounlijk veld van eer,
met vele kruisen besneeuwd.
En toch, in die trotse toon van toen
zal ik het zeggen, even ontroerd,
even dankbaar vandaag aan de dag:
deze vluchtheuvel, deze terp,
waarop wij als dichters samen wonen
boven de wateren van de tijd,
zou er niet zijn als zij hier niet
met hun vogels waren gekomen,
in het gras hiet waren gevallen.
Alleen om het donker van al die doden
leven wij hier in het licht.
J.W. Schulte Nordholt
3 Sonnetten van bekende schrijvers.
Wij zijn vrij
Wij zijn vrij, roept de Nederlandse vlag
die wapperend zich boven ons ontplooit,
wij zijn vrij, roept zij, en zij riep dit nooit
met dieper kleuren dan op deze dag.
Want zie, het trotse rood heeft zich getooid
met bloed, dat in de dood de vrijheid zag,
’t wit blinkt van ijver zonder winstbejag,
het blauw werd door beproefde trouw voltooid.
Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit,
tezaam met de oranjewimpelzwier
van Haar, de landsvrouw, die gehaafd heeft.
Een nieuwe reis vangt aan, en gij beduidt
hetgeen in ons, o heilige banier,
trotserend, zuiver en gestaald herleeft.
Martinus Nijhoff
Titel: Wij zijn vrij
Dichter: Martinus Nijhoff
Bundel: Poezie als wapen, Boekencentrum B.V. ’s-Gravenhage 1990-1
Samenvatting
Martinus Nijhoff is aan het woord, hij spreekt uit zijn eigen leven, want hij heeft het gedicht in de 2e wereldoorlog geschreven. Het gedicht is ook op bevrijdingsdag uitgegeven. Er komen geen personen in voor, want het gaat over de vlag. Het gedicht speelt op het moment dat de bevrijding is gekomen, de vlag ontplooit zich weer in Nederland. Er is hier wel sprake van een gevoel, het opgelaten gevoel dat de mensen hadden toen ze na 5 jaar hun vlag weer zagen. Ook kun je er een verlangen in zien, het verlangen dat deze vlag nooit meer gestreken wordt.
De regel die mij het meest aanspreekt is; “Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit”
Stijlfiguren:
- Herhaling:
Regel 9: Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit.
Waai uit, waai vrij uit. Dat is een herhaling.
- Opsomming:
Regel 14:Trotserend, zuiver en gestaald heeft.
Trotserend gevolgd door zuiver en gestaald is een opsomming.
Beeldspraak:
- Metafoor:
Regel 13: “hetgeen in ons, o heilige banier”
hier staat Heilige banier voor de Nederlandse vlag.
- Personificatie:
Regel 1: Wij zijn vrij, roept de Nederlandse vlag
De vlag kan niet roepen. Dit kan alleen de mens.
Regel 6: met bloed, dat in de dood de vrijheid zag,
Bloed kan geen vrijheid zien, een oog is een menselijk zintuig
Regel 7: ’t wit blinkt van ijver zonder winstbejag,
wezen.
Rijm:
- Alinea 1:
- Er is in elke zin sprake van eindrijm: zin 1 en 4 rijmen op elkaar, en 2 en 3.
In de eerste alinea is ook sprake van omarmende rijm. Het rijmschema is ABBA. Misschien kun het begin van zin 1 en 3 ook als rijm zien, Wij zijn vrij, maar ik weet niet hoe dat heet.
- Alinea 2
- Er zit in de zinnen van alinea 2 in alle zinnen eindrijm. Het rijmschema van alinea 2 is ABBA, en dus omarmende rijm. Regel 5 en 8 rijmen op elkaar, en 6 en 7. Ook kun je stellen dat rood uit zin 5 en dood uit zin 6 op elkaar rijmen. Er is hier dan sprake van klinkerrijm, namelijk de O.
- Alinea’s 3 en 4.
