Ver van mij door Rita Spijker

Rosa (2)
Het begint met een vaartochtje op een wilde rivier. Rano slooft  zich uit. Ze heeft een paar dagen ervoor seks met hem gehad en dat “afgekocht”met een paar nieuwe sportschoenen. Hij wil haar na het vaartochtje een nepkettinkje geven en ineens heeft ze er genoeg van. Eigenlijk maakt ze deel uit van een seksindustrie, beseft ze. Wanner ze dat aan Rano duidelijk maakt, ziet ze tot haar jaloezie dat die meteen daarna weer avances maakt tegenover andere vrouwen als Jessica en Simome, met wie ze in die vakantie optrekt.
Rosa denkt in een  flashback na over haar huwelijk met Alphons: hij was wiskundedocent en erg milieubewust. Hij leefde heel anders dan zij en het huwelijk was volkomen verzand. Ze had het ook niet erg gevonden dat hij was overleden. Ze heeft nu haar handen weer vrij. De volgende dag gaat ze op vogelexcursie met de twee vrouwen en twee Nederlandse mannen.
Op haar kamer leest ze daarna een volgend hoofdstuk uit het schrift van Alphons. Ze wist niet dat hij zo aardig kon schrijven.

Birgit (2)
Birgit heeft een feestje vanwege de verjaardag van het geadopteerde kind (Aya) van haar zusje Inger(30) Inger is lesbisch en heeft een vrouw Petra. In tegenstelling  tot Birgit heeft Inger wel degelijk haar leven op orde en wordt ze in het dorp door de gemeenschap goed geaccepteerd, omdat ze veel vrijwilligerswerk doet. Op het feestje ontmoet Birgit een aardige man Cees, die later speciaal voor haar terugkomt en later in de week ook een afspraakje met haar maakt.
Mara komt toch weer terug voor een sessie  en ze vertelt nu tijdens de therapie dat ze angst heeft verlaten te worden: ze beweert nu dat haar man een relatie heeft gekregen met een collega. Haar verhouding met haar Afrikaanse vriendje is dus een soort wraakpoging.
De afspraak met Cees loopt uit op een potje seks en ze doen het zelfs enkele dagen achter elkaar. Birgits relatie met Eelco is een half jaar ervoor beëindigd en ze heeft behoefte aan warmte.
Bij een volgende sessie zegt Mara dat ze zelf een relatie met iemand begonnen is: ze heeft een overgangsprobleem en wil weten of ze door mannen nog aantrekkelijk wordt gevonden. Wat vindt Birgit daarvan? Die heeft toch ook een moeder die met jonge mannen seks heeft?
Omdat Birgit ook steeds merkt dat de prediker haar niet loslaat en haar bestookt met teksten en pamfletten, gaat ze op internet zoeken naar informatie over de sekte. Ze ziet hem in een provocerende houding ten opzichte van een gelovige. Ze wordt er wel een beetje bang van, want ze denkt dat ze door hem gestalkt wordt.

Rosa (3)
Rosa is nog steeds in Gambia: ineens begint ze zich alleen te voelen zonder Alphons. Ze gaat wat drinken met één van de vogelmannen: die is wel aardig, maar heeft thuis een vrouw. ’s Avonds doen ze het spelletje “Truth or Dare”. Rosa kiest voor Dare en dat betekent dat ze ’s nachts in zee moet zwemmen. Dat is best eng, maar ze doet het toch. Als ze  uit het water komt, ziet ze dat Rano zich over één van de andere vrouwen heeft ontfermd. Maar hij komt naar haar toe om heel clichématig aan haar te vertellen dat ze zo mooi is. Ze gaat gedesillusioneerd naar haar kamer en leest het derde hoofdstuk uit het schrift van Alphons.

Birgit (3)
Birgit vertelt over Cees’ vreemde gewoonte om kinderliedjes te verkrachten tijdens het hebben van seks. Dat irriteert haar zo dat ze de verhouding met hem alweer wil verbreken. Ze praten over haar moeder in Gambia. Het plan om daar heen te gaan, hebben ze niet doorgezet. Lisa vindt dat Birgit veel te negatief over haar moeder spreekt: ze vindt het juist een aardige vrouw.
De volgende dag moet Birgit werken: eerst komt de baardige prediker op bezoek, die ze echter kordaat wegstuurt. Ze wil niets met hem te maken hebben. Daarna komt Mara voor een volgende therapiesessie: ze wil nu gaan scheiden van haar man. Alles wat ze heeft verteld , was niet waar. Ze heeft problemen met haar leeftijd en met de vraag of ze nog aantrekkelijk is. Birgit heeft geen kant-en-klaar antwoord voor haar: ze moet maar eens goed op papier zetten wat ze van haar leven veracht. Misschien kan ze dan de balans opmaken. Het gaat in het leven altijd om verwachtingen. Thuis opent ze haar mail en ziet dat haar moeder Rosa de kinderen en het kleinkind Aya mist. Ze mailt terug dat ze haar moeder ook mist.

Rosa (4)
Rosa heeft het helemaal gehad in Gambia met zijn seksindustrie. Ze heeft besloten haar vakantie te beëindigen en ze kan een  vlucht eerder boeken.  Ineens was ze zich eenzaam gaan voelen. De mail van Birgit heeft de doorslag gegeven: wat zal ze nog in Gambia zoeken? In het vliegtuig komt ze naast een veelvretende, dikke man te zitten die haar vertelt dat hij een Afrikaanse vriendin heeft. Ze is moslim en haar familie accepteert de relatie niet.
Als ze thuiskomt, voelt ze zich alleen. Ze belt Birgit op maar die is niet thuis. Vervolgens leest ze weer een hoofdstuk uit het schrift van Alphons. Daardoor krijgt ze een onweerstaanbare drang om naar het huisje van Alphons op het volkstuincomplex te gaan. Wanneer ze daar komt, ziet ze dat haar dochter Birgit er ook zit. Die vertelt haar dat zij de schrijfster is van het verhaal en dat ze dit verhaal heeft verteld aan Alphons die het mooi vond. Het jongetje uit het verhaal heeft een sterke behoefte om gestreeld te worden. Dan begint Rosa Birgit te strelen.

Titelverklaring
“Ver van mij” verwijst naar de relatie tussen Birgit en Rosa. Ze staan ver uit elkaar.  Birgit veroordeelt de levenswijze van haar moeder: nu  en in het verleden. Ze voelde afstand tussen haar en Rosa en ze besefte dat die meer aandacht besteedde aan mannen dan aan haar.

In het verhaal zelf is er ook een grote afstand tussen hen: Birgit is in Nederland en Rosa zit in Gambia. Over de mail verneemt Birgit dat haat moeder een jonge man aan de haak heeft geslagen, wat de afstand tussen hen in vergroot. Gelukkig komen moeder en dochter in het laatste hoofdstuk weer heel dicht bij elkaar. Door het boek dat Birgit heeft geschreven beseft Roda dat haar kind smacht naar aandacht. In Afrika was ze bovendien al tot de conclusie gekomen dat ze in een schijnwereldje leefde: de seks met jonge mannen was toch eigenlijk nep.

Lijst met belangrijkste personages/karakters
Rosa
Birgit

Analyse van de personages/karakters
Rosa is 52 jaar, heeft twee relaties achter de rug. De eerste heeft ze zelf beëindigd, waarna ze in een woongroep met haar kinderen is gaan wonen en diverse kortstondige relaties heeft  aan wie ze meer aandacht besteedde dan aan haar kinderen. Met Alphons is haar relatie verzand geraakt: hij was te saai voor haar en hun levenshouding verschilde teveel van elkaar. Ze vindt het niet erg dat hij is overleden, omdat ze nu vrij spel heeft. In Gambia laat ze zich seksueel verwennen door een jonge Afrikaan, maar ze beseft dat het  nepaandacht van hem is. Ze geeft hem sportschoenen, maar als hij een nepketting teruggeeft, beëindigt ze de verhouding. Onmiddellijk ziet ze dat hij weer naar een andere vrouw gaat. Ze weet dat haar levenshouding door haar ene dochter wordt afgekeurd, maar het kan haar niet veel schelen. Toch krijgt ze genoeg van het sekstoerisme in Gambia. Een mail van Birgit doet de rest: ze gaat eerder terug. Thuisgekomen voelt ze zich eenzaam en ze leest weer in het boek van Alphons. Maar dat blijkt een verhaal van Birgit te zijn dat ze als therapeute heeft geschreven. Duidelijk is wel de behoefte aan warmte en aandacht die uit het verhaal spreekt. Birgit wil blijkbaar gestreeld worden. Dat gebeurt in de slotpassage.

Birgit is 32 jaar en psychologe. Haar relatie met Eelco is een half jaar ervoor beëindigd en ze weet eigenlijk niet goed wat ze wil. Ze verafschuwt de houding van haar moeder en ze kan het niet hebben dat ze gescheiden is van zo’n leuke man als Wander. In de woongroep had haar moeder bovendien meer aandacht besteed aan andere mannen dan aan haar kinderen. Ook veroordeelt ze de levenshouding van haar moeder in Gambia.  Toch heeft ze zelf ook behoefte aan warmte om haar heen: de eerste de beste man die aandacht aan haar besteedt, krijgt een beloning in bed. Maar ook aan hem irriteert ze zich, omdat hij een vreemde gewoonte heeft.Ze komt in een rare situatie als ze een patiënt krijgt die min of meer de problemen van haar moeder (nl. de overgang) heeft. Die vraagt haar om advies. Ook mist ze uiteindelijk haar moeder. In het laatste hoofdstuk blijkt bovendien dat zij de schrijfster is van het sprookje met het jongetje dat graag aandacht wil en gestreeld wil worden. Het komt allemaal goed, wanneer haar moeder haar begint te strelen.

Genre  
Psychologische  roman over een moeder-dochterrelatie.

Uitgewerkte thematiek en motieven
Eigenlijk draait alles in de nieuwe roman van Rita Spijker om de relatie tussen moeder en dochter. Daaruit voort vloeit de gedachte over de zin van het bestaan.

Birgit heeft eigenlijk altijd een moeilijke relatie met haar moeder gehad: ze kan het niet verkroppen dat haar moeder haar leuke vader Wander aan de kant heeft gezet en haar vervolgens met haar zusje Inger in een woongroep heeft laten voortbestaan. Daar was de aandacht van de moeder voor de kinderen niet zo groot, omdat ook anderen op de kinderen konden letten. Rosa besteedde meer aandacht aan de mannen dan aan de kinderen (vgl. de verjaardagstaart van Birgit).
Ook vindt ze dat haar moeder niet genoeg rouwt om de dood van haar tweede echtgenoot. Die vindt echter dat haar huwelijk doodgelopen was en dat ze door de dood van Alphons weer de vrije hand krijgt. Die grijpt ze ook met beide handen aan in Gambia. Maar Rosa beseft wel degelijk dat ze een onderdeel is van de seksindustrie, omdat ze gemakkelijk weer ingeruild wordt voor een ander.  Daar begint dan ook het heimwee naar de kinderen en haar kleinkind op te spelen. Ze begint zelfs Alphons te missen. Een mail van Birgit doet de rest. Ze besluit eerder naar huis te gaan. Intussen heeft ze moeten nadenken over het door “Alphons” geschreven verhaal. Dat blijkt echter door Birgit geschreven te worden  waaruit je kunt opmaken dat Birgit altijd een grote behoefte aan aandacht en lichamelijke aanraking heeft gehad.  Gelukkig beseft Rosa dat en ze begint Birgit te strelen.

Een belangrijk motief dat aan de moeder van Birgit kan worden gekoppeld is de zin van het bestaan. De 52-jarige Rosa heeft problemen met de overgang en wil nog graag aantrekkelijk gevonden worden door mannen. Dat hebben blijkbaar meer vrouwen vgl. de vakantievierende sekstoeristen uit West-Europa die betalen voor de seks met jonge mannen en de  vrouw die bij Birgit op therapie komt. Ook zij is uitgekeken op een huwelijk zonder aandacht(net als Rosa) en is een verhouding begonnen met iemand met wie ze verder wil. Birgit probeert haar duidelijk te maken dat ze eerst op een rijtje moet zetten wat ze van het leven wil, omdat het anders een herhaling van zetten wordt.
Wat mag je verwachten van het leven of wat is de zin van het bestaan?  Dat is een advies dat ze ook aan haar moeder had kunnen geven: er zit dus een mooie spiegeling in het verhaal. Een andere spiegeling is dat ze een verhaal schrijft dat nog het meeste weg heeft van een sprookje. Een jongetje wordt door zijn ouders uit een auto gezet en moet zich maar zien te redden. Hij spreekt in het verhaal een verlangen uit om gestreeld te worden en eigenlijk is dit ook het verlangen van Birgit om aandacht. Ook zij is door haar ouders in de steek gelaten  (de  scheiding van Rosa en Wander en de tijd die ze in de woongroep  heeft beleefd). Ze zag dat haar moeder meer aandacht (lichamelijke aanraking) voor mannen had dan voor haar.  Misschien is dat ook wel de reden dat ze zich zo snel in de armen stort van Cees, omdat die heel aardig voor haar is.
Spreekt Rita Spijker  impliciet uit dat het niet uitmaakt wat voor soort relatie je hebt (jong oud, hetero of lesbisch) door Inger en Petra een tevreden en evenwichtige relatie te laten hebben?  Het gaat er waarschijnlijk om dat je goed op een rijtje moet hebben wat je van het leven verwacht en daar geen al te hoge eisen aan moet  stellen. Anders kun je wel eens bedrogen uitkomen.

Een belangrijk motief dat aan de moeder van Birgit kan worden gekoppeld is de zin van het bestaan. De 52-jarige Rosa heeft problemen met de overgang en wil nog graag aantrekkelijk gevonden worden door mannen. Dat hebben blijkbaar meer vrouwen vgl. de vakantievierende sekstoeristen uit West-Europa die betalen voor de seks met jonge mannen en de  vrouw die bij Birgit op therapie komt. Ook zij is uitgekeken op een huwelijk zonder aandacht(net als Rosa) en is een verhouding begonnen met iemand met wie ze verder wil. Birgit probeert haar duidelijk te maken dat ze eerst op een rijtje moet zetten wat ze van het leven wil, omdat het anders een herhaling van zetten wordt.
Wat mag je verwachten van het leven of wat is de zin van het bestaan?  Dat is een advies dat ze ook aan haar moeder had kunnen geven: er zit dus een mooie spiegeling in het verhaal. Een andere spiegeling is dat ze een verhaal schrijft dat nog het meeste weg heeft van een sprookje. Een jongetje wordt door zijn ouders uit een auto gezet en moet zich maar zien te redden. Hij spreekt in het verhaal een verlangen uit om gestreeld te worden en eigenlijk is dit ook het verlangen van Birgit om aandacht. Ook zij is door haar ouders in de steek gelaten  (de  scheiding van Rosa en Wander en de tijd die ze in de woongroep  heeft beleefd). Ze zag dat haar moeder meer aandacht (lichamelijke aanraking) voor mannen had dan voor haar.  Misschien is dat ook wel de reden dat ze zich zo snel in de armen stort van Cees, omdat die heel aardig voor haar is.
Spreekt Rita Spijker  impliciet uit dat het niet uitmaakt wat voor soort relatie je hebt (jong oud, hetero of lesbisch) door Inger en Petra een tevreden en evenwichtige relatie te laten hebben?  Het gaat er waarschijnlijk om dat je goed op een rijtje moet hebben wat je van het leven verwacht en daar geen al te hoge eisen aan moet  stellen. Anders kun je wel eens bedrogen uitkomen.

