Feitelijke gegevens
Titel: Twee zusters
Oorspronkelijke titel:idem
Auteur: Inez van Dullemen
Verschijningsdatum 1e druk: februari 2012
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 107
Uitgeverij: De Bezige Bij
Verfilmd als: n.v.t.
Verslag geschreven door: Kees van der Pol
Biografie auteur
Inez van Dullemen (1925) debuteerde in 1949 met Ontmoeting met de andere. Dat is een toepasselijke titel: de ontmoeting met de andere mens staat overal in haar werk centraal, zoals ook de confrontatie met andere landen en culturen. Dankzij een reisbeurs voor de novelle Het wiel (1950) verbleef Van Dullemen een jaar in Spanje en Parijs. Daar leerde ze de theatermaker Erik Vos kennen, met wie ze in 1954 trouwde.
In 1965 ging Van Dullemen met haar gezin voor twee jaar naar de Verenigde Staten. Voor de Volkskrant schreef ze reisbrieven over de Amerikaanse samenleving. Die ervaring leidde ook in haar literaire werk tot groter geëngageerdheid en soberheid. Tegelijkertijd begon ze zich voor haar romans nauwkeurig te documenteren. Een voorbeeld daarvan is de roman Luizenjournaal (1969), over de vlucht van de in de negentiende eeuw vervolgde Mormonen naar Salt Lake City.
De flaptekst
Inez van Dullemen verbleef ooit in een huis in Amerika, waarin kort daarvoor een meisje zelfmoord had gepleegd. De familie was dezelfde dag nog uit het huis vertrokken, met achterlating van al hun spullen. Via brieven, gedichten en tekeningen van het meisje kon Inez van Dullemen haar leven scherfje voor scherfje, als een gebroken spiegel, aan elkaar leggen. Langzaam kwam ze achter het drama dat zich in het huis had afgespeeld. De geschiedenis heeft haar nooit losgelaten. Met de roman Twee zusters heeft ze de vorm gevonden om dit indrukwekkende familiedrama in vitale en directe stijl gestalte te geven.
Motto
Het motto is afkomstig uit het toneelstuk “The Tempest (De Storm) van William Shakespeare.
“Were are such stuff as dreams are made on
And our little life is rounded with a sleep.”
Opdracht
“Voor Erik”
Eerste zin van het boek
“Het bos sloot zich achter haar. Ze reed over een rode kleiweg die zich langs gammele bruggetjes boven lege greppels voerde.”(blz. 7)
Quotes
“Holly, veroordeel me niet, verafschuw me niet, ik draag geen schuld. Je moet niet denken dat ik zijn gedrag heb uitgelokt, dat veronderstellen veel mensen en zeker ook psychiaters- die staan altijd klaar om de schuld op het “verleidelijke”slachtoffer te werpen, misschien prikkelt die gedachte hun libido.”( Blz. 63)
“De pijn kroop door haar verstijfde lichaam en het was of ze het litteken voelde trekken dat de schaar in hun beider kinderpolsen had gekerfd om hun lotsverbondenheid mee te bevestigen. Met hun tong hadden ze de bloeddruppels van elkaars huid gelikt. Nu heb ik jouw bloed gedronken, had Heather gezegd. En doordrongen van de ernst van dit ritueel had ze geantwoord: Nu heb ik jouw bloed gedronken. We zijn bloedzusters voor altijd. “(blz. 105)
“ Voortdurend zie ik dat beeld voor me: hoe ze uit mij gleed toen ze geboren werd, dat kleine blauwe kind met de navelstreng rond haar hals- ene grijzige slang met bloedvaten, heel sterk.
Haar gezichtje daarboven was donker en opgezwollen… daar heb ik aldoor aan moeten denken toen ik die blauwe striem om haar hals zag, aan die navelstreng, alsof de tijd ertussen was weggevallen.” (blz. 107)
Trivia
Inez van Dullemen woonde ooit in een huis in Amerika, waarin kort daarvoor een meisje zelfmoord had gepleegd. Ze heeft de situatie gereconstrueerd en er jaren later een roman over geschreven,
Samenvatting
Deel I
Holly Hughes gaat heel lang nadat er een drama in de familie is geweest, nog een keer terug naar het huis van haar jeugd. Ze woonde er met een paar broertjes die verder niet in het verhaal voorkomen en haar twee jaar oudere zusje Heather. Dat was een heel creatief meisje, maar ze heeft uiteindelijk zelfmoord gepleegd. Holly heeft heel leuke herinneringen aan haar zus: o.a. aan het rijden in de drie Rolls- Roycen van haar vader. Tijdens het rijden wordt een van die mooie “monsters” hem fataal: hij rijdt het water in. Daarna gaat het bergafwaarts met Heather: ze ziet vreemde dingen, voorspelt zaken zoals de dood van haar opa, waarna ze zich daaraan schuldig voelt en het lijkt erop alsof ze schizofreen is. Ze ziet later haar opa in verschijningen. Uit dagboekfragmenten laat Heather zien dat ze bang is en zich bijvoorbeeld ziet verdrinken. Ze heeft angst om verder te leven valt in een ander dagboekfragment te lezen. Als ze twaalf jaar is, wordt ze lichamelijk benaderd door haar vader. In het laatste fragment van deel I zegt Heather dat ze dood wil, omdat het in de hemel veel leuker is.
Deel II
In dit deel gaat het voornamelijk over de gebeurtenissen met Heather en haar vader en het gevolg. Holly gaat met haar moeder (Todi) Heather naar een kliniek brengen, waar ze zal worden behandeld voor haar meervoudige persoonlijkheidsprobleem, Ze wordt er in observatie gehouden en ze vertelt over de incestrelatie met haar vader. Toen ze twaalf jaar was, had hij haar mooi genoeg gevonden om aan zijn seksuele lusten te voldoen. Ook Holly praat over het misbruik van haar zusje, waar ze zelfs een keer stiekem getuige van is geweest.
Het is in het algemeen mogelijk dat een misbruikt kind zich een andere persoonlijkheid aanmeet om niet steeds geconfronteerd te worden met zichzelf. Heather doet in haar schizofrenie aanvallen soms alsof ze een jongetje (Wart) is en andere keer praat ze ineens een oud-Iers dialect. De psychiaters proberen uit Heather te halen of ze niet zelf de aanleiding geweest is voor het incest.
Het contact tussen de zusjes blijft intussen wel goed. Heather vraagt steeds of Holly op bezoek wil komen. Als ze keer op bezoek is, vindt Holly dat de zwarte trui die Heather aanheeft, haar miststaat. Zelf heeft ze een rode trui aan en ze ruilen van trui. Dat is een mooi symbolisch gegeven. Ook wordt er een droom beschreven waarin Heather ziet dat ze door een jury de doodstraf krijgt opgelegd, wat zal geschieden door ophanging. Het zijn vooruitwijzingen naar de zelfmoord van Heather. Die wordt namelijk gekweld door een enorm schuldgevoel: heeft zij het incestverhaal niet uitgelokt? Er is ook een klein hoofdstukje waarin de moeder van Heather, Todi, spreekt met de psychiater. Die geeft ook aan dat Heather een borderlinesyndroom heeft. Hij vraagt haar wanneer dat gekomen is. Todi wil het liefst ontkennen dat het iets met incest te maken heeft. Heather kondigt in brieven haar naderend afscheid aan. Wanneer Heather haar daad gepleegd heeft, ziet Holly twee grote H’s in de lucht afgebeeld. Ze beschrijft daarna de begrafenis van haar zusje. Het zijn bloedzusjes van elkaar.
In het allerlaatste hoofdstuk geeft Todi prijs dat Heather bij de geboorte haar navelstreng om haar hoofd had. Daaraan moest ze denken toen ze de dode Heather zag die door ophanging om het leven was gekomen.