- In de 3e en 4e alinea zitten in alle zinnen eindrijm, maar per alinea is het rijmschema ABC. Wat wel aan wezig is, is dat alle woorden aan het eind van alinea 3 rijmen op de eindwoorden van alinea 4. Ik weet niet hoe dit heet, maar het staat wel mooi.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Welke opbouw vind je in het gedicht? Een echt duidelijke opbouw kon ik niet vinden, misschien dat je bij de eerste twee alinea’s kan zeggen dat de Nederlandse vlag wordt geïntroduceerd. Daar wordt uitgelegd wat de kleuren precies met vrijheid te maken hebben. Maar wat dan precies in die laatste twee alinea’s wordt bedoeld is mij onduidelijk door die vage oude woorden.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Het thema van dit gedicht is oorlog. Je kunt vooral aan de titel en in de zinnen zelf: Wij zijn vrij. De vlag roept alleen “wij zijn vrij” na een oorlog. Ook kun je zien aan de vlag dat er een oorlog is geweest aan de zin: “Waai uit, herwonnen driekleur, waai vrij uit” Vooral het woord herwonnen wijst naar een oorlog die geweest is.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? Het verband tussen titel en thema is wel duidelijk. Na 5 jaar van onderdrukking en vernedering kom eindelijk weer de Nederlandse vlag in Nederland getoond worden.
Beoordeling
Uitgebreid verslag:
- Mijn gevoel bij dit gedicht is dat de vaderlands liefde toch wel weer op speelt. Een Nederlander mag trots zijn op wat nederland heeft bereikt en de vlag is daarvan het symbool. Als je een vlag ziet wapperen is dat meestal uit vreugde en dat is ook een goed ding. Zeker als je weet dat Nederland 1 grote puinhoop was na de oorlog en als je kijkt wat er nu van is geworden kun je toch wel trots zijn op wat we hebben berijkt.
- Mooi of Lelijk Ik vind het een mooi gedicht. Het roept een stukje vaderlands liefde op en dat vind ik mooi. De vlag is natuurlijk het symbool van Nederland en het symbliseert de wederopbouw van Nederland na de tweede wereldoorlog.
- Het standpunt van de schrijver heb ik niet echt uit dit gedicht kunnen halen. Ik weet niet of er eigenlijk wel een standpunt in zit. De dichter vertelt alleen over de Nederlandse vlag, hij laat niet duidelijk een standpunt merken.
- Geloofwaardig is het gedicht wel. Na de 2e wereldoorlog en vooral vlak na de bevrijding waren de Nederlanders erg blij dat ze weer vrij waren. Ze waren zelfs nog blijer dan is dit gedicht beschreven is. De blijdschap die heerste onder het Nederlandse volk is niet in een gedicht te leggen denk ik.
Dodenherdenking II
De collaborateurs, de snorkers van vandaag,
allang weer aan de macht, op jacht naar geld en goed,
zouden uit winstbejag die dag van goed en bloed
het liefst verdonkeremanen, kregen zij hun zin.
Nooit ging de tijd tegen het volkgeweten in.
En wat de vreemdeling moest zeggen als hij zag
dat ere dierf en geen saluut verwierf de vloed
soldaten die in onze grond begraven lag?
Die rusten op de Holterberg en bij Margraten,
wit van de kruizen, duizelend in carré geschaard,
hebben deel aan deze nationale dag:
halfstok boven hun stof de Nederlandse vlag;
dat wij de vrouwen, waar ter wereld, niet vergaten,
door wie zij lang over de zee zijn nagestaard.
Gerrit Achterberg
Titel: Dodenherdenking II
Dichter: Gerrrit Achterberg
Bundel: Poezie als wapen, Boekencentrum B.V. ’s-Gravenhage 1990-1
Samenvatting.
