Module 13

Geschiedenis Module 13: Historisch overzicht van de twintigste eeuw. Hoofdstuk 3: Van Grote Alliantie naar Koude Oorlog Paragraaf 3.1: De tweede Wereldoorlog 1 sep 1939: Hitler valt Polen binnen → WOII begint. 3 sep En en Fr verklaren Hitler de oorlog
16 sep Rusland valt Polen binnen
Duitsland veroverde: Denemarken, Noorwegen, België, Nederland en Frankrijk
Juni 1941: Rusland vecht tegen Dld. 7 December 1941: aanval op Peral Harbour → VS doet mee in WOII. Grote Alliantie: Amerika, Engeland en Rusland
Vanaf 1942 wonnen ze geleidelijk aan terrein: in Noord-Afrika werden de Duitsers en Italianen verslagen bij El Alamin. In de SU → Duitse nederlaag bij Stalingrad. In Juli 1943 voerden de geallieerden een succesvolle invasie op Sicilië uit. 3 sterke zaken van de grote alliantie: grote Russische krachtsinspanning (soldaten), de Am economische kracht en de technische uitvindingen van de geallieerden. 7 mei 1945 Dld gaf zich onvoorwaardelijk over. Japan bleef doorvechten. Eind 1942 beheerste Japan: Mantsjoerije, Oost-China, Indo-China, Thailand, Burma, NL-Indië, Filippijnen en verschillende archipels in de stille zuidzee. In de jaren daarna drong Amerika Japan steeds verder terug. In aug 1945 kwam Amerika met de Atoombom op Nagasaki en Hiroshima, toen capituleerde Japan. Honderdduizenden mensen kwamen om → dit was een gruwelijke afsluiting van de oorlog die al zo veel geweld, wreedheid en vernietigingen had veroorzaakt. In deze oorlog, ook Jodenvervolging → 6 miljoen joden kwamen om, strop langzaam aangetrokken. NL → in het begin: was er weinig verzet, oa doordat de Dlders zich netjes gedroegen. Totdat de Dlders hun ware gezicht lieten zien → de Persvrijheid werd afgeschaft, pol partijen verboden, artsen en kunstenaars moesten zich aansluiten bij nazi organisaties. Mensen werden gedwongen om in Dld te gaan werken. Dit leidde tot: de georganiseerde verzetsgroepen groeide. → Dlders terreur. Uit wraak voor een spoorwegstaking werd het toevoer van voedsel bijna helemaal stilgelegd. In de hongerwinter stierven 20.000 NLers door honger en kou.
Paragraaf 3.2: De gewapende vrede. Nadat Dld was verslagen was er een broederschap ontstaan tussen de Russen en de Amerikanen. Maar al snel kwamen de ideologische verschillen weer boven. De Russen verafschuwden het kapitalisme en was bang dat het Westen uit was op de vernietiging van hun communistische staat → in de Russische burgeroorlog hadden de geallieerden tegen de communisten gevochten. In WOII had Stalin vergeefs lange tijd aangedrongen op het openen van een 2e front tegen de Duitsers, maar de geallieerden deden het (expres) niet. De geallieerden beschouwden het communisme als een gevaarlijk totalitair ideologie, ze waren bang dat Rusland van de oorlog gebruik wilden maken om hun invloed in Oost-Eu te versterken. Na de oorlog werd Dld en Berlijn in 4en verdeeld en bezet door: EN, AM, FR en SU. De SU wilde in hun deel het communisme vestigen, de westerse landen wilden democratie en kapitalisme. Oost en West Dld groeide uit elkaar en het werden 2 staten: Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en Duitse Democratische Republiek (DDR). Het hoogtepunt in de strijd is: 1961 SU gaat de Berlijnse muur bouwen. SU had grip op Oost-Eu → overal waren communistische regeringen aan de macht gekomen. West-Eu, Am en Canada gingen daarom nauwer samenwerken en sloten in 1949 een militaire alliantie: de NATO (North Atlantic Treaty Organization) → SU en Oost-Eu sloten ook een pact: Warschaupact. De vijandige verhouding werd koude oorlog genoemd. In 1949 hadden de Russen ook een atoombom. 1950 Noord-Korea (Russen) vielen Zuid-Korea binnen. Am stuurde troepen om de N-Koreanen terug te dringen. N-Korea kreeg steun van comm China en de SU. Pas in 1953 werd er een wapenstilstand gesloten. Hoogtepunt in de KO: 1962 de Russen waren bezig op Cuba kernraketten te instaleren . De Am president Kennedy reageerde → blokkade om Cuba, zodat de Russische schepen het eiland niet meer konden bereiken en AM dreigde met oorlog. Maar Chroesjtsjov gaf toe en trok zich terug. Door de KO was het functioneren van de VN ernstig belemmerd. De VN was in 1945 opgericht en had asl doel vrede bewaren dmv internationale samenwerking. Bijna alle landen werden lid. Om in geval van een conflict snel te kunnen reageren werd er een veiligheidsraad ingesteld, waarin de VS, SU, EN, FR en CH een permanente zetel kregen, ook zij kregen het vetorecht. VS ↔ SU dus blokkeerde ze de hele tijd elkaars besluiten. Paragraaf 3: Het communistische blok De WOII had Amerika een stimulans gegeven voor een sterke oorlogsindustrie de SU was zwaar verwoest: 20 miljoen Russen waren dood gegaan, 25 miljoen Russen waren dakloos, de productie in de mijn en ijzerindustire was met 60% teruggelopen. De SU eiste herstelbetalingen van Oost-Eu en ook van het Duitse deel. Soms plunderde Rusland delen van Oost-Eu. Rond 1948 waren er in Oost-Eu communistische regimes geïnstalleerd. Ze stonden onder toezicht van Moskou op cultureel, politiek en economische gebied. Had je een andere mening dan moest je naar strafkampen of psychiatrische instellingen. De zware industrie kreeg alle aandacht. Er ontstond groot gebrek aan consumptie goederen. Toch was Stalin populair. Werd verheerlijkt als vader van het volk, vriend van iedereen. 