Benjamins Bruid door Yvonne Keuls

Alle mannen verlaten haar nog steeds: Dolores voelt zich in de steek gelaten (haar vader, Jimmy, Luuc en haar vriend Laurens nu ook)

Dan maken we een sprong in de tijd. Dolores is 82 jaar (2008) en aan het dementeren.
Benjamin past nog steeds op haar. Ze weet niet veel meer en ze moet eigenlijk verhuizen. Ze gaat eerst naar een luxe kamer met terras in Den Haag. Ze wil nog graag dat Luuc een keer op bezoek komt en dat gebeurt, omdat Benjamin hem heeft opgespoord. Jimmy is intussen al jaren dood. Dolores herkent Luuc niet meer. Omdat ze zo snel aftakelt, moet ze naar een verpleegtehuis in Zeist. Benjamin moet haar dat vertellen. In haar kamer staat nog een piano waarop een trouwjurk ligt. Dolores zegt tegen Benjamin dat zij zijn bruid is. Hij laat het over zich heenkomen en neemt haar mee.

bron: http://www.scholieren.com/boekverslag/66923

Analyse van het boek

Definitie van de titel

“Benjamins bruid” wordt op één van de laatste bladzijden verklaard. De op dat moment bijna demente Dolores zegt tegen haar substitutieliefde Benjamin (als plaatsvervanger voor haar zoon Jimmy) dat zij zijn bruid is. Op de piano in haar kamer ligt de trouwjurk.

Haar motto in het boek staat geschreven op de eerste pagina, die luid als volgt:

Voor mijn aangewaaide esdoorn

Die tijdens het schrijven van dit boek

In mijn tuin ontsproot

En uitgroeide tot een boom

Dus ze draagt het boek op aan haar boom die in haar tuin groeide.

Het boek heeft geen Proloog en ook geen Epiloog dus daar kan ik niet veel over vertellen. Wat ik wel kan vertellen is dat het verhaal begin met een soort start van alles, dat word verteld in het tweede hoofdstuk. Daarin word gezegd wie Soefie is en wanneer ze geboren is en wie haar kinderen of echtgenoten zijn.  En wat ze allemaal heeft meegemaakt. Het eerste hoofdstuk kun je eigenlijk beschouwen als een soort inleiding van het boek.

In het boek worden verschillende handelingen behandeld. Eerst word er veel verteld over de handelingen van soefie en hoe haar mannen om het leven komen en hoe haar dochter Dolores geboren wordt. Daarna word besproken over de handelingen die Dolores pleegde toen haar eerste man overleed en hoe ze ermee omging. Maar ook hoe ze met de dood van haar andere mannen omging en hoe ze handelde tussen de conflicten tussen haar en haar 4de  vriend Luuc. Tussendoor had ze ruzie met Jimmy en daar verrichtte ze ook wat handelingen. En Jimmy had zelf ook veel handelingen die hij beter niet had kunnen doen, zoals arrogant en egoistisch tegen zijn oma doen of zich voor een lange tijd opsluiten in zijn kamer, maar ook natuurlijk het weggaan van huis wat eigenlijk de eigenlijke oorzaak was van zijn dood en alle andere gevolgen.

Volgorde van het verhaal

In hoofdstuk 1 is Dolores als vertelster bang dat zij dement zal worden, net als haar moeder Soefie. Ze wil dat te allen tijde voorkomen. Daarna begint in hoofdstuk 2 de voorgeschiedenis van Soefi en haar echtgenoten.
Dan volgen de hoofdstukken met de levensgeschiedenis van Dolores die in korte tijd drie mannen aan de dood verliest en een bijzondere relatie met haar zoon onderhoudt. (Ho 3t/m 24) Het gehele verhaal wordt verteld in 27 hoofdstukken. 
In hoofdstuk 25 tot en met 27 wordt de draad van hoofdstuk 1 weer opgepakt. Daardoor krijgt de roman de structuur van een kadervertelling waarin het verleden in twee delen “heden” wordt ingeklemd. Uit berekeningen kun je opmaken dat het kader zich afspeelt in 2008. Dolores is namelijk 82 jaar in het laatste deel (blz. 255) en ze is geboren in 1926.

De spanning van het boek word er in  het begin van het verhaal ingehouden, maar verder aan het eind word het wel wat spannender en zelf vond ik het eind het leukst omdat daar eindelijk wat gebeurde wat je eigenlijk niet zou verwachten. Vanaf ongeveer pagina 150 gebeuren er allerlei dingen waardoor je echt denkt van, wow dat zag ik even niet aankomen. Dat wat me het meest heeft geraakt was de dood van Jimmy. Ik had wel verwacht dat hem iets zou overkomen zodat hij weer terug zou keren naar huis maar het laatste wat ik had verwacht was dat hij om het leven zou komen.

Open plekken

In het verhaal zijn weinig open plekken. Alles word goed uitgelegd en het word ook duidelijk verteld zodat er weinig vragen blijven over het boek

Er zijn in dit boek meerdere hoofdpersonen. De belangrijkste personen in het boek zijn

• Dolores, Het verhaal word deels door haar ogen verteld. Je komt heel veel over haar te weten in het boek en het gaat ook eigenlijk om haar leven en wat er allemaal is gebeurd in haar leven. Een aantal van die gebeurtenissen zijn het verlies van 3 mannen en haar zoon, later werd ze dement waardoor ze niet meer wist wie iedereen is
• Jimmy, het verhaal draait ook grotendeels om Jimmy en om het feit dat dolores (zijn moeder) hem niet los wil laten omdat ze vind dat hun moederzoon band te sterk is terwijl die hele band Jimmy niks meer boeit, want hij wil veel geld en makkelijk geld verdienen. ongeveer vanaf pagina 80 word dat ook duidelijk en vanaf dan draait zijn leven alleen maar om blowen, geld en weggaan bij zijn familie
• Soefie, dat is de moeder van Dolores en de grootmoeder van Jimmy, ze heeft Alzheimer en is best oud. Ze doet veel met oud Indische spreuken en waarzeggerij. Ze gelooft dat elk getal een bepaalde betekenis heeft en ze is erg bijgelovig en vaak komt het ook uit wat ze voorspeld, zoals van het huis wat Dolores van haar derde man gekregen heeft. Soefie onthoofde een kip maar die rende weg en werd ondergereden. Soefie zei dat dat ongeluk bracht en dat was dus ook waar want Dolores’ derde man overleed kort daarna en het bedrijf ging failliet waardoor hun huis in beslag werd genomen en dat ze op straat stonden.
• Luuc, hij heeft er deels voor gezorgd dat Jimmy wegging. Hij leerde Jimmy het vak en voedde hem op als model. Uiteindelijk kwam Jimmy door hem op het idee om met een man, genaamd Antoine,  te gaan praten voor een modellen baantje waardoor hij makkelijk en snel geld kon verdienen.
• Margaret, dat is een korte tijd de lesbische vriendin van Dolores,  haar ex –man  Laurens komt daardoor steeds meer in contact met dolores. Uiteindelijk gaan Margaret en  Laurens weer teveel met elkaar om en dat vind dolores een soort van verraad. Margaret heeft ook gezocht naar Jimmy in Italië.
• Benjamin, Dat is de psycholoog van dolores op latere leeftijd. Hij let op haar en probeert haar zo rustig mogelijk te houden. Dolores heeft in die tijd Alzheimer en weet dus niet veel meer en zegt tegen benjamin dat zij zijn bruid is.

Een aantal van de belangrijkste motieven die Yvonne Keuls gebruikt in haar boeken is moeder-zoon relaties. Dat zie je ook langskomen in dit boek. Je leest nl. dat Jimmy in zijn vroegere jaren een sterke band had met zijn moeder. Waarschijnlijk kwam dat doordat hij opgegroeid is tussen twee vrouwen, want zijn vaders zijn allemaal overleden en daardoor is hij dus opgegroeid tussen zijn moeder en zijn oma. Hij heeft daardoor ook veel vrouwelijke trekjes. Hij kleedde zich graag als vrouw.  Als hij ouder word breekt die band een beetje af en gaat hij alleen achter geld aan. Dus gaat hij van huis. als hij na een lange tijd een schadelijke tumor krijgt keert hij terug naar huis om opgevangen te worden door zijn moeder. En uit liefde voor zijn zoon doet ze dat ook. En terwijl zij voor haar zoon zorgt maakt Jimmy misbruik van de familie en eist allerlei dingen op, maar dat deed hij ookal voordat hij weg wou van huis.

Een ander belangrijk motief is dementie, soefie en elly (de zus van soefie) zijn bang om dement te worden, en dolores is daardoor ook bang om in de zelfde situatie terecht te komen. Uiteindelijk wordt ze ook dement en moet ze naar een verplegingstehuis waar ze benjamin ontmoet.

De hoofdthema van het boek is “moeder-zoon relaties”, “homosexualiteit” en “dementie”. Het verhaal draait bijna de hele tijd over het feit dat ze haar zoon niet kan loslaten omdat haar band vroeger met Jimmy heel sterk was maar in verloop van tijd afgebroken is en uit eindelijk Jimmy haar verlaten heeft. Maar zij heeft het nooit kunnen accepteren dat haar zoon haar niet meer wil en dat hij alleen nog maar geld en drugs wil. Maar het draait ook deels om dementie en om het feit dat ze alles wat in haar leven gebeurd is vergeten is en uiteindelijk bij een psycholoog terecht (benjamin) en dan beweert ze dat hij haar man is. Verder is soefie ook zwaar dement.

Historische tijd

Er is in dit boek niet echt veel historie, net als ze flashback zijn er maar een paar stukjes waar ze over hun geschiedenis praten. Een beetje over hu n kindertijd en over hoe dolores was in haar kindertijd en dat  vergelijkt ze dan een beetje met de kindertijd van Jimmy.

Het boek eindigt met een gesloten slot, dat houdt in dat er niet zoveel meer kan gebeuren, omdat haar leven al eigenlijk voorbij is, bijna iedereen die ze liefhad is overleden en ze is al best oud. Wat je kunt opmaken uit het slot is dat ze gaat wonen in dat tehuis met benjamin die goed voor haar zorgde en uiteindelijk zou overlijden.

Er word heel veel gebruik gemaakt van de ruimte. In het begin woont Soefie met haar dochter dolores in nederlands-indie.

​In hoofdstuk 2 wordt de voorgeschiedenis van Dolores’ moeder verteld. Daarna gaan we voornamelijk verder in de leefwereld van Dolores en haar zoon Jimmy. In het begin is er vrij veel tijdverdichting, maar belangrijke passages vertellen de lezer over de situatie in 1962/1963 (Jimmy vertrekt naar Parijs) Daarna wordt een periode uit de jaren zeventig beschreven, tot aan het jaar dat Dolores 54 jaar is. Het moet dan 1980 zijn (de dood van Jimmy) maar uit het feit dat Dolores 82 jaar is wanneer ze dementeren gaat, mag je afleiden dat het kader van het verhaal in 2008 speelt.

De belangrijkste tijd die echter beschreven wordt zijn de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw.

Het boek is geschreven in de chronologische tijdsvolgorde. Er zijn heel weinig flashbacks naar het verleden. Dolores had wel een paar flashback van hoe Jimmy vroeger was en hoe hij zo erg heeft kunnen veranderen. Maar verder zijn het er niet zoveel.

Het verhaal lijkt te worden verteld door een impliciet aanwezige alwetende verteller.
Vooral in de hoofdstukken waarin Dolores al het mentale spoor bijster is, wordt ze van buitenaf beschreven. Maar er lijken ook passages met een personaal perspectief te zijn ebschreven waardoor je de gedachten van Dolores van binnenuit leert kennen. Toch lijkt dat wat slordig gebeurd te zijn.
Misschien is dat opzet van de schrijfster, omdat Dolores aan het dementeren is en niet

alles meer even helder kan zien.

Dus het is een auctoriaal verhaal, want je ziet bijna alles via iemand die eigenlijk buiten het verhaal staat, iemand die het als het ware verteld.

Verdere informatie

Het is een ab ovo verhaal omdat alles vanaf het begin word verteld. En alles word ook in de goede volgorde verteld.

Dat maakt het verhaal ook een Fabel. Het is namelijk verteld in een chronologische tijdswijze

wat verdere informatie over het boek:

Gebruikte druk: 1e

Verschijningsdatum 1e druk: 14 november 2008

Aantal bladzijden: 279

Uitgegeven: Ambo te Amsterdam

Recensies

Op de site van www.recensieweb.nl schrijft Gemma Veldhuizen niet zo positief over de vertelwijze van de roman.( maart 2009) 

Het 77e boek van een bijna 77-jarige auteur’, zo kondigde de uitgever van Yvonne Keuls haar roman Benjamins bruid aan. Zo te lezen schrijft Keuls in hoog tempo, en helaas is dat aan haar nieuwe roman af te zien. Met grote vaart wordt het levensverhaal van Dolores verteld. Haar vele mislukte relaties (de mannen in haar leven blijken ofwel dood te gaan of homoseksueel te zijn), de moeizame relatie met haar zoon Jimmy, die op zijn achttiende van huis is weggelopen, en de gestaag vorderende ziekte van Alzheimer.

 Het boek begint met een inkijkje in Dolores’ leven als demente bejaarde en behandelt daarna in chronologische volgorde het leven van haar Indische moeder Soefi, Dolores’ eigen jeugd in Nederlands-indie en haar heftige bestaan in Nederland. Keuls gebruikt daarbij veel Indische woorden (met in een voetnoot de vertaling), maar die voegen weinig toe aan het verhaal. Als de roman in de eerste persoon was geschreven, dan hadden die exotische woorden nog een functie, Dolores heeft immers Indisch bloed in zich, maar nu staan ze verloren in het verhaal.

Keuls, naast schrijfster van succesvolle boeken als Het verrotte leven van Floortje Bloem en Mevrouw mijn moeder, heeft ook heel wat toneelteksten op haar naam staan, waarvan Jan Rap en z’n maat waarschijnlijk de bekendste is. Als scenario zou Benjamins bruid nog wel potentie hebben – de auteurs zouden de karakters en scènes kunnen uitdiepen – maar voor een roman komt het over alsof de tekst half af is. Veel verschillende personages passeren de revue, allemaal met een paar interessante karaktertrekken, maar ze zijn in het boek verder niet voldoende uitgewerkt om geloofwaardig over te komen Zo is er de jonge fotograaf Luuc, die eerst Dolores verleidt en daarna Jimmy. Van hem kom je als lezer te weten dat hij het ene moment fantasievolle troetelnaampjes voor Dolores verzint en het andere moment knallende ruzie met haar maakt. Maar om te doorgronden wat hem drijft, waarom hij zich zo gedraagt, is hij te summier omschreven.

Misschien heeft Keuls de vluchtige verteltrant gekozen uit het oogpunt van Dolores, die al dementerend de precieze details van haar leven ook niet meer goed weet. Dat zou ook verklaren waarom er soms passages dubbel voorkomen in het verhaal: ‘Ze had hem gevraagd van wie hij de ring had gekregen die hij om zijn pink droeg: de ring met het onheilspellende zwarte oog.’ En vijf bladzijden verder: ‘Dolores had enigszins bitter geconstateerd dat Jimmy nu om zijn pink een ring met een zwarte steen droeg, het leek wel alsof hij zich bij een sekte had aangesloten.’ Toch lijkt het niet waarschijnlijk dat de verteltrant is gebaseerd op Dolores’ slechte geheugen – het verhaal is in de derde persoon geschreven en bovendien zou iemand met Alzheimer het waarschijnlijk niet zo chronologisch navertellen.

Soms schrijft Keuls zelfs letterlijk dingen dubbel: ‘Om drie uur ’s nachts rinkelde de telefoon naast Dolores’ bed. Ze was nog maar net in slaap na een avond met vertrouwelijke gesprekken met een ondertoon van treurigheid, voornamelijk gevoerd door Benjamin en haar (…)’ en veertien bladzijden later wordt precies dezelfde frase herhaald. Het kan een stijlvorm zijn, maar in dat geval komt het niet als zodanig over: als lezer krijg je meer het idee dat de eindredactie van het boek nogal wat te wensen over heeft gelaten.

 De grootste zwakte van Keuls’ boek zit hem echter in de sneltreinvaart waarmee ze het levensverhaal van Dolores behandelt. Alles wordt in zo’n rap tempo afgeraffeld dat je als lezer steeds denkt ‘dit is vast een aanloopje naar het echte verhaal, naar de plot’. Maar net zoals Dolores jarenlang tevergeefs wacht op de terugkeer van haar zoon Jimmy, zo wacht je als lezer het hele boek lang tevergeefs op een pakkend einde.

Bron: http://recensieweb.nl/recensie/wachten-tegen-beter-weten-in/

in de NRCGids van December 2008 schreef Mieke van der Weij:

Yvonne Keuls

De nieuwe roman van Yvonne Keuls begint goed. Met een dementerende vrouw (Dolores) aan het eind van haar leven. Ha, denk je dan, dat hele leven gaan we te horen krijgen. Ik ga er eens lekker voor zitten. En inderdaad, het tweede hoofdstuk begint in 1883, bij haar moeder. In Nederlands-indie natuurlijk, we verwachten niet anders van Yvonne Keuls. 

Een gelukkig meisje, Sofia (Soefie) groeit op op een suikerplantage, leven in de vrije natuur. Heerlijk, ik heb zin in zo’n verhaal, want Yvonne kan schrijven! Natuurlijk weet je dat de hoofdpersoon uit het Indische kinderparadijs verdreven gaat worden, dat gaat altijd zo in ‘Indische’ romans, maar ook voor de lezer gaat dit wel heel snel.

Soefie en haar dochter Dolores zijn de heldinnen van het boek. Ze leven in een turbulente tijd, want afgezien van mannen en zwangerschappen overvalt hen de oorlog, zodat Soefie als weduwe naar Nederland vertrekt met de twaalfjarige Dolores. 

De gebeurtenissen in Nederland voltrekken zich vervolgens in enorme sneltreinvaart. Het is ongelooflijk wat er allemaal in het leven van Dolores de revue passeert. 

- Echtgenoot 1 overlijdt al snel, wel een zoon. 
- Echtgenoot 2 is een reizende clown, nare abortus. 
- Echtgenoot 3 is eigenlijk van de herenliefde, en legt het aan met zoon, die ook homo is (als kind al trekt hij bruidsjurk van mama aan dus dan weet je het wel). 
- Zoon wordt pornomodel. 
- Grootmoe Soefie start een Indische toko in den Haag, moeder Dolores wordt artiest en legt het aan met een vrouw, dus tijdelijk lesbisch. Die was getrouwd met getraumatiseerde Vietnamveteraan. Bent u daar nog? 
Het is teveel, te snel. Niks tempo doeloe. Tempo! 

Je verliest zicht op de personages. Alsof je te snel ergens langsrijdt. Je wilt af en toe even stoppen om te kijken. Maar dat kan niet, want je zit alweer in het volgende drama. Op die manier krijg je als lezer geen vat op de personages. Zelfs niet op de hoofdpersoon, Dolores. 

Wat drijft haar? Het verlies van haar vader? (Alle mannen laten haar in de steek). Angst voor dementie? Maar ook de ‘werdegang’ van zoon Jimmy is extreem. Een supernicht, die in het verkeerde homocircuit terechtkomt, aan lager wal raakt als pornomodel. 

In de jaren van verwijdering dringt een andere homosexuele ‘loser’, de Benjamin uit de titel, zich op aan de onnozele Dolores. Ze laat hem (surrogaatzoon?) toe in haar leven en blijft zijn extravagantie ook nog spekken. Het is wel erg ongeloofwaardig allemaal en je kan het alleen verklaren uit een enorme behoefte aan mannelijke waardering, een gat dat ooit geslagen is en dat nooit meer gevuld kan. 

