Tv afleveringen – Aardrijkskunde
Deel A
Les 1 K.N.M.I
Rond de 17e eeuw waren de winters in Nederland veel strenger.
Het instituut wat zich bezig houdt met het weer heet het K.N.M.I (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) Het KNMI werd bij Koninklijk Besluit van Koning Willem III opgericht op 31 januari 1854. Professor C.H.D Buys Ballot (1817-1890), de eerste hoofddirecteur, koos als locatie de sterrenwacht "Sonnenborgh" in Utrecht. In 1897 verhuisde het KNMI naar De Bilt. Het klimaat is niet altijd hetzelfde geweest en nu lopen we weer risico op een grote klimaatsverandering onder andere door de uitstoot van uitlaat gassen die slecht zijn voor het milieu. We kunnen nu meer te weten komen over het landschap door geologie sporen in het landschap.
We vinden sporen terug van steenkool in Kerkrade omdat de steenkool in Kerkrade kort bij de oppervlakte zitten. Steenkool bestaat uit afzettingen van plantenresten die in een geologisch verleden zijn gevormd en daarna langdurig aan hoge druk en warmte zijn blootgesteld, waarbij tamelijk zuivere koolstof en vluchtige verbindingen ontstonden, waarvan de laatste weer grotendeels zijn ontsnapt.
Winterswijk staat bekend om zijn coulisselandschap en de steengroeve met zijn fossiele resten. Het Juratijdperk Lias komt bij Winterswijk in enkele beekbeddingen aan de oppervlakte.
Aan het eind van het Tertiair (ongeveer 1 miljoen jaar geleden) stond vrijwel geheel Nederland en ook België tot aan de Ardennen onder water. Samen met Zuid-Limburg bleef ook Winterswijk boven water. Maar ook Winterswijk lag ooit ook onder zeeniveau. Op 3 mei 1922 werd bij Winterswijk een zoutlaag aangeboord. Kerkrade heerste een tronies klimaat. De heuvels in Rotterdam zijn ontstaan. De huidige kustlijn is tienduizend jaar oud.
Fossielen in gesteente zijn zo belangrijk omdat geleerde hier veel uit kunnen opmaken over bijvoorbeeld het klimaat vroeger en wat voor soorten dieren er leefde.
De varens (Pteridophyta) een bekende plant in het karboon tijdperk. Nederland komt aan die verschillende klimaten in Nederland doordat ons land is verplaats in de loop der tijd. Vroeger heeft het ter hoogte van waar Brazilië nu ligt gelegen.
Links: kustlijn 2 miljoen jaar geleden
Door de klimaat verandering word Nederland steeds warmer en groter. De kustlijn in de loop der jaren is hieronder te zien
In de ijstijd lag de kustlijn ongeveer zoals hierboven te zien is. Het landijs bedekte Noord-Nederland, vandaar dat we in onder andere Drenthe reusachtige zwerfstenen (nu vaak in hunebedden) vinden. Het glaciale zand, afgezet door het ijs, bevat keien en heet keileem. Keileem treft men aan op Texel, in de Waddenzee, in Friesland, Groningen, Drenthe en op de Veluwe.
Les 2
In Heerlen vind je het museum genaamd Thermen
Je kunt daar een Romeins badhuis vinden dat vroeger verwarmd werd met vloerverwarming warm gehouden. Ze stokte met Steenkool omdat er hier veel van was. De Steenkool aan de aardoppervlakte lag en makkelijk te vinden was. Dit komt doordat lang geleden Heerlen aan zee lag. Inkoling is dat de steenkool zwart kleurt. Moerassen komen voor in een warm en vochtig klimaat (subtropisch). 260 miljoen jaar geleden lag Nederland op de plek waar nu Brazilië ligt. De bomen werden er niet groter dan 20 meter. Doordat de grond erg drassig was kiepte de bomen als ze te groot werden om. De steenkool ligt in Amsterdam bijvoorbeeld dieper dan in Heerlen. Dit komt door dat het landschap is veranderd en de lagen in Heerlen schuin liggen. Met steenkool kun je goed stoken. De Romeinen hadden in Heerlen geen mijnbouw nodig omdat de steenkool hier aan de oppervlakte lag.
Les 3
In Boekelo komt zout voor omdat het oppervlakte vroeg een subtropisch en er een zee was.
Het zout is te vinden op een diepte van 400 – 500 meter. En de zoutlaag is tussen de 30 en 60 meter dik. Ze halen het zout eruit door met water het zout op te lossen. En dan het met boren eruit pompen. De tijd Trias is 240 miljoen jaar gelden toen is het zout ontstaan.
Het zout wat eruit komt noemen we pekel. Het zout ontstaat doordat er de bovenliggende lagen met grote druk erop uitoefenen. Daarom ziet het er ook als steen uit. De rode steen wat je aan de oppervlakte tegen komt in Boekelo noemen ze steenzout. Deze is rood doordat het zich heeft vermengt met aarde in trias. En door de warmte en het subtropische klimaat. Je vind het net over de grens bij Boekelo. Het wordt gebruikt in de wegenbouw.
Er zijn niet fossielen in te vinden door het hoge zout gehalte.
Les 4
In Twente vind je de steensoort Bentheimerzandsteen.
De steen glinstert zo doordat er kristallen in zitten. De steen is ontstaan door de zee dier hier uitbaande en later helemaal weg ging. Het dunne zand bleef hier achter en veranderen later in steen
Dit gebeurde in het tijdvlak Krijt. Het gesteente is verkleurt door kiezelzuur. Je kunt zien aan de stenen dat ze in zee zijn gevormd doordat je hellingen erin kunt zien. En er fossielen in te vinden zijn. Een belangrijk gebouw wat in zandsteen is gebouwd is het paleis op de dam. In deze steen zit als delfstof olie. Deze stof word bij Bentheim uit de grond gehaald. Benheim en Losser is op het bovenste kaartje te zien.
Het gesteente in Losser is helderder dan in winterswijk omdat er in Winterswijk meer vervuiling werd aangevoerd.
Les 5
Cadzand ligt in de provincie Zeeland. Hier vind je langs de kust veel haaientanden. Door het verschuiven van aardlagen zijn de tanden hier naar boven gekomen. Het gebit van een haai noem je een revolvergebit. Het gebit draait steeds een rij naar voor als er een tand afbreekt.
De gemiddelde temperatuur vroeger was rond de 22° Celsius. En ligt nu rond de 16° Celsius. Je kan te weten komen of het een fossiele schelp is door er met een zaklamp op te schijnen. Doorschijnt de schelp dan weet je dat het een recente schelp is. Onder steenkern verstaan we een afdruk van fossielen
Les 6
Een aantal begrippen die te maken hebben met klei zijn bijvoorbeeld Terracotta en Keramiek. De naam Tegelen komt van het woord Tegula (duurzaam) De dakpannen worden juist met tegels klei gemaakt omdat deze erg kneedbaar is en Zeeuwse klei zo uit elkaar valt.
De klei komt uit de bergen via de rivieren en slipt hier aan. De klei is afgezet in een gematigd warm klimaat. Op sommige delen ligt de klei hoger dan de andere dit komt doordat sommige delen zijn ingezakt en andere omhoog zijn gekomen.
Deel A
Les 1 K.N.M.I
Rond de 17e eeuw waren de winters in Nederland veel strenger.
Het instituut wat zich bezig houdt met het weer heet het K.N.M.I (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) Het KNMI werd bij Koninklijk Besluit van Koning Willem III opgericht op 31 januari 1854. Professor C.H.D Buys Ballot (1817-1890), de eerste hoofddirecteur, koos als locatie de sterrenwacht "Sonnenborgh" in Utrecht. In 1897 verhuisde het KNMI naar De Bilt. Het klimaat is niet altijd hetzelfde geweest en nu lopen we weer risico op een grote klimaatsverandering onder andere door de uitstoot van uitlaat gassen die slecht zijn voor het milieu. We kunnen nu meer te weten komen over het landschap door geologie sporen in het landschap.
We vinden sporen terug van steenkool in Kerkrade omdat de steenkool in Kerkrade kort bij de oppervlakte zitten. Steenkool bestaat uit afzettingen van plantenresten die in een geologisch verleden zijn gevormd en daarna langdurig aan hoge druk en warmte zijn blootgesteld, waarbij tamelijk zuivere koolstof en vluchtige verbindingen ontstonden, waarvan de laatste weer grotendeels zijn ontsnapt.
Aan het eind van het Tertiair (ongeveer 1 miljoen jaar geleden) stond vrijwel geheel Nederland en ook België tot aan de Ardennen onder water. Samen met Zuid-Limburg bleef ook Winterswijk boven water. Maar ook Winterswijk lag ooit ook onder zeeniveau. Op 3 mei 1922 werd bij Winterswijk een zoutlaag aangeboord. Kerkrade heerste een tronies klimaat. De heuvels in Rotterdam zijn ontstaan. De huidige kustlijn is tienduizend jaar oud.
Fossielen in gesteente zijn zo belangrijk omdat geleerde hier veel uit kunnen opmaken over bijvoorbeeld het klimaat vroeger en wat voor soorten dieren er leefde.
De varens (Pteridophyta) een bekende plant in het karboon tijdperk. Nederland komt aan die verschillende klimaten in Nederland doordat ons land is verplaats in de loop der tijd. Vroeger heeft het ter hoogte van waar Brazilië nu ligt gelegen.
Links: kustlijn 2 miljoen jaar geleden
Door de klimaat verandering word Nederland steeds warmer en groter. De kustlijn in de loop der jaren is hieronder te zien
In de ijstijd lag de kustlijn ongeveer zoals hierboven te zien is. Het landijs bedekte Noord-Nederland, vandaar dat we in onder andere Drenthe reusachtige zwerfstenen (nu vaak in hunebedden) vinden. Het glaciale zand, afgezet door het ijs, bevat keien en heet keileem. Keileem treft men aan op Texel, in de Waddenzee, in Friesland, Groningen, Drenthe en op de Veluwe.
Les 2
In Heerlen vind je het museum genaamd Thermen
Je kunt daar een Romeins badhuis vinden dat vroeger verwarmd werd met vloerverwarming warm gehouden. Ze stokte met Steenkool omdat er hier veel van was. De Steenkool aan de aardoppervlakte lag en makkelijk te vinden was. Dit komt doordat lang geleden Heerlen aan zee lag. Inkoling is dat de steenkool zwart kleurt. Moerassen komen voor in een warm en vochtig klimaat (subtropisch). 260 miljoen jaar geleden lag Nederland op de plek waar nu Brazilië ligt. De bomen werden er niet groter dan 20 meter. Doordat de grond erg drassig was kiepte de bomen als ze te groot werden om. De steenkool ligt in Amsterdam bijvoorbeeld dieper dan in Heerlen. Dit komt door dat het landschap is veranderd en de lagen in Heerlen schuin liggen. Met steenkool kun je goed stoken. De Romeinen hadden in Heerlen geen mijnbouw nodig omdat de steenkool hier aan de oppervlakte lag.
Les 3
In Boekelo komt zout voor omdat het oppervlakte vroeg een subtropisch en er een zee was.
Het zout wat eruit komt noemen we pekel. Het zout ontstaat doordat er de bovenliggende lagen met grote druk erop uitoefenen. Daarom ziet het er ook als steen uit. De rode steen wat je aan de oppervlakte tegen komt in Boekelo noemen ze steenzout. Deze is rood doordat het zich heeft vermengt met aarde in trias. En door de warmte en het subtropische klimaat. Je vind het net over de grens bij Boekelo. Het wordt gebruikt in de wegenbouw.
Er zijn niet fossielen in te vinden door het hoge zout gehalte.
Les 4
In Twente vind je de steensoort Bentheimerzandsteen.
De steen glinstert zo doordat er kristallen in zitten. De steen is ontstaan door de zee dier hier uitbaande en later helemaal weg ging. Het dunne zand bleef hier achter en veranderen later in steen
Dit gebeurde in het tijdvlak Krijt. Het gesteente is verkleurt door kiezelzuur. Je kunt zien aan de stenen dat ze in zee zijn gevormd doordat je hellingen erin kunt zien. En er fossielen in te vinden zijn. Een belangrijk gebouw wat in zandsteen is gebouwd is het paleis op de dam. In deze steen zit als delfstof olie. Deze stof word bij Bentheim uit de grond gehaald. Benheim en Losser is op het bovenste kaartje te zien.
Het gesteente in Losser is helderder dan in winterswijk omdat er in Winterswijk meer vervuiling werd aangevoerd.
Les 5
Cadzand ligt in de provincie Zeeland. Hier vind je langs de kust veel haaientanden. Door het verschuiven van aardlagen zijn de tanden hier naar boven gekomen. Het gebit van een haai noem je een revolvergebit. Het gebit draait steeds een rij naar voor als er een tand afbreekt.
De gemiddelde temperatuur vroeger was rond de 22° Celsius. En ligt nu rond de 16° Celsius. Je kan te weten komen of het een fossiele schelp is door er met een zaklamp op te schijnen. Doorschijnt de schelp dan weet je dat het een recente schelp is. Onder steenkern verstaan we een afdruk van fossielen
Les 6
Een aantal begrippen die te maken hebben met klei zijn bijvoorbeeld Terracotta en Keramiek. De naam Tegelen komt van het woord Tegula (duurzaam) De dakpannen worden juist met tegels klei gemaakt omdat deze erg kneedbaar is en Zeeuwse klei zo uit elkaar valt.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden