Joodse spijswetten

De Joodse Spijswetten: KASJROET
Voor een Jood geldt: “Je bent wat je eet” Behalve natuurlijk als je vergeet dat je Jood bent zoals in het volgende mopje: Een joodse student sprak zijn rabbijn aan en bekende dat hij had gezondigd. Student: “Rabbi, ik heb op Jom Kippoer een broodje ham gegeten.” Rabbi: “Weet je dan niet dat het verboden is om op Jom Kippoer te eten?” Student: “Ik weet het, maar het was me ontschoten.” Rabbi: “Weet je niet dat ham trefah (niet-koosjer) is?” Student: “Dat weet ik, maar ik had er niet aan gedacht.” Rabbi: “Waarom heb je het dan gedaan?” Student: “Ik was even vergeten dat ik Jood ben!” Voorwoord Koosjer eten, dat lijkt me een heel gedoe! Waarom doen de Joden dat? Het zit in hun geloof, hun eeuwenoude spijswetten komen uit de Thora en heten kasjroet. Daarin worden sommige soorten voedsel verboden, ook sommige combinaties van voedsel zijn niet toegestaan. Hoe gaan Joden daarmee om? Is het ingewikkeld om daarmee te leven? Je kunt bijvoorbeeld niet zomaar even naar de MacDonalds gaan. Ik hoop door middel van dit werkstuk over de Joodse spijswetten veel te weten te komen over dit onderwerp. Het lijkt me een interessant onderwerp, waar veel over te vertellen valt.
wordt verstaan onder kasjroet? Kasjroet is het deel van de joodse wet dat betrekking heeft op welk voedsel wel (koosjer) en niet (trefah) gegeten mag worden, hoe dit voedsel moet worden bereid en hoe het moet worden gegeten. Het woord kasjroet komt van het Hebreeuwse woord Kaf-Shin-Resh, wat correct betekent. Ook het woord koosjer is hiervan afgeleid. Koosjer beschrijft de producten die voldoen aan de wetten van kasjroet. De reden die de Torah voor de joodse spijswetten geeft, is dat het joodse volk daarmee heilig wordt, dat wil zeggen: dat ze zich door hun gehele levenswijze van anderen in positieve zin onderscheiden. Daarmee is echter nog niet verklaard waarom sommige producten wel en andere niet zijn toegestaan. Een groot aantal joodse wetten heeft een sociale en ethische betekenis, maar voor een ander deel is het moeilijk een rationele verklaring te geven, zo ook voor de kasjroet. De vroege rabbijnen waren in hun voorschriften uit de Tora van mening, dat het geheim van de joodse overleving bestond uit dit vasthouden aan het separatisme (heiligheid). Het uitvoerige stelsel van joodse voedselvoorschriften is alleen al vanwege de omvang ervan vrijwel uniek ten opzichte van andere religies. De regels van kasjroet waren in het begin hoofdzakelijk gebaseerd op voorschriften uit Leviticus 11 en Deuteroniom 14, en later verder uitgebreid tot vier concepten, vlees, zuivel, neutrale en niet-koosjere producten (fleishig, milchig, pareve en trefah). Door de eeuwen heen zijn de spijswetten uitgebreid, geduid en gehouden. Dikwijls kregen ze daarbij een extra betekenis door de maatschappelijke woelingen van een bepaald tijdperk waar de Joden in leefden. Men nam aan dat als Joden aparte regels hadden voor eten dat hen zou verhinderen met hun niet-joodse buren de maaltijd te gebruiken. Daardoor zouden zij ook niet met hen sociaal omgaan en dus zou de kans op gemengd huwen verminderen en zou het overleven van het joodse volk verzekerd worden. Als voorbeeld de opmerking van een zesdeklasser van de zondagschool over gemengd scharrelen. ”Ik kan toch niet met een Moslim gaan want Moslims eten geen varkensvlees.” zijn de regels? Vlees en gevogelte Vlees van herkauwende zoogdieren met gespleten hoeven is toegestaan. Van de geoorloofde dieren mag het achterdeel met de zogenaamde verwrongen spier niet worden gegeten. Voor gevogelte geldt dat alleen roofvogels in de bijbel tot verboden zijn