1956 → Chroestsjov leverde openlijk kritiek op stalin tijdens een partijcongres → Destalinisatie. Toen Hongarije in 1956 gebruik wilde maken om zich uit het oostblok te bevrijden werden de Hogaarse opstandelingen hardhandig neergeslagen. Joegoslavië had geen Russische troepen en bleef onafhankelijk, maar had Tito → communist. Ook China weigerde zich aan Rusland te onderwerpen. China was in 1949 communistisch geworden. Toen burgeroorlog tussen nationalisten en communisten gewonnen was door communisten. Tsjiang K’ai-sjek leider nationalisten vluchte naar Taiwan, Amerikaanse vloot beschermde hen. Mao Zedong leider communisten. Mao werd vereerd. Miljoenen chinezen dood. Mao’s grote sprong voorwaarts in 1958 bedacht mislukte. Misoogsten en ernstige hongersnoden waren het gevolg → Chinezen dood. SU ↔ China botste omdat er territoriale en ideologische geschilpunten waren. Mao keurde de destalinisatie van Chroestsjov af. In 1960 kwam het tot een openlijke breuk tussen beide landen. Paragraaf 3.4: De wederopbouw onder Amerikaanse invloed. Na WOII was Europa totaal verwoest → veel steden waren totaal in puin. Europa kon niet op eigen krachten hun economie herstellen. Amerika besloot in 1947 steun te bieden aan Europa. Tussen 1948 en 1951 werd bijna 12 miljard dollar naar EU gebracht. Marshall plan was ook bedoelt om te voorkomen dat het communisme de macht zou grijpen in het verwoeste EU. De SU stond oost-Eu niet toe Marshall hulp aan te nemen. In ruil voor de Marshall hulp moest EU gaan samenwerken. In 1951 EGKS ( Europese gemeenschap voor kolen en staal). Door de integratie van de kolen en staalindustrie → basis van oorlogsindustrie. Uit de EGKS ontstond in 1957 de EEG: dld, fr, it, nl, be, lux. Een groot deel van de Marshall lhulp was bedoelt voor Dldse industrie. Ook Japan kreeg stuen voor zijn economie. De VS bezette Japan na WOII. De Amerikanen zorgden voor: van een absolutistisch keizerrijk ging Japan naar een westerse liberaal democratische staat. Japan had een geweldige economische bloei. In ’70 werd Japan de 2e industriële natie en de 3e handelsnatie ter wereld. Na de communistische machtsovername in 1949 in China werd Japan een strategische waarde voor Amerika Paragraaf 3.5: De Westerse Samenleving Coca-cola werd na de oorlog wereldwijd het symbool van de ‘American way of life’ die stond voor vitaliteit, democratie en ongekende mogelijkheden voor iedereen die bereid was hard te werken. De Am levensstijl → overvloed consumptiegoederen. Welvaart ↑ enorm. Zwarten waren nog steeds achtergesteld. ’50 werden organistaties als de National Assosiation for the Advancement of Coloured People (NAACP) opgericht. Ze vochten via processen voor gelijkheid. I 1954 beweerden de zuidelijke staten, met hun leuze: separate but equal, dat gescheiden onderwijs geen vorm van discriminatie was en ze kregen ongelijk van het hooggerechtshof. In 1957 moest het leger zwarte kindjes in ‘witte’ scholen brengen. Er kwam in ’50 een jacht op communisten olv Senator Mc Carthy. Veel communisten vochten tegen de nazi’s en daarom bestond er lange tijd sympathie voor de SU. Vlak na 1945 konden comm partijen in FR en It sterk groeien. De welvaart in w-Eu steeg. Bijna in alle w-Eu landen werd een verzorgingsstaat opgebouwd. NL ’50 →WW / AOW / AWW Paragraaf 3.6: De ondergang van de koloniale rijken In Nederlands-Indië kwam het nationalisme op. In de andere koloniën ook. En de VS was anti-kolonistisch. KO invloeden als een kolonie onafhankelijk werd. Zorgden voor onafhankelijk worden van kolonieën. Het ging in 2 golven (: dekolonisatieproces). 1e golf in Azië kolonieën onafhankelijk. 2e golf in ’60 in Afrika onafhankelijk. En trok zich in 1947 vrijwillig uit India terug. NL, FR, PO verdedigden hun positie. NL moest in 1949 Indonesië opgeven. 1951 Fr Indo-China (Vietnam, Laos en Cambodja). 1962 Algerije. PO in 1974, 1975 Angola, Mozambique en Guinea. Maar de onafhankelijke staten hadden niet het geluk waarop ze gehoopt hadden. De grote winsten gingen nog altijd naar de EU. In het MO: En trok zich terug uit Palestina. In 1947 stelden de VN voor om Palestina in 2een op te delen. Arabieren waren tegen. Mei 1948: de staat Israël werd door de Joden uitgeroepen. Alle Arabische buurlanden verklaarde Israël de oorlog. Toch won Israël de oorlog. Er kwam opnieuw oorlog. Israël wist zijn grondgebied zelfs uit te breiden. In 1987 kwam de 2e intifada./ Begin jaren 90 kwamen er onderhandelingen op gang tussen de Palestijnen en de Israëli’s.