Poëzie: dood

Poëzie Opdracht voor literatuurdossier Het literatuurprogramma in havo-5 bevat één modulen poëzie. Om je hierop voor te bereiden krijg je een aantal opdrachten die je op deze stencils gaat uitvoeren. Als alle opdrachten gemaakt zijn, voeg je dit pakketje toe aan je literatuur dossier
Veel plezier met deze opdracht
BGJ en WPA Opdracht 1 Als je in lesboeken voor literatuur kijkt dan zie je veel verschillende omschrijving gegeven worden van poëzie. Daarom eerst aan jouw de vraag: Wat is volgens jou poëzie
Poëzie is een expressie van iemands eigen emoties en wat diepgaander is dan een gedicht. Dan bedoel ik niet alleen het gedicht opzichzelf maar dat het ook de manier van schrijven is die je beheerst zodat het poëzie wordt. Is poëzie hetzelfde als gedichten? Licht je antwoord kort toe

Nee, bij poëzie wil de schrijver er een diepere betekenis aangeven. Welke redenen zouden mensen hebben om een gedicht te lezen? - om te genieten - om woorden te vinden voor het onzegbare
Kun je een paar situaties noemen waarin gedichten gebruikt worden? - begrafenis - toespraken - sinterklaasfeest - op geboorte kaartjes
In welke situatie lees jij zelf wel eens een gedicht? Thuis hebben we in het toilet een poëzie kalender hangen dus als ik naar de wc ga. Welke redenen zouden mensen hebben om een gedicht te schrijven? - om creatief met taal bezig te zijn - om woorden te geven aan het onzegbare Opdracht 2 Kies een onderwerp/thema uit de lijst hieronder of kies zelf een thema
Lente tijd natuur
Jeugd plezier bloemen
Ouderdom onderwijs eenzaamheid
Liefde oorlog verlangen
Dood vrede puberteit
Stilte geloof thuis
Eigen thema…………………………………………………….. Verzamel bij jouw thema verschillende gedichten. Op de volgende bladzijdes vind je daarvoor aanwijzingen. Het gedicht dat je voor elke opdracht vindt, schrijf je netjes over op het stencil. Motiveer hieronder in maximaal 50 woorden de keuze voor jouw thema. Ik dacht dat over de dood en de liefde de meeste gedichten zijn geschreven. Ik heb gekozen voor de dood als thema omdat je bij liefde vaak van die verschrikkelijke kleffe gedichten te lezen krijgt.
A voorkeurgedicht Zoek een gedicht dat past bij je thema en dat jouw aanspreekt. Noteer bij het gedicht in maximaal 100 woorden waarom het jouw aanspreekt. Hulp vragen: geef je mening over het gedicht, wat heeft het gedicht jou te zeggen? Wat voor gevoelens roept het bij je op? Wat vind je van de manier waarop het onderwerp onder woorden is gebracht. Geef eventueel voorbeelden van bijzonder taalgebruik. Welke zin is het belangrijkste en waarom? Kerkhof
Een herfstdag tegen allerzielen, het was niet anders dan het was: de zon, de bladeen die vielen, het hek, de zerken en het gras. Ik had een tijdje rondgezworven
voor ik haargraf gevonden had
want er wordt toch nog meer gestorven
dan je zou denken in zo'n stad. En half beschaamd en half bewogen -je ziet jezelf een beetje staan- heb ik verwonderd overwogen
hoe vreemd de dingen altijd gaan, hoe onverbiddelijk de liefde
verband houdt met verdriet en rouw, en of ik als zij nu nog leefde
nog zoveel om haar geven zou
En nimmer was het dichter bij me
en nimmer verder van mij af, het denken over de geheimen, de gruwelijke, van het graf. (Jean Pierre Rawie, uit de bundel: we hebben alles nog te goed) Ik vind dit gedicht mooi omdat het de gevoelens van de nabestaande mooi verwoord. Alles is zo verwoord dat het voor iedereen herkenbaar is. Ik vind het ook mooi dat de schrijver van het gedicht het woord allerzielen gebruikt. Omdat dit een dag is waarbij de rooms-katholieken hun dierbare overlevenden herinneren. B proza of poëzie Zoek een gedicht dat helemaal niet rijmt, maar wel bij je thema past. Leg in maximaal 100 woorden uit waarom dit volgens jou wel een gedicht is en geen

Prozatekst
Lingua Franca
Als weer iemand mij vraagt waarom ik
de dingen niet wat ernstiger neem, moet
ik altijd denken aan en oom van mij, een
slager zoals mijn vader, nonkel Gaston. Hij lag in het hospitaal, terminale leukemie, ten hoogste nog een week te gaan, toen ik
hem voor het laatst bezocht. Hij begroette
me met een hoofdkink en een knipoog, voor
mij uitgestoken hand wat hij te moe. Toen begon hij te schelden op de patiënt
baast hem, een kale uitgeteerde lotgenoot
van bij de zeventig. ‘Die is er geweest,” riep mij nonkel luid, ‘spreek gerust, hij is
zo doof als een pot. Heeft heel zijn leven
elke dag twee bakken pils gezopen. Bij die
hoeveelheid wordt het bewaarmiddel vergif. Nog een paar uur geef ik hem, en dan…’ Geringschattend kijkend hief mijn nonkel
Nu toch zijn hand, om in de lucht een

Moeizaam wegwerpkruis te tekenen. Drie dagen later ging mijn moeder op
Bezoek, met een thermos vol krachtige
Bouillon. Mij nonkel was verdwenen. Zij kamer was leef. Op de medepatiënt na, die moeders blik beantwoordde
met een grijns, en een geheven
hand die in het ijle nauwgezet
een kruis begon te trekken. (van Tom Lanoye uit de bundel het laatste gedicht) Dit is duidelijke een gedicht omdat er een ritme in zit en omdat het in duidelijke strofes is verdeeld en dit is nooit zo bij proza. C Rijm en strofes Zoek een gedicht dat mooi rijmt aan het einde van de regels en dat duidelijk strofen heeft. Het moet weer passen bij je thema. Beantwoord de volgende vraag hierbij: geef jij de voorkeur aan een rijmende gedichten of aan niet-rijmende gedichten? Waarom? Aan niet rijmende gedichten, om dat er in een rijmend gedicht een soort van gedwongen ritme zit en dit leest niet fijn. De dode jongen
De oude jongen ziet er, opgebaard, Opnieuw uit of hij amper zestien is: Zijn lippen donker en begrenswaard, Zijn wangen zonder baardschaduw en fris. Zijn doodlaken is kreukloos. Ook zijn huid. Hij geurt naar bloemen. Vrede zij met hem. Hij ziet er waarlijk om te zoenen uit. Straks zingt metn een tevreden requiem. ‘Sterven is schoon en helder. God is groot.’ Men prijst zijn zielenrust en jongenswang. Men vond hem op een morgen, gewoon dood. Dat wordt straks nog een vrolijk koorgezang. Dat hij – voordat hij stierf _ die vreemde nacht
Is ingestapt, geen weet het uit het koor. Die vreemde kamer waar hij werd verwacht. De naam die door het venter keek bevroor. (Gerrit Kromrij uit de bundel het laatste gedicht)
D Een gesloten boek Zoek een gedicht waar dat past bij jouw thema, maar waarvan je de inhoud niet goed begrijpt. Een moeilijk gedicht dus, waar je eigenlijk meer uitleg bij nodig hebt. Onderstreep in dit gedicht woorden of zijnsgedeeltes die volgens jou op je thema duiden. Genesis
Oud worden is het eindelijk vermogen
veraf te zijn van plannen en getallen: een eindelijke verheldering van ogen
voordat het donker van de nacht gaat vallen. Het is een opengaan van vergezichten, een bijna gehavendheid genezen; een aan de rand der tijdeloosheid wezen. Of in de avond gij de zee ziet lichten. Het is, allengs, een onomstotelijk weten
dat gij vernieuwd zult wezen en herschapen
wanneer men van u schrijven zal: ‘ontslapen’. Wanneer uw naam op aarde is vergeten. (door Ida Gehard uit verzamelde gedichten) E Gelegenheidsgedicht Bedenk een situatie in het kader van jouw thema (bijvoorbeeld een trouwdag, of de opening van een nieuw stadsplantsoen, of een herdenking van en ramp, of een examenfeest. Zooek daarbij een gedicht uit. Motiveer in maximaal 100 woorden waarom jouw gedicht zo goe d bij die situatie past. Weggaan is iets ander
dan het huis uitsluipen
zacht de deur dichttrekken
acht je bestaan en niet
terugkeren. Je blijft

iemand op wie word gewacht
Weggaan kun je beschrijven als
een soort van blijven. Niemand
wacht want je bent er nog. Niemand neemt afscheid
want je gaat niet weg. (van Rutger Kopland uit de bundel als je woorden zoekt) De situatie die ik bij het thema heb gekozen is een begrafenis. Dit gedicht past erbij omdat het gedicht zegt dat het nog niet af is gelopen dat hij/zij er nog gewoon bij je is maar dan in gedachten. Opdracht 3 Eigen gedicht
Schrijf nu zelf een gedicht dat past bij jouw thema. Kies één van de volgende mogelijkheden. ik ween om dagen lang vervlogen
en veel te snel voorbij gegaan
ik ween omdat 't geluk bedrogen
heeft, voor mij niet stil kon staan 't was er, maar ik wist - het is weer heengegaan
het zag mij aan, maar liet me zonder mededogen, eenzaam achter na die korte waan
in grote droefheid, diep bewogen. Want 't geluk is als een schone fee die onverwacht
verschijnt uit schemernacht en wil behagen

maar 't mooi gelokte hoofd, dat ze bij verschijning had
blijkt bij verdwijning kaal en glad
zo slijt ook zij haar allerlaatste dagen
als een glansloze smaragd, stervend zonder kracht.