verklaard. Verder mogen de vogels geen voorteen hebben, moeten ze een krop hebben en hun voedsel in de lucht vangen en dit vervolgens naar de grond brengen om het daar op te eten. De productie van koosjer vlees en gevogelte moet als volgt plaatsvinden: Shechita: Een getrainde slager (shochet), wiens vakmanschap van tevoren is beoordeeld door een Rabbi, slacht een dier. De luchtpijp, slokdarm en slagaders van het dier moeten door middel van een halssnede met een speciaal vlijmscherp mes in een snelle beweging worden doorgesneden, zodat het dier een langzame en pijnloze dood sterft. Bedika: Nadat het dier is geslacht dient het te worden gecontroleerd door een getrainde inspecteur (bodek). Deze kijkt of er zich enige abnormaalheden te zien zijn aan de organen en ingewanden, wat het dier al snel tot niet-koosjer kan maken. Vooral de longen worden goed in de gaten gehouden, omdat aan de hand hiervan snel is vast te stellen of het dier gezond is geweest. Nikkur: Er zijn een aantal snijmethodes voor rundvlees, kalfsvlees en lam, die in het Hebreeuw Nikkur worden genoemd. Deze methodes houden in dat de bloedvaten, zenuwen, en alle andere niet-koosjere ingewanden op een koshere manier worden verwijderd. Het kosher maken: De Torah verbiedt het consumeren van bloed, afkomstig van dieren. (Leviticus 3:17) Twee methoden om het bloed te extraheren zijn zouten en braden. Vlees mag niet worden gegeten of worden verwerkt, voordat het een van deze twee processen heeft ondergaan. Het zouten gaat als volgt: Volgens de kasjroet dient het vlees binnen 72 uur na de slachting te worden gezouten, dit om te voorkomen dat het bloed gaat stollen, en moeilijk of niet meer te verwijderen is. Het vlees moet eerste een half uur in lauwwarm water worden geweekt. Nadat het hierna heeft uitgelekt, wordt het helemaal bedekt met zout. Bij gevogelte dient zowel de buiten -als de binnenklant te worden ingewreven met zout (de ingewanden zijn reeds verwijdert). Mocht het vlees tijdens het zouten in stukken zijn gesneden, dan dienen ook alle snijvlakken inwreven te worden. Hierna wordt het vlees een uur op een geperforeerd blad gelegd, zodat het bloed vrij kan afvloeien. Is al het bloed eruit, dan wordt het vlees nogmaals geweekt, en wordt al het zout er met koud water afgespoeld. Het braden gebeurt op deze manier: Doordat een deel van het bloed zich ook na het zouten nog in de levert bevindt, kan het alleen maar worden verwijderd door braden. Eerst wordt de lever zorgvuldig gewassen om het bloed van de buitenkant te verwijderen. Vervolgens wordt het licht gezouten en gebraden op een rooster op een open vuur, zodat ook hier al het bloed eruit kan druipen. is al het bloed eruit, dan wordt de lever vanzelf droog en bruin
Eieren of andere bijproducten van koosjere dieren en vissen zijn over het algemeen ook koosjer. een uitzondering hierop zijn eieren die een zogenaamde bloedvlekje bevatten. Deze worden niet-koosjer bevonden. Voor eieren afkomstig uit een legbatterij zijn nog geen exacte regels. Bij de consumptie hiervan dient van tevoren de Rabbi worden geraadpleegd. Zuivel Kaas gemaakt van melk van een niet-koosjer zoogdier of van reuzel (varkensvet) zijn niet toegestaan. Idealiter dienen dus ook melk en karnemelk onder rabbinaal toezicht te staan. De bijbelse bepaling om 'het bokje niet te koken in de melk van zijn moeder' (Exodus 23:19 en 34:36) wordt traditioneel opgevat als een verbod om melk en melkproducten samen met vlees en vleesproducten te vermengen, te koken of te eten. Onder vlees wordt hier dat van zoogdieren, maar niet van vissen verstaan. Na het eten van vlees moet men minstens een uur wachten voordat men