Verantwoording keuze en verwachting

Ik heb gekozen dit boek te lezen, omdat de schrijver van het boek bij ons op school een

lezing kwam geven. Daarom besloot ik het boek op internet te kopen en het alvast te lezen

voordat hij op school kwam. Voordat ik het boek had gelezen, had mijn moeder het boek ook

al gelezen. Ze zij dat het een grappig en goed te lezen boek was.

Mijn verwachtingen van het boek waren dat het een grappig boek zou zijn en dat het zou

gaan over een Indiase vrouw die op allerlei vreemde manieren dingen voor elkaar probeert

te krijgen. Dit had ik namelijk al van mijn moeder gehoord en dat maakte me wel

nieuwsgierig.

Korte samenvatting van de Inhoud

Eigenlijk staat in de gehele bundel de moeder-zoonverhouding centraal. Ernests moeder die Mama Tandoori wordt genoemd is een dwingelandje, die met de deegroller rondloopt en daarmee haar zin kan afdwingen. Ze leeft onder het motto van “Gratis is goed”en dat neemt hilarische vormen aan in het gelijknamige hoofdstuk .(de bedevaart naar Lourdes)

Haar eerste zoon Ashirwad (Geschenk van God) is in 1977 geboren. Hij lijkt eerst normaal te zijn, maar wanneer hij vier jaar is, wordt hij door een epileptische aanval getroffen en daarna zijn z’n verstandelijke vermogens beperkt. Hij was op het moment van de aanval bij de buren die op hem moesten passen en moeder T. geeft de hond van de buren de schuld van zijn handicap. Het heeft wel een voordeel, want hij krijgt een gratis OV-pas in Rotterdam met een begeleiderpas bovendien. Dit is natuurlijk bestemd voor het openbaar vervoer, maar moeder T, weet haar zin zo door te drijven dat ze er zelfs mee met een bus naar Lourdes kan; ook de terugweg is gratis: ze weet zelfs honderden liters Lourdeswater gratis mee te nemen in de bus. Alleen de gehandicapte Ashirwad wordt er niet door genezen.

In het eerste hoofdstuk/verhaal is moeder T. naar Nederland gekomen met twee koffers met juwelen. Die heeft ze later ingeruild toen ze een huis wilde kopen en door haar vasthoudendheid (soms met de deegroller) kunnen ze steeds in een groter huis gaan wonen. Ze was verpleegkundige en was na vele huwelijksaanzoeken gezwicht voor Ernests vader. Die studeerde geneeskunde en werd later patholoog-anatoom. Maar eigenlijk moest ze niets hebben van dat vak, omdat hij onder zijn oksels altijd naar lijken stonk. Wanneer hij in een bepaalde periode extra onderzoek doet naar prostaatkanker, verhindert ze eigenlijk zijn vorderingen. De schrijver zegt dat het meer dan waarschijnlijk is dat er nu honderden mannen meer aan die ziekte zijn overleden, omdat zijn moeder de artikelen van zijn vader versnipperde. Dat element is opgenomen in het hoofdstuk “De Indiase droom.” Dat gaat voornamelijk over de atletiekprestaties van zijn moeder die in India vele bekers heeft gewonnen, maar dat was vaak ook te danken aan haar vals spelen (ze vertrok eerder dan de rest, want ze had goede uren) Haar tante werd een goede discuswerpster. Beide vrouwen werden ”gedrogeerd”met soorten pepers. Alleen was het soms moeilijk om de goede dosis van te voren te bepalen: het liep dus wel eens uit op een bezoek aan het toilet.
Ernest moet van zijn moeder op atletiek in Rotterdam en ze is fanatiek aanwezig om hem te steunen. Wanneer hij in vwo-5 zit, komt een man van de Indiase bond hem overhalen om in Bombay te trainen en later uit te komen voor de ploeg van India tijdens de Olympische Spelen. Moeder verbiedt het: hij moet zijn vwo-diploma afmaken en gaan studeren.

In 1981 is hij geboren in Bombay, terwijl zijn vader in Rotterdam achterbleef. Die denkt dat hij een meisje heeft gekregen en hij laat verkeerde kaartjes drukken. Na een maand vliegt Ernest met zijn moeder terug.
Een belangrijk lid van de familie is Uncle Sharma die beroemd is geworden door het meespelen in meer dan 200 Bollywoodfilms. Erg belangrijk was zijn rol niet: hij was vaak “superintendant” en loste als een soort “deus ex machina” vaak de problemen in een film op.
Wanneer hij in 2003 naar een toneelvoorstelling in Londen gaat kijken, blijft hij dood tijdens de voorstelling.

Een andere oom van Ernest is Herbert. Maar dat is een oom van zijn vaders kant. Die gaat op een bepaald ogenblik met twee koffers vol met papieren naar Canada om een loopbaan op te bouwen. Maar hij is een man die zich feilloos weet op te houden op de verkeerde plek op het verkeerde moment. Zo bekleedt hij achtereenvolgens nogal wat baantjes: hij is landbouwer en op het moment dat de kinderloze eigenaar hem het bedrijf aanbiedt, vertrekt hij. Hij gaat speculeren met geld en ook dat loopt verkeerd af: van miljonair tot bedeljongen. Hij trouwt met een vrouw die pianoles geeft. Hij komt een keer naar Nederland en hij draagt dan een baard. Dat is helemaal niet zo’n gunstig teken in India en zijn moeder laat oom Herbert niet binnen. Later vertrekt zijn middelste broer naar Marokko om een project te begeleiden en hij keer terug met een bloedmooi Marokkaans meisje. Moeder Tandoori is furieus en vindt dat oom Herberts geest daaraan schuldig is. Wanneer tot overmaat van ramp Ernest aangeeft met zijn studie te willen stoppen om schrijver te worden, wijt ze dat ook aan Herberts invloed. Die gaat weer terug naar Canada. Maar hij blijft steeds een loser en hij wordteen angstbeeld voorde familie. Ernests ouders gaan in 2005 ook naar Canada en vrezen hem daartegen te komen.

Een ander grappig hoofdstuk is “Bij de dood van Oma Voorst”. Het is de overgrootoma van Ernest. Ze raakt aan het dementeren en dat is wel een reden voor Mama Tandoori om zoveel mogelijk voorwerpen uit de erfenis veilig te stellen. Er is namelijk een andere kaper op de kust, opa Luxemburg (de vader van Theo van der kwast, Ernests vader) Die is gescheiden en woont in Duitsland. Volgens mama T. heeft die oma Voorst in een verpleegtehuis geduwd door een valse verklaring te laten ondertekenen. Ze doet hetzelfde door oma een verklaring te laten tekenen voor de inbouwkeuken. Bij de begrafenis van Oma komt het tot een ruzie tussen Mama T. en opa Luxemburg.

Pol, K. van der (2010) “Mama Tandoori”. http://www.scholieren.com/boekverslag/69383

(geraadpleegd op 11 November 2012)

De relatie tussen tekst en auteur

De relatie tussen tekst en auteur in het boek “Mama Tandoori” is natuurlijk heel erg duidelijk. Het boek gaat namelijk over de moeder van de auteur Ernest van der Kwast. Ook zijn er in het boek rollen voor zijn gehandicapte broer Ashirwad, zijn vader en nog veel meer familie leden. Ernest zegt zelf: “Alles is waar gebeurd” ook al bedoeld hij hiermee dat het boek op de waarheid is gebaseerd maar natuurlijk wel wat is aangedikt.

De analyse

Genre

Mama Tandoori is een Familieroman.

In een Familieroman gaat het verhaal om problemen die zich voordoen in een familie.

Dit is dus precies wat er in het boek gebeurd. Het gaat telkens om dingen die Mama Tandoori fout doet, anders doet of waar andere zich voor schamen. Eigenlijk is het boek een soort van verhalen bundel met verschillende verhalen uit het leven van Mama Tandoori. De kenmerken waaraan je dus herkend dat het een familie roman is zijn daarom familie problemen.    

Titel en Ondertitel

“Mama Tandoori” is de bijnaam van de moeder van Ernest. Ze wordt zo genoemd omdat ze zo vaak heerlijke kip tandoori maakt.

Er is geen ondertitel

Motto en opdracht

Motto en opdracht niet aanwezig

Motieven, onderwerp en hoofdgedachte

De motieven in het verhaal zijn:

• De twee koffers: Telkens wordt er weer gesproken over de twee koffers waarmee betaald, geruild of gemept wordt.
• Het begeleiders pasje: Het hele verhaal door wordt het begeleiders pasje gebruikt om gratis te reizen, toegang te krijgen of korting te krijgen op producten die niks met de handicap te maken hebben. En hij wordt niet alleen gebruikt om als begeleider gratis mee te mogen reizen, maar ook twee gezonde, niet gehandicapte mensen komen ermee naar de andere kant van Nederland en terug.
• Lijken geur: De vader van Ernest is patholoog-anatoom. Mama Tandoori zegt vaak tegen hem dat hij stinkt naar lijken en dat hij zijn armen tegen zijn lichaam moet houden, want de lijkengeur komt uit zijn oksels.
• Kip Tandoori: Mama Tandoori maakt vaak heerlijke Kip Tandoori.

Het hoofdonderwerp van het boek is:

De moeder-zoon verhouding in het leven van een gevarieerd gezin.

De hoofdgedachte van dit boek is dat een dominante moeder veel te zeggen heeft in het

leven van een gevarieerd gezin.

Personages

Kenmerken hoofdpersonen en belangrijkste bijpersonen
Ernest van der Kwast is een man van rond de 30 (geboren in 1981, hij beschrijft zijn leven van voor zijn geboorte tot nu.  Hij is schrijver en komt uit een sociaal milieu in de hogere klasse (zijn vader is patholoog-anatoom en ze wonen in een chique buurt). Als kind is hij erg sportief en haalt hij veel medailles in atletiek. Zijn vader is Nederlander en zijn moeder komt uit India. Ernest is in Bombay, India geboren maar leeft de rest van zijn leven al in Rotterdam. Maar momenteel woont hij met zijn vriendin en kinderen in Italië.

Veena Ahluwalia (Mama Tandoori) is een vrouw van in de 20 aan het begin van het boek, en rond de 50 aan het einde van het boek. Ze is huisvrouw maar was verpleegster. Ze komt uit een groot gezin waarin zij de laatst geborene is. Maar door haar intelligentie en doorzettingsvermogen weet ze het toch te schoppen tot verpleegster. Ze is geboren in India en is naar Nederland gekomen een maand nadat Ernest werd geboren. later woont ze in een chique buurt en haar man heeft een baan als patholoog-anatoom. Nu is ze gemigreerd en woont ze in Toronto, Canada.

Theodorus Henricus van der Kwast is de vader van Ernest, Ashirwad en Johan. En is getrouwd met Veena Ahluwalia. Aan het begin van het verhaal is hij begin 20 jaar oud en studeert hij nog. Hij ontmoet Mama Tandoori in de bibliotheek van de Erasmus universiteit waar hij een bijbaantje heeft als bibliotheek assistent. Later beroep is patholoog-anatoom. Theo komt uit een redelijk hoge sociale klasse. Hij is geboren in Nederland en aan het einde van het boek emigreert hij naar Toronto, Canada.

Ashirwad van der Kwast is geboren in 1977. Hij is de eerstgeborene en de trots van Veena Ahluwalia (Mama Tandoori). Hij is geestelijk gehandicapt en woont later in een tehuis. Hij komt uit een sociaal milieu in de hogere klasse (zijn vader is patholoog-anatoom en ze wonen in een chique buurt).

Karakter van de hoofdpersonen en hun gedrag

Ernest is een intelligente meegaande jongen die in zijn jeugd door zijn moeder gestuurd wordt. Later kiest hij zijn eigen pad en wordt hij schrijver in plaats van door te gaan met zijn studie om arts te worden. Hij is begaan met het lot van zijn broers en zijn vader maar kiest er niet voor om voor hen op te komen.