Gerrit Achterberg is aan het woord. In het gedicht komen alle in de tweede wereldoorlog gestorven Nederlanders en hun vrouwen voor. Ook de colloborateurs uit de tweede wereldoorlog staan in het gedicht. Het gedicht gaat over de dodenherdenking in het algemeen, dus er is geen plaats of tijd in het gedicht aangegeven. Het wanneer is vanaf de tweede wereldoorlog, en elk jaar op 4 mei natuurlijk. Het gedicht is in1955 uitgegeven dus het gaat om tien keer dodenherdenking, en natuurlijk de toekomst. Er is hier wel sprake van een gevoel namelijk het gevoel van wraak. Ook een droom kan hier ingevult worden. Het gevoel van wraak klinkt misschien raar en is misschien helemaal niet zo, maar ik denk toch dat Gerrit Achterberg met de eerste alinea wil zeggen dat er nog steeds colloborateurs vrij rond lopen. Mensen die verkeerde dingen hebben gedaan in de oorlog, en daarvoor nog niet zijn gestraft. Hij wil wraak op die mensen. Het gevoel van een droom is ook aanwezig, het gevoel dat de helden die gevallen zijn gëeerd moeten worden. Dat deze niet genoeg gëeerd zijn, en dat zolang de overlevenden onder ons zijn wij de helden van toen moeten eren. De regel die mij het meest aanspreekt is: Die rusten op de Holterberg en bij Margraten. Ik vind dat een mooie zin omdat er veel over de dodenherdenking in zit. Holterberg is een gigantische Canadese begraafplaats. En Margraten een grote begraafplaats van de Amerikanen. Het zijn vooral de Canadezen die ons land hebben bevrijd, en dat daar grote offers zijn gevallen kun je zien aan deze begraafplaats. Elk jaar weer op dodenherdenking zijn hier grote bijeenkomsten.
Beeldspraak:
- Metafoor: In regel 1 staat De snorkers van vandaag, dit is een beeld van de verraders en de collaborateurs.
- Alinea 1: In deze alinea rijmen alleen de middelste 2 regels, de overige 2 regels rijmen niet. Het rijmschema is: ABBC
- Alinea 2: De eerste regel van deze alinea rijmt op de laatste regel van de eerste alinea. De derde regel rijmt op de middelste twee van de eerste alinea. En regel twee en 4 in deze alinea rijmen op elkaar. Het rijmschema is: CDBD.
- Alinea’s 3 en 4: Deze twee alinea’s lijken erg veel op elkaar qua rijm. Zo rijmt de eerste regel van alinea 3 op de tweede regel van alinea 4. Rijmt de tweede regel van alinea 3 op de laatste van alinea 4. En rijmt de laatste regel van alinea 3 op de eerste regel van alinea 4. Het rijmschema is dus: EFGGEF.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Soort gedicht naar de vorm? Sonnet, dat is duidelijk te zien, omdat een sonnet 14 regels moet hebben en dat heeft dit gedicht ook. Ook moet in een sonnet de eerste en de tweede alinea 4 regels bevatten, en de derde en de vierde allebei 3, en dat heeft dit gedicht.
- Welke opbouw vind je in het gedicht? De opbouw van het gedicht is in 2 delen verdeeld, namelijk de eerste 2 alinea’s zijn op de tweede wereldoorlog en daarna gericht en de laatste alinea’s zijn meer op de dodenherdenking gericht.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Het thema dat door het gedicht loopt is verdriet. Verdriet over de gestorvenen door oorlogsgeweld tot nu toe. De dodenherdenking is natuurlijk de dag die in het thema verdriet en oorlog staat.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? Dodenherdenking II is het tweede gedicht van Gerrit Achterberg over dodenherdenking en het thema verdriet en oorlog past daar goed bij.
Uitgebreid verslag.
