Der Untergang (2004)

Korte Samenvatting

Berlijn, april 1945. Duitsland staat op het punt van de totale ineenstorting. In de straten van de hoofdstad voltrekken zich hevige gevechten van huis tot huis. Hitler heeft zich, met een paar van zijn generalen en vertrouwelingen, verschanst in de Führer’s Bunker onder de Rijkskanselarij. Onder hen is ook Traudl Junge, Hitler’s privé secretaresse, die hem niet in de steek wil laten. Terwijl de situatie buiten escaleert – het Rode Leger rukt immers fors op en in de door bombardementen getekende stad spelen zich wanhopige taferelen af – ondergaat Hitler de ineenstorting van zijn Derde Rijk achter de dikke muren van zijn bunker. En hoewel Berlijn op het punt van vallen staat weigert de Führer de stad te verlaten. Hij wil, zoals zijn architect Speer het wist te vertellen, "op het podium staan als het doek voor de laatste keer valt." Maar Hitler staat niet op het podium. Terwijl de gevolgen van zijn hopeloos verloren oorlog met alle macht over zijn volk heenvallen, werkt de Führer aan zijn eigen aftocht. Als hij hoort dat zijn trouwste generaal Himmler vrede heeft proberen te sluiten met de Engelsen, trouwt hij, als een laatste steunbetuiging aan zijn metgezellin (Eva Braun), enkele uren voor hun gemeenschappelijke zelfmoord met haar. In plaats van een laatste overwinning komt er een laatste nederlaag, maar ook die moet tot in de puntjes verzorgd worden. Nadat Hitler en Eva Braun de hand aan zichzelf hebben geslagen worden ze verbrand zodat hun lichamen niet in handen van de vijand vallen. Vele van zijn getrouwen kiezen eveneens voor zelfmoord. Goebbels en de overgebleven generalen weigeren zich onvoorwaardelijk over te geven aan de Russen. Als de situatie nog hopelozer wordt besluit Magda Goebbels haar zes kinderen te vergiftigen voordat zij zelf met haar man zelfmoord pleegt. Kort daarna weten Traudl Junge en enige anderen op het laatste moment te ontsnappen uit de bunker. Traudl komt heelhuids langs de russen, omdat zij ene vrouw is. Een jongetje van de Hitler-Jugend loopt met haar mee, zodat hij ook langs de Russen komt.

De laatste steunbetuiging van Hitlers trouwste generaals, als zij hem cremeren.


Genre

Der Untergang is een docudrama. Het vertelt het ware verhaal van de ondergang van Hitler, maar het verhaal is toch een drama, aangezien heel veel mensen zelfmoord plegen omdat ze geen andere uitweg weten en omdat Hitler helemaal in de war was en gestoord raakt. Het gaat ook over verraad, want Hitler wordt van alle kanten verraden door de mensen die hij het meest vertrouwt.

Vorm

Het verhaal speelt zich af in Berlijn, vooral in Hitler’s bunker, maar ook gewoon in de stad, als het jongetje van de Hitler-Jugend gevolgd wordt.
De hoofdpersonen, en dan vooral Bruno Ganz (Hitler) leken buitengewoon veel op de personen die ze speelden. Ze waren vooral gekleed en SS-uniformen en hadden allemaal kisten aan. De vrouwen droegen uiteraard allemaal een mantelpak, meestal bruin van kleur. De acteurs zagen heel natuurlijk uit. Bruno Ganz, had uiteraard wel het snorretje van Hitler op zijn bovenlip laten groeien op erop laten plakken, en zijn haar was vol met vet en een kant op gesmeerd. Himmler had het typische brilletje op en de actrice die Magda Goebbels speelde, had wel make-up op, maar ze had een hard gezicht, wat heel goed paste bij de rol die ze speelde. Hitlers secretaresse zag er heel natuurlijk uit en Eva Braun eigenlijk ook, alleen had zij wel altijd make-up op.
De sfeer van de film was grimmig, Hitler’s bunker en het verwoeste Berlijn deden daar een schepje bovenop. Er was bijna geen muziek in de film, tenzij er een feestje werd gehouden. Als er muziek in de film zou zijn geweest, zou dat alleen maar echtheid van het verhaal verpesten. Geluidseffecten waren er wel, de hele film door hoorde je bommen vallen, afgevuurde schoten en vliegtuigen. Ook dat was weer een effect wat de sfeer van de film alleen maar versterkte, je zag Hitler ten onder gaan en je hoorde het Derde Rijk als het ware ten onder gaan. De film is helemaal in het Duits gesproken, in het begin is dat zwaar irritant, maar na een tijdje vond ik het zelfs beter bij de film staan.
De film laat de laatste twee weken van de Hitler-Duitsland zien, dus het werd in chronologische volgorde verteld, het zou niet zo echt overkomen als er steeds werd overgesprongen naar een andere tijd. Je zag wel fragmenten van Berlijn zelf, maar dat paste goed in de film, en het klopte met de volgorde.
De scène waarin Magda Goebbels bijna gevoelloos haar kinderen vergiftigt is mij het meeste bijgebleven, het liet de gevoelloosheid en het nationaal-socialisme in haar zien. Het camerawerk heeft er eigenlijk niet zo veel aan bij gedragen, je ziet wel hoe ze ieder kind vermoord, de montage speelt hier dus een rol.Je ziet alleen maar hoe ze bij ieder kind komt en het vergif toedient, maar niet hoe ze naar ieder kind gaat, dus het is kort na elkaar, waardoor het nog erger lijkt (voor zover dat kan natuurlijk). De scène duurde ook extreem lang, waardoor je echt even kon stilstaan bij wat ze nou aan het doen was. Ik heb niet echt op het camera werk in de film gelet, dus ik denk niet dat er een speciale manier van filmen is geweest. Het was meer standaard filmen, volgens mij.

Inhoud

De conflicten die in deze film plaatsvinden zijn die tussen Hitler en al zijn generaals, stuk voor stuk. Hitler wordt verraden door de persoon van wie hij het het laatst had, Himmler. Speer, zijn architect, vertelt hem dat hij al maanden niet meer aan vergassing van joden doet, ook verraad aan Hitler. De secretaresse wil samen met Hitler zelfmoord plegen, maar mag dat niet van hem. Goebbels raakt in conflict met andere generaals over kapitalisatie, na Hitlers dood. Het jongetje van de Hitler-Jugend raakt in conflict met zijn vader, die het Derde Rijk als een verloren zaak ziet terwijl zijn zoon nog vecht voor het Rijk.

Het belangrijkste personage is uiteraard Hitler op de eerste plaats. Alles is tot op het detail uitgewerkt. Hitler is een zeer gesloten persoon (zoals zijn vrouw zegt: “Ik ken hem al vijftien jaar, en nog weet ik eigenlijk niks van hem”), zeer machtsbelust, hij denkt alleen aan het Derde Rijk op zich, niet aan het volk wat het Rijk draaiende zou moeten houden. Hij is die nooit zijn verlies zal toegeven aan de vijand. De mensen die veel voor hem betekenen weten dat, omdat hij ze dat duidelijk maakt op zijn eigen manier. Hitler is heel erg slim, ook al heeft hij geen opleiding of iets dergelijks gehad, hoe zou hij anders in zo een korte tijd bijna heel Europa kunnen veroveren? Zijn slimheid maakt hem natuurlijk geen goed mens,die man was krankzinnig en gestoord, hij wilde iets bereiken wat hij NOOIT zou kunnen bereiken.
Traudl Junge, Hitlers secretaresse, is iemand die gevoelig is, maar toch een beetje gesloten. Ze geeft heel erg veel om Hitler, en wil samen met hem dood, ze heeft een uitzichtloos leven buiten de bunker. Ze toont veel begrip voor de mensen om haar heen.

Joseph Goebbels is een heel zwak persoon, hij is zo ver gekomen door zijn vrouw. Hij houdt veel van zijn gezin, ik denk niet dat hij van zijn vrouw hield omdat zij zoveel sterker was als hij.
Magda Goebbels, voor mij bijna het meest gestoorde personage uit de film, is gevoelloos en ze gelooft net zoals Hitler in een utopie. Ze is een persoon met veel innerlijke kracht en ze is keihard. Het nationaal-socialisme is haar leven en ze vindt dat als er geen nationaal-socialisme meer is zij, haar kinderen en haar man niet in zo een wereld hoeven te leven.
Eva Braun, de enige in de film die soms nog een beetje vrolijk is. Ze staat ‘no matter what’ achter Hitler, ze houdt van hem. Ze denkt positief en wil alleen maar plezier maken. Ze probeert altijd te glimlachen, ook al is de situatie nog zo uitzichtloos. Ze is iemand die niet zozeer aan zichzelf denkt, eerst anderen en dan zij. Ze is wel een beetje naïef, ze wil niet geloven wat er in de wereld aan de hand is.
Het jongetje van de Hitler-Jugend (ik heb zijn naam niet onthouden), is gewoon gehersenspoeld, hij verraadt zijn eigen vader zonder door te hebben waar hij nou eigenlijk mee bezig is. Hij is wel heel erg slim en hij heeft heel veel lef.

Het zijn niet bepaald gewone mensen. Het zijn allereerst mensen die de geschiedenis in zijn gegaan, en dan niet op de meest positieve manier. Ze vertegenwoordigen allemaal het nationaal-socialisme, alleen de één wat meer als de ander.
Ik heb de meeste sympathie gehad voor Eva Braun en Traudl Junge. Ze zijn allebei vrouwen die niet met het rechterhandje in de lucht staan, maar allebei toch om een of andere reden daar in die bunker zitten. Eva omdat ze gewoon van Adolf Hitler houdt en hem altijd zal steunen, en Traudl omdat ze daar haar werk heeft en niet meer terug kan naar haar familie. Ze hebben het allebei op hun eigen manier zwaar.

Functie

Deze film is gemaakt om het publiek te amuseren (een ander soort amusement als ‘Bridget Jones’ weliswaar, maar toch is het amusement.), het verstrekt informatie over de ondergang van Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog, en dan vooral de ondergang van Hitler en zijn metgezellen. De makers van de film schilderen Hitler ook meer als een mens af, je krijgt geen sympathie voor hem, maar ook diegenen die het keihard ontkennen zullen van binnen toch een héél klein beetje begrip voor hem voelen.

Het middel dat de regisseur heeft gebruikt om het publiek te boeien is natuurlijk Hitler, en zijn Rijk. Het onderwerp Hitler boeit iedereen wel een klein beetje, sommigen wat meer als anderen.

Extra informatie

‘Der Untergang’ is/was een zeer omstreden film omdat Hitler hierin zowaar als een mens werd neergezet, zodat mensen sympathie voor hem kregen. Heel veel mensen, en dan vooral de mensen die de Holocaust nog hebben meegemaakt waren dan ook zeer tegen de film.
Deze film is nu al genomineerd bij de Oscars als Beste Buitenlandse Film, en gaat hoogstwaarschijnlijk ook met deze prijs naar huis.