Mama Tandoori is een dominante vrouw die het ver schopt door doorzettingsvermogen en vasthoudendheid. Ze is zuinig. Ze zorgt goed voor haar zonen, in het speciaal voor Ashirwad. Ze wil graag dat haar zonen gaan studeren en succesvol worden. Ze overschat de kwaliteiten van Ashirwad. Ze is veeleisend naar haar man toe, ze wil dat hij meer verdient en geen artikelen meer over zijn werk leest. Ze is hardhandig slaat met de deegroller, gooit met pantoffels en verdrijft de boze geesten uit haar gezinsleden.

Invloed op de hoofdpersonen

Mama Tandoori is zo dominant dat andere personages weinig kans hebben om Ernest te beïnvloeden. Door haar bemoeienissen komt Ernest verder in atletiek en gaat hij studeren.

Mama Tandoori is beïnvloed door haar familie, ze is de laatst geborene en de opvoeding is in handen van broers en zussen. Door Rajesh Mudgal (de kapitein die ziek was geworden op de Arabische zee) werd ze ook beïnvloed. Ze verzorgde hem toen ze nog in India woonde. Hij werd verliefd op haar en dat gaf haar veel zelfvertrouwen, dat een belangrijke man zoals hij verliefd op haar werd.

Ook heeft het leven van Ashirwad Mama Tandoori beïnvloed. Ze hoopte dat hij zou gaan studeren en de trots van de familie zou worden maar hij werd gehandicapt en moest later zelfs naar een tehuis.

Type of Karakter

Ernest van der Kwast                        karakter

Mama Tandoori                                 karakter                     

Theo van der Kwast                          karakter                                            

Ashirwad van der Kwast                    karakter         

Rajesh Mudgal                                   type

Tijd en ruimte

Het verhaal speelt zich af in de periode van de 70-er jaren tot 2010, en het teruggrijpen in fragmenten naar de jeugd van de moeder in de 50-er jaren. Het start met de

ontmoeting van de vader en moeder in de bibliotheek van de universiteit en het eindigt in de

huidige tijd. Dat blijkt uit dat Ernest een kind heeft en in Italië woont.

De vertelde tijd is ongeveer 40 jaar.

Het verhaal begon in de 70-er jaren en het eindigde in 2010.

De verteltijd is 214 pagina’s

Het verhaal is niet chronologisch verteld omdat er soms flashbacks in het verhaal voorkomen waarin tijd verloopt. Het doel van die flashbacks is het duidelijk maken van bepaalde gebeurtenissen.

Het verhaal speelt zich voor het grootste deel gewoon af in Nederland. Een deel van het

verhaal speelt zich ook af India. De belangrijkste plekken zijn:

In het huis van Rajesh Mudgal: Waar Mama Tandoori haar zelfvertrouwen krijgt.

In de Bibliotheek van Erasmus universiteit: Waar Mama Tandoori en Theo van der Kwast elkaar leren kennen

In hun eigen huis:                                                                  Waar kip tandoori wordt gegeten, waar vader geen artikelen mag lezen, waar wordt onderhandeld en waar mensen voor de worden laten staan.

Vertelperspectief

Je beleeft het verhaal door de ogen van Ernest, die tevens ook de schrijver van het boek is.        

Omdat het boek gebaseerd is op de waarheid kan er moeilijk een alwetende verteller zijn,

want je kunt nooit weten hoe iemand anders dan de Ernest (door wie zijn ogen je het verhaal

beleeft) anders over de gebeurtenissen denkt. Het is daarom ook een Ik-verteller. Die vanuit

zichzelf spreekt.

Spanning

De spanningsopbouw van het boek is moeilijk te beschrijven omdat het boek niet echt

spanning bevat. Wel creëert de schrijver momenten waarin je jezelf afvraagt of het iemand

gaat lukken iets voor elkaar te krijgen. De schrijver zorgt in deze situaties voor een plotse

wending waardoor er een soort spanning ontstaat.

Stijl

“In de supermarkt wees mijn moeder op een pallet pennywafels. Ter geruststelling zei ze:

‘we kunnen ze in tassen en dozen doen.’ Het stelde mij allesbehalve gerust. Ik wilde

weglopen, wegrennen zo hard als mijn benen me dragen konden. Maar mijn moeder zei:

‘Schiet op, anders zijn andere mensen ons voor.’ Welke andere mensen, wilde ik vragen.

Welke andere mensen willen er een pallet pennywafels kopen omdat ze in de aanbieding

zijn? Volgens mij bestonden die niet, of waren ze veilig opgesloten.

Mijn moeder begon de pennywafels in haar winkelwagen over te hevelen. Ik volgde haar voorbeeld, omdat ik een scène wilde voorkomen. De mensen keken hun ogen al uit. Het was een wonder dat mijn moeder geen schaamte voelde op zulke momenten. Vincent  Mentzel kon zonder zijn leven te hoeven vrezen een heel rolletje volschieten. Het was het verleden, dacht ik, de overrompelende herinnering aan graatmagere jaren, aan armoede, oorlog, tien monden. Dit deed mijn moeder niet, dit deed het zelf. Een innerlijke kracht die niet tegen te houden is, natuurgeweld, als een spuitende geiser.

Zo reden we met twee winkelwagens bomvol pennywafels naar de kassa. De kassière kende mijn moeder en keek niet vreemd op. ‘Goedendag, mevrouw Van der Kwast,’ zei ze met een vriendelijke glimlach. ‘bent u daar weer?’

Ze scande het ene pak pennywafels na het andere. En toen alle pakken waren gescand, verscheen er een bedrag op het display. Het bedrag werd met een druk op de kassa gehalveerd. Mijn moeder slaakte een zucht van verluchting.

Diezelfde avond werd de kooi van Raj geopend. De hand van mijn moeder wurmde zich naar binnen en legde er een stapel pennywafels neer. Ditmaal hoefde er geen donderpreek te worden gegeven. Raj knabbelde aan de pennywafels alsof zijn leven ervan afhing, en misschien was dat ook zo. Het rantsoen van één slablaadje had hem geen goed gedaan.” (blz. 31-33)

Dit citaat is kenmerkend omdat de schrijver vaak gebruik maakt van dit patroon.

Eerst een klein stukje over verleden, dan stukje dialoog (ook in het verleden), daarna

het gevolg daarvan (ook in het verleden) en daarna het gevolg in de toekomst.

Verwachting achteraf

Mijn verwachtingen waren inderdaad juist. Maar het boek ging zelfs iets dieper dan alleen een moeder die op een vreemde manier allerlei dingen voor elkaar probeert te krijgen. In het boek kom je de achtergrond van Mama Tandoori en Theo van der Kwast te weten en maak je kennis met Ashirwad, Ernest’ zijn gehandicapte broer die ook nog een rol speelt in het boek.

De persoonlijke beoordeling ”beschouwing” (529 woorden) 

Je zult maar zo’n moeder hebben

In het boek Mama Tandoori van Ernest van der Kwast, geeft Ernest een indruk van zijn jeugd en de invloed die zijn dominante moeder daarop heeft gehad. De vele anekdotes uit het gezinsleven met een gehandicapte broer, een onderdanige man en een overheersende Indiase moeder, zorgen voor een humoristisch verhaal.

In het boek komen vele gebeurtenissen voor die geloofwaardig maar aangedikt zijn. Ze zijn makkelijk te volgen omdat ze in het gewone leven veel voorkomen. Bijvoorbeeld in de supermarkt, op het sportveld of bij het verhuizen. Het verhaal is wel grappig maar niet heel erg interessant. Dit komt omdat het verhaal niet echt diepgaand is doordat het huis, tuin en keuken onderwerpen zijn. Ik ken geen boeken over dit zelfde onderwerp, maar ik ken wel een film genaamd “grown up’s” waar ook geen diepgang in zit en draait om huis, tuin en keuken onderwerpen.

De personen in het verhaal komen levensecht over doordat de schrijver het natuurlijk zelf heeft meegemaakt en het daardoor goed kan navertellen. Ik kan me inleven hoe het zou zijn met zo’n moeder als Mama Tandoori. Omdat ik deze types regelmatig tegen kom in een film, op straat of in de supermarkt. Ik snap dat Ernest alles

ondergaat, hij heeft ook geen andere keuze. Ik vond het positief dat hij later toch koos om schrijver te worden in plaats van arts.

De goed eigenschappen van Mama Tandoori zijn dat ze opkomt voor haar gezin en probeert iedereen zo ver mogelijk te brengen. Het negatieve is dat ze daarin doorslaat en te ver gaat.

Het boek is makkelijk leesbaar en er staan geen moeilijke woorden in. Er komen veel uitspraken van Mama Tandoori in voor. “gratis is goed” is een zin die mij van het boek is bijgebleven, hier houd ik ook van. Het boek was vlot te lezen, omdat er veel korte anekdotes ter verduidelijking in voorkomen. Het deel over oom Sharma was te uitgebreid in verhouding met de rest van het boek en werd daardoor erg saai. Het deel over het begeleiderpasje was in tegendeel wel een heel erg grappig en spannend. Het einde van het boek is niet het einde van het verhaal. Er zou zo een tweede boek kunnen komen, want er zijn zaken die nog niet afgerond zijn.

 Een boek over een moeder, die zich intensief met de activiteiten van haar kinderen bemoeit om ze verder te brengen in het leven. Door haar bemoeienissen schoppen de kinderen het best ver. Maar zijn de andere en de kinderen gelukkig met haar manieren, zou Ernest zo ver in atletiek gekomen zijn als zijn moeder niet zo fanatiek gecoacht had, begeleiders op de nek gezeten had en vals gespeeld had? Ik denk niet dat hij zo ver was gekomen als dit alles anders was geweest. Hij zou niet opgevallen  zijn tussen de anderen. Dus het heeft ook een voordeel dat zijn moeder zo is. Ernest is niet verder gegaan in sport en heeft niet gekozen voor de studie die zijn moeder voor hem in gedachten had. De energie die zijn moeder erin heeft gestoken blijkt overbodig te zijn. Ernest maakte een eigen keuze en daardoor veranderde zijn karakter.

9.         De bronvermelding

Samenvatting:

Pol, K. van der (2010) “Mama Tandoori”. http://www.scholieren.com/boekverslag/69383 (geraadpleegd op 11 November 2012)

Analytische bron:

Via Biblion: Nicolaas, M. (datum onbekend) “Mama Tandoori”. Amsterdam: NBD Biblion

Recensie 1:

Leyman, D (2010, 20 juli) ”Portret van Indiase moeder als despote met de deegrol”. In: De Morgen

Recensie 2:

Start, I (2010, 10 April) “Mama Tandoori”. In: Elsevier

10.       De bijlagen

Analytische bron  

Interpretatie

Thematiek

In de eerste plaats is Mama Tandoori een portret van een moeder gezien door de ogen van haar jongste zoon, die schrijver werd. De verschillende hoofdstukken geven achter elkaar een steeds uitgebreider beeld van de moeder maar tonen ook hoe haar zoon over haar denkt. Daaruit komt een moeder-zoonrelatie naar voren die niet echt warm en hartelijk is: 'We hadden ruzie, zoals bijna elke dag' (p. 87) en 'Ik was er nog niet. Mijn moeder was gelukkig' (p. 167). De zoon beschrijft zijn moeder met enige afstand, alsof hij zelf weinig contact met haar heeft. Ze richt zich voor alles op haar eerste, haar lieveling Ashirwad. Het intense verdriet en de hoop die ze houdt dat het goed met hem komt, overstemmen alles. Dit lijkt moeilijk voor Ernest: 'Toch heb ik het verdriet van mijn moeder pas begrepen toen ik zevenentwintig jaar was, in de zomer dat ik zelf vader zou worden' (p. 44). Een van de weinige momenten dat Ernest en zijn moeder in het boek met elkaar optrekken, is bij de atletiekwedstrijden van Ernest. Hij wordt Clubkampioen, jongens minipupillen in 1987: 'Het was de eerste keer dat ik haar gelukkig zag, zoals andere moeders' (p. 118). Ondanks dat hij talent heeft en veel wedstrijden wint, gaat het studeren altijd voor. Want hij moet minstens dokter, advocaat of accountant worden. De relatie tussen moeder en zoon wordt dan ook compleet verstoord als hij meedeelt schrijver te willen worden. Dan krijgt hij een klap met de deegroller: 'Ik kon de klap niet meer ontwijken, en misschien wilde ik die bult wel. (...) Er was geen andere manier om los te komen van mijn moeder' (p. 177). En als hij dan ook nog eens een boek over de familie gaat schrijven, beantwoordt ze zijn vragen niet meer.

Naast een beschrijving van de moeder, geeft Mama Tandoori ook een beeld van de familiegeschiedenis van Ernest van der Kwast. Niet alleen het gezin waar hij opgroeide krijgt een plek in het verhaal, maar ook de familie van de kant van zijn beide ouders. 'De familie Van der Kwast kenmerkt zich door kale mannen met snor, vrouwen zonder humor en kinderen die zich interesseren in de insectenwereld. Er zit niet één dronkenlap tussen, geen enkele kunstenaar, geen poëtische ziel' (p. 133). Behalve dan misschien een van de broers van de vader van Ernest, Herbert, die als een zwerver door Canada trekt en tot Ernests verbeelding spreekt. De moeder van Ernest wordt geboren uit een gearrangeerd maar gelukkig huwelijk met tien kinderen: twee zoons en acht dochters. Zij is de jongste, de 'laatste mond', die bij een geitje moest drinken omdat de borsten van haar moeder door ongerustheid geen melk meer gaven. Het gezin moet namelijk vluchten uit Pakistan omdat Hindoes er gemarteld en vermoord werden. Via Kashmir komen ze aan in Agra, India. Van de zeven zusters van zijn moeder figureren Jasleen, Sitara en tante Sharma in het verhaal. Jasleen is een atletiekwonder maar wordt uiteindelijk longarts. De man van tante Sharma is filmster en spreekt al net zo tot de verbeelding als oom Herbert.

Met die beschrijving van zijn familie is Mama Tandoori ook een zoektocht naar de roots van de schrijver en naar zichzelf: 'Het is een verhaal dat mij achtervolgt, dat ook mij vertelt waar ik vandaan kom' (p. 27). In het laatste hoofdstuk zegt hij: 'Ik ben ook moeilijk' (p. 211). Dat hij dit aan het einde van zijn boek bekent, suggereert dat het voorafgaande een soort verklaring is. Als hij voor het schrijven van dit boek naar India reist, wordt hij in eerste instantie overvallen door angst, 'voor het land, voor de mensen die ik niet ken en de taal die ik niet spreek. Wat doe ik hier? Wat hoop ik hier te vinden?' (p. 189). De zoektocht naar zichzelf betekent in Mama Tandoori ook een zoektocht naar of een ontdekking van het schrijverschap. 'Ik schrijf dit verhaal nu, omdat niemand anders het doet, omdat niemand anders het kent. Zelf ken ik ook niet de hele geschiedenis, niet alle details, alle feiten, maar dat is niet nodig' (p. 159). De flarden familiegeschiedenis zetten zijn verbeelding in gang en maken dat hij woorden zoekt om lege plekken in die geschiedenis in te vullen. De keuze voor het schrijverschap betekent ook de ultieme verwijdering tussen hem en zijn moeder, iets wat door het hele boek al voelbaar is: 'Misschien was ik toen al een bom, de bom die onze familie op een dag uiteen zou doen barsten. In de woorden van de Poolse dichter Czeslaw Milosz: "Als in een gezin een schrijver wordt geboren, dan is het gedaan met dat gezin"' (p. 90).

Titel en motto's

De titel Mama Tandoori verwijst naar de moeder van de verteller van de roman. De roman is een portret van deze Indiase moeder die opvliegend van aard is. De toevoeging 'Tandoori' staat dus voor twee dingen: de afkomst van de moeder (kip tandoori is een Indiaas gerecht) en haar aard (tandoori is sterk gekruid). 'De kip tandoori van mijn moeder is onweerstaanbaar en heeft zijn gelijke niet in Nederland' (p. 49).

Structuur en techniek
De roman (214 pagina's) bestaat uit tien hoofdstukken, elk met een eigen titel en een afgerond verhaal. Eigenlijk is het boek eerder een verzameling verhalen over de moeder van de schrijver dan een roman. Op de cover staat het woord 'roman' dan ook niet. Elk hoofdstuk vertelt een aspect of een gedeelte van de jeugd van de schrijver, of een stukje familiegeschiedenis en de rol van zijn moeder daarin, soms chronologisch, soms heen en weer springend in de tijd, ook naar het heden waarin dit boek geschreven wordt. De hoofdstukken spelen voornamelijk in een van de huizen in Rotterdam: dat aan de Bloemstraat, de Jericholaan of de Tiberiaslaan. Daarnaast zijn er uitstapjes naar Lourdes, Canada, India en Italië. Het perspectief ligt bij een ik-verteller, de schrijver van het boek, die ook een rol speelt in het verhaal. Hij schrijft het boek vanuit een heden en blikt terug op zijn jeugd. Het schrijfproces is onderdeel van het verhaal: 'Ik ben nooit verdwenen. Ik zit hier nog altijd achter de computer. Ik schrijf, ik staar naar mijn beeldscherm' (p. 178).

Personages
Het belangrijkste personage is de moeder van de schrijver, Veena van der Kwast-Ahluwalia. Haar portret is het onderwerp van Mama Tandoori . Ze is een trotse, bezeten vrouw die zich van niets en niemand wat aantrekt. 'Niemand was tegen mijn moeder opgewassen. In een ander leven zou ze een dictator zijn geweest, een despoot die de geschiedenisboeken zou halen. Nu was ze mijn Indiase moeder' (p. 67). 'Gratis is goed', is haar devies en aanbiedingen kan ze niet laten staan: 'Armoede, oorlog en negen oudere broers en zussen hebben meer dan een kras in het karakter van mijn moeder achter gelaten' (p. 24). Ze snurkt als een cirkelzaag maar ontkent dit consequent. Ze wordt verder uitgebreid beschreven in de paragraaf 'Samenvatting'.