Op de flap staat dat het boek een ode is aan artistieke en creatieve geesten. Zo kun je het ook zien, al die gekkigheid. Yvonne Keuls rijgt het allemaal met vlotte pen aan elkaar. O, ja, die bruid uit de titel is Dolores zelf. Ik kan er ook niks aan doen. Maar ja, schrijven kan ze wel, die Yvonne Keuls, dus daardoor blijf je het pikken en lees je het boek toch uit!

De nieuwe roman van Yvonne Keuls begint goed. Met een dementerende vrouw (Dolores) aan het eind van haar leven. Ha, denk je dan, dat hele leven gaan we te horen krijgen. Ik ga er eens lekker voor zitten. En inderdaad, het tweede hoofdstuk begint in 1883, bij haar moeder. In Nederlands-indie natuurlijk, we verwachten niet anders van Yvonne Keuls. 

Een gelukkig meisje, Sofia (Soefie) groeit op op een suikerplantage, leven in de vrije natuur. Heerlijk, ik heb zin in zo’n verhaal, want Yvonne kan schrijven! Natuurlijk weet je dat de hoofdpersoon uit het Indische kinderparadijs verdreven gaat worden, dat gaat altijd zo in ‘Indische’ romans, maar ook voor de lezer gaat dit wel heel snel.

Soefie en haar dochter Dolores zijn de heldinnen van het boek. Ze leven in een turbulente tijd, want afgezien van mannen en zwangerschappen overvalt hen de oorlog, zodat Soefie als weduwe naar Nederland vertrekt met de twaalfjarige Dolores. 

De gebeurtenissen in Nederland voltrekken zich vervolgens in enorme sneltreinvaart. Het is ongelooflijk wat er allemaal in het leven van Dolores de revue passeert. 

- Echtgenoot 1 overlijdt al snel, wel een zoon. 
- Echtgenoot 2 is een reizende clown, nare abortus. 
- Echtgenoot 3 is eigenlijk van de herenliefde, en legt het aan met zoon, die ook homo is (als kind al trekt hij bruidsjurk van mama aan dus dan weet je het wel). 
- Zoon wordt pornomodel. 
- Grootmoe Soefie start een Indische toko in den Haag, moeder Dolores wordt artiest en legt het aan met een vrouw, dus tijdelijk lesbisch. Die was getrouwd met getraumatiseerde Vietnamveteraan. Bent u daar nog? 
Het is teveel, te snel. Niks tempo doeloe. Tempo! 

Je verliest zicht op de personages. Alsof je te snel ergens langsrijdt. Je wilt af en toe even stoppen om te kijken. Maar dat kan niet, want je zit alweer in het volgende drama. Op die manier krijg je als lezer geen vat op de personages. Zelfs niet op de hoofdpersoon, Dolores. 

Wat drijft haar? Het verlies van haar vader? (Alle mannen laten haar in de steek). Angst voor dementie? Maar ook de ‘werdegang’ van zoon Jimmy is extreem. Een supernicht, die in het verkeerde homocircuit terechtkomt, aan lager wal raakt als pornomodel. 

In de jaren van verwijdering dringt een andere homosexuele ‘loser’, de Benjamin uit de titel, zich op aan de onnozele Dolores. Ze laat hem (surrogaatzoon?) toe in haar leven en blijft zijn extravagantie ook nog spekken. Het is wel erg ongeloofwaardig allemaal en je kan het alleen verklaren uit een enorme behoefte aan mannelijke waardering, een gat dat ooit geslagen is en dat nooit meer gevuld kan. 

Op de flap staat dat het boek een ode is aan artistieke en creatieve geesten. Zo kun je het ook zien, al die gekkigheid. Yvonne Keuls rijgt het allemaal met vlotte pen aan elkaar. O, ja, die bruid uit de titel is Dolores zelf. Ik kan er ook niks aan doen. Maar ja, schrijven kan ze wel, die Yvonne Keuls, dus daardoor blijf je het pikken en lees je het boek toch uit!

Bron: http://www.ncrvgids.nl/miekesleesclub/recensie-mieke/328/benjamins-bruid/