een melkproduct mag consumeren. Pareve (neutraal voedsel) mag wel worden genuttigd in combinatie met vlees of melk. Dit onderscheid maakt de aanwezigheid van twee serviezen en bestekken noodzakelijk, evenals een dubbel stel potten en pannen. Gelatine is een bijzonder geval, daar dit voornamelijk gemaakt is van botten en huid van runderen en varkens. Alleen gelatine gemaakt van op koosjere wijze geslachte runderen zijn in principe koosjer. Daar dit echter te duur is om te produceren, wordt alleen visgelatine koosjer beschouwd. Pareve (neutrale) producten
Over het algemeen mogen joden geen insecten eten. een uitzondering is een zeer klein aantal insecten van de grashopper familie. Het probleem bij het vermijden van insecten is dat ze vaak moeilijk zichtbaar zijn wanneer ze zich bevinden in groenten en fruitsoorten. Om dit probleem op te lossen schrijft de kasjroet voor dat elk product dat 'kruipend en wemelend gedierte' zou kunnen bevatten uitvoerig wordt onderzocht. Tegenwoordig wordt hier minder streng aan vast gehouden, daar men ervan uitgaat dat door het gebruik van bestrijdingsmiddelen de kans op het aantreffen van een insect bijzonder klein is. Wel wordt verwacht de joodse bevolking dat, met het uit milieu oogpunt verminderen van bestrijdingsmiddelen, de controle weer strenger zal moeten verlopen. Koosjere vissen moeten een vin of een schubben hebben, die verwijdert kan worden zonder beschadiging van de huid. Verboden zijn dus schaaldieren en paling. Typisch hier is dat het niet uitmaakt of een koosjere vis is gevangen in een net waarin zich ook niet-koosjere vissen bevinden, terwijl bij de bereiding van de vis gereedschappen moeten worden gebruikt die absoluut niet in aanraking mogen zijn geweest met niet-koosjere vis. Het gebruik van hetzelfde gereedschap voor koosjere en niet-koosjere vis aan boord van een vissersboot is niet erg, daar men ervan uitgaat dat hier alleen de delen van de vis mee worden bewerkt die niet voor consumptie geschikt zijn. Tegenwoordig wordt er veel imitatie krab en andere imitatie vissoorten op de markt gebracht, gemaakt van koosjere vis. Helaas worden hieraan vaak nog smaakstoffen toegevoegd die de koosjer-status van deze producten weer teniet doen. Verder moet nog vermeld worden dat het consumeren van koosjere vis niet in combinatie mag met vlees of gevogelte. Alcohol is een vaak belangrijke ingrediënt van levensmiddelen. Het wordt vaak gebruikt als drager van geur- en smaakstoffen. De grootste hoeveelheid alcohol wordt echter gebruikt bij de productie van azijn. Daar de alcohol van verschillende bronnen (granen, suikers, etc.) kan komen, moet er goed op de koosjer status worden gelet, aangezien niet al deze bronnen koosjer zijn. Alcohol als drank is een moeilijk geval. Omdat de meeste alcoholische dranken een mix zijn van allerhande ingrediënten, is het vaak moeilijk te zeggen of het al dan niet koosjer is. Bovendien is ook de manier van bottelen een proces wat strikt koosjer moet zijn. Een bijkomend probleem is dat dranken vaak in bulk per schip uit een ander land komen, en pas in het land van verbruik worden gebotteld. Geurstoffen, enzymen, kleurstoffen etc. moeten in het land van verbruik eerst zorgvuldig worden onderzocht. Ook al deze processen moeten koosjer zijn, wil de drank een koosjer-certificaat krijgen. De Union of Orthodox Jewish Congregations of America (UOJCA) heeft enige tijd geleden een lijst opgesteld waarin de koosjere status van verschillende ingrediënten is weergegeven. Het bakken van brood moet officieel gebeuren door een religieuze jood onder toezicht van de Rabbi. Vaak vinder er een aantal traditionele rituelen