- Mijn gevoel bij dit gedicht is niet echt heel veel. Ik ken zelf niet dichtbij mensen die in een oorlog omgekomen zijn. Wel is een oom van mijn oma gefusilleerd in de 2e wereldoorlog maar verder zou ik het niet weten. Daardoor is mijn gevoel bij dodenherdenking en dit gedicht niet veel.
- Mooi of lelijk. Ik vind dit gedicht niet mooi. Ik snap niet zoveel van de zinnen en ik vind dat er nog aardig wat onbekende woorden in zitten. De rijm past niet goed bij elkaar en ik vind dat er niet specefiek iets over de dodenherdenking in het gedicht staat. Dat kan natuurlijk komen doordat het gedicht van 1955 is en daardoor niet meer recent. In die tijd waren er nog collaborateurs die niet gestraft zijn. En er waren veel meer overlevenden van de oorlog.
- Het standpunt van de schrijver is niet echt uit het gedicht te halen. Wel kun je merken dat de schrijver de gevallen soldaten in nederland waardeert. Hij besteedt daar in ieder geval veel regels aan. Ik heb het standpunt van de schrijver niet uit het gedicht kunnen halen.
- De opbouw is normaal voor een sonnet. De opbouw is zoals ik al vertelt heb, zo dat na de eerste 2 alinea’s een omkeer zit, wat ook weer een kenmerk voor een sonnet is. Ook omdat ik de tekst van het gedicht niet helemaal snap.
- De boodschap van dit gedicht is de boodschap om vooral aan dodenherdenking mee te doen. Hij heeft het over al die doden die gevallen zijn om een ander land te bevrijden. Dat is natuurlijk wel speciaal. Hij geeft aan het begin van zijn gedicht ook nog wat aandacht aan de collaborateurs die Nederland zo schandalig verloochent hebben. Ook daar kun je een boodschap in zien. De boodschap om zoiets nooit te doen maar om je land trouw te zijn en niet te laten vallen als je er beter van kan worden.
- Stijl en formulering. De stijl van dit gedicht is ouderwets met voor sjieke woorden en ouderwetse woorden. Het is natuurlijk een gedicht van 52 jaar oud en dat kun je er ook wel uithalen. Het is geschreven in een tijd dat Nederlanders niet veel geld te besteden hadden en dat Nederland weer langzaam opkrabbelde na een grote oorlog.
Daardoor kun je niet teveel wagen om in een gedicht te zetten en om een gedicht te formuleren. Daardoor vind ik de formulering wat voorzichtig met alleen het afkraken van de collaborateurs en het prijzen van de gevallen soldaten.
De laatste brief
De wereld scheen vol lichtere geluiden
Hij droomde lachend dat het vrede was
Omdat er in zijn droom een klok ging luiden.
Er viel een vogel die geen vogel was
Niet ver van hem tusschen de warme kruiden.
En hij werd niet meer wakker want het gras
Werd rood, een ieder weet wat dat beduidde.
Het regende en woei. Toen herbegon
Achter de grijze lijn der horizon
Het bulderen – goedmoedig – der kanonnen.
Maar uit zijn jas, terwijl hij liggen bleef,
Bevrijdde zich het laatste wat hij schreef:
Liefste, de oorlog is nog niet begonnen.
Bertus Aafjes
Verslag: De laatste brief
Titel: De laatste brief
Dichter: Bertus Aafjes
Bundel: Gedichten en Sonnetten uit de eerste en tweede Wereldoorlog. Bibliotheek Zwolle Dobbe 37
Samenvatting.
Er komt in dit gedicht een persoon voor, en dat is de soldaat die in zijn overjas een briefje heeft, zijn laatste briefje. Hij loopt dus als de rode draad door het sonnet. In het sonnet wordt beschreven hoe en soldaat al slapend wordt doodgeschoten, en er uit zijn jas waar hij op lag te slapen een briefje zich bevrijd. In dit gedicht wordt een ideaal weergegeven, dat kun je opmaken uit de volgende regel: ‘Hij droomde lachend dat het vrede was’. In de tijd van oorlog zal iedereen hier van dromen, maar of het zal gebeuren is en blijft de vraag. De regel: ‘Er viel een vogel die geen vogel was’ spreekt mij het meest aan, omdat in deze regel, op een hele ironische manier beschrijft hoe die soldaat aan zijn einde is gekomen, namelijk doordat er een bom vlak bij hem neerviel.
- Spot: Ironie: In regel 5 staat: Er viel een vogel die geen vogel was. Hiermee wordt op een vriendelijke, niet kwetsende manier beschreven hoe die soldaat aan zijn einde is gekomen.
- Eufemisme: In regel 12 staat: Maar uit zijn jas, terwijl hij bleef liggen. Hier wordt op een niet al te grove manier beschreven dat deze man dus daadwerkelijk dood is.
Beeldspraak.
- Synesthesie: In regel 1 staat: De wereld scheen vol lichtere geluiden. Lichtere is het zintuig zien, en geluiden is het zintuig horen. Zien en horen worden dus met elkaar verbonden.
- Metonymia: In regel 5 staat: Er viel een vogel die geen vogel was. Het object is een vogel, maar ze bedoelen raket.
Rijm.
- Alinea 1: De eerste regel rijmt op de laatste regel, en de middelste twee regels rijmen ook weer op elkaar. Het rijmschema is dus: ABBA. Dit is omarmend rijmen.
- Alinea 2: De eerste regel rijmt op de derde regel, en de tweede regel rijmt op de laatste. Het rijmschema is dus: CDCD. Dit is kruisend rijmen.
- Alinea’s 3 en 4: Ik pak deze alinea’s samen, omdat ze qua rijm op elkaar lijken. Het rijmschema is: EEFGGF, hierbij rijmt de F uit de ene alinea op de F van de andere alinea.
Verdieping tekst gedicht.
- Traditioneel of modern gedicht? Traditioneel, omdat de strofen allemaal ongeveer even lang zijn, en ze zijn goed geordend (4,4,3,3 regels).
- Welke opbouw vind je in het gedicht? De opbouw is na mijn idee net als het rijmschema ABAB. De A’s zijn de eerste en de derde alinea, en de B’s zijn de tweede en de vierde alinea. De A’s hebben met elkaar te maken, omdat die allemaal met de oorlog te maken hebben, en de B’s hebben allemaal te maken met de dood van die soldaat.
- Wat is het thema dat als een rode draad door het gedicht heen loopt? Dat is de dood, het gedicht begint met de introductie hoe die soldaat tot zijn dood is gekomen en de rest van het gedicht heeft allemaal met die dood te maken.
- Wat is het verband tussen de titel en het thema? De titel is De laatste brief, als iemand dood is en hij schreef vlak voor zijn dood een brief, dan was dit ongetwijfeld zijn laatste brief.
Beoordeling:
Uitgebreid verslag.
- Mijn gevoel bij dit gedicht is niet heel erg veel, ik ben zelf niemand verloren in de oorlog dus dan heb je er automatisch minder mee.
- Mooi of lelijk. Ik vind dit wel een mooi gedicht, omdat je er duidelijk uit kan halen wat nou precies die laatste brief inhoud. Ook vind de manier waarop de soldaat aan zijn einde kwam erg mooi beschreven.
- Het stand punt van de Schrijver is niet echt uit de tekst te halen, hij wil niet duidelijk een mening naar voren brengen.
- De opbouw is normaal voor een sonnet.
- De boodschap is denk ik, dat de mensen te makkelijk dachten over de oorlog. Dat ze dachten dat hen nooit wat zou overkomen, en dat ze van allerlei manieren bedachten om de naasten gerust te stellen (in dit geval met een briefje). Maar dat gemakkelijk denken over de oorlog is helemaal verkeerd, en dat kun je in dit gedicht zien, omdat die soldaat dood gaat.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden