H1; Politiek en ruimte

H1 Ruimtelijk gedrag en bestuurlijke indeling! Urbanisatie: sterke trek naar de steden. Agglomeratie: grote stad plus de daaraan vastgegroeide, aangrenzende gemeenten. Suburbanisatie: verhuizen van mensen naar omliggende gemeenten van een stad. Ontmenging van functies: ontstaan van gespecialiseerde woongebieden, bedrijventerreinen en centra met veel dienstverlenende voorzieningen. Stadsvernieuwing: het opknappen van stadswijken. Ruimtelijke complementariteit: het verschijnsel dat een grotere stad en de suburbs elkaar aanvullen. Stadsgewest: geheel van stad met het omliggend gebied, dat voor voorzieningen en werk afhankelijk is van die stad. Stedelijke zone: elkaar overlappende stadsgewesten. voorb.> Noord- en Zuid-vleugel v.d. Randstad, Brabantse Stedenrij, Bandstad Twente. Desurbanisatie: als mensen ervoor kiezen buiten de stadsgewesten te gaan wonen. Groeikernen: gemeenten die de suburbanisanten uit stadsgewesten moesten opvangen in nieuwbouwwijken. Voorb.> Houten, Nieuwegein, Hoorn, Purmerend, Zoetermeer en Capelle a/d IJssel. VINEX-locaties: grote woningbouwlocaties. Compactestadbeleid: het opvullen van open ruimten en leegstaande gebouwen in de steden. Re-urbanisatie: het terugtrekken naar de steden. Ruimtelijk gedrag: mensen die zich verplaatsen en de redenen waarom zij dit doen. Cityvorming: proces waarbij het centrum van een stad de woonfunctie verliest ten gunste van de dienstverlenende activiteiten. Stroomcartogram: kaart waarop de intensiteit van verplaatsingen van mensen en/of vervoermiddelen is weergegeven. (ook stroomdiagramkaart genoemd) Reikwijdte: de maximale afstand die mensen willen afleggen voor een voorziening. Centrale plaats: plaats waar een centraal goed of dienst kan worden aangeschaft of genoten. Verzorgingsgebied: het gebied waar de mensen wonen die van een bepaalde voorziening gebruikmaken. (ook wel marktgebied of verzorgingsrayon genoemd) Drempelwaarde: het minimum aantal klanten dat een voorziening nodig heeft om rendabel te zijn. Profitorganisaties: op winst gerichte vorm van dienstverlening. Non-profitorganisaties: niet op winst gerichte vorm van dienstverlening. Draagvlak: het totaal aantal klanten dat van een voorziening gebruik zou kunnen maken. Schaalvergroting: het vormen van grotere organisatie-eenheden, bijv. in de politiek of economie. Verdrag van Schengen: verdrag met als doel afschaffing van grenscontroles tussen een aantal lidstaten van de Europese Gemeenschap. Europese Unie (EU, 1991) : economische en politieke samenwerkingsorganisatie van Europese landen ontstaan uit de EG, die bestaat uit een Europese Politieke Unie (EPU) en een Europese Monetaire Unie (EMU). Politiek-ruimtelijke structuur: de manier waarop gebieden politiek en bestuurlijk georganiseerd zijn. Territoriale organisatie: een bestuurlijke indeling van een gebied in deelgebieden met eigen rechten en bevoegdheden. Functionele organisatie: een bestuurlijke indeling van een gebied die is gekoppeld aan bepaalde thema’s. Stadsprovincie: een eventuele vierde bestuurslaag tussen gemeenten en provincies. Annexatie: bestuurlijke overname van (een gedeelte van) een gemeente door een andere gemeente. Gemeentelijke herindeling: het samenvoegen van gemeenten tot een nieuwe grotere gemeente. De belangrijkste redenen voor gemeentelijke herindelingen: - te weinig kandidaten voor verkiezingen - ruimtegebrek door urbanisatie - decentralisatie van overheidstaken - ruimtelijke knelpunten door veranderd ruimtelijk gedrag - de dreiging van stadsprovincies
Bestuurlijke schaalvergroting: vergroting van de omvang van bestuurlijke gebieden. Verschillende redenen hiervoor zijn: - vergroten van de kwaliteit van het bestuur - gemeenten krijgen steeds meer taken - oplossen van ruimtelijke knelpunten - onzekerheid over het voortbestaan van gemeenten