Mijn mening

Ik vond dit een indrukwekkende, prachtige film. Het feit dat het verhaal klopte en dat alleen het einde een beetje verzonnen is, vind ik echt goed. IK heb een beter beeld gekregen van hoe die bunker nou was (want ik dacht altijd dat het een hok van twee bij twee meter was, waar Hitler met Eva zat). Ik beschouw mezelf toch als iemand die wat weet over de Holocaust omdat ik dat het meest boeiende in de wereldgeschiedenis vind, maar ik wist bijna niets van Hitler zelf, door deze film weet ik veel meer.
Er zou geen betere persoon zijn geweest dan Bruno Ganz om Hitler zo neer te zetten, als dat hij heeft gedaan. Je zag niet de acteur zelf, maar Adolf Hitler. Hij leek gewoon ongelooflijk veel op Hitler. Hij heeft zijn personage letterlijk ten onder laten gaan, zeer goed gedaan. Eva Braun is ook heel goed gespeeld, ik vond haar het lichtpuntje van de film. Ik weet niet hoe ze in het echt uitgezien heeft, dus ik kan niet zeggen of ze lijkt. Traudl Junge, de secretaresse, vond ik dom. Het is mooi dat mede dankzij haar de film uit is kunnen komen, maar haar personage vond ik een beetje geobsedeerd. Ik vond haar een beetje het kindje uit de film, terwijl het jongetje van de Hitler-Jugend eigenlijk jonger is. Het jongetje vind ik mooi in de film verwerkt. Ik denk dat het gedaan is om Berlijn te laten zien, en wat Hitler allemaal heeft aangericht, zelfs met de jeugd. Het jongetje is helemaal gehersenspoeld, ik kreeg medelijden met hem, vooral als hij thuis zijn ouders dood aantreft en een beetje door begint te krijgen waarvoor hij vecht, voor het land dat zijn ouders heeft vermoord. Joseph Goebbels, zeer triest persoon, echt iemand waarop je neerkijkt. Iemand die niet op eigen kracht zo ‘hoog’ is gekomen. Ik vond het alleen zielig voor hem, als hij staat te wachten voor de slaapkamer van zijn kinderen terwijl zijn vrouw ze vermoord.
Tenslotte Magda Goebbels, ik vond haar nog net iets gestoorder dan Hitler zelf in deze film. Ik blijf me maar steeds afvragen hoe je als vrouw (man zijn is natuurlijk ook geen excuus, maar ergens heel ver misschien een heel klein beetje begrijpelijk) je eigen kinderen zo koelbloedig kunt vermoorden. Ziek persoon, ook al zo gehersenspoeld. Door haar, en alleen door haar is de naam Goebbels nu zo bekend, wat verre van positief is.
Ik vond dat de film heel veel indrukwekkende fragmenten had, ik noem er een paar. Magda Goebbels die haar kinderen vermoordt heb ik al besproken. Een ziek moment vind ik als de kinderen van de Hitler-Jugend de vader van dat jongetje de les zitten te lezen over dat ze moeten vechten voor hun land. Als Hitler zegt: ‘Ich soll nie mal kapitulieren’ straalt er zo een geloofwaardigheid en woede uit zijn ogen dat dat moment me ook bij is gebleven. Ten slotte vond ik het erg toen de arts van de Wehrmacht een vervallen ziekenhuis binnenstormde en op de bovenste etage een groep bejaarden aantrof die ten dode was opgeschreven.

De momenten waarop zelfmoorden en amputaties en gewonden zijn gefilmd hebben niet zoveel indruk op me gemaakt, dat zie je in zoveel films dat het je niet meer echt bijblijft.
Een mooi effect is dat je steeds maar de bombardementen blijft horen, soms wat harder dan normaal, maar je hoort ze toch steeds. Opvallend is dat je alleen hoort dat het Rode Leger aanvalt en niet de Amerikanen. De details zijn ook goed uitgewerkt, bijvoorbeeld Hitlers parkinson, het feit dat hij vegetariër was, dat hij een hondenliefhebber was, dat zijn hond Blondi heette en dat toen hij ging trouwen ook aan hem is gevraagd of hij een Ariër was.
Ook was de ondergang van Duitsland merkbaar in de Hitlergroet, in het begin van de film deden alle mensen die Hitler zagen de groet, aan het einde van de film deed nog niet eens een kwart zich de moeite om de rechterarm naar boven te laten wijzen.
Het feit dat er bijna niets werd gezegd over de vernietiging van de joden was naar mijn mening alleen maar positief, als je die twee dingen door elkaar zou laten lopen zou het niet zo een goede film zijn geweest als nu. Als je iets over de Holocaust wil zien moet je ‘Schindlers List’ of ‘The Pianist’ kijken en niet deze film.
De manier waarop Hitler neer wordt gezet is niet bepaald sympathiek vond ik, eerder een beetje menselijk. Ik denk dat mensen vinden dat hij positief neer wordt gezet is geworden, omdat hij gewoon een mens blijkt te zijn, en niet een of ander monster zoals de meeste mensen zich hem voorstellen. Persoonlijk ging ik niet de bioscoop uit met het gevoel dat Hitler toch eigenlijk een topvent was.

Kortom, ik raad iedereen die al wat ouder is deze film zeker te kijken. Hij is het geld van het bioscoopkaartje, het huren of kopen zeker waard!