Titelverklaring
De titelverklaring van deze korte roman is natuurlijk niet al te lastig. Het verhaal gaat over twee zusjes Heather en Holly Hughes. Heather is misbruikt door haar vader en Holly gaat later de geschiedenis analyseren. Op blz. 105 staat dat ze “bloedzusters” zijn, nadat ze elkaars bloed hadden opgelikt uit een wond die ze zich met een schaar hadden toegebracht.
Lijst met belangrijkste personages/karakters
Holly
Heather
Analyse van de personages/karakters
Holly is het twee jaar jongere zusje. Ze blijft toch wel op de achtergrond. Ze is soms jaloers op haar zusje, omdat die ouder en mooier is en meer aandacht van haar vader krijgt dan zijzelf. Ze is gek op haar zusje en ze bezoekt haar trouw, wanneer die in de kliniek behandeld wordt.
Heather is twee jaar ouder dan Holly. Ze is erg fantasierijk en creatief. Als ze twaalf jaar is, wordt ze seksueel misbruikt door haar vader. Omdat ze zich hierover schuldig voelt, verbergt ze zich in andere persoonlijkheden (een jongetje, een Iers meisje). Ze kan haar schuldgevoelens niet helemaal weg krijgen (droomt bijvoorbeeld dat ze de doodstraf krijgt) en het is duidelijk dat ze zelfmoord zal plegen. Ze hangt zich op.
Genre
Hoewel het een klein boekje is, noemt de uitgever het een roman.
We kunnen het dan is een psychologische roman aanmerken.
Uitgewerkte thematiek en motieven
Hoewel het boekje klein is, is de beschreven problematiek groot. Het gaat om de relatie tussen twee zusjes die in hun jeugd naast de gewone rivaliteit die er altijd tussen twee kinderen in een gezin heerst, heel goed met elkaar opschieten. Heather is fantasierijk en creatief en ze verzint vaak de spelletjes die ze met elkaar spelen. Door middel van een verwonding met een schaar likken ze elkaars bloed op. Ze zijn zo bloedzussen, maar er verandert iets als Heather door haar eigen vader wordt begeerd. Ze gaat dan vreemd gedrag vertonen (een jongetje, een Iers meisje, en ze gilt) Het blijkt dat ze een meervoudige persoonlijkheid heeft ontwikkeld, omdat ze weg wil vluchten voor zichzelf. Ze voelt zich schuldig aan de incestrelatie met haar vader. Wanneer ze wordt behandeld, blijft ze een goed contact houden met Holly en ze vraagt vaak of die haar in de klinieken wil blijven bezoeken. Dat doet Holly en ze is goed voor haar zusje.
Mooi symbolisch is het hoofdstuk waarin Holly de zwarte trui van Heather verwisselt voor haar rode. Ze geeft daarmee min of meer aan dat ze de plaats van Heather wel wil innemen. Het schuldgevoel bij Heather is echter niet weg te nemen: ze vindt niet overal gehoor bij de behandelende psychiaters, die zich afvragen of ze niet zelf aanleiding heeft gegeven voor het seksueel misbruik. Ook haar moeder Todi wil het allemaal niet geloven.
Dat is een veelvoorkomend verschijnsel: moeders verdedigen vaak hun echtgenoot bij seksueel misbruik van de dochters. Heather gaat ook nog gebukt aan de dood van haar opa. Een dag ervoor had ze die aangekondigd en ze denkt dat zij die heeft veroorzaakt. Uiteindelijk blijft er niets anders voor haar over dan zich om het leven te brengen: door middel van ophanging. De rode striem die door het touw is veroorzaakt, doet moeder Todi aan het einde van de kleine roman denken aan de navelstreng die om het hoofd van Heather zat toen ze werd geboren. Symbolisch dus voor het feit dat Heather haar hele leven lang al getekend was voor dit einde.
De onderscheidende motieven zijn
- De relatie tussen twee zussen
- Incest
- Gebeurtenissen in het verleden blijven heel lang hangen
- Psychische afwijking (schizofrenie, borderline)
- Schuldgevoel
- Zelfdoding
Structuur en perspectief
Er zijn twee delen in de roman. Deze worden onderverdeeld in respectievelijk 10 en 22 heel korte hoofdstukjes. Maar deze korte hoofdstukjes zijn heel verschillend van vorm. Er zijn hoofdstukken die in de ik-vorm door Holly worden verteld. Er zijn hoofdstukjes waarin Holly personaal verteld.
In deel II worden dagboekfragmenten van Heather opgevoerd, evenals brieven van Heather aan Holly wanneer de eerste in een kliniek zit, maar ook brieven van Holly aan haar zus. Er zijn weergaves van gesprekken tussen Holly en Heather en tussen de psychiater en de moeder van de zusjes, Todi. Er zijn dus veel verschillende perspectieven van waaruit de lezer zijn eigen conclusies kan trekken.
De tijd en het decor van de handeling
Uit de gegevens die op een afbeelding van de rouwkaart staan, kun je afleiden dat de geschiedenis van Heathers jeugd en haar behandeling zich afspeelde van 1952 tot Eerste Kerstdag 1978. Holly is op dat moment twee jaar jonger dan haar zus: en dus 24. Maar heel lang daarna gaat ze terug naar het verwaarloosde huis waar het drama zich heeft voltrokken. Wanneer dat echter is, kan niet uit de tekst worden opgemaakt. In ieder geval mag je wel opmaken uit de tekst dat de terugkeer in de 21e eeuw plaatsvindt.
Het topografische decor is in Amerika, in de staat Georgia. Het verwaarloosde huis is natuurlijk wel een symbolische ruimte. Het huis is oud en vervallen en dat verwijst naar het verleden. Holly maakt ook een tochtje naar de kelder, omdat ze de geschiedenis uit haar onderbewuste wil halen. Dat gebeurt later ook met Heather als die met een psychiater het souterrain ingaat. Ook zij moet uit haar diepste zielenroerselen het verleden ophalen.
De stijl
Inez van Dullemen schrijft een heldere, maar ook poëtische stijl, met veel rake beeldspraken.
Ze heeft niet veel woorden nodig om een groot familiedrama te beschrijven.
Een voorbeeld:
“Ze beklom de bemoste treden van het bordes. Een legertje wespen had zich daar gevestigd, grote exemplaren die om haar heen zoemden als Erinymen die hun heiligdom verdedigden. Even bleef ze doodstil staan. Daar lag het huis, teruggetrokken achter zijn dichte façade van gesloten luiken die hier en daar gespleten en verrot waren door het vocht. Niemand had het huis meer bezocht sinds het was verlaten. “ (blz. 12)
Dit was het dus, het verlaten nest van haar jeugd.”(blz. 13)
Slotzin
“Ze lang er mooi bij…. Dat zei iedereen. Ze zag er rustig uit.”
(het betreft de dood van de door zelfdoding om het leven gekomen Heather)
Beoordeling Scholieren.com
Een kleine maar mooi opgebouwde roman over een familiedrama.
De structuur is als het ware een caleidoscoop van brieven, dagboekfragmenten, verslagen van gesprekken en vertellingen.
Het is daardoor niet moeilijk om te lezen, eenvoudig geschreven wat de stijl betreft met af en toe fraaie metaforen.
Niet onbelangrijk is ook dat het verhaal maar 107 bladzijden telt en dat je het boekje dus heel snel hebt gelezen.
Het is een literair juweeltje. Amusementswaarde: ruim voldoende.
Bronnen Interview met de schrijfster over dit boek http://www.twenteuitdekunst.nl/boeken/er-moet-drama-een-boek-en-ik-heb-daar-wel-een-zekere-neus-voor
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden