DNA bij misdrijven

Hoofdstukkenindeling 1. Inleiding
2. DNA
3. Hoe gaat men te werk bij identificatie van personen door DNA-analyse? 4. Betrouwbaarheid van DNA-identificatie bij misdadigers
5. Fouten in het DNA
6. Bronvermelding 1. Inleiding Mijn praktische opdracht van ANW ga ik houden over: “DNA wijst de weg naar antwoorden”. Mijn keuze is hiernaar uitgegaan omdat ik ten eerste hier meer van afweet, en zijn er meer feiten bekend dan bijvoorbeeld bij: “Het zonnestelsel en Heelal”. Doordat ik leergierig ben en toch graag alles op een rijtje wil hebben leek het mij verstandig voor dit onderwerp te kiezen. Omdat het begrip DNA zéér groot is, en de studielasturen beperkt zijn heb ik het dus ingekort door iets specifieks te gaan vertellen over het DNA. Wel zal ik in mijn P.O een stuk over DNA opnemen (ik bedoel hiermee dat ik er algemeen over ga vertellen en niet in alle details op zal gaan) maar zal ik me meer gaan richtten op het vertellen hoe het in zijn werk gaat een bepaald persoon bij een situatie te identificeren en hoe betrouwbaar het is. Alhoewel ik eerst over kloneren wilde vertellen heb ik dit expres niet gedaan. Hier heb ik enkele redenen voor. Doordat ik in het boekje: “De Biologische Revolutie” al aardig iets snapte van het kloneren en er al eerder een P.O. van heb gemaakt voor Nederlands wilde ik de andere kant ervan bekijken, dus niet het kloneren, maar het identificeren. Maar niet alleen daarom, juist omdat ik over “kloneren” al meer informatie heb opgenomen was ik bang om een beetje makkelijk te worden, en zó informatie door elkaar te gaan halen. Achteraf is het maar goed dat ik het andere onderwerp gekozen heb, omdat ik dit werkstuk aandachtig gemaakt heb, en ik ben tevreden over het resultaat. 2. DNA DNA is een afkorting van het moeilijke woord: Desoxyribo Nucleic Acid (wat in het Nederlands: Desoxyribonucleïnezuur betekent). DNA is de stof in ons lichaam die alle erfelijke

informatie bevat. Het zit in de kernen van bijna alle lichaamscellen. In het DNA ligt bijvoorbeeld vast wat voor kleur ogen iemand heeft. Ieder DNA is uniek, alleen eeneiige tweelingen hebben hetzelfde DNA. Bij alle andere mensen verschilt het DNA zo duidelijk dat er nooit twijfel bestaat van wie het is. Basen zijn de bouwstenen van het DNA. Het DNA lijkt op een soort van wenteltrap, waarbij twee spiraalvormige ketens aan elkaar vast zitten. De verbinding tussen die twee ketens wordt gevormd door de vier verschillende basen van het DNA: A (adenine) C (cytosine) G (guanine) T (thymine). C hecht aan G in de tegenoverliggende keten en A hecht aan T in de tegenoverliggende keten. Zo vinden we op het DNA een lange reeks basenparen G-C, A-T, C-G en T-A in wisselende volgorde. Het menselijk DNA bevat zo'n drie miljard van die basenparen. De volgorde van deze basen vormen een chemisch alfabet. Wij zijn nu in het jaar 2006 al zo ver gevorderd dat we DNA in ons voordeel kunnen gebruiken. Denk maar eens aan het klonen van levende organismen en het opsporen van misdadigers met het gebruik van DNA. Wel zijn er nog verschillende meningen over het klonen van dieren en mensen, maar zal het niet meer zo lang duren voordat het DNA van allen is opgenomen in een databank. Voordelen van DNA DNA-onderzoek heeft veel voordelen. Zo is het niet belastend voor de donoren, omdat de afname van celmateriaal eenvoudig is. Het bespaart politie en justitie veel opsporingstijd, omdat personen nu eerder uitgesloten kunnen worden als verdachte. Het onderzoek gebeurt volledig anoniem. De procedure voorziet erin, dat de gegevens van de donoren onbekend blijven. Nadat het DNA-profiel is vergeleken met het aangetroffen profiel, wordt dit vernietigd. 3. Hoe gaat men te werk bij identificatie van personen door DNA-analyse? Het is gelukkig niet zo dat voor een DNA-analyse het gehele DNA van iemand, bouwsteen voor bouwsteen, in kaart gebracht moeten worden. Zoiets zou wel de ultieme identificatie van een persoon opleveren. Met de kennis en technische mogelijkheden van nu zou een identificatie op die manier jaren werk betekenen en onbetaalbaar zijn. Bij de identificatie van mensen wordt gebruik gemaakt van stukken niet-coderend DNA. In het niet-coderend DNA komen bij ieder individu herhalingen voor van een aantal bouwstenen. Men kan de identiteit van een persoon achterhalen door het karakteristieke patroon van de herhalingen van niet-coderend DNA te analyseren. Ze knippen daartoe het DNA van die persoon afkomstig uit witte bloedcellen, huidcellen of welk celmateriaal dan ook, met restrictie-enzymen in deeltjes. Restrictie-enzymen knippen een DNA-molecuul op bepaalde plekken in kleinere stukjes. De geknipte stukjes kun je dan makkelijker verder onderzoeken op hun samenstelling. Op de plaats van een misdrijf blijven altijd wel sporen lichaamsmateriaal van een dader achter, denk maar aan: huidschilfers, haar, bloed, speeksel of sperma. De karakteristiek van het DNA dat uit zulke sporen wordt bepaald kan vervolgens vergeleken worden met dat van verdachte personen om zo de identiteit van de dader te achterhalen. In het plaatje hieronder wat ik heb toegevoegd wordt dat aan de hand van een eenvoudige analyse toegelicht. (Deze heb ik uit het boek: De blauwdruk; Feiten en ficties over DNA door Wiel Hoekstra) Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) voert forensisch DNA-onderzoek uit. Het doel is om uit celkernen van biologische sporen (bloed, sperma, speeksel of haren) van verdachten, slachtoffers of betrokkenen een DNA-profiel te verkrijgen. Een DNA-profiel is een beschrijving van de DNA-kenmerken. Alles op een rijtje gezet, kun je het volgende bereiken: - Achterhalen van wie een baby is aan de hand van DNA - Misdadigers identificeren - Lijken identificeren nadat het lijk verder niet kan worden geïdentificeerd. 4. Betrouwbaarheid van DNA-identificatie bij misdadigers Wanneer het gaat om de identificatie van mensen wordt vaak, zeker in de rechtszaal gevraagd naar de betrouwbaarheid van de gebruikte identificatietechniek. Laat één ding duidelijk: wanneer het op de plaats van de misdaad gevonden DNA niet overeenkomt met het DNA van een verdachte, en er zijn geen andere bewijzen dan gaat de verdachte vrijuit. DNA-onderzoek kan dus gerechtelijke dwalingen helpen voorkomen. Moeilijker is het wanneer het DNA-patroon met dan van een aangehouden verdachte overeenkomt. Dan krijg je een als: “Hoe groot is de kans dat zo een overeenkomst op toeval berust?”. Het antwoord op die vraag is afhankelijk van het aantal verschillende typen herhalingen dat is gebruikt voor de identificatie. Hoe meer stukken van het DNA waarin herhalingen voorkomen onderzocht worden, des te kleiner is de kans dat een gevonden overeenkomst op toeval berust. Wanneer de recherche alleen maar beschikt over brokstukken van het op de plaats van het misdrijf achtergebleven DNA (en dat komt helaas nog heel vaak voor) dat is de armslag voor DNA-analyse beperkt en de bewijskracht zéér zwak. Wanneer een verdachte wijst naar zijn broer als dader, dan zal het DNA-bewijs moeizamer zijn omdat het DNA van die broers uiteraard grote overeenkomsten toont. Zouden de broers een eeneiige tweeling vormen, dan is het DNA-bewijs uiteraard onmogelijk. Vaak is de kans hierop klein, maar het is niet uitgesloten. Ook zal geen enkele rechter in zijn oordeel afgaan op alleen het DNA-bewijs waarover bijv. De advocaat beschikt. Hierbij komen natuurlijk ook andere aspecten aan het licht zoals: Motief, getuigenverklaringen etc. Citaat van Professor Hans Galjaard. Uit het boek “En toen was er DNA… Wat moeten we ermee?” door Edith Lammerts van Bueren e.a. 5. Fouten in het DNA Wie dacht dat DNA alleen gebruikt word om voordelen uit te halen heeft het mis. Er zitten ook nadelen aan, met erge gevolgen. Al zo’n dertig jaar weten we dat kanker veroorzaakt wordt door veranderingen in het DNA , het genetische materiaal in een cel. Deze mutaties (veranderingen) zorgen ervoor dat een gezonde lichaamscel, die eerst netjes z'n werk deed als bijvoorbeeld een spier- of huidcel, opeens hele andere eigenschappen krijgt. Hierdoor wordt het een ongehoorzame supercel die maar blijft delen, niet meer samenwerkt met andere cellen en andere delen van het lichaam binnendringt om daar een tumor (een opeenhoping van kankercellen) te vormen. Door nieuw onderzoek wordt steeds duidelijker om welke veranderingen in het DNA het gaat en hoe die ervoor zorgen dat een gezonde cel ontspoort. Als gezonde lichaamscellen vijf à zes specifieke fouten in het DNA oplopen, veranderen ze in een kankercel. Deze mutaties geven stuk voor stuk speciale supereigenschappen aan de kankercel die allemaal nodig zijn voordat er een kwaadaardige tumor kan ontstaan. Mutaties in het DNA leiden in sommige gevallen tot een niet of anders werkend eiwit. Dat kan het ontstaan van kanker in de hand werken. Normaal zorgen fouten in het DNA ervoor dat de cel zelfmoord pleegt om te voorkomen dat deze fouten doorgegeven worden aan nieuwe cellen. Cellen hebben hiervoor een zelfmoordprogramma (dit wordt “Apoptose” genoemd). Een supereigenschap van kankercellen is dat ze dit zelfmoordprogramma uitschakelen. Ze blijven leven en delen, met de fouten in hun DNA, en dus met alle akelige gevolgen van dien. Veel vragen over kanker zijn nog onbeantwoord. Daarom blijft onderzoek nodig. Maar het is ondertussen wel duidelijk dat kanker veroorzaakt wordt door een opeenstapeling van fouten in ons DNA. Sommige fouten ontstaan doordat onze DNA-reparatiesystemen niet goed werken. Soms erf je fouten die kanker kunnen veroorzaken van je ouders. Dan is er sprake van erfelijke kanker. Maar fouten ontstaan ook door tabaksrook, te veel alcohol of zon, doordat die schade aan het DNA aanrichten. Het is daarom belangrijk blootstelling aan die factoren zoveel mogelijk te vermijden om de kans op fouten in het DNA zo klein mogelijk te houden. 6. Bronvermelding Ik heb voor mijn praktische opdracht de volgende websites gebruikt:
http://www.watisgenomics.nl/ http://www.vwo-campus.net/dossier/85
http://www.justitie.nl/Images/DNA_tcm74-31512.pdf
http://www.om.nl/ http://www.forensischinstituut.nl/NFI/nl/Zo+zit+dat/Items/DNA.htm
Ook heb ik enkele boeken geleend bij de bibliotheek in Vlissingen. Het gaat hier over de volgende boeken: - De Blauwdruk; Feiten en ficties over Dna. door Wiel Hoekstra - En toen was er DNA… wat moeten we ermee? door Edith Lammerts van Bueren e.a. - DNA, de maakbare mens
een uitgave van Trouw en Dossier NL