Domela Nieuwenhuis

Ik ben Veronique. Ik verdien mijn brood als keukenmeisje bij een zeer rijke en deftige familie in Aerdenhout. Het is nu 19 november 1919. Gisteren is Domela Nieuwenhuis gestorven. Er is volgens mij geen man in Nederland die zoveel liefde en afschuw wekte. Zijn ergelijke vasthouding heeft het rechtsgevoel van duizenden en dui-zen-den tot verzet geprikkeld. Deze man was ook voor mij en voor vele anderen geen mens, maar een half-god. Naar mijn idee is het belangrijke in Domela’s optreden geweest, dat hij niet de aanval ondernam op één enkel punt, maar tegelijk op alles wat hij op een gegeven moment verkeerd vond in onze samenleving. Domela heeft mijn aandacht getrokken door zijn uittreden uit de Kerk, maar toch vind ik dat hij pas van betekenis werd toen hij zich met al zijn kracht in dienst stelde voor de opkomende sociaal-democratische beweging. Dáármee stichtte hij ook het blad ,, Recht voor Allen”, wat al snel een enorme invloed uitoefende op veel arbeiders. Mijn baas en bazin wouden er niets van weten. Volgens hun was de de SDB tot niets dan negatie in staat. Toen zij het vanochtend over de dood van Domela Nieuwenhuis hadden, merkte ik duidelijk dat het meneer niets deed. Alleen mijn bazin zei echter toch dat ze achteraf vond dat Domela en de SDB de rol van pionier met een beetje effect hadden gespeeld. Een beetje effect? Dankzij hun propaganda was het voor ons, arbeiders, veel makkelijker om te leren geloven in de mogelijkheid van lotsverbetering. In de dynamiek van de ontwikkeling. Mijn herinneringen aan zijn persoon en optreden leeft nog sterk. Voor Nederland is zijn leven rijk geweest aan zegeningen. Hij was de stuwkracht, die de gedachtesfeer in ons land heeft opgevoerd tot een hoger peil. Ik beschouw hem als de grondlegger van de arbeidersbeweging in Nederland! Hij is op ongeveer elk gebied van socialistische actie de 1e geweest, de 1e redacteur van een socialistisch orgaan, de 1e eerste socialistische parlementariër en zo niet de eerste, in ieder geval hevigste, felste en meest consequente antiparlementariër. Domela Nieuwenhuis was gewoon de grote meester van de socialistische levensleer; wij allemaal, de nakomers, hebben van hem geleerd. Zonder het voorbeeld van zijn onnavolgbare werkkracht, zijn geduld, zijn vertrouwen op de toekomst, zou ik nooit de moed hebben gehad om op te komen voor mezelf.