Daarnaast krijgt de lezer een goed beeld van de ik-persoon, de schrijver Ernest van der Kwast, zijn vader en zijn broers. Vader Theodorus Henricus Van der Kwast is patholoog-anatoom, 'een onhandige man met flaporen, een typische Hollander' (p. 5), die volgens zijn vrouw naar lijken ruikt. Ze gebiedt hem tijdens het eten zijn armen tegen zijn oksels te houden. Als zijn vrouw onderhandelt over de prijs van eren huis of een verbouwing, heeft hij een spreekverbod. Hij mag niet thuis werken maar doet dat stiekem toch op de wc. Hij doet onderzoek naar prostaatkanker, eerst aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, later aan het University Health Network van Toronto in Canada. Hij is een toonaangevend onderzoeker en publiceert met regelmaat in belangrijke medische tijdschriften.

Ashirwad van der Kwast is de oudste broer van Ernest, de lieveling van zijn moeder, haar 'geschenk van God', maar verstandelijk gehandicapt: geestelijk zal hij altijd vier jaar blijven. Hij slaapt met een speelgoedaapje dat hij Beertje noemt en zijn lievelingseten is spaghetti, wat hij 'slangenhappie' noemt. Hij heeft dik zwart haar dat zijn moeder elke dag in een keurige, kaarsrechte scheiding kamt. Als hij een blote borst ziet, zegt hij 'Hallo zeg!' (p. 69 onder andere). Hij is gedoemd bij zijn moeder te blijven: 'En wij keren ons langzaam van haar af. Mijn vader, mijn middelste broer, ik. De enige die zich niet kan verweren tegen mijn moeder is Ashirwad. Hij is een eeuwig kind van vier, hij leeft onder haar rokken' (p. 50). Uiteindelijk gaat hij wel uit huis en neemt zijn intrek in een woonvoorziening voor gehandicapten.

Johan van der Kwast is de middelste zoon. Over hem komt de lezer het minst te weten. Hij is een voorbeeldig en rustig kind en pas als hij gaat studeren wekt hij de toorn van Mama Tandoori. Hij brengt voor zijn studie fysische geografie een tijdje in Marokko door en komt getrouwd met een moslima thuis. Zijn moeder heeft een hekel aan moslims: die hebben haar gezin weggejaagd uit Pakistan.

Ernest van der Kwast werd op nieuwjaarsdag van 1981 in Bombay geboren en de eerste weken van zijn leven brengt hij door in het huis van zijn uncle Sharma aldaar. Hij is een moeilijke peuter en een onmogelijke kleuter. Als hij zes is, melden zijn ouders hem aan bij de Rotterdamse atletiekvereniging PAC, zodat hij thuis wat rustiger is: 'In mijn lichaam bruiste te veel energie' (p. 110). Hij wint heel wat wedstrijden en verzamelt daardoor minstens zoveel bekers als zijn moeder. Na de middelbare school gaat hij economie studeren aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. 'Maar ik sufte al snel weg, dommelde in de diepte van de geest' (p. 132). Hij besluit zijn droom achterna te gaan en schrijver te worden. Op zijn 27ste krijgt hij een zoon met zijn vriendin die in Bolzano, Italië woont.

Taal en stijl
Mama Tandoori is vlot geschreven met veel dialoog en humor. De humor in het boek bestaat uit de beschrijving van pijnlijke maar hilarische situaties waar door de schrijver droog commentaar op wordt gegeven, af en toe in de vorm van oneliners als 'Waar wij kwamen, was verwarring nooit ver weg' (p. 144). Met een goede timing en spitse, vaak absurde dialogen zet hij slapstickachtige scènes neer, zoals de scène waarbij de moeder voor de wc-deur ligt te luisteren of de vader niet stiekem artikelen leest in plaats van te poepen: 'Ik ruik niets!' (p. 111). Stijlfiguren die de schrijver vaak gebruikt zijn overdrijving en understatement. 'Mensen die mijn moeder op hun pad tegenkwamen, konden volgens mij niet anders dan tot de conclusie komen dat ze het verkeerde levenspad hadden ingeslagen' (p. 8).

Naast de alomvattende humor in het verhaal, gebruikt Van der Kwast ook poëtische beschrijvingen om het verdriet van de moeder of de worsteling met leven en dood weer te geven, waarbij hij veel metaforen en vergelijkingen gebruikt. 'Er zit een mijn in haar binnenste, een schacht die leidt naar een oneindige voorraad hoop' (p. 50), zegt hij over de hoop van de moeder dat het ooit toch goed komt met Ashirwad. En over de dood: 'Wat zou het mooi zijn, mild, genadig, als we aan het einde van het leven hetzelfde zien als aan het begin. De oeroude fabelwouden waar meer vogels zijn dan tijgers en meer vruchten dan dorens, en waar, ergens in een diepte tussen licht en schaduw de menselijke geest ten slotte vervliegt' (p. 145-146).

Situering binnen het werk
Mama Tandoori is het vierde boek van Ernest van der Kwast, maar pas het tweede onder zijn eigen naam. Hij debuteerde met de verhalenbundel Man zoekt vrouw om hem gelukkig te maken (2004), een coproductie met zes schrijvers, onder wie Ronald Giphart en Ingmar Heytze, onder het pseudoniem Yusef El Halal. Het is een grappige verhalenbundel over een Marokkaanse jongen in Nederland, geschreven als pastiche op de populariteit van allochtone schrijvers. Soms zijn dingen mooier als er mensen klappen (2005) gaat over een steenrijke zoon van arme Poolse ouders die op het eerste gezicht een gelukkig leven leidt samen met zijn beeldschone vrouw Sarah. Gaandeweg wordt echter duidelijk dat zijn leven is getekend door een tragische gebeurtenis. Stand-in (2007) verscheen onder het pseudoniem Sieger Sloot en doet sterk aan het vroege werk van Arnon Grunberg denken. Stand-in vertelt het verhaal van Andreas Mahlknecht, stand-in: tijdens voordrachten, interviews en prijsuitreikingen vervangt hij succesvolle en minder succesvolle auteurs. Maar hij gaat zo op in zijn werk dat hij de greep op de werkelijkheid verliest. Humor, pastiche, vermomming, Grunberg: terugkerende elementen in het werk van Van der Kwast. Met Mama Tandoori lijkt hij voor het eerst echt bij zichzelf terecht te zijn gekomen.