plaats tijdens het bakken, waardoor het een soort van symbolische betekenis krijgt. Verder mag het brood geen melkproducten bevatten aangezien het de consument anders in verwarring brengt over de pareve status. Het frituren van levensmiddelen, vooral groenten, is toegestaan, mits de olie of het vet waarin gefrituurd wordt ook koosjer is. Verder is het van belang te weten of de olie of het vet hiervoor ook voor koosjere producten uit dezelfde categorie is gebruikt. Is dit niet het geval, dan vervalt de koosjer status. Druiven zijn een apart geaccepteerde groep van producten voor het joodse volk. Bij de gisting van druiven vindt er namelijk verschuiving van het product van de ene categorie naar de andere plaats, iets wat bij andere producten uit den boze is. Bewerkingen Bij een koosjer eindproduct moeten ook alle ingrediënten koosjer zijn. Dit houdt in dat onder andere ook bewerkingen als fermentaties (gisting) en microbiële omzettingen volledig koosjer moeten zijn. De joodse bevolking gaat hier echter vanuit en houdt vast aan het idee dat als alle ingrediënten koosjer zijn, het eindproduct automatisch ook koosjer is. Hierbij gaat men er verder vanuit dat als de grondstoffen melkproducten zijn, het product na bijvoorbeeld fermentatie ook een melkproduct is. Dit geldt eveneens voor vlees- en plantaardige producten. Verder mag het fermentatievat slechts producten uit een categorie bevatten, en mag het ook bij een volgend gebruik slechts producten uit deze categorie bevatten. Bij genetische manipulatie zijn er door de Joden drie categorieën onderscheiden. 1. het overbrengen van genen van plant naar plant 2. het overbrengen van dierlijke genen naar een plant

3. het overbrengen van dierlijke genen naar een ander dier
Volgens de kasjroet is het toegestaan producten uit een categorie te 'mixen', dus bijvoorbeeld plantaardig materiaal met plantaardig materiaal. Deze vallen beiden onder de categorie neutrale producten. Daarentegen is het 'mixen' van plantaardig materiaal van twee verschillende families of twee verschillende dieren streng verboden. Dit wordt ook wel "kilayim" genoemd. 'Thou shalt not let thy cattle gender with diverse kind; thou shalt not sow thy field with two kinds of seed.' Het overbrengen van dierlijke genen naar planten mag in sommige gevallen wel, maar moet per geval vast worden gesteld door de rabbi. Dit komt doordat over het algemeen de overgebrachte genen worden gekweekt in een speciaal kweekmedium, waarna het product hiervan pas gebruikt wordt voor de productie van levensmiddelen zelf. De overgebrachte genen zelf zijn dus niet terug te vinden in het uiteindelijke levensmiddel en deze kan in dit geval wel koosjer worden verklaard. Ondanks dat de productie met behulp van genen in sommige gevallen is geaccepteerd, moeten ook alle andere processen bij de productie van de betreffende levensmiddelen op gepaste koosjere wijze verlopen, wat over het algemeen tot meer problemen leidt. Koosjerisatie van gebruikt (huishoudelijk)gereedschap en apparatuur is altijd nodig indien hiermee achtereenvolgens producten uit de ene en vervolgens een andere categorie worden bereid. De belangrijkste factor hierin is de temperatuur. Deze geeft aan of het proces een 'kook' of een 'koud' proces is geweest. Een andere factor is het materiaal van de gebruikte gereedschappen. Poreus materiaal zal niet meer koosjer gemaakt kunnen worden, terwijl dit bij bijvoorbeeld glas geen problemen oplevert. In het algemeen zal de koosjerisatie van gereedschap gebruikt bij een 'koud' proces variëren van een grondige reiniging tot een reiniging met een wachttijd van 24 uur. Betreft het een 'kook' proces, dan zal het gereedschap grondig worden gereinigd, minimaal 24 uur drogen en daarna worden gespoeld met heet water. Ook het transport van levensmiddelen van de producent naar de consument moet koosjer zijn. Hiertoe worden steekproeven genomen in de vrachtwagens. Blijkt een van deze steekproeven een negatieve uitslag te hebben, dan dient het hele voertuig opnieuw koosjer gemaakt te worden. koosjer-certificaat De vraag of een levensmiddel, ingrediënt of kruid wel of niet koosjer is, is sterk vereenvoudigd door de invoering van een kasjroet/koosjer certificaat, dat wordt afgegeven door elke daartoe geautoriseerde rabbi. Deze rabbi's zijn allen aangesloten bij een overkoepelend orgaan, zoals bijvoorbeeld The Union of Orthodox Jewish Congregations in New York, die alle afgegeven certificaten verwerkt en hier een uitgebreide lijst van maakt. Producten die op deze lijst staan, zijn allen gemerkt met het OU logo. Toch blijft de certificering van koosjere producten een zeer complex gebeuren. Ongeveer 3/4 van alle voorverpakte levensmiddelen heeft tegenwoordig al een of ander koosjer-certificaat. Meestal is dit certificaat te vinden op het etiket naast de ingrediëntlijst. Er zijn tot nu toe ruim 95 certificaten bekend, met elk hun eigen begrenzingen. Voor het verkrijgen van een certificaat wordt een zorgvuldig onderzoek ingesteld naar de ingrediënten, grondstoffen waaruit het product is gemaakt, de gebruikte materialen waar het product mee in aanraking is geweest en de processen welke het product heeft ondergaan. Verder moet de garantie worden gegeven dat het betreffende product gedurende zijn hele weg in de productieketen onder rabbinale controle staat. Het meest algemene certificaat is de K, die op alle koosjere producten te vinden is. Alle andere koosjere certificaten zijn handelsmerken en kunnen niet zonder toestemming van de producent worden gebruikt. Op deze manier blijft de producent verantwoordelijk voor het kosjer zijn van het product. Het wordt tegenwoordig steeds gebruikelijke voor koosjer certificerende organisaties om aan te geven of een product fleishig (vlees), milchig (zuivel) of pareve (neutraal) is. Als het bijvoorbeeld een zuivelproduct betreft, zal er meestal een D of het woord Dairy naast het kosher-symbool te vinden zijn. Is dit niet het geval, dan dient er zorgvuldig op de ingrediëntlijst te worden gekeken om te bepalen of een product fleishig, milchig of pareve is. Pesach Bij Pesach, het Joodse pasen, wordt herinnerd aan de uittocht uit Egypte. In de Tora wordt verteld dat Mozes de opdracht van God kreeg om de joden uit Egypte te leiden. De Farao, de koning van het Egyptische rijk, wilde zijn slaven niet laten gaan. Pas nadat er tien plagen over Egypte kwamen, liet hij de joden vrij. Pesach betekent 'overslaan', want bij de tiende plaag, de dood van de eerstgeborene, werden de huizen van de joden overgeslagen. Pesach viert bevrijding. Bevrijding van slavernij en van winterkou. Tijdens dit achtdaagse feest mag men geen gegiste of gedesemde producten eten, in plaats daarvan eet men matzes. Het Pesachfeest begint als op de eerste avond de Seidermaaltijd wordt gehouden. Het woord seider kun je vertalen met orde of programma. Op de Seideravond wordt dus een bepaald programma gevolgd. Tijdens de maaltijd staat midden op de tafel de Seiderschotel. Op dat grote bord liggen allerlei etenswaren. Zij herinneren symbolisch op de één of andere manier aan de ellende in en de bevrijding uit Egypte. Een Joods gezin aan de Seidermaaltijd. De Sedermaaltijd bevat veel symbolen, die bijna allemaal te maken hebben met het verhaal van de uittocht. Het gekookte ei, dat daarna licht bruin gebraden wordt, verwijst naar de kwetsbaarheid en breekbaarheid van een mensenleven. Tegelijk herinnert het aan de vruchtbaarheid van de Hebreeuwse vrouwen in de tijd van de slavernij in Egypte. Op de schotel ligt ook de ‘maror’, een bittere groente van mierikwortel en sla. Deze groente verwijst naar het bittere lijden van de slaven. Tijdens de slavenarbeid moesten de Hebreeën stenen bakken van stro en klei. Op de Seiderschotel ligt daarom ook de “charoset”, een soort salade van appels en andere vruchten die door z’n kleur aan die stenen doet denken. De smaak ervan is echter zoet om het bittere van het lijden te verzachten. De matzes herinneren aan de haast die de Hebreeën hadden om weg te komen. In de nacht van de tiende plaag maakten ze het brood voor de reis klaar, maar ze hadden geen tijd om het brood te laten rijzen. Het deeg werd daarom alleen van meel en water gemaakt, zonder gist eraan toe te voegen. De matze is nog altijd een teken van ellende en van vrijheid tegelijk. Er mag zich niets, wat gedesemd is en gemaakt van vijf graansoorten of ermee in aanraking is geweest, meer in het huis bevinden. Dit heeft ook tot gevolg dat alle bestek en pannen voor Pesach opnieuw kosher moet worden gemaakt. Op de Seiderschotel ligt ook een gebraden botje. Het is een herinnering aan het lam, dat de Hebreeën moesten slachten en braden op de avond van de tiende plaag. Een koosjer recept van http://www.joods.nl
Yoghurtsoep 27 juni 2001 Ingrediënten (voor 4 personen) 1 liter yoghurt2 lange komkommers1 teentje knoflook3 lente-uitjes1 eetlepel bieslook of dille2 eetlepels mint1 eetlepel olijfolie2 theelepels citroensap2 theelepels honingzout en peper naar smaakSchil de komkommers en snijd ze in stukken. Voeg alle ingrediënten samen in een mixer en mix tot de komkommer in fijne stukjes gehakt is. De soep kan meteen worden opgediend, maar op een warme zomerdag is het het lekkerst als je haar eerst goed koud laat worden in de ijskast. Garneer met een blaadje mint.
Recente berichten Hoe oud de kasjroet ook mag zijn, heden ten dage speelt het nog steeds een belangrijke rol bij de Joden, ook die in Nederland, daarom hier wat recente bronnen waar dat uit blijkt. Woestijngarnalen
Israël blijft verbazen. Lang geleden schreef ik eens over koosjere garnalen', waarmee de plaatselijke afhaalchinees adverteerde. Eerst dacht ik dat het ging om een eigenzinnige Chinese interpretatie van de joodse spijswetten, maar toen het rabbinaat na een week nog niet had ingegrepen werd ik echt nieuwsgierig. De filiaalbeheerder, geen Chinees maar een geboren en getogen Israëliër, serveerde garnalen' die waren geprepareerd uit koosjere vissoorten (voornamelijk kabeljauw, meen ik me te herinneren), rijkelijk voorzien van kleur- en smaakstoffen en geperst in de vorm van, inderdaad, een forse garnaal. Religieuze joden die wel eens van verboden vruchten wilden proeven zonder de geboden te overtreden, konden hun hart ophalen. Alle anderen zagen daarvan af zodra ze hun tanden in de eerste kunstgarnaal hadden gezet. Nee, die koosjere garnalen zijn nooit een succes geworden, evenmin als de koosjere kaviaar, waarmee een uitvinder uit Haifa later op de markt kwam. Maar een paar maanden geleden kreeg ik een uitnodiging voor een bezoek aan een kwekerij in de Negev, waar sinds een jaar woestijngarnalen' worden grootgebracht. Wat nú weer? De persbus stopte ergens in een dor heuvellandschap. Eviyatan Snir, de toezichthouder van de farm, stelde zich voor als maritiem bioloog en de garnalen die we te zien kregen bleken allesbehalve koosjer. Ze zwommen in grote bakken, onder een dak van groen zeildoek. De garnalenteelt is een lucratieve business, maar wel een heel riskante. In de natuur leven de dieren verspreid over een groot gebied en het valt niet mee ze groot te brengen in dicht opeengepakte kolonies. 'Toch zijn we er hier in de Negev in geslaagd een tien maal hogere kweekdichtheid te bereiken dan in de garnalenfarms van Zuid-Amerika en het Verre Oosten', pochte Snir. Voorlopig wordt het zeebanket van de Negev uitsluitend opgediend in de betere visrestaurants van Tel Aviv, maar misschien nog dit jaar zullen de eerste woestijngarnalen hun weg vinden naar smulpapen in Europa. Ik dacht er goed aan te doen Snir te adviseren bij zijn kwekerij een visrestaurant in te richten, met als specialiteit garnalen vers uit de woestijn'. Een unieke attractie voor als er ooit betere tijden aanbreken voor Israëls toeristenindustrie. Maar de garnalenkweker trok een zuinig gezicht en zei geen behoefte te hebben aan al te veel bekendheid in eigen land. 'Bang voor het rabbinaat?', veronderstelde ik. Hij grijnsde als een betrapte schooljongen. 'We kunnen nu nog tamelijk onopgemerkt onze gang gaan', verklaarde hij. 'Onze kwekerij werkt minder als een rode lap op een stier dan een varkenshouderij.' En zo is het: naast een varken zie je een garnaal niet staan. In het belang van de Israëlische garnalenindustrie: laat deze publicatie niet in verkeerde handen vallen! Artikel uit Eindhovens Dagblad van 31-01-2002
Hier onder een berichtje uit het Algemeen Dagblad van 28 mei 2002 Andere godsdiensten
ISLAM Halal en haram zijn begrippen, die aangeven of een product toegestaan is of niet. Halal betekent wettelijk of toegestaan, haram betekent niet wettelijk en niet toegestaan. Het onwettelijke voedsel wordt genoemd in de Koran. Ingrediënten mogen alleen worden gebruikt als ze halal zijn. Alle ingrediënten mogen met elkaar gecombineerd worden, er bestaan dus geen verboden combinaties. Ten eerste zijn aas en bloed verboden, evenals varkensvlees. Het varken is het enige landdier dat specifiek wordt verboden in de Koran. Ook mag geen vlees gegeten worden van aan een natuurlijke dood of in de natuur gestorven dieren. Ten tweede mogen alle zeedieren gegeten worden, behalve de dieren, waarvan consumptie schadelijk is voor de mens. Wilde dieren mogen niet worden gegeten als ze slagtanden, giftanden of klauwen hebben. Ook vogels met klauwen zijn verboden. Dieren zonder oren of gifproducenten behoren ook tot het haram voedsel. Verder is de consumptie van alcohol en andere verslavende of giftige stoffen verboden. Tenslotte is het verplicht om tijdens de slachting van dieren de naam van Allah te zeggen. BOEDDHISME Boeddhisten geloven in de puurheid van lichaam en geest, zoals al blijkt uit de vijfde leefregel (5. Geheelonthouding: het in het geheel niet gebruiken van alcohol of andere al dan niet verslavende middelen die ons bewustzijn kunnen aantasten en/of anders onze gezondheid kunnen schaden.). Bovendien geloven ze in het concept van karuna en karma. Karuna betekent medeleven en karma betekent gedrag met onvermijdelijke consequenties. Boeddhisten zijn vegetariër. Het doden en eten van vlees is in strijd met de eerste leefregel. Ook past het eten van vlees niet in het concept van karuna. Vijf verboden groenten mogen niet worden gebruikt in de bereiding van vegetarisch voedsel. Dit zijn groenten van de uienfamilie, namelijk knoflook, ui, sjalotten, prei en bieslook. Deze groenten creëren lust wanneer ze gekookt zijn en geven een opvliegende gemoedstoestand en een slechte geur wanneer ze rauw worden gegeten. Het bewustzijn is hierdoor aangetast en dit is in strijd met leefregel vijf. Tenslotte mogen geen verslavende of giftige stoffen worden geconsumeerd, ook dit is een consequentie van leefregel vijf. HINDOEISME Hindoes geloven in reïncarnatie van dier, mens en plant. Alles wat leeft en vooral vee is heilig. De Brahmanen zijn om deze reden vegetariër. Het eten van vlees zou namelijk betekenen, dat schade wordt aangebracht aan een voormalig Brahmaan. Het dieet van een Brahmaan heet Satwick. Dit dieet draagt bij aan de gezondheid en geestelijk welzijn. Het bevat granen, fruit en de meeste groenten, behalve uien, knoflook, champignons en sommige wortelgewassen. De overige kasten volgen het Rajasik of Kshatriya dieet. Het Rajasik dieet verbiedt alleen rundvlees en knoflook. Het Kshatriya dieet verbiedt varkensvlees en vis. Het begrip reinheid heeft veel waarde voor Hindoes. Voedsel of drank, dat in contact is gekomen met een onreinheid, mag niet meer worden geconsumeerd. Vooral voor Brahmanen geldt dat ook de consument tijdens de maaltijd niet met onreinheden in contact mag komen. Voor de maaltijd wast een Hindoe zichzelf dan ook grondig. Onvoorzien contact tijdens de maaltijd met iemand die zichzelf niet heeft gewassen, leidt ertoe dat het eten niet meer gegeten mag worden. Het hindoeïsme kent drie geaardheden, namelijk goedheid, hartstocht en onwetendheid. Voedsel van de aard goedheid verlengt de levensduur en schenkt kracht, gezondheid, geluk en voldoening. Tot dit soort voedsel behoren melkproducten, suiker, rijst, tarwe, fruit en groente. Voedsel van de aard hartstocht is vaak te bitter of te zout, zodat dit slijm in de maag opwekt. Dat kan leiden tot ziekte en wordt daarom afgeraden. Een voorbeeld van dit soort voedsel zijn rode pepers. Tenslotte is er nog voedsel in de geaardheid onwetendheid. Dit voedsel is voornamelijk voedsel dat niet meer vers is. Voedsel van deze geaardheid stoot mensen van de geaardheid 'goed' af. De consumptie van alcohol wordt afgeraden. Consumptie van alcoholische dranken wordt in verband gebracht met mensen uit de laagste kaste. Nawoord

Wat ik vooraf had gehoopt is uitgekomen, dit onderwerp, de kasjroet, bleek heel interessant te zijn. Er was veel informatie over te vinden, die ik heb gebruikt voor dit werkstuk. Ik begrijp nu hoe de Joodse mensen omgaan met hun spijswetten, het is niet moeilijk je er aan te houden, omdat het een ontzettend diepe religieuze betekenis heeft. In de Tora zijn alle spijswetten te vinden en hun uitleg. Ook leven de Joden in een gemeenschap, zodat het makkelijker is aan koosjere producten te komen en die te consumeren. Koosjer is een heel belangrijk begrip binnen de kasjroet, koosjer voedsel mag gegeten worden, niet-koosjer voedsel (trefah) niet. Er zijn vele regels waarom producten koosjer zijn of niet, gelukkig hoeft een Jood die regels niet te kennen. Een rabbi ziet er op toe dat een product koosjer is en dan krijgt zo’n product een koosjer-certificaat, zodat Joodse mensen alleen maar daarop hoeven te letten. Andere godsdiensten hebben ook spijswetten, drie belangrijke godsdiensten heb ik er even uitgelicht, het hindoeïsme, boeddhisme en de islam. Het is interessant om te zien hoe hun spijswetten in het kort in elkaar steken. Elke godsdienst heeft haar eigen regels voor voedsel, de gemeenschappelijke factor is echter dat alles een religieuze betekenis heeft, waardoor elke gelovige zich er aan houdt. Ik heb met plezier aan dit werkstuk gewerkt, omdat ik zelf helemaal niet thuis ben in welke godsdienst dan ook, is het leuk om te zien hoe andere mensen leven en volgens welke regels. Ik heb bewondering voor de Joden, zij zijn heel erg bewust, 24 uur per dag, met hun geloof bezig en doen dat onder andere door zich aan de (strenge) kasjroet te houden.