Structuur en perspectief
Het boek heeft zeven hoofdstukken. Vier daarvan zijn getiteld Rosa en drie Birgit. Die verwijzen naar de vertellerfiguur in dat hoofdstuk.  Rosa en Birgit zijn respectievelijk moeder en dochter. De hoofdstukken verlopen wat tijd betreft vrijwel parallel aan elkaar. Terwijl Rosa in Gambia op vakantie is, doet haar dochter in die tijd haar dagelijkse werk als psychologe. Ze becommentarieert de handelwijze van haar moeder. Daarom komen er in alle hoofdstukken wel korte flashbacks voor die o.a. verwijzen naar de jeugd van Birgit, het eerste huwelijk van Rosa en haar tweede relatie met Alphons, die enkele maanden voor de start van het verhaal is overleden.

Beide vertellers vertellen in de o.t.t  (uitgezonderd natuurlijk de flashbacks), maar er is wel een verschil.
Rosa is een ik-vertelster. Birgit is een personale vertelster. De lezer krijgt daardoor toch meer de identificatiemogelijkheid met Rosa.

De tijd en het decor van de handeling  
Er valt niet uit de tekst op te maken in welk jaar de roman zich afspeelt. Rosa is enkele weken op vakantie in Gambia en in het laatste hoofdstuk wordt een keer “oktoberlicht”gebruikt. Ze zal dus in het najaar naar Gambia zijn vertrokken. Ook is het een actuele roman: de personages maken gebruik van internet, e-mail, mobiele telefoons.  Op blz. 199 maakt Birgit gewag van het feit dat ze naar muziek van Adele luistert. Die zangeres brak pas echt door na 2009. Het is dus waarschijnlijk dat het verhaal zich dus niet eerder dan oktober 2009 of 2010 afspeelt.

Ook wat het decor betreft wordt er weinig informatie verstrekt. De eerste drie hoofdstukken die Rosa vertelt, spelen in een hotel in Gambia. In haar laatste hoofdstuk vertrekt ze voortijdig naar Nederland. Ze neemt vanaf Schiphol de trein naar Haarlem. Het is daarom aannemelijk dat ze in die plaats woont. Wanneer ze naar het tuinhuisje van Alphons  op het volkstuincomplex gaat, zit ook Birgit daar. Waarschijnlijk woont die dochter dan ook in Haarlem.

De stijl
Rita Spijker heeft een vlotte verteltrant, die bij de doelgroep (jonge en oudere  vrouwen) goed zal aanslaan. Haar dialogen zijn eveneens vlot en natuurlijk. Daardoor leest een roman van haar over het algemeen erg prettig.

Slotzin
Rosa ontmoet Birgit weer aan het einde van de roman. Ze verzoenen zich.
“Mijn vingers glijden langs de vleugelranden van   haar schouderbladen, langs de welving van haar rug. Poederzacht zo stond er in het verhaal.
Poederzacht van het vele strelen.
Ik laat mijn handen gaan.”

Beoordeling Scholieren.com
Eigentijdse roman over een Moeder-dochterrelatie en over de zin van het bestaan wanneer je ouder wordt. Het thema is niet origineel, de uitwerking ook niet. Maar er blijft wel een niet te moeilijke, alleszins leesbare roman over.
Voor scholieren van havo/vwo is het boek eigenlijk alleen aan te raden voor meisjes.  Jongens zullen er niet veel plezier aan beleven wat de thematiek betreft.

Het boek kun je natuurlijk bij het samenstellen van je literatuurlijst uitstekend combineren met andere moeder-dochterboeken.
Enkele voorbeelden uit een grote reeks  (zie de themalijst van scholieren.com):
Renate Dorrestein-   Mijn zoon heeft een seksleven en ik lees mijn moeder  Roodkapje voor.
Yvonne Keuls -  Mevrouw mijn moeder
Ariëlle Kornmehl-  De stille moeder
Martina Offermans - Voorheen mijn moeder
Carry Slee Moederkruid.

Recensies
In de landelijke dagbladen worden  de romans van Rita Spijker niet zo vaak gerecenseerd. Dat is toch el vreemd. Waarom krijgt de ene auteur bij een nieuwe roman heel veel recernsies en worden andere zeker geen slechte schrijvers nauwelijks genoemd.

 Bronnen   
www.ritaspijker.nl