Reacties
Mama Tandoori wordt redelijk positief ontvangen. Critici waarderen bovenal de humor: woorden als 'hilarisch', 'geestig', 'slapstick' en 'knotsgek' voeren de boventoon. 'Van der Kwast toont zich in deze familiegeschiedenis een groot humorist, met een perfect gevoel voor timing', aldus Mark Cloostermans in De Standaard (25 juni 2010). 'Een sterk staaltje komisch schrijven', noemt David Duijnmayer het in Vrij Nederland (5 juni 2010). Mama Tandoori wordt ook met de vroege Grunberg vergeleken. Minder positief oordelen recensenten over de compositie en de diepgang van het boek. Van der Kwast is er volgens sommigen niet in geslaagd om de verhaalfragmenten tot een compositorisch geheel te smeden en blijft te veel hangen in grappen en kwinkslagen, waardoor het niet echt ontroerend of schrijnend wordt. 'Bovendien duiken er steeds weer de gelijksoortige anekdotes over de moeder op, wat het laatste deel van het boek een monotoon karakter geeft', zegt Arjen Fortuin in NRC Handelsblad van 9 april 2010.

Naast een goede pers verkoopt Mama Tandoori ook goed: het boek wordt de doorbraak van Van der Kwast naar een groter publiek. Hij wordt genomineerd voor de NS Publieksprijs en haalt het nieuws met een ludieke actie om mensen over te halen op zijn boek te stemmen. Hij beweert de schrijver te zijn achter medegenomineerde Suzanne Vermeer, een pseudoniem.

Mama Tandoori won de publieksprijs van de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs 2011. In februari 2012 ging een theaterbewerking van de roman op toernee langs de theaters en van het boek werd ook een hoorspel gemaakt dat door BNN werd uitgezonden. Ook de filmrechten zijn verkocht, de film moet een internationale coproductie worden die in ieder geval in Nederland en India wordt opgenomen.

Recensie 1

Portret van Indiase moeder als despote met de deegrol

Vermommingskunstenaar Ernest van der Kwast kent weinig pudeur in zijn vaak onbedaarlijk vrolijk portret van zijn schraapzuchtige, dominante Indiase moeder. Haar tragische kant sluipt in Mama Tandoori slechts mondjesmaat binnen.

Ernest van der Kwast: het lijkt een naam waarmee je meer gensters kunt slaan in de schilderswereld dan in de schrijverij. Is het daarom dat de auteur zich aanvankelijk ontpopte tot een ware vermommingskunstenaar? Met zijn onder pseudoniem verschenen debuut Man zoekt vrouw om hem gelukkig te maken (2004) zaaide Van der Kwast volop verwarring. Wie was in godsnaam Yusef El Halal, die met onversneden Brusselmans-proza en grappen à volonté de Nederlandse lezer inpakte? Er werd een klopjacht ondernomen op de identiteit van de begaafde nieuwkomer, tot bleek dat Van der Kwast zich had laten seconderen door onder meer Ronald Giphart en Ingmar Heytze.

Zijn tweede boek, met de ook al opvallende titel Soms zijn dingen mooier als er mensen klappen (2005), publiceerde Van der Kwast onder eigen naam. Maar bij zijn derde boek dreef hij de maskerade volledig ten top. Daarvoor stuurde Van der Kwast de acteur Sieger Sloot in de vuurlinie. Die was zogezegd gedebuteerd met Stand-in, een boek over ene Andreas Mahlknecht die invalt voor schrijvers. Grunberg leek bepaald niet veraf, tot Van der Kwast bekende dat hij de lezer één jaar lang voor het lapje had gehouden.

Hallucinant hilarisch

De in Mumbai geboren Van der Kwast (°1981) is inderdaad een literair wentelteefje, tuk op persiflage, lustig stoeiend met identiteiten. Maar met zijn vierde, autobiografische boek laat hij op het eerste gezicht iets dieper in het eigen hart kijken. Toch is het in Nederland op handen gedragen Mama Tandoori waarvan ook al de verfilming op stapel staat wel degelijk 'lichtjes geromantiseerd'. De biografie van zijn schraperige Indiase moeder, die met haar furieuze temperament het gezin-Van der Kwast nietsontziend in dolle verhuisavonturen en schaamtevolle situaties stort, bevat tal van gefingeerde scènes, zo gaf Van der Kwast berouwvol toe in NRC Handelsblad. Laat deze overwegingen alvast de leespret niet bederven: Van der Kwast maakt van Mama Tandoori een boek waarvoor de uitdrukking 'fris van de lever' speciaal lijkt uitgevonden. En na Sprakeloos van Tom Lanoye is er alweer een boek dat de Nederlandse literatuur verrijkt met een hoogstaand én combattief moederportret, waarin naast de schaterlach toch ook de tragiek gaandeweg tussen de regels sluipt.

Veena Ahluwalia ofte moeder Van der Kwast is dominant, eigenwijs, vermoeiend, scheldziek en vooral ongelooflijk gierig. De voormalige verpleegster heeft een onstilbare verzamelwoede en pingelt voortdurend af alsof het elke dag koopjes is, tot heil en glorie van haar uitpuilende voorraden. Wat wil je? "Armoede, oorlog en negen oudere broers en zussen hebben meer dan een kras in het karakter van mijn moeder achtergelaten," constateert hij over de bedilzuchtige mama met de deegrol. "In een ander leven zou ze een dictator zijn geweest, een despoot die de geschiedenisboeken zou halen."

Kwam het nog wel goed met 'mama Tandoori' na aankomst in Nederland, waar ze bovendien "uit medelijden" een liefdeloos huwelijk sloot met een man die ze later als sullige voetveeg zal behandelen? Wanneer haar eerstgeboren zoon Ashirwad mentaal gehandicapt blijkt te zijn, kan ze dat maar niet onder ogen zien. Zodanig zelfs dat haar wanhoop haar met Ashirwad naar het geneeskrachtige water van Lourdes dirigeert. De onvervalste roadmovie die Van der Kwast van de trip maakt, is ongetwijfeld een van de hallucinant hilarische hoogtepunten van het boek. Nooit is een ordinair gehandicaptenbegeleiderspasje gewiekster aangewend.

En tot overmaat van ramp kondigt haar zoon Ernest later aan dat hij zijn economiestudie af wil breken en schrijver zal worden. Schrijver! Lieve help! Stante pede verbrandt de ontembare moeder een zwarte vuilniszak op haar terras, "Ik kon mijn moeder horen roepen: 'Ga weg, geest! Boze geest van Ernest, verdwijn!" Het heeft niet mogen zijn: Van der Kwast zet zonder pudeur en met slapstick én soapallures zijn moeder in haar hemd. Al neemt hij ook andere familieleden in het vizier, zoals atletiekwonder tante Jasleen of ex-acteur Uncle Sharma. Schoorvoetend brengt hij het verborgen verdriet van zijn moeder in kaart. Maar helaas verzeilt hij dan wel in tranerigheid. Gauw trekt Van der Kwast daarna een veilig blik anekdotische grapjasserij open. Enig déja-lu valt daardoor niet te vermijden in Mama Tandoori, dat ook structureel op wankele poten staat. Zou het toch de aard van het ongedurige beestje zijn?

Ernest van der Kwast, Mama Tandoori, Nijgh en Van Ditmar, 216 p., 17,50 euro

Recensie 2

Mama Tandoori

Ernest van der Kwast: Mama Tandoori (Nijgh & Van Ditmar)

De geboortekaartjes voor 'Eva Maria' waren al gedrukt, zo graag wilden zijn ouders een meisje. Maar Ernest van der Kwast was toch echt een jongen, met alles erop en eraan. Het derde kind van een Indiase moeder en een Nederlandse vader bleek een druktemaker: zo energiek en wild dat hij op atletiek werd gedaan. Vader smeekte de training extra zwaar te maken zodat hij thuis wat rustiger was. Dat loonde: al snel won de jonge Ernest wedstrijden. Elke medaille was reden voor een typische Indiase gewoonte: show off . De jongen moest na elke gewonnen wedstrijd uit een toeterende auto hangen, zodat de buren konden meegenieten.

De Rotterdamse schrijver Ernest van der Kwast beschrijft in zijn nieuwe roman zijn familiegeschiedenis, compleet met echte namen. Het is zijn tweede boek, of nee, zijn vierde: zijn eerste schreef hij in 2004 onder pseudoniem, Yusef el Halal, om de draak te steken met het gedweep met jonge Marokkaanse schrijvers. Dat trucje herhaalde hij in 2006 met Stand-in : acteur Sieger Sloot werd opgevoerd als schrijver van deze opzichtig Grunbergiaanse roman.

Dit soort gimmicks heeft Van der Kwast niet meer nodig, hij heeft zijn draai - de droogkomische - gevonden. Was de eerste roman die Van der Kwast onder zijn eigen naam schreef al grappig, Mama Tandoori is hilarisch. De schrijver concentreert zich op zijn dominante moeder, die haar gezin ment als een dompteur, alsof haar zonen tijgers met ontsnappingsdrang zijn. Ongehoorzame kinderen krijgen 'tikkie' met de deegroller. Mama Tandoori is gierig en heerszuchtig. Voordeeltjes behalen is voor haar een sport: zo drinkt de hele familie in New Delhi koffie uit ABN AMRO-mokken en reizen de jongens gratis met het openbaar vervoer dankzij een gehandicapten-begeleiderspas. De moederlijke bemoeizucht leidt tot absurde situaties: deze zijn zo beschreven dat het tijdens het lezen moeite kost niet hardop in lachen uit te barsten.

Een heerszuchtige moeder die haar zoon voor het leven traumatiseert: het is gefundenes Fressen voor heel wat schrijvers - van Philip Roth tot Arnon Grunberg. Van der Kwast negeert de oervaders van het genre niet, maar als hij al een pastiche schreef, dan wel een met flair. Medelijden met de zonen is op zijn plaats, maar degene die het meeste lijdt, is toch de vader. Als het in huis stinkt, dwingt zijn vrouw hem met zijn armen stram langs zijn lichaam te eten, zo zeker is ze ervan dat de stank uit zijn oksels komt. Vader is onderzoeker op het gebied van prostaatkanker. De Indiase mama verbiedt haar man echter thuis te werken. Als hij zich met wetenschappelijke artikelen terugtrekt op de wc, barricadeert ze de deur en schreeuwt: 'Ik hoor geritsel!' Geen wonder dat hij vaak verzucht dat hij als rat in New Delhi beter af zou zijn.

Natuurlijk is er - net als bij Grunberg - het risico van meligheid, maar Van der Kwast houdt steeds in voor het flauw wordt. De roman eindigt met een snik, als de schrijver naar zijn babyzoontje kijkt. Van der Kwast is door diens geboorte milder geworden: een mens heeft tenslotte maar één moeder. Zelfs zijn groteske, Indiase mama blijkt meer dan een lastpak alleen.

Irene Start

Ernest van der Kwast

Geboren in Bombay in 1981. Schreef onder pseudoniemen Yusuf el Halal en Sieger Sloot. Debuteerde in 2005 onder zijn eigen naam met

Soms zijn dingen mooier als er mensen klappen.

. Woont en werkt momenteel in Italië.